Research Article
Year 2025,
Volume: 17 Issue: 47, 31 - 61, 10.04.2025
Abstract
Cumhuriyet’in ilanıyla Türkiye, imar faaliyetlerinde hızlı bir değişim sürecine girmiştir. 1950’lilerden sonra başlayan yoğun kentleşme konut arzının yetersiz kalmasına ve barınma sorunlarına yol açmıştır. Geleneksel mahalle dokusunun yerini gecekondular, apartmanlar ve villaların aldığı dönemde, modern mimari anlayışını koruyarak geleneksel mahalle kültürünü yaşatmayı amaçlayan Çorum Binevler Projesi, Behruz Çinici ve Altuğ Çinici ofisi tarafından tasarlanmış bir pilot proje niteliğindedir. Çalışmanın amacı Binevler Projesi'nin bağlamsal ve morfolojik değişimlerini inceleyerek başlangıçta planlanan tasarımı ile mevcut durumunu karşılaştırmaktır. Bu kapsamda Binevler’in mevcut fiziksel durumu ve çevresel özellikleri analiz edilmiştir. Orijinal tasarım planları, mevcut haritalar ve tarihi dokümanlar ile uydu görüntüleri kullanılarak yerleşimin zaman içindeki değişimi incelenmiştir. Yürünebilirlik ve erişilebilirlik düzeylerini anlamak için de mekân dizimi ve grafik teori analizi yapılmıştır. Yapılan gözlemlerle konutların tipolojilerindeki değişiklikler tespit edilmiş ve yeni yapılarla karşılaştırılmıştır. Analizler sonucunda geçirdiği değişimler incelendiğinde Binevler’in merkezinde ve çevresinde villaların ve sitelerin yapıldığı, çıkmaz sokakların açılarak diğer yollarla bağlandığı ve sokak bağlantılarının çoğaltıldığı tespit edilmiştir. Yürünebilirlik konseptinin istenilen düzeyde uygulanamadığı ve yerel halk ihtiyaçlarını karşılamak için şehir merkezine gitmek zorunda kaldığı görülmüştür. Bunlarla birlikte boş parsellere yapılan yeni binaların da çoğunun Binevler’in özgün dokusuyla uyumsuz olduğu belirlenmiştir. Sonuç olarak başlangıçta güçlü yerleşim fikirleriyle tasarlanan Binevler Projesi günümüzde istenilen sonuca tam olarak ulaşamamış ve yeni bir dönüşüm sürecine girmiştir.
References
- Akçal, A. H. (2002). Y. Mimar Behruz Çinici yapıtlarının analizi. İstanbul Teknik Üniversitesi.
- Aksoy, M., & Aydogus, S. (2012). Housing cooperatives in Turkey. Profiles of a movement: cooperative housing around the world. CECODHAS & ICA, 76–80.
- Alsaç, Ü. (1993). Türk kent düzenlemesi ve konut mimarlığı (C. 126). İletişim Yayınları.
- Altürk, E. (2023). A big plan for small homes: the effort to set housing standards in Turkey. Journal of Urban History, 49(3), 668–690. https://doi.org/10.1177/00961442211017496
- Atay, G. F. Y. (2019). Mimari üretimde süreç odaklı yaklaşımlar: Çorum Binevler Konut Yerleşimi. Mimarlık Dergisi, Kasım-Mart(410).
- Baturayoğlu Yöney, N. (2018). Modern bir planlama deneyimi: Ataköy, İstanbul. mimar.ist, 61.
- Baturayoğlu Yöney, N., & Omay Polat, E. (2024). İstanbul’un modern konut yerleşimlerine iki örnek: Levent IV. kısım (1954-1957) ve Ataköy I-II. kısımlar (1957-1964). İPA İstanbul Dergisi, 011. https://ipa.istanbul/istanbul_dergisi/ipa-istanbul-dergisi-2024-011/#toggle-id-1
- Bican, N. B. (2020). Public mass housing practices in Turkey: the urgent need for research-based spatial decision-making. Journal of Housing and the Built Environment, 35(2), 461–479.
- Bilsel, C. (2016). Yeni kentler. Içinde M. Ersoy (Ed.), , Kentsel Planlama Ansiklopedik Sözlük, (ss. 482–488).
- Çil, E. (2006). Bir kent okuma aracı olarak mekân di̇zim anali̇zi̇ni̇n kuramsal ve yöntemsel tartışması. Megaron YTÜ Mim. Fak. e-Dergisi YTU Arch. Fac. e-Journal, 1(4), 218–233.
- Çinici, A., & Çinici, B. (1971a). Çorum Binevler Konut Yerleşkesi fotoğrafları. Salt Araştırma. https://saltresearch.org/
- Çinici, A., & Çinici, B. (1971b). Çorum Binevler Yerleşkesi, genel yerleşim planı. Salt Araştırma. https://saltresearch.org/
- Çinici, B. (1974). Orta Anadolu’da bir toplu konut uygulaması için ülke bölge kent ölçeklerinde çalışmalar. https://archives.saltresearch.org/handle/123456789/90053%0A
- Çinici, B. (1986). Ankara’da bir toplu konut deneyi.nhttps://archives.saltresearch.org/handle/123456789/75212%0A
- Çinici, B., & Çinici, A. (1973). Çorum: Orta Anadoluda Bir Toplu Konut Uygulaması İçin Ülke Bölge Kent Ölçeklerinde Çalışmalar. Ajans Türk Matbaacılık Sanayi, Ankara.
- Çinici, B., & Çinici, A. (1996). Habitat I’den Habitat II’ye, Çorum Binevler: gerçekleşen bir ütopya. Mısırlı Matbaacılık.
- Çoban, A. N. (2012). Cumhuriyetin ilanından günümüze konut politikası. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 67(03), 75–108.
- Çorum Belediye Başkanlığı. (2023). Ayarık, Çomar ve İlice Mahalleleri dahilinde kalan yaklaşık 38 hektarlık alan Revizyon imar planı. https://www.corum.bel.tr/duyurular/imar-uygulamalari/ayarik-comar-ve-ilice-mahalleleri-dahilinde-kalan-yaklasik-38-hektarlik-alan-revizyon-imar-plani
- Doğusan Alexander, G. N. (2017). Caught between aspiration and actuality: the Etiler Housing Cooperative and the production of housing in Turkey. Journal of the Society of Architectural Historians, 76(3), 349–366. https://doi.org/10.1525/jsah.2017.76.3.349
- Dursun, C., Sayar, Ö., Uzuner, Ş., & Karaesmen, E. (1985). 1990’lara doğru Kent-Koop. KENT-KOOP Batıkent Konut Üretim Yapı Kooperatifleri Birliği.
- Endeksa. (2025). Türkiye Çorum Merkez satılık konut m2 birim fiyatları. https://www.endeksa.com/tr/analiz/turkiye/corum/merkez/endeks/satilik/konut
- Google. (2024). Street View. https://www.google.com.tr/maps/
- Google Earth. (2024). Uydu Görüntüsü. https://earth.google.com/static/multi-threaded/versions/10.66.0.1/index.html?
- Grant, J. L. (2015). New Urbanism. Içinde International Encyclopedia of the Social & Behavioral Sciences: Second Edition (ss. 809–814). https://doi.org/10.1016/B978-0-08-097086-8.74021-9
- Hillier, B. (2005). The art of place and the science of space. World Architecture, 185, 96–102.
- Hillier, B., & Hanson, J. (1988). The Social Logic of Space. https://doi.org/10.4324/9780429450174-9
- Howard, E. (2019). Yarının Bahçe Kentleri (A. Köksal (ed.); 1. baskı). Daimon.
- Jiang, B., Claramunt, C., & Klarqvist, B. (2000). Integration of space syntax into GIS for modelling urban spaces. ITC Journal, 2(3–4), 161–171. https://doi.org/10.1016/S0303-2434(00)85010-2
- Kaplan Çinçin, S. (2023). Türkiye konut üretiminde bir rol model olarak Türkiye Emlak (kredi) Bankası, toplu konut mimarisi ve tipolojisi, 1926 – 2001 [Mimar Sinan Fine Arts University (Turkey) PP - Turkey]. Içinde PQDT - Global. https://www.proquest.com/dissertations-theses/türkiye-konut-üretiminde-bir-rol-model-olarak/docview/2942037657/se-2?accountid=13654
- Kaplan Çinçin, S., Doğrusöz, U., & Ardaman, E. (2024). Türkiye konut politikalarının konut üretimine yansımaları, İzmir’de Emlak (Kredi) Bankası projeleri. Ege Mimarlık, 44–57.
- Kaya, A. Y. (2019). Çorum kent morfoloji̇si̇. Fırat Üniversitesi.
- Kaya, A. Y., & Akdemir, İ. O. (2020). Çorum’da kentsel gelişmenin morfolojik analizi. Içinde Al Farabi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi (C. 5, Sayı 1).
- Kazancı, N. (2014). Or-An Şehri, Oran Sitesi. İDEALKENT.
- Keleş, R. (2009). Kentleşme politikası. İmge Kitabevi.
- Koç, H. (2022). Kentsel konut sunumunda giderek unutulan bir organizasyon: Konut yapı kooperatifleri. İdealkent, 13(37), 2002–2026.
- Koca, D. (2015). Türkiye’de çağdaş konut üretiminin yeniden okunması. Tasarım+ Kuram, 11(19), 19–36.
- Kropf, K. (2009). Aspects of urban form. Urban morphology, 13(2), 105–120.
- Kultermann, U. (2000). Constituting a Turkish identity: The architecture of Behruz Cinici. Journal of Architecture, 5(3), 315–326. https://doi.org/10.1080/136023600419627
- Marshall, S. (2004). Streets and pattern. Içinde Spon Press (C. 4, Sayı 1).
- Matus, J. M., Herrera, R. F., Atencio, E., & Pellicer, E. (2019). Analysis of road connectivity for urban planning: cases of studies Valparaíso (Chile) and Valencia (Spain). Proceedings from the International Congress on Project Management and Engineering. https://www.scopus.com/inward/record.uri?eid=2-s2.0-85150621679&partnerID=40&md5=ce4954edb4f5908ef5d238f73ec94271
- Mikkola, J. H. (2000). Modularization assessment of product architecture. DRUID - Danish Research Unit for Industrial Dynamics.
- Mumford, L. (1961). Bahçe-Şehirler ve modern şehir Planlaması. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, çev. Ruşen Keleş, Ankara, 16(4), 175–187.
- Özbakır, A. (2021). Çorum’da Şehirsel Gelişme ve Mekânsal Değişim. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Coğrafya Anabilim Dalı Doktora Tezi, 206.
- Özüekren, A. Ş. (1996). Kooperatifler ve konut üretimi. Tarihten günümüze Anadolu’da konut ve yerleşme, 355–365.
- Rothman, M. S. (1987). Graph theory and the interpretation of regional survey data. Paléorient, 73–91.
- Tekeli, İ. (1982). Türkiye’de konut sunumunun davranışsal nitelikleri ve konut kesiminde bunalım. Kent–Koop: Konut.
- Tekeli, İ. (1998). Türkiye’de Cumhuriyet Dönemi’nde kentsel gelişme ve kent planlaması. Içinde Y. Sey (Ed.), 75 Yılda Değişen Kent ve Mimarlık (ss. 1–24). Tarih Vakfı.
- Thottolil, R., & Kumar, U. (2021). Assessment of topologıcal pattern of road network: a case study of Bangalore cıty. 2021 IEEE India Geoscience and Remote Sensing Symposium, InGARSS 2021 - Proceedings, 246–249. https://doi.org/10.1109/InGARSS51564.2021.9792069
- Uçar, İ. (2020). Çorum kentinde kentleşme ve planlama ilişkisi. Süleyman Demirel Üniversitesi.
- Ulusoy, A. E. (2020). Türkiye’de konut politikaları: tarihsel süreç ve aktörlerin rolü. Kamu Yönetimi ve Politikaları Dergisi, 1(3), 87–122.
Year 2025,
Volume: 17 Issue: 47, 31 - 61, 10.04.2025
Abstract
Turkey experienced rapid development and urbanization following the proclamation of the Republic, especially since the 1950s, which led to housing shortages and urban problems. Çorum Binevler Project, designed by Behruz Çinici and Altuğ Çinici office, is a pilot initiative aiming to preserve traditional neighborhood culture within a modern architectural framework during a period when slums, apartments, and villas increasingly replaced traditional neighborhood textures. This study examines the contextual and morphological changes of the Binevler Project by comparing its initial design concepts with its present condition. Original architectural plans, contemporary maps, historical documents, and satellite imagery were utilized to track the evolution of the settlement over time. Both graph theory and space syntax were applied to evaluate walkability and accessibility within the urban environment. When the neighborhood's transformation was examined, it was found that villas and housing estates were built in and around the center of Binevler, dead-end streets were opened and connected to other roads, and street connections were multiplied. However, the intended concept of walkability has not been fully implemented, compelling residents to travel to the city center to meet their daily needs. In addition, many of the new buildings constructed on vacant lots are incompatible with the original fabric of Binevler. Although initially developed with robust planning principles, Binevler Project has not fully realized its original vision and has undergone a new transformation process.
References
- Akçal, A. H. (2002). Y. Mimar Behruz Çinici yapıtlarının analizi. İstanbul Teknik Üniversitesi.
- Aksoy, M., & Aydogus, S. (2012). Housing cooperatives in Turkey. Profiles of a movement: cooperative housing around the world. CECODHAS & ICA, 76–80.
- Alsaç, Ü. (1993). Türk kent düzenlemesi ve konut mimarlığı (C. 126). İletişim Yayınları.
- Altürk, E. (2023). A big plan for small homes: the effort to set housing standards in Turkey. Journal of Urban History, 49(3), 668–690. https://doi.org/10.1177/00961442211017496
- Atay, G. F. Y. (2019). Mimari üretimde süreç odaklı yaklaşımlar: Çorum Binevler Konut Yerleşimi. Mimarlık Dergisi, Kasım-Mart(410).
- Baturayoğlu Yöney, N. (2018). Modern bir planlama deneyimi: Ataköy, İstanbul. mimar.ist, 61.
- Baturayoğlu Yöney, N., & Omay Polat, E. (2024). İstanbul’un modern konut yerleşimlerine iki örnek: Levent IV. kısım (1954-1957) ve Ataköy I-II. kısımlar (1957-1964). İPA İstanbul Dergisi, 011. https://ipa.istanbul/istanbul_dergisi/ipa-istanbul-dergisi-2024-011/#toggle-id-1
- Bican, N. B. (2020). Public mass housing practices in Turkey: the urgent need for research-based spatial decision-making. Journal of Housing and the Built Environment, 35(2), 461–479.
- Bilsel, C. (2016). Yeni kentler. Içinde M. Ersoy (Ed.), , Kentsel Planlama Ansiklopedik Sözlük, (ss. 482–488).
- Çil, E. (2006). Bir kent okuma aracı olarak mekân di̇zim anali̇zi̇ni̇n kuramsal ve yöntemsel tartışması. Megaron YTÜ Mim. Fak. e-Dergisi YTU Arch. Fac. e-Journal, 1(4), 218–233.
- Çinici, A., & Çinici, B. (1971a). Çorum Binevler Konut Yerleşkesi fotoğrafları. Salt Araştırma. https://saltresearch.org/
- Çinici, A., & Çinici, B. (1971b). Çorum Binevler Yerleşkesi, genel yerleşim planı. Salt Araştırma. https://saltresearch.org/
- Çinici, B. (1974). Orta Anadolu’da bir toplu konut uygulaması için ülke bölge kent ölçeklerinde çalışmalar. https://archives.saltresearch.org/handle/123456789/90053%0A
- Çinici, B. (1986). Ankara’da bir toplu konut deneyi.nhttps://archives.saltresearch.org/handle/123456789/75212%0A
- Çinici, B., & Çinici, A. (1973). Çorum: Orta Anadoluda Bir Toplu Konut Uygulaması İçin Ülke Bölge Kent Ölçeklerinde Çalışmalar. Ajans Türk Matbaacılık Sanayi, Ankara.
- Çinici, B., & Çinici, A. (1996). Habitat I’den Habitat II’ye, Çorum Binevler: gerçekleşen bir ütopya. Mısırlı Matbaacılık.
- Çoban, A. N. (2012). Cumhuriyetin ilanından günümüze konut politikası. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 67(03), 75–108.
- Çorum Belediye Başkanlığı. (2023). Ayarık, Çomar ve İlice Mahalleleri dahilinde kalan yaklaşık 38 hektarlık alan Revizyon imar planı. https://www.corum.bel.tr/duyurular/imar-uygulamalari/ayarik-comar-ve-ilice-mahalleleri-dahilinde-kalan-yaklasik-38-hektarlik-alan-revizyon-imar-plani
- Doğusan Alexander, G. N. (2017). Caught between aspiration and actuality: the Etiler Housing Cooperative and the production of housing in Turkey. Journal of the Society of Architectural Historians, 76(3), 349–366. https://doi.org/10.1525/jsah.2017.76.3.349
- Dursun, C., Sayar, Ö., Uzuner, Ş., & Karaesmen, E. (1985). 1990’lara doğru Kent-Koop. KENT-KOOP Batıkent Konut Üretim Yapı Kooperatifleri Birliği.
- Endeksa. (2025). Türkiye Çorum Merkez satılık konut m2 birim fiyatları. https://www.endeksa.com/tr/analiz/turkiye/corum/merkez/endeks/satilik/konut
- Google. (2024). Street View. https://www.google.com.tr/maps/
- Google Earth. (2024). Uydu Görüntüsü. https://earth.google.com/static/multi-threaded/versions/10.66.0.1/index.html?
- Grant, J. L. (2015). New Urbanism. Içinde International Encyclopedia of the Social & Behavioral Sciences: Second Edition (ss. 809–814). https://doi.org/10.1016/B978-0-08-097086-8.74021-9
- Hillier, B. (2005). The art of place and the science of space. World Architecture, 185, 96–102.
- Hillier, B., & Hanson, J. (1988). The Social Logic of Space. https://doi.org/10.4324/9780429450174-9
- Howard, E. (2019). Yarının Bahçe Kentleri (A. Köksal (ed.); 1. baskı). Daimon.
- Jiang, B., Claramunt, C., & Klarqvist, B. (2000). Integration of space syntax into GIS for modelling urban spaces. ITC Journal, 2(3–4), 161–171. https://doi.org/10.1016/S0303-2434(00)85010-2
- Kaplan Çinçin, S. (2023). Türkiye konut üretiminde bir rol model olarak Türkiye Emlak (kredi) Bankası, toplu konut mimarisi ve tipolojisi, 1926 – 2001 [Mimar Sinan Fine Arts University (Turkey) PP - Turkey]. Içinde PQDT - Global. https://www.proquest.com/dissertations-theses/türkiye-konut-üretiminde-bir-rol-model-olarak/docview/2942037657/se-2?accountid=13654
- Kaplan Çinçin, S., Doğrusöz, U., & Ardaman, E. (2024). Türkiye konut politikalarının konut üretimine yansımaları, İzmir’de Emlak (Kredi) Bankası projeleri. Ege Mimarlık, 44–57.
- Kaya, A. Y. (2019). Çorum kent morfoloji̇si̇. Fırat Üniversitesi.
- Kaya, A. Y., & Akdemir, İ. O. (2020). Çorum’da kentsel gelişmenin morfolojik analizi. Içinde Al Farabi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi (C. 5, Sayı 1).
- Kazancı, N. (2014). Or-An Şehri, Oran Sitesi. İDEALKENT.
- Keleş, R. (2009). Kentleşme politikası. İmge Kitabevi.
- Koç, H. (2022). Kentsel konut sunumunda giderek unutulan bir organizasyon: Konut yapı kooperatifleri. İdealkent, 13(37), 2002–2026.
- Koca, D. (2015). Türkiye’de çağdaş konut üretiminin yeniden okunması. Tasarım+ Kuram, 11(19), 19–36.
- Kropf, K. (2009). Aspects of urban form. Urban morphology, 13(2), 105–120.
- Kultermann, U. (2000). Constituting a Turkish identity: The architecture of Behruz Cinici. Journal of Architecture, 5(3), 315–326. https://doi.org/10.1080/136023600419627
- Marshall, S. (2004). Streets and pattern. Içinde Spon Press (C. 4, Sayı 1).
- Matus, J. M., Herrera, R. F., Atencio, E., & Pellicer, E. (2019). Analysis of road connectivity for urban planning: cases of studies Valparaíso (Chile) and Valencia (Spain). Proceedings from the International Congress on Project Management and Engineering. https://www.scopus.com/inward/record.uri?eid=2-s2.0-85150621679&partnerID=40&md5=ce4954edb4f5908ef5d238f73ec94271
- Mikkola, J. H. (2000). Modularization assessment of product architecture. DRUID - Danish Research Unit for Industrial Dynamics.
- Mumford, L. (1961). Bahçe-Şehirler ve modern şehir Planlaması. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, çev. Ruşen Keleş, Ankara, 16(4), 175–187.
- Özbakır, A. (2021). Çorum’da Şehirsel Gelişme ve Mekânsal Değişim. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Coğrafya Anabilim Dalı Doktora Tezi, 206.
- Özüekren, A. Ş. (1996). Kooperatifler ve konut üretimi. Tarihten günümüze Anadolu’da konut ve yerleşme, 355–365.
- Rothman, M. S. (1987). Graph theory and the interpretation of regional survey data. Paléorient, 73–91.
- Tekeli, İ. (1982). Türkiye’de konut sunumunun davranışsal nitelikleri ve konut kesiminde bunalım. Kent–Koop: Konut.
- Tekeli, İ. (1998). Türkiye’de Cumhuriyet Dönemi’nde kentsel gelişme ve kent planlaması. Içinde Y. Sey (Ed.), 75 Yılda Değişen Kent ve Mimarlık (ss. 1–24). Tarih Vakfı.
- Thottolil, R., & Kumar, U. (2021). Assessment of topologıcal pattern of road network: a case study of Bangalore cıty. 2021 IEEE India Geoscience and Remote Sensing Symposium, InGARSS 2021 - Proceedings, 246–249. https://doi.org/10.1109/InGARSS51564.2021.9792069
- Uçar, İ. (2020). Çorum kentinde kentleşme ve planlama ilişkisi. Süleyman Demirel Üniversitesi.
- Ulusoy, A. E. (2020). Türkiye’de konut politikaları: tarihsel süreç ve aktörlerin rolü. Kamu Yönetimi ve Politikaları Dergisi, 1(3), 87–122.
There are 50 citations in total.
Details
| Primary Language | Turkish |
|---|---|
| Subjects | Urban Morphology |
| Journal Section | Articles |
| Authors | |
| Early Pub Date | April 10, 2025 |
| Publication Date | April 10, 2025 |
| Submission Date | August 30, 2024 |
| Acceptance Date | March 17, 2025 |
| Published in Issue | Year 2025 Volume: 17 Issue: 47 |
