Abstract
Türkiye’de eğitim ve meslek dünyaları büyüme ve tabakalaşma dinamiklerine aynı anda sahne olmaktadır. Bu bağlamda eğitim sisteminin, sosyal kökenden gelen avantaj veya dezavantajları çalışma hayatındaki konumlara ve kariyer örüntülerine tercüme ederek toplumsal eşitsizlikleri yeniden ürettiği yönünde tartışmalar mevcuttur. Bu makale Türkiye’de farklı lise ve üniversite güzergahlarıyla meslek piyasaları arasındaki ilişkiye avukatlık mesleği özelinde odaklanır. Araştırma sorusu, lise ve üniversite türleri arasında süregiden prestij farklılaşmasının, avukatlıkta son yirmi yılda yükselen şirket hukuku elitleri tabakasında nasıl tezahür ettiğidir. Bu soruyu cevaplamak için, şirket hukuku eliti tanımına uyan 585 Türk avukatın lise, üniversite, mesleki deneyim, cinsiyet, işteki konum ve işyeri büyüklüğü bilgileri açık kaynaklardan derlenmiş ve özgün bir veriseti oluşturulmuştur. Yapılan nicel analizler, üst tabaka avukatların lise geçmişlerinin mesleğin genelinden ayrıştığını; ayrıca kendi içinde akademik başarı ile ekonomik sermaye yatırımı şeklinde iki hat içerdiğini göstermiştir. Bununla birlikte avukatların mezun oldukları üniversite türlerinin de liseden gelen prestiji pekiştirdiği tespit edilmiştir. Son olarak, avukatların lise-üniversite güzergahlarının, meslekte son yirmi senede etkili olan kadınlaşma ve gençleşme dinamiklerinin etkisi altında çeşitlendiği; hukuk bürolarında yönetici konumlarda bulunma ihtimalinin halen bu iki değişkene göre farklılık arz ettiği keşfedilmiştir.
Ethical Statement
Yazar(lar), çalışmanın hazırlanma sürecinde etik ilkelere uyduklarını beyan etmiştir.
References
- Akbaş, K. (2015). Avukatlık mesleğinin ekonomi politiği: Avukatların sınıfsal konumlarındaki değişim (2. baskı.). Ankara: NotaBene Yayınları.
- Aksu, M. (1990). Anadolu liseleri. Eğitim ve Bilim Dergisi, 75(14), 3-13.
- Akşit, B., Şen, M. ve Coşkun, M. K. (2000). Modernleşme ve Eğitim: Ankara’daki Orta Öğretim Okullarındaki Öğrenci Profilleri. Mübeccel Kıray için yazılar (Ed. F. Atacan vd.) içinde (ss. 57-76). İstanbul: Bağlam Yayınları.
- Aktay, Y. (2005). Türkiye’de eğitim bir Maxwell cini olacak mı? Muhafazakar Düşünce, 2(6), 31-52.
- Alkan, A., Çarkoğlu, A., Filiztekin, A. ve İnceoğlu, F. (2008). Türkiye Ortaöğretim Sektöründe Katma Değer Oluşumu (Proje No: SOBAG-104K092). İstanbul.
- Atasever, S. (2007). Gazi Üniversitesi Öğrenci Profili. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- Ball, S. J. (2003). Class strategies and the education market: The middle classes and social advantage. Routledge. doi:10.4324/9780203218952
- Ballakrishnen, S. (2019). Just Like Global Firms: Unintended Gender Parity and Speculative Isomorphism in India’s Elite Professions. Law & Society Review, 53(1), 108-140. doi:10.1111/lasr.12381
- Bergoglio, M. I. (2015). Law Firms in Argentina: Challenges and Responses to Crisis. SSRN Electronic Journal. doi:10.2139/ssrn.2663639
- Bourdieu, P. (2024). Devlet soyluları: Büyük okullar ve zümre ruhu. (A. Sümer, Çev.). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
- Bourdieu, P. ve Passeron, J.-C. (2014). Varisler: Öğrenciler ve kültür. (L. Ünsaldı ve A. Sümer, Çev.). Ankara: Heretik.
- Collins, R. (2019). The credential society: An historical sociology of education and stratification. New York: Columbia University Press.
- ERG. (2014). Türkiye eğitim sisteminde eşitlik ve akademik başarı. İstanbul: Eğitim Reformu Girişimi. https://www.egitimreformugirisimi.org/turkiye-egitim-sisteminde-esitlik-ve-akademik-basari/ adresinden erişildi (22.05.2024).
- Euromonitor International. (2021). Legal Services in Turkey: ISIC 7411. Londra: Euromonitor International. https://www.euromonitor.com/legal-services-in-turkey-isic-7411/report# adresinden erişildi (20.04.2022).
- Gür, B. S. ve Çelik, Z. (2009). Türkiye’de millî eğitim sistemi: Yapısal sorunlar ve öneriler. Ankara: Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı.
- Gür, B. S., Çelik, Z. ve Coşkun, İ. (2013). Türkiye’de ortaöğretimin geleceği: Hiyerarşi mi, eşitlik mi? Ankara: Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı.
- Gürkaynak, G., Yukaruç, N. N. ve Yıldız, C. (2017). Turkey: The Legal Landscape. Law Business Research. https://www.gurkaynak.av.tr/docs/25ceb-turkey.pdf adresinden erişildi (26.06.2024).
- Kaya, Y. (2008). Proletarianization with polarization: Industrialization, globalization, and social class in Turkey, 1980–2005. Research in Social Stratification and Mobility, 26(2), 161-181. doi:10.1016/j.rssm.2007.11.003
- Koytak, E. (2022). Mesleğin dönüşümü: Hekimler ve avukatlar. İstanbul: Matbu Yayınları.
- Köse, M. R. (1990). Aile sosyoekonomik durumu, lise özellikleri ve üniversite sınavlarına hazırlama kurslarının eğitimsel başarı etkileri. Eğitim ve Bilim Dergisi, 16(78), 9-17.
- Liu, S. (2006). Client influence and the contingency of professionalism: The work of elite corporate lawyers in China. Law & Society Review, 40(4), 751-782. doi:10.1111/j.1540-5893.2006.00280.x
- Nelson, R. L., Dinovitzer, R., Garth, B. G., Sterling, J. S., Wilkins, D. B., Dawe, M. ve Michelson, E. (2023). The making of lawyers’ careers: Inequality and opportunity in the American legal profession. Chicago series in law and society. Chicago; London: The University of Chicago Press.
- Önür, H. (2013). Gelir düzeyinin eğitim imkanlarından yararlanma düzeyine etkisi: Süleyman Demirel Fen Lisesi ve Atatürk Lisesi örneği. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (18), 259-277.
- Özdemir, C. (2020). Measurement of social stratification and mobility in Turkey through occupations. Journal of Economy Culture and Society, (Supp(1)), 59-77. doi:10.26650/JECS2019-0053
- Sönmez, A. (2007). The Transformation of Occupational Structure and Chances for Mobility in Turkey in the Context of Studies on Social-Class Mobility. Bilig, (41), 175-204.
- Suna, H. E., Gür, B. S., Gelbal, S. ve Özer, M. (2021). Science High School Students’ Socioeconomic Background and Their Preferences Regarding Their Transition into Higher Education. Yüksekogretim Dergisi, 10(3), 356-370. doi:10.2399/yod.20.734921
- Sunar, L. (2020). Türkiye’de sosyal hareketliliğin yapısı ve biçimleri (Proje No: SOBAG-217K184). İstanbul.
- Şengönül, T. (2008). Toplumumuzda eğitimin dikey sosyal hareketliliğe etkisi. Sosyoloji Dergisi, (19), 171-208.
- Şeref, E. (2014). Emergent distinctions in the juridical field: The case of “plaza attorneys” in Turkey. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Sabancı Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- The Legal 500. (2020, 1 Ağustos). Turkey Law Firm Directory. 20 Nisan 2022 tarihinde https://www.legal500.com/c/turkey/directory/ adresinden erişildi (20.04.2022).
- Torun, Y. (2014). Eğitim ve toplumsal hareketlilik ilişkisine dair biyografik bir araştırma. (Yayımlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
- Türkiye Barolar Birliği. (2017, 18 Temmuz). Türkiye’nin En İyi Hukuk Fakülteleri Belli Oldu. 25 Haziran 2023 tarihinde https://www.barobirlik.org.tr/Haberler/turkiye-nin-en-iyi-hukuk-fakulteleri-belli-oldu-77841 adresinden erişildi.
- Türkiye Barolar Birliği. (2024, 17 Mayıs). Barolar. 17 Mayıs 2024 tarihinde https://www.barobirlik.org.tr/Barolar adresinden erişildi.
- Wilkins, D. ve Papa, M. (2013). The rise of the corporate legal elite in the BRICS: implications for global governance. Boston Coll. Law Rev, 59(3), 1149-84.
- Willis, P. E. (2016). İşçiliği öğrenmek: Sınıf, işçilik ve eğitim: işçi çocuları nasıl işçi oluyor? Ankara: Heretik.
- Yazgan, Ç. Ü. ve Suğur, N. (2018). Aşağıya düşüş korkusu ve yukarıya çıkma umudu: Meslek lisesi öğrencilerinin zenginlik ve yoksulluk algıları üzerine sosyolojik bir araştırma. Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, 21(1), 269-310. doi:10.18490/sosars.419069
- Zhu, J., Zhao, Y. ve Liu, S. (2020). Inside the ‘Red Circle’: The production of China’s corporate legal elite. Journal of Professions and Organization, 7(1), 87-100. doi:10.1093/jpo/joaa006
Abstract
In Turkey, education and professions are undergoing growth and stratification. It is argued that the education system reproduces social inequalities by translating social background advantages or disadvantages into career patterns. This article examines the link between high school and university pathways and professional markets, focusing on the legal profession. The research question is how the ongoing prestige differentiation between high school and university types is reflected in Turkish corporate law elite that has risen in the last two decades. To explore this, a unique dataset is created from open sources, covering 585 Turkish lawyers classified as corporate law elites. Information on high school, university, professional experience, gender, job position, and workplace size is analyzed. The results show that elite lawyers’ high school backgrounds differ from the general profession, reflecting academic achievement and economic capital investment as two different lines. University type further reinforces the prestige derived from high school. Additionally, the pathways of lawyers have diversified due to the current feminization and youth influx within the profession. However, the chances of holding managerial positions in this professional stratum still depend on these educational variables.
Keywords
Lawyers Sociology of Professions Professional Status High School Education Professional Stratification
Ethical Statement
The author(s) declared that they complied with ethical principles during the preparation of the study.
References
- Akbaş, K. (2015). Avukatlık mesleğinin ekonomi politiği: Avukatların sınıfsal konumlarındaki değişim (2. baskı.). Ankara: NotaBene Yayınları.
- Aksu, M. (1990). Anadolu liseleri. Eğitim ve Bilim Dergisi, 75(14), 3-13.
- Akşit, B., Şen, M. ve Coşkun, M. K. (2000). Modernleşme ve Eğitim: Ankara’daki Orta Öğretim Okullarındaki Öğrenci Profilleri. Mübeccel Kıray için yazılar (Ed. F. Atacan vd.) içinde (ss. 57-76). İstanbul: Bağlam Yayınları.
- Aktay, Y. (2005). Türkiye’de eğitim bir Maxwell cini olacak mı? Muhafazakar Düşünce, 2(6), 31-52.
- Alkan, A., Çarkoğlu, A., Filiztekin, A. ve İnceoğlu, F. (2008). Türkiye Ortaöğretim Sektöründe Katma Değer Oluşumu (Proje No: SOBAG-104K092). İstanbul.
- Atasever, S. (2007). Gazi Üniversitesi Öğrenci Profili. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- Ball, S. J. (2003). Class strategies and the education market: The middle classes and social advantage. Routledge. doi:10.4324/9780203218952
- Ballakrishnen, S. (2019). Just Like Global Firms: Unintended Gender Parity and Speculative Isomorphism in India’s Elite Professions. Law & Society Review, 53(1), 108-140. doi:10.1111/lasr.12381
- Bergoglio, M. I. (2015). Law Firms in Argentina: Challenges and Responses to Crisis. SSRN Electronic Journal. doi:10.2139/ssrn.2663639
- Bourdieu, P. (2024). Devlet soyluları: Büyük okullar ve zümre ruhu. (A. Sümer, Çev.). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
- Bourdieu, P. ve Passeron, J.-C. (2014). Varisler: Öğrenciler ve kültür. (L. Ünsaldı ve A. Sümer, Çev.). Ankara: Heretik.
- Collins, R. (2019). The credential society: An historical sociology of education and stratification. New York: Columbia University Press.
- ERG. (2014). Türkiye eğitim sisteminde eşitlik ve akademik başarı. İstanbul: Eğitim Reformu Girişimi. https://www.egitimreformugirisimi.org/turkiye-egitim-sisteminde-esitlik-ve-akademik-basari/ adresinden erişildi (22.05.2024).
- Euromonitor International. (2021). Legal Services in Turkey: ISIC 7411. Londra: Euromonitor International. https://www.euromonitor.com/legal-services-in-turkey-isic-7411/report# adresinden erişildi (20.04.2022).
- Gür, B. S. ve Çelik, Z. (2009). Türkiye’de millî eğitim sistemi: Yapısal sorunlar ve öneriler. Ankara: Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı.
- Gür, B. S., Çelik, Z. ve Coşkun, İ. (2013). Türkiye’de ortaöğretimin geleceği: Hiyerarşi mi, eşitlik mi? Ankara: Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı.
- Gürkaynak, G., Yukaruç, N. N. ve Yıldız, C. (2017). Turkey: The Legal Landscape. Law Business Research. https://www.gurkaynak.av.tr/docs/25ceb-turkey.pdf adresinden erişildi (26.06.2024).
- Kaya, Y. (2008). Proletarianization with polarization: Industrialization, globalization, and social class in Turkey, 1980–2005. Research in Social Stratification and Mobility, 26(2), 161-181. doi:10.1016/j.rssm.2007.11.003
- Koytak, E. (2022). Mesleğin dönüşümü: Hekimler ve avukatlar. İstanbul: Matbu Yayınları.
- Köse, M. R. (1990). Aile sosyoekonomik durumu, lise özellikleri ve üniversite sınavlarına hazırlama kurslarının eğitimsel başarı etkileri. Eğitim ve Bilim Dergisi, 16(78), 9-17.
- Liu, S. (2006). Client influence and the contingency of professionalism: The work of elite corporate lawyers in China. Law & Society Review, 40(4), 751-782. doi:10.1111/j.1540-5893.2006.00280.x
- Nelson, R. L., Dinovitzer, R., Garth, B. G., Sterling, J. S., Wilkins, D. B., Dawe, M. ve Michelson, E. (2023). The making of lawyers’ careers: Inequality and opportunity in the American legal profession. Chicago series in law and society. Chicago; London: The University of Chicago Press.
- Önür, H. (2013). Gelir düzeyinin eğitim imkanlarından yararlanma düzeyine etkisi: Süleyman Demirel Fen Lisesi ve Atatürk Lisesi örneği. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (18), 259-277.
- Özdemir, C. (2020). Measurement of social stratification and mobility in Turkey through occupations. Journal of Economy Culture and Society, (Supp(1)), 59-77. doi:10.26650/JECS2019-0053
- Sönmez, A. (2007). The Transformation of Occupational Structure and Chances for Mobility in Turkey in the Context of Studies on Social-Class Mobility. Bilig, (41), 175-204.
- Suna, H. E., Gür, B. S., Gelbal, S. ve Özer, M. (2021). Science High School Students’ Socioeconomic Background and Their Preferences Regarding Their Transition into Higher Education. Yüksekogretim Dergisi, 10(3), 356-370. doi:10.2399/yod.20.734921
- Sunar, L. (2020). Türkiye’de sosyal hareketliliğin yapısı ve biçimleri (Proje No: SOBAG-217K184). İstanbul.
- Şengönül, T. (2008). Toplumumuzda eğitimin dikey sosyal hareketliliğe etkisi. Sosyoloji Dergisi, (19), 171-208.
- Şeref, E. (2014). Emergent distinctions in the juridical field: The case of “plaza attorneys” in Turkey. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Sabancı Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- The Legal 500. (2020, 1 Ağustos). Turkey Law Firm Directory. 20 Nisan 2022 tarihinde https://www.legal500.com/c/turkey/directory/ adresinden erişildi (20.04.2022).
- Torun, Y. (2014). Eğitim ve toplumsal hareketlilik ilişkisine dair biyografik bir araştırma. (Yayımlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
- Türkiye Barolar Birliği. (2017, 18 Temmuz). Türkiye’nin En İyi Hukuk Fakülteleri Belli Oldu. 25 Haziran 2023 tarihinde https://www.barobirlik.org.tr/Haberler/turkiye-nin-en-iyi-hukuk-fakulteleri-belli-oldu-77841 adresinden erişildi.
- Türkiye Barolar Birliği. (2024, 17 Mayıs). Barolar. 17 Mayıs 2024 tarihinde https://www.barobirlik.org.tr/Barolar adresinden erişildi.
- Wilkins, D. ve Papa, M. (2013). The rise of the corporate legal elite in the BRICS: implications for global governance. Boston Coll. Law Rev, 59(3), 1149-84.
- Willis, P. E. (2016). İşçiliği öğrenmek: Sınıf, işçilik ve eğitim: işçi çocuları nasıl işçi oluyor? Ankara: Heretik.
- Yazgan, Ç. Ü. ve Suğur, N. (2018). Aşağıya düşüş korkusu ve yukarıya çıkma umudu: Meslek lisesi öğrencilerinin zenginlik ve yoksulluk algıları üzerine sosyolojik bir araştırma. Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, 21(1), 269-310. doi:10.18490/sosars.419069
- Zhu, J., Zhao, Y. ve Liu, S. (2020). Inside the ‘Red Circle’: The production of China’s corporate legal elite. Journal of Professions and Organization, 7(1), 87-100. doi:10.1093/jpo/joaa006
Details
| Primary Language | Turkish |
|---|---|
| Subjects | Labor Sociology, Labor and Organisition Sociology, Quantitative Methods in Sociology |
| Journal Section | Research Article |
| Authors | |
| Early Pub Date | May 29, 2025 |
| Publication Date | |
| Submission Date | August 15, 2024 |
| Acceptance Date | November 12, 2024 |
| Published in Issue | Year 2025 Volume: 9 Issue: 1 |
Içtimaiyat is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License (CC BY NC).
Instagram: @tvictimaiyat