Research Article
BibTex RIS Cite

Küresel ve Ulusal Perspektifte Nörososyoloji: Türkiye'deki Çalışmaların Analizi ve Gelecek Vizyonu

Year 2025, Volume: 18 Issue: 1, 153 - 175, 30.04.2025

Merve Morkoç , Oya Güler

https://doi.org/10.37093/ijsi.1629352

Abstract

Bu çalışma, nörososyolojinin kapsamını, tarihsel gelişimini ve Türkiye'deki uygulamalarını incelemeyi amaçlamaktadır. Nörososyoloji, bireylerin beyin işleyişi ile toplumsal davranışları arasındaki ilişkiyi araştırarak sosyal bilimler ile sinirbilimi birleştiren disiplinler arası bir alandır.
Araştırma, literatür taraması ve bibliyometrik analiz yöntemleri birleştirilerek karma bir yöntem kullanılmıştır. Google Scholar, Web of Science ve DergiPark veri tabanlarından "nörososyoloji", "toplum ve beyin", "ayna nöronlar" anahtar kelimelerle yapılan taramalar sonucu, son 30 yılda yayımlanmış akademik makaleler, kitaplar ve raporlar incelenmiştir. Çalışmalar tematik olarak sınıflandırılarak nörososyolojinin temel kavramları, biyolojik mekanizmaları ve Türkiye’deki uygulama alanları analiz edilmiştir.
Nörososyoloji, insan davranışlarını biyolojik ve toplumsal yönleriyle ele almaktadır. Ayna nöronların empati, toplumsal normların öğrenilmesi ve sosyal etkileşimlerde önemli rol oynadığı belirlenmiştir. Çevresel faktörlerin beyin yapısını şekillendirdiği ve bireylerin sosyal çevrelerinden güçlü şekilde etkilendiği tespit edilmiştir. Türkiye’de nörososyoloji eğitimde sosyal öğrenme süreçleri, siyasette seçmen davranışları ve pazarlamada tüketici karar mekanizmaları gibi alanlarda önem kazanmaktadır. Ancak, disiplinlerarası iş birliği eksikliği, nörobilimsel tekniklerin yüksek maliyeti ve akademik farkındalığın düşük olması, alanın gelişimini sınırlamaktadır.
Nörososyoloji, toplumsal etkileşimlerin beyin üzerindeki etkilerini anlamada kritik bir alan olup, Türkiye’de nörososyolojinin gelişimi için akademik farkındalığın artırılması, disiplinlerarası çalışmaların teşvik edilmesi ve nörobilimsel araştırmalara finansal destek sağlanması gerekmektedir.

Keywords

nörososyoloji toplum ve beyin ayna nöronlar sosyal beyin biyolojik temeller toplumsal davranışlar

References

  • Akıllıoğlu, K., Kocahan, S., Melik, E. B., & Melik, E. (2009). Zengin çevrenin beyin fonksiyonlarındaki yeri. Arsiv Kaynak Tarama Dergisi, 18, 13-36.
  • Arıkan, R. N. (2011, 22 Ocak). Kadın beyni, erkek beyni. Milliyet Gazetesi. https://www.milliyet.com.tr/uzmpsikolog-psikoterapist-rusen-nur-arikan/kadin-beyni-erkek-beyni-kadin-1343245
  • Balat, Ş., & Karaman, S. (2023). Farklı öğrenme ortamlarında düzenlenen öğrenme etkinliklerinin öğrenenlerin sosyal bulunuşluk, öğrenme ve memnuniyet düzeylerine etkisi. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 26, 78-96. https://doi.org/10.29029/busbed.1295109
  • Çokluk, N. (2022). Siyasal iletişimde yeni yönelimler: Nörosiyaset ve siyasal beynin çözümlenmesi. Marmara Üniversitesi Öneri Dergisi, 17(57), 148-173. https://doi.org/10.14783/maruoneri.902785
  • Doğan, N. (2023). Nöroyönetim. Social Sciences Research Journal, 12(1), 36-43.
  • Eagleman, D. M. (2012). Incognito: The secret lives of the brain. Pantheon Books.
  • European Commission. (2024). Brain research. EU support for research and innovation in the area of the brain. https://research-and-innovation.ec.europa.eu/research-area/health/brain-research_en
  • Franks, D. D. (2015). Neurosociology. İçinde J. D. Wright (Ed.), International encyclopedia of the social & b behavioral sciences (2. bs., ss. 736-742). Elsevier. https://doi.org/10.1016/B978-0-08-097086-8.32179-1
  • Gazzaniga, M. (1967). The split brain in man. Science, 217(2), 24-29.
  • Geyran, P. Ç. (1995). Travma sonrası stres bozukluğu ile ilişkili nörobiyolojik kanıtlar. Düşünen Adam, 8(1), 9-18.
  • Hari, E., Cengiz, C., Kılıç, F., & Yurdakoş, E. (2021). Clinical approach to the mirror neuron system and its functions. Journal of Istanbul Faculty of Medicine, 84(3), 430-438. https://doi.org/10.26650/IUITFD.2021.814218
  • Iacoboni, M. (2008). Imitation, empathy, and mirror neurons. Annual Review of Psychology, 60, 653-670.
  • Kocahan, S. (2009). Sıçanda sinir sistemi gelişiminin son olgunlaşma döneminde N-Metil-D-Aspartat reseptör blokajı ve yetişme çevresi etkileşiminin yetişkin dönemde anksiyete ile ilişkili davranışlar üzerine etkisi [Yayımlanmamış doktora tezi].
  • Onan, B. (2010). Beynin bilişsel işlevleri üzerine yapılan araştırmalar ve ana dili eğitimine yansımaları. Türklük Bilimi Araştırmaları, 27, 521-561.
  • Öncel, A., & Ayas, D. O. G. (2019). Biyolojik indirgemecilik ve sosyal bilimler: Sosyobiyoloji özelinde bir değerlendirme [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Öztürk, E. (2022). Nörososyoloji ve nöropragmatizm. Nobel Yayınları. Pritchard, A. (1969) Statistical Bibliography or Bibliometrics. Journal of Documentation, 25, 348-349.
  • Rizzolatti, G., & Craighero, L. (2004). The mirror-neuron system. Annual Review of Neuroscience, 27(1), 169-192. https://doi.org/10.1146/annurev.neuro.27.070203.144230
  • TenHouten, W. (1997). Neurosociology. Journal of Social and Evolutionary Systems, 20(1), 7-37. https://doi.org/10.1016/S1061-7361(97)90027-8
  • Uğuz Arsu, Ş. (2024)."Yönetimde Yeni Bir Kavram Olarak Nöroyönetim: Deneysel Çalışmaların Sistematik Olarak İncelenmesi", Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, sayı 64, ss. 429-449 https://doi.org/10.30794/pausbed.1398796
  • Uzbay, İ. T. (2015). Beyni anlamak sadece nörobilim ile mümkün mü? Beyin yüzyılında nörolojik bilimlerden sosyal bilimlere yeni açılımlar, yeni yaklaşımlar. Üsküdar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(1), 119-155. https://doi.org/10.32739/uskudarsbd.1.1.12
  • Van Eck, N. J., & Waltman, L. (2010). Software Survey: VOSviewer, a Computer Program for Bibliometric Mapping. Scientometrics, 84, 523-538. https://doi.org/10.1007/s11192-009-0146-3

Neurosociology in Global and National Perspective: An Analysis of Studies in Turkey and a Vision for the Future

Year 2025, Volume: 18 Issue: 1, 153 - 175, 30.04.2025

Merve Morkoç , Oya Güler

https://doi.org/10.37093/ijsi.1629352

Abstract

This study explores the scope, history, and applications of neurosociology in Türkiye. Neurosociology is an interdisciplinary field that combines social sciences and neuroscience to examine the connection between brain function and social behavior. A mixed-method approach was used, combining a literature review and bibliometric analysis. Academic databases Google Scholar, Web of Science, and DergiPark were searched using keywords “neurosociology," "society and brain," and "mirror neurons." Studies published in the last 30 years were reviewed, classified by theme, and analyzed in terms of key concepts, biological mechanisms, and applications in Türkiye. Neurosociology looks at human behavior from both a biological and social perspective. Mirror neurons are key in empathy, learning social norms, and interactions. Environmental factors shape brain structures and influence people through social experiences. In Türkiye, neurosociology is becoming more relevant in areas like education, politics, and marketing. However, challenges include limited collaboration between disciplines, high costs of neuroscientific methods, and low academic awareness. Neurosociology helps us understand how social interactions affect the brain. To support its growth in Türkiye, raising academic awareness, encouraging interdisciplinary studies, and providing financial research support is important.

Keywords

neurosociology society and brain mirror neurons social brain biological foundations social behaviors

References

  • Akıllıoğlu, K., Kocahan, S., Melik, E. B., & Melik, E. (2009). Zengin çevrenin beyin fonksiyonlarındaki yeri. Arsiv Kaynak Tarama Dergisi, 18, 13-36.
  • Arıkan, R. N. (2011, 22 Ocak). Kadın beyni, erkek beyni. Milliyet Gazetesi. https://www.milliyet.com.tr/uzmpsikolog-psikoterapist-rusen-nur-arikan/kadin-beyni-erkek-beyni-kadin-1343245
  • Balat, Ş., & Karaman, S. (2023). Farklı öğrenme ortamlarında düzenlenen öğrenme etkinliklerinin öğrenenlerin sosyal bulunuşluk, öğrenme ve memnuniyet düzeylerine etkisi. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 26, 78-96. https://doi.org/10.29029/busbed.1295109
  • Çokluk, N. (2022). Siyasal iletişimde yeni yönelimler: Nörosiyaset ve siyasal beynin çözümlenmesi. Marmara Üniversitesi Öneri Dergisi, 17(57), 148-173. https://doi.org/10.14783/maruoneri.902785
  • Doğan, N. (2023). Nöroyönetim. Social Sciences Research Journal, 12(1), 36-43.
  • Eagleman, D. M. (2012). Incognito: The secret lives of the brain. Pantheon Books.
  • European Commission. (2024). Brain research. EU support for research and innovation in the area of the brain. https://research-and-innovation.ec.europa.eu/research-area/health/brain-research_en
  • Franks, D. D. (2015). Neurosociology. İçinde J. D. Wright (Ed.), International encyclopedia of the social & b behavioral sciences (2. bs., ss. 736-742). Elsevier. https://doi.org/10.1016/B978-0-08-097086-8.32179-1
  • Gazzaniga, M. (1967). The split brain in man. Science, 217(2), 24-29.
  • Geyran, P. Ç. (1995). Travma sonrası stres bozukluğu ile ilişkili nörobiyolojik kanıtlar. Düşünen Adam, 8(1), 9-18.
  • Hari, E., Cengiz, C., Kılıç, F., & Yurdakoş, E. (2021). Clinical approach to the mirror neuron system and its functions. Journal of Istanbul Faculty of Medicine, 84(3), 430-438. https://doi.org/10.26650/IUITFD.2021.814218
  • Iacoboni, M. (2008). Imitation, empathy, and mirror neurons. Annual Review of Psychology, 60, 653-670.
  • Kocahan, S. (2009). Sıçanda sinir sistemi gelişiminin son olgunlaşma döneminde N-Metil-D-Aspartat reseptör blokajı ve yetişme çevresi etkileşiminin yetişkin dönemde anksiyete ile ilişkili davranışlar üzerine etkisi [Yayımlanmamış doktora tezi].
  • Onan, B. (2010). Beynin bilişsel işlevleri üzerine yapılan araştırmalar ve ana dili eğitimine yansımaları. Türklük Bilimi Araştırmaları, 27, 521-561.
  • Öncel, A., & Ayas, D. O. G. (2019). Biyolojik indirgemecilik ve sosyal bilimler: Sosyobiyoloji özelinde bir değerlendirme [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Öztürk, E. (2022). Nörososyoloji ve nöropragmatizm. Nobel Yayınları. Pritchard, A. (1969) Statistical Bibliography or Bibliometrics. Journal of Documentation, 25, 348-349.
  • Rizzolatti, G., & Craighero, L. (2004). The mirror-neuron system. Annual Review of Neuroscience, 27(1), 169-192. https://doi.org/10.1146/annurev.neuro.27.070203.144230
  • TenHouten, W. (1997). Neurosociology. Journal of Social and Evolutionary Systems, 20(1), 7-37. https://doi.org/10.1016/S1061-7361(97)90027-8
  • Uğuz Arsu, Ş. (2024)."Yönetimde Yeni Bir Kavram Olarak Nöroyönetim: Deneysel Çalışmaların Sistematik Olarak İncelenmesi", Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, sayı 64, ss. 429-449 https://doi.org/10.30794/pausbed.1398796
  • Uzbay, İ. T. (2015). Beyni anlamak sadece nörobilim ile mümkün mü? Beyin yüzyılında nörolojik bilimlerden sosyal bilimlere yeni açılımlar, yeni yaklaşımlar. Üsküdar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(1), 119-155. https://doi.org/10.32739/uskudarsbd.1.1.12
  • Van Eck, N. J., & Waltman, L. (2010). Software Survey: VOSviewer, a Computer Program for Bibliometric Mapping. Scientometrics, 84, 523-538. https://doi.org/10.1007/s11192-009-0146-3
There are 21 citations in total.

Details

Primary Language Turkish
Subjects Sociology (Other)
Journal Section Articles
Authors

Merve Morkoç 0009-0001-0835-9742

Oya Güler 0000-0002-2359-4521

Publication Date April 30, 2025
Submission Date January 29, 2025
Acceptance Date April 10, 2025
Published in Issue Year 2025 Volume: 18 Issue: 1

Cite

APA Morkoç, M., & Güler, O. (2025). Küresel ve Ulusal Perspektifte Nörososyoloji: Türkiye’deki Çalışmaların Analizi ve Gelecek Vizyonu. International Journal of Social Inquiry, 18(1), 153-175. https://doi.org/10.37093/ijsi.1629352
 Download Cover Image

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

26134 26133     Content on this site is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International license.

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------