Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi

Abstract

Ebced, Arap harflerine verilen sayısal değerler sistemidir. Ebced hesabı, Müslüman halkın hayatının içinde olmuş ve halk, hayatının pek çok alanında bu yönteme başvurmuştur. Bunlardan biri de tarih düşürmedir. Tarih düşürme; Arap, İran ve Türk edebiyatlarında şairlerin hünerlerini göstermek için başvurdukları bir yöntemdir. Toplumdan kopuk bir edebiyat olarak nitelendirilen divan edebiyatı şairleri toplumdan ve toplumsal olaylardan uzak kalmadıklarını özellikle tarih düşürdükleri şiirlerinde göstermişlerdir. Bu şiirler doğum, ölüm, tahta çıkış, savaş, zafer, sefer, barış, göreve atanma, görevden azl, evlenme, sünnet, sakal bırakma, yangın, idam gibi çeşitli toplumsal olaylar ve saray, çeşme, hamam, han, cami, medrese gibi yerlerin yapımı, onarımı için yazılmıştır. Tarih düşüren şairlerden biri de tarih düşürmedeki başarısı herkes tarafından takdir edilen 18. yüzyıl sonu 19. yüzyıl başlarında yaşamış olan Sürûrî'dir. Sürûrî'nin gerek Dîvân'ında gerek Hezliyyât'ında gerekse Sürûrî Mecmu'ası adlı eserinde pek çok tarih manzumesi bulunmaktadır. Eserlerinden biri olan Hezliyyât'ının 120 tarih kıt'ası bulunan “Tevârih” bölümünde şair, zalim âyânlardan halka, Napolyon Bonapart'tan Rus Çariçesine, doğumdan ölüme pek çok olaya tarih düşürmüştür. Bu makalede, şairin bu eserinde düşürdüğü tarihlerin işaret ettiği dönemin toplumsal olaylarına değinilecektir.