Abstract
The aim of this study is to examine Orhan Veli Kanık's story "Towards the Sea" within the framework of New Criticism literary theory. New Criticism is a text-centered approach that focuses on analyzing a literary work based solely on its internal structure. According to this theory, a literary text should be evaluated independently of its author, reader, and the historical conditions of its period. In this research, the characters, settings, temporal elements, objects, narrative techniques, themes, and linguistic features of the story are examined using document analysis, a qualitative research method. The story is structured around the themes of longing for the sea and the search for freedom. This quest of the main character is intertwined with economic concerns and existential questions. By the end of the narrative, the longed-for sea is reached. In the story, the sea symbolizes freedom and hope; the swamp signifies struggle and existential uncertainty; and the inland city represents stagnation and entrapment. Time is employed as a narrative device reflecting the internal conflicts of the protagonist. Objects associated with the conceptual domains of the sea and money further highlight the tension between the desire for freedom and material concerns. In conclusion, "Towards the Sea" can be regarded as a literary work that thoughtfully explores themes such as the human search for freedom, the relationship between humanity and nature, existential inquiry, and especially the motif of longing—through its narrative techniques and linguistic expression.
References
- Ankay Kardaş, N. (2023). Orhan Veli’nin hikâyelerini Garip Poetikası üzerinden okumak. Korkut Ata Türkiyat Araştırmaları Dergisi (10), 474-484.
- Çetin Baycanlar, S. (2022). Hüseyin Cöntürk’ün Turgut Uyar incelemesini Yeni Eleştiri kuramı bağlamında okuma. International Journal Of Turkish Academic Studies (TURAS), 3(1), 20-29.
- Çukurlu, T. (2021). Yeni Eleştiri. U. Bingöl & E. Yılmaz (Ed.), Eleştiri kuramları ve metin tahlilleri içinde (s. 373-392). Dün Bugün Yarın Yayınları.
- Evis, A. (2023). Orhan Veli Kanık’ın öykülerinde değerler dünyası. Edebi Eleştiri Dergisi, 7(1), 99-117.
- Kadızade, E. D. (2011). Hüseyin Cöntürk ve Yeni Eleştiri. Türklük Bilimi Araştırmaları, 29, 189-199.
- Kanık, O. V. (2002). Denize Doğru. S. İleri (Hazırlayan), İlkgençlik çağına öyküler 2 içinde (s. 9-14). Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık.
- Karahan, A. (2021). İki tür arasında bir garip Orhan Veli. YAZIT Kültür Bilimleri Dergisi, 1(2), 253-269.
- Karayakupoğlu, D. (2019). Orhan Veli Kanık’ın Hoşgör Köftecisi adlı hikâye kitabı üzerine bir inceleme. Amasya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi (5), 79-93.
- Korkut, E. (2019). İzlekçi Eleştiri. R. Filizok & E. Saltık (Ed.), Eleştiri kuramları içinde (s. 46-65). Anadolu Üniversitesi Yayınları.
- Melikoğlu, G. U. (2022). Orhan Veli Kanık’ın öykülerinde eleştirel gerçekçilik. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(60), 339-353.
- Moran, B. (2013). Edebiyat kuramları ve eleştiri. İletişim Yayınları.
- Murat, M. (2009). Edebiyat ve kuramları. K. Yüce & Ş. Kazan (Ed.), Edebiyat bilgi ve kuramları içinde (s. 9-50). Lisans Yayıncılık.
- Okçul M. (2021a). Bir yakın okuma denemesi: Halit Ziya Uşaklıgil’in “Bir Başlangıcın Sonu” hikâyesi. International Journal of Filologia, 4(5), 141-154.
- Okçul, M. (2021b). Yeni Eleştiri bağlamında Servet-i Fünûn hikâyeciliği. Doktora tezi, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Van.
- Özcan Gönülal, Y. (2011). Yunus Emre’nin “Kayusu Değül” redifli şiiri üzerine bir dil incelemesi. International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 6(4), 183-190.
- Sekman, A. (2021). Öykü yazarı olarak Orhan Veli. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 10(3), 963-979.
- TDK (2019). Türkçe sözlük. Türk Dil Kurumu Yayınları.
- Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
- Yoksul, U. (2019). Yeni Eleştiri bağlamında Oya Uysal’ın Ürperti şiiri üzerine bir tahlil denemesi. Akra Kültür Sanat ve Edebiyat Dergisi, 19(7), 111-119.
- Zariç, M. (2014). Yeni Eleştiri kuramından akademik eleştiri yöntemine. International Journal of Languages’ Education and Teaching, 3, 99-121.
- Zariç, M. (2015). Yeni eleştiri bağlamında Hüseyin Su öyküsü. Atlaskitap.
Abstract
Bu çalışmanın amacı, Orhan Veli Kanık’ın “Denize Doğru” adlı hikâyesini Yeni Eleştiri edebiyat kuramı çerçevesinde incelemektir. Yeni Eleştiri, metni kendi iç yapısıyla çözümlemeye dayanan metin merkezli bir kuramdır. Bu kurama göre bir edebiyat eseri; yazarından, okurundan ve dönemin tarihsel koşullarından bağımsız olarak ele alınmalıdır. Araştırmada; hikâyede yer alan kişiler, mekânlar, zamanlar, nesneler, anlatım teknikleri, temalar ve dil anlatım özellikleri nitel araştırma yöntemlerinden doküman analiziyle incelenmiştir. Hikâye, deniz özlemi ve özgürlük arayışı etrafında kurgulanmıştır. Ana karakterin bu arayışı ekonomik kaygılar ve varoluşsal sorgulamalarla harmanlanmıştır. Metnin sonunda yıllardır özlem duyulan denize kavuşulmuştur. Deniz kavramı özgürlük ve umudu, bataklık mücadele ve varoluşsal sorgulamaları, kara şehri ise sıkışmışlık ve durağanlığı temsil etmektedir. Zaman ise ana karakterin iç dünyasındaki çatışmaları yansıtan bir araç olarak kullanılmıştır. Deniz ve para ile ilgili kavram alanına giren nesneler de özgürlük arzusuyla maddi kaygılar arasındaki ikilemi etkili şekilde ortaya koymuştur. Sonuç itibarıyla, “Denize Doğru” hikâyesi, anlatım teknikleri ve dil anlatım özellikleriyle insanın özgürlük arayışını insan-doğa ilişkisini, varoluşsal sorgulamalarını özellikle hasret temasını kullanarak nitelikli şekilde işleyen bir edebî eser olarak görülmektedir.
Ethical Statement
Etik kurul onayı gerektiren bir araştırma değildir.
References
- Ankay Kardaş, N. (2023). Orhan Veli’nin hikâyelerini Garip Poetikası üzerinden okumak. Korkut Ata Türkiyat Araştırmaları Dergisi (10), 474-484.
- Çetin Baycanlar, S. (2022). Hüseyin Cöntürk’ün Turgut Uyar incelemesini Yeni Eleştiri kuramı bağlamında okuma. International Journal Of Turkish Academic Studies (TURAS), 3(1), 20-29.
- Çukurlu, T. (2021). Yeni Eleştiri. U. Bingöl & E. Yılmaz (Ed.), Eleştiri kuramları ve metin tahlilleri içinde (s. 373-392). Dün Bugün Yarın Yayınları.
- Evis, A. (2023). Orhan Veli Kanık’ın öykülerinde değerler dünyası. Edebi Eleştiri Dergisi, 7(1), 99-117.
- Kadızade, E. D. (2011). Hüseyin Cöntürk ve Yeni Eleştiri. Türklük Bilimi Araştırmaları, 29, 189-199.
- Kanık, O. V. (2002). Denize Doğru. S. İleri (Hazırlayan), İlkgençlik çağına öyküler 2 içinde (s. 9-14). Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık.
- Karahan, A. (2021). İki tür arasında bir garip Orhan Veli. YAZIT Kültür Bilimleri Dergisi, 1(2), 253-269.
- Karayakupoğlu, D. (2019). Orhan Veli Kanık’ın Hoşgör Köftecisi adlı hikâye kitabı üzerine bir inceleme. Amasya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi (5), 79-93.
- Korkut, E. (2019). İzlekçi Eleştiri. R. Filizok & E. Saltık (Ed.), Eleştiri kuramları içinde (s. 46-65). Anadolu Üniversitesi Yayınları.
- Melikoğlu, G. U. (2022). Orhan Veli Kanık’ın öykülerinde eleştirel gerçekçilik. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(60), 339-353.
- Moran, B. (2013). Edebiyat kuramları ve eleştiri. İletişim Yayınları.
- Murat, M. (2009). Edebiyat ve kuramları. K. Yüce & Ş. Kazan (Ed.), Edebiyat bilgi ve kuramları içinde (s. 9-50). Lisans Yayıncılık.
- Okçul M. (2021a). Bir yakın okuma denemesi: Halit Ziya Uşaklıgil’in “Bir Başlangıcın Sonu” hikâyesi. International Journal of Filologia, 4(5), 141-154.
- Okçul, M. (2021b). Yeni Eleştiri bağlamında Servet-i Fünûn hikâyeciliği. Doktora tezi, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Van.
- Özcan Gönülal, Y. (2011). Yunus Emre’nin “Kayusu Değül” redifli şiiri üzerine bir dil incelemesi. International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 6(4), 183-190.
- Sekman, A. (2021). Öykü yazarı olarak Orhan Veli. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 10(3), 963-979.
- TDK (2019). Türkçe sözlük. Türk Dil Kurumu Yayınları.
- Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
- Yoksul, U. (2019). Yeni Eleştiri bağlamında Oya Uysal’ın Ürperti şiiri üzerine bir tahlil denemesi. Akra Kültür Sanat ve Edebiyat Dergisi, 19(7), 111-119.
- Zariç, M. (2014). Yeni Eleştiri kuramından akademik eleştiri yöntemine. International Journal of Languages’ Education and Teaching, 3, 99-121.
- Zariç, M. (2015). Yeni eleştiri bağlamında Hüseyin Su öyküsü. Atlaskitap.
Details
| Primary Language | Turkish |
|---|---|
| Subjects | Turkish Language and Literature (Other), Turkish Education |
| Journal Section | Research Article |
| Authors | |
| Early Pub Date | June 28, 2025 |
| Publication Date | June 30, 2025 |
| Submission Date | February 28, 2025 |
| Acceptance Date | May 31, 2025 |
| Published in Issue | Year 2025 Volume: 13 Issue: 2 |
