Research Article
BibTex RIS Cite

Ādāb al-ḥarb wa'l-shajāʿa as a Siyāsatnāma at the Intersection of Literature, History and Hadith

Year 2025, Issue: 21, 67 - 92, 29.06.2025
https://doi.org/10.52886/ilak.1644185

Abstract

In the early 7th/13th century the Ādāb al-ḥarb wa’l-shajāʿa authored by Fakhr al-Dīn Mubārak Shah (Fakhr al-Mudabbir) and presented to the Sultan Iltutmūs, contains a wealth of information on the medieval art of warfare. Despite its wealth of information on military organisation and war strategies, the work belongs entirely to the siyāsatnāma (Mirrors of Princes) literature in terms of its composition and method. However, it has not been studied extensively as a political treatise. Rather than discussing the text's place in Islamic political thought, this study focuses on evaluating the text's sources and method of textual construction through the political and personal context. As is often seen in political treatises, the author used parables and historical anecdotes to support his arguments based on moral advice. The volume of hadiths used for the same purpose distinguishes this text from other political treatises. Through comparative readings, we have determined that the text's sources consist largely uncited collections of hadiths, as well as predecessors of the genre. However, there is a high degree of authorial discretion in its quotations and adaptations. Although the anecdotes quoted and produced often discuss historical events and figures, these non-original narrations are generally ‘hagiographised’ and cannot be corroborated by contemporary sources. A similar approach is evident in the utilisation of hadiths. Many interventions have been identified, such as attributing words that do not belong to the Prophet Muhammad to him, either directly or indirectly via interpretations. Although the author had sufficient knowledge, it has been determined that the hadiths he instrumentalised were taken from texts written in later periods for the benefit of the public and criticised for the authenticity of the narrations they contained. Popular texts on asceticism and morality, particularly Abū al-Lays al-Samarqandī's (d. 373/983) Tanbīhu al-gāfilīn, as well as some older political treatises, appear to have influenced not only the content but also the structure of the text. Another important factor that influenced the content and style of the Ādāb al-ḥarb wa’l-shajāʿa was undoubtedly the political turmoil in the region where the author lived. Therefore, the writing of the text is not independent of the collapse of the Ghaznavids, to whom the author was connected through family ties, the rapid rise of the Ghūrids, and finally the formation of the Delhi Sultanate, a Muslim Turkish state established in North India. His attempt to support his negative attitude towards women's rule with obscure hadiths is closely related to the accession of Sultan Iltutmish's daughter, Raziya Begum, to the throne. Some of his interpretations of hadiths and parables, as well as his stylistic preferences, clearly indicate the author's inclination towards Shiism. But the most important factor in this context is that, despite all the military successes in Hind and the massive migration caused by Mongol expansionism, the Muslim Turkish population remained a minority in North India. The composition of voluminous literary works containing parables and hadiths from Islamic history, written in a language comprehensible to the public by Fakhr al-Mudabbir and his contemporaries, seems to have been the result of their desire to respond with a cultural demarche to the population problem, which was always on the agenda of their patrons, the Delhi Sultanate. The image of Muslim Turks in contemporary Sanskrit sources and the nature of the sultanate's relationship with the Chishtiyya Sufis, who played a significant role in the Islamisation of the region, also reinforce this possibility. All these elements indicate that the Ādāb al-ḥarb wa’l-shajāʿa belongs to the genre of siyāsatnāma and that its historical value should be evaluated in this context.

References

  • Abdelfattah Kilito. Araplar ve Hikâye Anlatma Sanatı Tuhaf Bir Âşinalık. çev. Su Baloğlu. İstanbul: Vakıfbank Kültür Yayınları, 2021.
  • Abdullah b. Abdurrahman Dârimî. es-Sünen (el-Müsned). thk. Hüseyn Selîm Esed. 3 Cilt. Riyad: Dâru’l-Muğnî, 2000.
  • ’Abidî, Mahmûd - Şûkî, Leyla. “’Adâbu’l-harb ve’ş-şecâ‘a ve Tashîh-i Ân”. Edeb-î Farsi 10/1 (2021).
  • Ahmed b. Hanbel. el-Müsned. thk. Şuayb el-Arnaût vd. 50 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 2001.
  • Aquil, Raziuddin. Lovers of God: Sufism and the Politics of Islam in Medieval India. Abingdon, Oxon: Routledge, 2020.
  • Arberry, A. J (ed.). The Chester Beatty Library: A Catalogue of the Persian Manuscripts and Miniatures. Dublin: Hodges Figgis, 1962.
  • Avfî, Sedîdüddîn Muhammed b. Muhammed b. Yahya. Cevâmiü’l-hikâyât ve levmiü’r-rivâyât. Bibliothèque Nationale de France, Département des Manuscrits, Supplément Persan 75.
  • Avfî, Sedîdüddîn Muhammed b. Muhammed b. Yahya. Cevâmiü’l-hikâyât ve levmiü’r-rivâyât. Bibliothèque nationale de France, Département des Manuscrits, Supplément Persan 95.
  • Avfî, Sedîdüddîn Muhammed b. Muhammed b. Yahya. Cevâmiü’l-hikâyât ve levmiü’r-rivâyât. Bibliothèque Nationale de France, Département des Manuscrits, Supplément Persan 906.
  • Beatrice Gruendler. “Kalīla wa-Dimna Edition”. 2022 2018. Erişim 07 Ocak 2025. https://kalila-and-dimna.fu-berlin.de/ Berenî, Ziyâu’d-dîn. Târîh-i Fîrûz Şahî. ed. Saiyid Ahmad Khan vd. Calcutta: The Asiatic Society of Bengal, 1862. Beydebâ, İbnü’l-Mükaffa. Kelîle ve Dimne. çev. Said Aykut. İstanbul: Şule Yayınları, 2022.
  • Binbaş, İlker Evrim. “Structure and Function of the Genealogical Tree in Islamic Historiography (1200-1500)”. Horizons of the world : Festschrift for İsenbike Togan = Hudûdü’l-âlem : İsenbike Togan’a armağan. 465-544. İstanbul: İthaki, 2011.
  • Câhiz. Resâʾilü’l-Câḥiẓ. Mekke: Mektebetü’l-Hanci, 1964.
  • Cûzcânî, Minhâc-î Sirâc. Tabakât-ı Nâsırî: Gazneliler, Selçuklular, Atabeglikler ve Hârezmşâhlar. çev. Erkan Göksu. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2015.
  • Cüzcânî, Kadı Minhâc-ı Sirâc. Tabakât-ı Nâsırî. ed. Abdülhayy Habîbî. 2 Cilt. Kabil: Puhenî Matbae, 1342.
  • Çağrıcı, Mustafa. “İhyâü Ulûmi’d-Dîn”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 22/10-13. İstanbul: TDV Yayınları, 2000.
  • Çalımlı, Raziye. Âdâbu’l-Harb ve’ş-Şecâ’a’ Adlı Eserin Tercüme ve Tanıtımı. Van: Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans, 2022.
  • Demir, Kemal. Gaznelilerin Duraklama Dönemi ve Yıkılışı (1040-1186). Ankara: Fecr Yayınları, 2023.
  • Dodangeh, Abdullah. “Fahreddin Mubârekşâh’ın Şecere-yi Ensâb İsimli Eserlerinin Türkçe Tercümesi”. Türk Dünyası Araştırmaları 3 (2010), 195-223.
  • Durdu, Arslan. “Âdâbu’l-Harb ve’ş-Şecâ’a Adlı Eserde Gazneliler Devletine Ait Kayıtların Değerlendirilmesi”. Orta Çağ Tarihinin Kaynakları Üzerine İncelemeler. ed. Süleyman Özbek. 249-281. Ankara: Berikan Yayınevi, 2024.
  • Eaton, Richard M. “Sufi Folk Literature and the Expansion of Indian Islam”. History of Religions 14/2 (1974), 117-127.
  • Ethe, Hermann (ed.). Catalogue of Persian Manuscripts in the Library of the India Office. Oxford: India Office Library, 1903.
  • Fahr-i Müdebbîr, Muhammed b. Mansur b. Said Mübârek Şah mʿarûf be Fahr-i. Âdâbü’l-ḥarb ve’ş-şecâʿa. thk. Ahmed Süheyli Hânsâri. Tahran: İntişârât-ı İkbal, 1346.
  • Fahr-i Müdebbir. Âin-i Keşverdârî (Şeş Bâb Bâz Yafte ez Âdâbü’l-ḥarb ve’ş-şecâʿa). ed. Muhammed Server Mevlâî. Tahran: Entişârât-i Bonyâd-i Ferhend-i İrân, 1354.
  • Fahreddin Mübarek Şah. Tarih-i Fahreddin Mübarek Şah (Şecere-i Ensâb’ın Dibacesi). ed. Mehmet Ali Bozkuş. çev. Abdurran Yelgar. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2023.
  • Fakhr al-Din Mubarakshah. Tarikh-i Fakhru’d-din Mubarakshah : being the historical introduction to the book of genealogies of Fakhru’d-din Mubarakshah Marvar-rudi completed in A.D. 1206. ed. E. Denison Ross. London: The Royal Asiatic Society, 1927.
  • Gazzâli. Sultana Öğütler (Nasîhat’ül-mülûk). çev. Şeyda Arısoy - Deniz Erçavuş. İstanbul: Timaş Akademi, 2024. Hämeen-Anttila, Jaakko. “Translations of Historical Works from Middle Persian into Arabic”. Quaderni di Studi Arabi 16/1-2 (2021), 42-60. https://doi.org/10.1163/2667016X-16010003
  • Horovitz, Josef. “Ibn Quteiba’s ʿUyun al-Akhbar”. Islamic Culture 5 (1931), 171-198.
  • Hunkan, Ömer Soner. Türk Hakanlığı (Karahanlılar). İstanbul: IQ Kültür Sanat Yayıncılık, 3. Baskı, 2011.
  • İbnu’l-Mukaffa. İslâm Siyaset Üslûbu. çev. Vecdi Akyüz. İstanbul: Dergah Yayınları, 2018.
  • Jayyusi-Lehn, Ghada. The Life and Career of the Caliph Al-Mu`taṣim (218-227AH/833-842 AD): A Problem in Historiography. Ontario: Department of Near and Middle Eastern Civilizations University of Toronto, Unpublished Doctoral Thesis, 2007.
  • Kara, Mustafa Berkay. Âdâbu’l-Harb ve’ş-Şecâ’a Adlı Eserin Tercüme ve Tanıtımı. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2021.
  • Khaliq Nizami. “Iltutmish the Mystic”. Islamic Culture xx/2 (1946), 165-180. https://doi.org/10.1080/sarf.120061.207260.006
  • Korkmaz, Zeynep. Merzuban-nâme Tercümesi. Ankara: A.Ü. D.T.C.F. Yayınları, 1973.
  • Köprülü, Mehmet Fuad. Hanedanlar, İnsanlar ve Yerler İslam Ansiklopedisi Tarih Yazıları. İstanbul: Alfa Yayınları, 2019.
  • Kudâî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Selâme. Müsnedü’ş-Şihâb. thk. Hamdî b. Abdülmecîd. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1986.
  • Kumar, Sunil. “The Value of the Ādāb Al-Muluk as a Historical Source: An Insight into the Ideals and Expectations of Islamic Society in the Middle Period (A.D. 945-1500)”. The Indian Economic & Social History Review 22/3 (Eylül 1985), 307-327. https://doi.org/10.1177/001946468502200305
  • Kutlutürk, Cemil. “Ortaçağ Hint Kaynaklarında İslâm ve Müslümanlar”. Derin Tarih 19 (Ekim 2021), 91-99.
  • Lambton, Ann K. S. “Islamic Mirror for Princes”. 419-442. Roma: Accademia nazionale dei Lincei, 1970.
  • M. S. Khan. “The Life and Works of Fakhr-i Mudabbir”. Islamic Culture 51 (1977), 127-140.
  • Nizami, Khaliq Ahmad. Studies in Medieval Indian History and Culture. Allahabad: Kitab Mahal, 1966.
  • Nizamud-Din, Muhammad. Introduction to the Jawami’ u’l-hikayat wa lawami’u’r-riwayat of Saididu’d-Din Muhammad al-’Awfi. London: Luzac, 1929.
  • Nizâmü’l-Mülk. Siyâset-Nâme. çev. Mehmet Altay Köymen. thk. Mehmet Altay Köymen. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 4. Baskı, 2018.
  • Rieu, Charles (ed.). Catalogue of the Persian manuscripts in the British Museum. London: British Museum, 1879.
  • Sa‘lebî. el-Keşf ve’l-beyân fî tefsîri’l-Ḳurʾân (Tefsîrü’s-Saʿlebî). thk. Ebû Muhammed b. Âşur. 10 Cilt. Lübnan: Dâru İhyâi’t-Turâs, 2002.
  • Sakallı, Talat - Gültekin, Hediye. Tenbîhü’l-Gâfilîn. “Ebü’l-Leys es-Semerkandî’nin Tenbîhü’l-Gâfilîn Adlı Eserinin Hadis İlimleri Açısından Değerlendirilmesi”. Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 49 (Şubat 2022), 63-87.
  • Seâlibî, Ebû Mansûr. el-Leṭâʾif ve’ẓ-ẓarâʾif. Beyrut: Dâru’l-Menâhil, ts.
  • Seâlibî, Ebû Mansûr. et-Temsîl ve’l-muḥâḍara fi’l-ḥikem ve’l-münâẓara. thk. Abdülfettâh Muhammed el-Hulv. Kahire: Dâru’l-Arabiyye li’l-Kitâb, 1961.
  • Semerkandî, Ebü-Leys Nasr b. Muhammed. Tenbîhu’l-gâfilîn. thk. Yûsuf Ali Bedyûy. Beyrut: Daru İbn Kesîr, 2000.
  • Seyidoğlu, Bilge - Yavuz, Orhan. Ferec Ba’de’ş-Şidde Hikâyeleri Güçlükten Kolaylığa Kederden Sevince. İstanbul: Büyüyenay Yayınları, 2. Baskı, 2019.
  • Shafi, Iqbal M. “Fresh light on the Ghaznavids”. Islamic Culture 12/2 (Nisan 1938), 189-234.
  • Siddiqui, Iqtidar Husain. Perso-Arabic Sources of Information on the Life and Conditions in the Sultanate of Delhi. New Delhi: Munshiram Manoharlal Publ., 1992.
  • Şahyar, Ayşe Esra. “Zayıf Hadisle Fezâil Konusunda Amel Edilebilirlik’ Fikrinin Doğuşu ve Gelişimi”. Hadis Tetkikleri Dergisi 1/1 (2003), 31-39.
  • Şîrûye b. Şehredâr ed-Deylemî. el-Firdevs bi-Me’sûri’l-Hitâb. thk. es-Saîd b. Besyûnî Zağlûl. 5 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1986.
  • Tâcü’d-dîn Hasan Nizâmî. Tâcü’l-Me’âsir. ed. Seyyid Emir Hasan Abidi. nşr. Seyyid Emir Hasan Abidi. Delhi: Merkez-î Tahkikât-ı Farsi Rayzenî-i Ferheng-i Cumhurî-i İslamî-i İran Dihlî-i Nov, 1387.
  • Tanuhî, Ebû ’Ali el-Muhassin. el-Ferec Ba’de’ş-Şidde. ed. Muhammed el-Zuhri. 2 Cilt. Matbaat’ul Hilâl, 1903.
  • Ṯaʿālibī, ʿAbd-al-Malik Ibn-Muḥammad. Kitāb Ādāb Al-Mulūk al-Khwārazm-Shāhī Volume 1 A Critical Edition with Introduction and Translation. çev. Tevfik Rüştü Topuzoğlu. thk. Tevfik Rüştü Topuzoğlu. Ankara: Türk Tarih Kurumu, 2015.
  • Tetley, Gillies. The Ghaznavid and Seljuq Turks: Poetry as a Source for Iranian History. London New York: Taylor & Francis e-Library, 2008.
  • Truschke, Audrey. The Language of History. New York: Columbia University Press, 2021.
  • Wink, André. Al-Hind: The Making of the Indo-Islamic World, Vol. II, The Slave Kings and The Islamic Conquest 11th - 13th Centuries. 3 Cilt. Leiden-New York: Brill, 2. Basım, 1997.
  • Yazıcı, İshak. Ebü’l-Leys es-Semerkandî, Hayatı, Eserleri ve Tefsirdeki Metodu. Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 1982.
  • Yıldız, Abdulvahap. “İmâm Gazâlî’ye Göre Ömer İbn Abdülaziz”. Nüsha: Şarkiyat Araştırmaları Dergisi 11/33 (2011), 157-178.
  • Yılmaz, Nesrin. Şemseddin İltutmuş Döneminde Delhi Türk Sultanlığı (1211-1236). Antalya: Akdeniz Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2021.

Edebiyat, Tarih ve Hadis Üçgeninde Bir Siyâsetnâme Olarak Âdâbü’l-ḥarb ve’ş-şecâʿa

Year 2025, Issue: 21, 67 - 92, 29.06.2025
https://doi.org/10.52886/ilak.1644185

Abstract

Fahreddin Mübârek Şah (Fahr-i Müdebbir) tarafından 7./13. yüzyılın başlarında Delhi Sultanı İltutmuş’a sunulmak üzere kaleme alınan Âdâbü’l-ḥarb ve’ş-şecâʿa, orta çağ savaş sanatı üzerine son derece zengin bilgiler içerir. Ordu teşkilatlanması ve savaş stratejilerine dair bütün zenginliğine rağmen eser, kurgusu ve yöntemi itibariyle tamamen orta çağ siyâsetnâme literatürüne aittir. Ne var ki, bir siyâsetnâme olarak fazla incelenmemiştir. Bu çalışma, eserin İslâm siyaset düşüncesindeki yerini tartışmaktan ziyade, eserin kaynaklarını ve metin inşa yöntemini politik ve kişisel bağlamı üzerinden değerlendirmeye odaklanmıştır. Nitekim siyâsetnamelerde sıklıkla görüldüğü üzere, müellif ahlakî nasihatlerden oluşan argümanlarını desteklemek için kıssalar ve tarihi anekdotlar kullanmıştır. Aynı amaçla kullanılan hadislerin hacmi ise eseri diğer siyâsetnâmelerden ayrıştırmaktadır. Karşılaştırmalı okumalarla tespit ettiğimiz üzere, eserin kaynaklarını büyük oranda önceki türdeşleri ile daha önce hiç değinilmemiş hadis derlemeleri oluşturmaktadır. Ancak iktibas ve uyarlamalarında yoğun bir müellif tasarrufu bulunmaktadır. Alıntılanan ve üretilen anekdotlar çoğu zaman tarihi olay ve kişileri konu ediniyorsa da özgün olmayan bu aktarımlar, genellikle “menkıbeleştirilmiş” olup çağdaş yazılı kaynakları tarafından doğrulanamamaktadır. Hadis kullanımında da benzer bir tutum mevcuttur. Hz. Peygamber’e ait olmayan sözlerin ona nispeti, rivayetlere doğrudan ya da yorumlar üzerinden dolaylı müdahale gibi birçok tasarrufu tespit edilmiştir. Müellifin yeterli müktesebata sahip olmasına rağmen araçsallaştırdığı hadislerin daha ziyade geç dönemde halkın faydalanması için telif edilen ve içerdiği rivayetlerin sıhhati konusunda eleştirilen eserlerden alındığı tespit edilmiştir. Başta Ebü’l-Leys es-Semerkandî’nin (ö. 373/983) Tenbîhu’l-gâfilîn adlı eseri olmak üzere zühd / ahlak temalı popüler eserler ile bazı eski siyâsetnâmeler, eserin sadece içeriğini değil kurgusunu etkilemiş gibi görünmektedir. Eserin muhtevasını ve üslubunu etkileyen bir diğer önemli husus ise hiç şüphesiz müellifin yaşadığı coğrafyanın politik çalkantılarıdır. Dolayısıyla eserin yazılışı, müellifin aile bağları ile bağlı olduğu Gazneliler’in çöküşü, Gûrlular’ın hızlı yükselişi ve nihayetinde Kuzey Hindistan’da Müslüman bir Türk devleti olarak kurulan Delhi Sultanlığı’nın teşekkül sürecinden bağımsız değildir. Kadınların idareciliğine karşı negatif tutumunu, kaynağı müphem hadislerle desteklemeye çalışmış olması Sultan İltutmuş’un ardından tahta kızı Raziye Begüm’ün çıkmasıyla yakından ilişkilidir. Hadisler ve kıssalar üzerindeki bazı tasarrufları ile üslup tercihleri müellifin açıkça Şiîliğe bir temayülünün bulunduğunu da göstermektedir. Ancak bu bağlamda en önemli etken, Hind sathındaki tüm askerî başarıları ve Moğol yayılmacılığı nedeniyle yaşanan büyük göçe rağmen, Müslüman Türk nüfusun Kuzey Hindistan’da azınlıkta kalmış olmasıdır. Fahr-i Müdebbir ve çağdaşlarının halkın sevebileceği İslâm tarihinden örnekler içeren kıssaları ve hadisleri içeren hacimli eserleri yine halkın anlayabileceği bir dille kaleme almış olması, himayedarları Delhi Sultanlığı’nın gündeminden hiç düşmeyen bu nüfus sorununa karşı kültürel bir atılımla cevap vermek istemiş olmasının sonucu gibi görünmektedir. Çağdaş Sanskrit kaynaklardaki Müslüman-Türk imajı ve sultanlığın bilhassa bölgenin Müslümanlaşmasında önemli rol oynayan Çiştiyye mutasavvıflarıyla ilişkisinin mahiyeti de bu ihtimali kuvvetlendirmektedir. Bütün bu unsurlar mezkur eserin siyâsetnâme edebiyatına dahil olduğunu ve tarihsel değerinin bu husus ile değerlendirilmesi gerektiğine işaret etmektedir.

References

  • Abdelfattah Kilito. Araplar ve Hikâye Anlatma Sanatı Tuhaf Bir Âşinalık. çev. Su Baloğlu. İstanbul: Vakıfbank Kültür Yayınları, 2021.
  • Abdullah b. Abdurrahman Dârimî. es-Sünen (el-Müsned). thk. Hüseyn Selîm Esed. 3 Cilt. Riyad: Dâru’l-Muğnî, 2000.
  • ’Abidî, Mahmûd - Şûkî, Leyla. “’Adâbu’l-harb ve’ş-şecâ‘a ve Tashîh-i Ân”. Edeb-î Farsi 10/1 (2021).
  • Ahmed b. Hanbel. el-Müsned. thk. Şuayb el-Arnaût vd. 50 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 2001.
  • Aquil, Raziuddin. Lovers of God: Sufism and the Politics of Islam in Medieval India. Abingdon, Oxon: Routledge, 2020.
  • Arberry, A. J (ed.). The Chester Beatty Library: A Catalogue of the Persian Manuscripts and Miniatures. Dublin: Hodges Figgis, 1962.
  • Avfî, Sedîdüddîn Muhammed b. Muhammed b. Yahya. Cevâmiü’l-hikâyât ve levmiü’r-rivâyât. Bibliothèque Nationale de France, Département des Manuscrits, Supplément Persan 75.
  • Avfî, Sedîdüddîn Muhammed b. Muhammed b. Yahya. Cevâmiü’l-hikâyât ve levmiü’r-rivâyât. Bibliothèque nationale de France, Département des Manuscrits, Supplément Persan 95.
  • Avfî, Sedîdüddîn Muhammed b. Muhammed b. Yahya. Cevâmiü’l-hikâyât ve levmiü’r-rivâyât. Bibliothèque Nationale de France, Département des Manuscrits, Supplément Persan 906.
  • Beatrice Gruendler. “Kalīla wa-Dimna Edition”. 2022 2018. Erişim 07 Ocak 2025. https://kalila-and-dimna.fu-berlin.de/ Berenî, Ziyâu’d-dîn. Târîh-i Fîrûz Şahî. ed. Saiyid Ahmad Khan vd. Calcutta: The Asiatic Society of Bengal, 1862. Beydebâ, İbnü’l-Mükaffa. Kelîle ve Dimne. çev. Said Aykut. İstanbul: Şule Yayınları, 2022.
  • Binbaş, İlker Evrim. “Structure and Function of the Genealogical Tree in Islamic Historiography (1200-1500)”. Horizons of the world : Festschrift for İsenbike Togan = Hudûdü’l-âlem : İsenbike Togan’a armağan. 465-544. İstanbul: İthaki, 2011.
  • Câhiz. Resâʾilü’l-Câḥiẓ. Mekke: Mektebetü’l-Hanci, 1964.
  • Cûzcânî, Minhâc-î Sirâc. Tabakât-ı Nâsırî: Gazneliler, Selçuklular, Atabeglikler ve Hârezmşâhlar. çev. Erkan Göksu. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2015.
  • Cüzcânî, Kadı Minhâc-ı Sirâc. Tabakât-ı Nâsırî. ed. Abdülhayy Habîbî. 2 Cilt. Kabil: Puhenî Matbae, 1342.
  • Çağrıcı, Mustafa. “İhyâü Ulûmi’d-Dîn”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 22/10-13. İstanbul: TDV Yayınları, 2000.
  • Çalımlı, Raziye. Âdâbu’l-Harb ve’ş-Şecâ’a’ Adlı Eserin Tercüme ve Tanıtımı. Van: Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans, 2022.
  • Demir, Kemal. Gaznelilerin Duraklama Dönemi ve Yıkılışı (1040-1186). Ankara: Fecr Yayınları, 2023.
  • Dodangeh, Abdullah. “Fahreddin Mubârekşâh’ın Şecere-yi Ensâb İsimli Eserlerinin Türkçe Tercümesi”. Türk Dünyası Araştırmaları 3 (2010), 195-223.
  • Durdu, Arslan. “Âdâbu’l-Harb ve’ş-Şecâ’a Adlı Eserde Gazneliler Devletine Ait Kayıtların Değerlendirilmesi”. Orta Çağ Tarihinin Kaynakları Üzerine İncelemeler. ed. Süleyman Özbek. 249-281. Ankara: Berikan Yayınevi, 2024.
  • Eaton, Richard M. “Sufi Folk Literature and the Expansion of Indian Islam”. History of Religions 14/2 (1974), 117-127.
  • Ethe, Hermann (ed.). Catalogue of Persian Manuscripts in the Library of the India Office. Oxford: India Office Library, 1903.
  • Fahr-i Müdebbîr, Muhammed b. Mansur b. Said Mübârek Şah mʿarûf be Fahr-i. Âdâbü’l-ḥarb ve’ş-şecâʿa. thk. Ahmed Süheyli Hânsâri. Tahran: İntişârât-ı İkbal, 1346.
  • Fahr-i Müdebbir. Âin-i Keşverdârî (Şeş Bâb Bâz Yafte ez Âdâbü’l-ḥarb ve’ş-şecâʿa). ed. Muhammed Server Mevlâî. Tahran: Entişârât-i Bonyâd-i Ferhend-i İrân, 1354.
  • Fahreddin Mübarek Şah. Tarih-i Fahreddin Mübarek Şah (Şecere-i Ensâb’ın Dibacesi). ed. Mehmet Ali Bozkuş. çev. Abdurran Yelgar. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2023.
  • Fakhr al-Din Mubarakshah. Tarikh-i Fakhru’d-din Mubarakshah : being the historical introduction to the book of genealogies of Fakhru’d-din Mubarakshah Marvar-rudi completed in A.D. 1206. ed. E. Denison Ross. London: The Royal Asiatic Society, 1927.
  • Gazzâli. Sultana Öğütler (Nasîhat’ül-mülûk). çev. Şeyda Arısoy - Deniz Erçavuş. İstanbul: Timaş Akademi, 2024. Hämeen-Anttila, Jaakko. “Translations of Historical Works from Middle Persian into Arabic”. Quaderni di Studi Arabi 16/1-2 (2021), 42-60. https://doi.org/10.1163/2667016X-16010003
  • Horovitz, Josef. “Ibn Quteiba’s ʿUyun al-Akhbar”. Islamic Culture 5 (1931), 171-198.
  • Hunkan, Ömer Soner. Türk Hakanlığı (Karahanlılar). İstanbul: IQ Kültür Sanat Yayıncılık, 3. Baskı, 2011.
  • İbnu’l-Mukaffa. İslâm Siyaset Üslûbu. çev. Vecdi Akyüz. İstanbul: Dergah Yayınları, 2018.
  • Jayyusi-Lehn, Ghada. The Life and Career of the Caliph Al-Mu`taṣim (218-227AH/833-842 AD): A Problem in Historiography. Ontario: Department of Near and Middle Eastern Civilizations University of Toronto, Unpublished Doctoral Thesis, 2007.
  • Kara, Mustafa Berkay. Âdâbu’l-Harb ve’ş-Şecâ’a Adlı Eserin Tercüme ve Tanıtımı. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2021.
  • Khaliq Nizami. “Iltutmish the Mystic”. Islamic Culture xx/2 (1946), 165-180. https://doi.org/10.1080/sarf.120061.207260.006
  • Korkmaz, Zeynep. Merzuban-nâme Tercümesi. Ankara: A.Ü. D.T.C.F. Yayınları, 1973.
  • Köprülü, Mehmet Fuad. Hanedanlar, İnsanlar ve Yerler İslam Ansiklopedisi Tarih Yazıları. İstanbul: Alfa Yayınları, 2019.
  • Kudâî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Selâme. Müsnedü’ş-Şihâb. thk. Hamdî b. Abdülmecîd. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1986.
  • Kumar, Sunil. “The Value of the Ādāb Al-Muluk as a Historical Source: An Insight into the Ideals and Expectations of Islamic Society in the Middle Period (A.D. 945-1500)”. The Indian Economic & Social History Review 22/3 (Eylül 1985), 307-327. https://doi.org/10.1177/001946468502200305
  • Kutlutürk, Cemil. “Ortaçağ Hint Kaynaklarında İslâm ve Müslümanlar”. Derin Tarih 19 (Ekim 2021), 91-99.
  • Lambton, Ann K. S. “Islamic Mirror for Princes”. 419-442. Roma: Accademia nazionale dei Lincei, 1970.
  • M. S. Khan. “The Life and Works of Fakhr-i Mudabbir”. Islamic Culture 51 (1977), 127-140.
  • Nizami, Khaliq Ahmad. Studies in Medieval Indian History and Culture. Allahabad: Kitab Mahal, 1966.
  • Nizamud-Din, Muhammad. Introduction to the Jawami’ u’l-hikayat wa lawami’u’r-riwayat of Saididu’d-Din Muhammad al-’Awfi. London: Luzac, 1929.
  • Nizâmü’l-Mülk. Siyâset-Nâme. çev. Mehmet Altay Köymen. thk. Mehmet Altay Köymen. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 4. Baskı, 2018.
  • Rieu, Charles (ed.). Catalogue of the Persian manuscripts in the British Museum. London: British Museum, 1879.
  • Sa‘lebî. el-Keşf ve’l-beyân fî tefsîri’l-Ḳurʾân (Tefsîrü’s-Saʿlebî). thk. Ebû Muhammed b. Âşur. 10 Cilt. Lübnan: Dâru İhyâi’t-Turâs, 2002.
  • Sakallı, Talat - Gültekin, Hediye. Tenbîhü’l-Gâfilîn. “Ebü’l-Leys es-Semerkandî’nin Tenbîhü’l-Gâfilîn Adlı Eserinin Hadis İlimleri Açısından Değerlendirilmesi”. Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 49 (Şubat 2022), 63-87.
  • Seâlibî, Ebû Mansûr. el-Leṭâʾif ve’ẓ-ẓarâʾif. Beyrut: Dâru’l-Menâhil, ts.
  • Seâlibî, Ebû Mansûr. et-Temsîl ve’l-muḥâḍara fi’l-ḥikem ve’l-münâẓara. thk. Abdülfettâh Muhammed el-Hulv. Kahire: Dâru’l-Arabiyye li’l-Kitâb, 1961.
  • Semerkandî, Ebü-Leys Nasr b. Muhammed. Tenbîhu’l-gâfilîn. thk. Yûsuf Ali Bedyûy. Beyrut: Daru İbn Kesîr, 2000.
  • Seyidoğlu, Bilge - Yavuz, Orhan. Ferec Ba’de’ş-Şidde Hikâyeleri Güçlükten Kolaylığa Kederden Sevince. İstanbul: Büyüyenay Yayınları, 2. Baskı, 2019.
  • Shafi, Iqbal M. “Fresh light on the Ghaznavids”. Islamic Culture 12/2 (Nisan 1938), 189-234.
  • Siddiqui, Iqtidar Husain. Perso-Arabic Sources of Information on the Life and Conditions in the Sultanate of Delhi. New Delhi: Munshiram Manoharlal Publ., 1992.
  • Şahyar, Ayşe Esra. “Zayıf Hadisle Fezâil Konusunda Amel Edilebilirlik’ Fikrinin Doğuşu ve Gelişimi”. Hadis Tetkikleri Dergisi 1/1 (2003), 31-39.
  • Şîrûye b. Şehredâr ed-Deylemî. el-Firdevs bi-Me’sûri’l-Hitâb. thk. es-Saîd b. Besyûnî Zağlûl. 5 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1986.
  • Tâcü’d-dîn Hasan Nizâmî. Tâcü’l-Me’âsir. ed. Seyyid Emir Hasan Abidi. nşr. Seyyid Emir Hasan Abidi. Delhi: Merkez-î Tahkikât-ı Farsi Rayzenî-i Ferheng-i Cumhurî-i İslamî-i İran Dihlî-i Nov, 1387.
  • Tanuhî, Ebû ’Ali el-Muhassin. el-Ferec Ba’de’ş-Şidde. ed. Muhammed el-Zuhri. 2 Cilt. Matbaat’ul Hilâl, 1903.
  • Ṯaʿālibī, ʿAbd-al-Malik Ibn-Muḥammad. Kitāb Ādāb Al-Mulūk al-Khwārazm-Shāhī Volume 1 A Critical Edition with Introduction and Translation. çev. Tevfik Rüştü Topuzoğlu. thk. Tevfik Rüştü Topuzoğlu. Ankara: Türk Tarih Kurumu, 2015.
  • Tetley, Gillies. The Ghaznavid and Seljuq Turks: Poetry as a Source for Iranian History. London New York: Taylor & Francis e-Library, 2008.
  • Truschke, Audrey. The Language of History. New York: Columbia University Press, 2021.
  • Wink, André. Al-Hind: The Making of the Indo-Islamic World, Vol. II, The Slave Kings and The Islamic Conquest 11th - 13th Centuries. 3 Cilt. Leiden-New York: Brill, 2. Basım, 1997.
  • Yazıcı, İshak. Ebü’l-Leys es-Semerkandî, Hayatı, Eserleri ve Tefsirdeki Metodu. Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 1982.
  • Yıldız, Abdulvahap. “İmâm Gazâlî’ye Göre Ömer İbn Abdülaziz”. Nüsha: Şarkiyat Araştırmaları Dergisi 11/33 (2011), 157-178.
  • Yılmaz, Nesrin. Şemseddin İltutmuş Döneminde Delhi Türk Sultanlığı (1211-1236). Antalya: Akdeniz Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2021.
There are 62 citations in total.

Details

Primary Language Turkish
Subjects Turkish Islamic Literature, Medieval History (Other), Hadith
Journal Section MAKALELER
Authors

Yasin Tekin 0000-0001-5247-2956

Peyman Ünügür Tekin 0000-0001-6572-8770

Publication Date June 29, 2025
Submission Date February 21, 2025
Acceptance Date June 24, 2025
Published in Issue Year 2025 Issue: 21

Cite

ISNAD Tekin, Yasin - Ünügür Tekin, Peyman. “Edebiyat, Tarih Ve Hadis Üçgeninde Bir Siyâsetnâme Olarak Âdâbü’l-ḥarb ve’ş-şecâʿa”. İlahiyat Akademi 21 (June 2025), 67-92. https://doi.org/10.52886/ilak.1644185.