Research Article
BibTex RIS Cite

The Mace as a Weapon War in the Geography of the Dasht-i Kipchak

Year 2025, Issue: 11, 1 - 23, 28.06.2025

Abstract

In the Dasht-i Kipchak region, the use of weapons and equipment played a crucial role in strengthening the state’s military power, maintaining its authority, and ensuring social order. In addition to waging warfare, these weapons were also used in other areas of daily life, such as hunting and military training. In the region dominated by Turkic and Mongol states, weapons production and use held significant importance both in warfare and in social life. From the 13th to 15th centuries, weapons such as arrows, bows, swords, shields, axes, maces, and knives were commonly used in the Dasht-i Kipchak region. This study focuses specifically on the mace, one of the striking weapons included in the military equipment of the Golden Horde. The article examines the use of the mace based on written sources and a wide range of literature generated from Russian archaeological studies.
The study includes evaluations of the terms used for the mace, its historical development, technical features, intended purpose, and its place within the military equipment of the Golden Horde. As a result of the research, it has been determined that archaeological excavations in the vast territories of the Golden Horde revealed various mace forms and types. These maces, crafted from diverse materials such as iron, bronze, and lead, served as both combat weapons and symbolic objects. The diversity in the forms of maces reflects the multicultural structure of the Golden Horde, indicating influences from various military traditions in weapon design.

References

  • Boeheim, Wandelin, Handbuch Der Waffenkunde, Leipzig 1890
  • Çoruhlu, Tülin, “Gürz”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, c. 14, TDV Yayınları, İstanbul 1996
  • Edigey Destanı, yay. haz. Rüstem Sulti, Türksoy Yayınları, Ankara 1998
  • Edige Batır Destanı, yay. haz. Göksel Öztürk, VakıfBank Kültür Yayınları, İstanbul 2023
  • Eralp, Nejat, Tarih Boyunca Türk Toplumunda Silah Kavramı ve Osmanlı İmparatorluğunda Kullanılan Silahlar, Atatürk Kültür Merkezi Yayını, Ankara 1993
  • Ergüç, Arslan, “Dede Korkut Kitabı’nda Silah: Silah Çeşitleri ve Silahla ilgili Sözler Lügatçesi”, Türk Kültürü, Sayı 46 (Ağustos 1966), s. 884-897
  • Göksu, Erkan, Türk Kültüründe Silah, Ötüken Yayınevi, İstanbul 2019
  • Jean de Joinville, Bir Haçlının Hatıraları, çev. Cüneyt Kanat, Vadi Yayınları, Ankara 2002
  • Kaşgarlı Mahmud, Dîvânu Lugâti’t-Türk, çev. Mustafa S. Kaçalin, yay. haz. Mehmet Ölmez, Kabalcı Yayınevi, İstanbul 2021
  • Koçu, Reşat Ekrem, “Bozdoğan”, İstanbul Ansiklopedisi, c. 6, Doğan Kardeş Yayınları, İstanbul 1963, s. 3060-3061
  • Shafi, Ahmad Shafiq, Mukaddimetü’l-Edeb’in Çağatayca ve Moğolca Sözvarlığı, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi, İstanbul 2022
  • Tiesenhausen, W.De., Altınordu Devleti Tarihine Ait Metinler, çev. İsmail Hakkı İzmirli, Maarif Matbaası, İstanbul 1941
  • Travels of Marco Polo, ed. Thomas Wright, George Bell & Sons, Londra 1886
  • Vorontsov, I.A., “Organizatsiya voennogo dela Zolotoy Ordy (po materialam Nizhnego Povolzh'ya)”, Kandidata istoricheskikh Nauk, Volgogradskiy Gosudarstvennyy Universitet, 2006
  • Vorontsov, I.A., “Predmety udarnogo vooruzheniya zolotoordynskogo vremeni s territorii Nizhnego Povolzh'ya”, Voyennoye delo Zolotoy Ordy: problemy i perspektivy izucheniya, Kazan 2010, s. 59-62.
  • Gorelik, M.V., Oruzhiye Drevnego Vostoka, Nauka, Moskva 1993
  • Gorelik, M.V., “Mongolʹskaya latnaya konnitsa i yeye sudʹby v istoricheskoy perspektive”, In Voennoe delo Zolotoy Ordy: Problemy i perspektivy izucheniya, Kazan 2011, s. 47-58
  • Gorelik, M.V., “Polovetskaya znat na zolotoordynskoy voennoy sluzhbe” Arkheologiya Evraziyskikh stepey, No. 5, (2017), s. 303–336.
  • İzmailov, İ.L., Zashchitniki “Steny Iskandera”, Tatarskoye knižnoe izdatel'stvo, Kazan 2008
  • Kirpichnikov, A.N., Drevnerusskoe oruzhie: Kopya, sulitsy, boevye topory, bulavy, kisteni IX–XIII vekov, Izdatelʹstvo Nauka, Moskva 1966
  • Kuleshov, Yu.A., “Boevye tsepy v komplekse vooruzheniya Zolotoy Ordy”, Zolotoordynskoe obozrenie, No. 1, (2019), s. 37-54.
  • Kuşkumbaev, A.K., “Kompleks udarnogo oruzhiya (palitsy, bulavy, kisteni) voinov Ulusa Dzhuchi”, Voennoe delo Ulusa Dzhuchi i ego naslednikov: Sbornik nauchnykh statey, pod red. A. K. Kushkumbaev, Foliant, Astana 2012, s. 199–219
  • Sobranie letopisey Rashid-ad-Dina, T. 3, Izdatelʹstvo Akademii Nauk SSSR, Moskva 1946
  • Tolochko, P., Kochevye narody stepey i Kievskaya Rus, Aleteya, Sankt-Peterburg 2003
  • Fedorov-Davydov, G.A., Kochevniki Vostochnoy Evropy pod vlastʹyu zolotoordynskikh khanov, Arkheologicheskie pamyatniki, Izdatelʹstvo Moskovskogo Universiteta, Moskva 1996
  • Yurchenko, A. G., Elita Mongolʹskoy imperii: Vremya prazdnikov, vremya kazney, Evraziya, Sankt-Peterburg 2013
  • Akhmetzhan, K. S., Qazaqtyñ dästürli qaru-jaraghynyñ etnografiyası, Almatykitap baspasy, Almatı 2006

Deşt-i Kıpçak Coğrafyasında Bir Savaş Aleti Olarak Topuz

Year 2025, Issue: 11, 1 - 23, 28.06.2025

Abstract

Deşt-i Kıpçak coğrafyasında, savaş aletleri ve teçhizat kullanımı, devletin askerî gücünü pekiştirerek otoritesini sürdürmesinde ve toplum düzeninin sağlamasında önemli bir rol oynuyordu. Bu silahlar yalnızca savaşlarda değil, aynı zamanda avcılık ve eğitim gibi hayatın diğer alanlarında da yaygın olarak kullanılıyordu. Bölgede hâkimiyet kurmuş Türk ve Moğol devletlerinde silah üretimi ve kullanımı, savaşta ve sosyal hayatta önemli bir yere sahipti. 13. ve 15. yüzyılda Deşt-i Kıpçak coğrafyasında ok, yay, kılıç, kalkan, balta, topuz (gürz, bozdoğan), bıçak gibi silahlar yaygın olarak kullanılmış ve bu çalışmada Altın Orda’nın silah kompleksinde yer alan vurucu silahlardan biri olan topuz üzerinde durulmuştur. Bu makale, yazılı kaynaklardan ve Rus arkeolojisinin çalışmaları sonucu oluşan geniş bir literatürden elde edilen bilgiler ışığında topuz kullanımını incelemektedir. Çalışmada topuz için kullanılan kavramlar, topuzun tarihsel gelişimi, silahın teknik özellikleri, topuzun kullanım amacı ve Altın Orda Devleti’nin silah teçhizatındaki yeri hakkında değerlendirmelere yer verilmiştir. Yapılan incelemeler sonucunda, Altın Orda Devleti’nin geniş coğrafyasındaki arkeolojik kazılarda, topuzların farklı form ve çeşitlerde olduğu tespit edilmiştir. Demir, bronz ve kurşun gibi çeşitli malzemelerden yapılan bu topuzlar hem savaş aracı hem de sembolik nesneler olarak kullanılmıştır. Topuzların formlarındaki farklılıkların, Altın Orda’nın çok kültürlü yapısını yansıttığı ve silah tasarımında farklı askerî geleneklerden etkilenildiği anlaşılmaktadır

References

  • Boeheim, Wandelin, Handbuch Der Waffenkunde, Leipzig 1890
  • Çoruhlu, Tülin, “Gürz”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, c. 14, TDV Yayınları, İstanbul 1996
  • Edigey Destanı, yay. haz. Rüstem Sulti, Türksoy Yayınları, Ankara 1998
  • Edige Batır Destanı, yay. haz. Göksel Öztürk, VakıfBank Kültür Yayınları, İstanbul 2023
  • Eralp, Nejat, Tarih Boyunca Türk Toplumunda Silah Kavramı ve Osmanlı İmparatorluğunda Kullanılan Silahlar, Atatürk Kültür Merkezi Yayını, Ankara 1993
  • Ergüç, Arslan, “Dede Korkut Kitabı’nda Silah: Silah Çeşitleri ve Silahla ilgili Sözler Lügatçesi”, Türk Kültürü, Sayı 46 (Ağustos 1966), s. 884-897
  • Göksu, Erkan, Türk Kültüründe Silah, Ötüken Yayınevi, İstanbul 2019
  • Jean de Joinville, Bir Haçlının Hatıraları, çev. Cüneyt Kanat, Vadi Yayınları, Ankara 2002
  • Kaşgarlı Mahmud, Dîvânu Lugâti’t-Türk, çev. Mustafa S. Kaçalin, yay. haz. Mehmet Ölmez, Kabalcı Yayınevi, İstanbul 2021
  • Koçu, Reşat Ekrem, “Bozdoğan”, İstanbul Ansiklopedisi, c. 6, Doğan Kardeş Yayınları, İstanbul 1963, s. 3060-3061
  • Shafi, Ahmad Shafiq, Mukaddimetü’l-Edeb’in Çağatayca ve Moğolca Sözvarlığı, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi, İstanbul 2022
  • Tiesenhausen, W.De., Altınordu Devleti Tarihine Ait Metinler, çev. İsmail Hakkı İzmirli, Maarif Matbaası, İstanbul 1941
  • Travels of Marco Polo, ed. Thomas Wright, George Bell & Sons, Londra 1886
  • Vorontsov, I.A., “Organizatsiya voennogo dela Zolotoy Ordy (po materialam Nizhnego Povolzh'ya)”, Kandidata istoricheskikh Nauk, Volgogradskiy Gosudarstvennyy Universitet, 2006
  • Vorontsov, I.A., “Predmety udarnogo vooruzheniya zolotoordynskogo vremeni s territorii Nizhnego Povolzh'ya”, Voyennoye delo Zolotoy Ordy: problemy i perspektivy izucheniya, Kazan 2010, s. 59-62.
  • Gorelik, M.V., Oruzhiye Drevnego Vostoka, Nauka, Moskva 1993
  • Gorelik, M.V., “Mongolʹskaya latnaya konnitsa i yeye sudʹby v istoricheskoy perspektive”, In Voennoe delo Zolotoy Ordy: Problemy i perspektivy izucheniya, Kazan 2011, s. 47-58
  • Gorelik, M.V., “Polovetskaya znat na zolotoordynskoy voennoy sluzhbe” Arkheologiya Evraziyskikh stepey, No. 5, (2017), s. 303–336.
  • İzmailov, İ.L., Zashchitniki “Steny Iskandera”, Tatarskoye knižnoe izdatel'stvo, Kazan 2008
  • Kirpichnikov, A.N., Drevnerusskoe oruzhie: Kopya, sulitsy, boevye topory, bulavy, kisteni IX–XIII vekov, Izdatelʹstvo Nauka, Moskva 1966
  • Kuleshov, Yu.A., “Boevye tsepy v komplekse vooruzheniya Zolotoy Ordy”, Zolotoordynskoe obozrenie, No. 1, (2019), s. 37-54.
  • Kuşkumbaev, A.K., “Kompleks udarnogo oruzhiya (palitsy, bulavy, kisteni) voinov Ulusa Dzhuchi”, Voennoe delo Ulusa Dzhuchi i ego naslednikov: Sbornik nauchnykh statey, pod red. A. K. Kushkumbaev, Foliant, Astana 2012, s. 199–219
  • Sobranie letopisey Rashid-ad-Dina, T. 3, Izdatelʹstvo Akademii Nauk SSSR, Moskva 1946
  • Tolochko, P., Kochevye narody stepey i Kievskaya Rus, Aleteya, Sankt-Peterburg 2003
  • Fedorov-Davydov, G.A., Kochevniki Vostochnoy Evropy pod vlastʹyu zolotoordynskikh khanov, Arkheologicheskie pamyatniki, Izdatelʹstvo Moskovskogo Universiteta, Moskva 1996
  • Yurchenko, A. G., Elita Mongolʹskoy imperii: Vremya prazdnikov, vremya kazney, Evraziya, Sankt-Peterburg 2013
  • Akhmetzhan, K. S., Qazaqtyñ dästürli qaru-jaraghynyñ etnografiyası, Almatykitap baspasy, Almatı 2006
There are 27 citations in total.

Details

Primary Language Turkish
Subjects General Turkish History (Other)
Journal Section Research Articles
Authors

Perihan Karademir 0009-0003-2286-0175

Early Pub Date June 27, 2025
Publication Date June 28, 2025
Submission Date January 17, 2025
Acceptance Date April 15, 2025
Published in Issue Year 2025 Issue: 11

Cite

APA Karademir, P. (2025). Deşt-i Kıpçak Coğrafyasında Bir Savaş Aleti Olarak Topuz. Harp Tarihi Dergisi(11), 1-23.
AMA Karademir P. Deşt-i Kıpçak Coğrafyasında Bir Savaş Aleti Olarak Topuz. TJMH. June 2025;(11):1-23.
Chicago Karademir, Perihan. “Deşt-I Kıpçak Coğrafyasında Bir Savaş Aleti Olarak Topuz”. Harp Tarihi Dergisi, no. 11 (June 2025): 1-23.
EndNote Karademir P (June 1, 2025) Deşt-i Kıpçak Coğrafyasında Bir Savaş Aleti Olarak Topuz. Harp Tarihi Dergisi 11 1–23.
IEEE P. Karademir, “Deşt-i Kıpçak Coğrafyasında Bir Savaş Aleti Olarak Topuz”, TJMH, no. 11, pp. 1–23, June 2025.
ISNAD Karademir, Perihan. “Deşt-I Kıpçak Coğrafyasında Bir Savaş Aleti Olarak Topuz”. Harp Tarihi Dergisi 11 (June 2025), 1-23.
JAMA Karademir P. Deşt-i Kıpçak Coğrafyasında Bir Savaş Aleti Olarak Topuz. TJMH. 2025;:1–23.
MLA Karademir, Perihan. “Deşt-I Kıpçak Coğrafyasında Bir Savaş Aleti Olarak Topuz”. Harp Tarihi Dergisi, no. 11, 2025, pp. 1-23.
Vancouver Karademir P. Deşt-i Kıpçak Coğrafyasında Bir Savaş Aleti Olarak Topuz. TJMH. 2025(11):1-23.