Research Article
Okul Öncesi Dönem Çocuklarının Saldırgan Davranışlarına Yönelik Öğretmen Yaklaşımlarının İncelenmesi
Abstract
Erken çocukluk döneminde ortaya çıkan sorunlu davranışlar genellikle yaşamın sonraki aşamalarında devam eder ve birçok birey için önemli bir kalıcı olma riski vardır. Okul öncesi dönem çocuklarının saldırgan davranışlarını belirlemek ve öğretmenlerin bu durumlara müdahalelerini incelemek amacıyla, Türkiye'deki devlet anaokullarından farklı düzeylerde deneyime sahip 15 okul öncesi öğretmenin yer aldığı bir vaka çalışması yapılmıştır. Veriler yarı yapılandırılmış görüşmeler yoluyla toplanmıştır. Öğretmenlerin anlattıklarına göre, çocuklar arasında en sık gözlenen davranışlar fiziksel ve sözlü saldırganlıktı. Ek olarak, saldırgan davranış sergileyen çocukların ağırlıklı olarak akranlarını hedef aldıkları bulunmuştur. Deneyimi 10 yıl veya daha fazla olan öğretmenlerin daha az deneyimli meslektaşlarına göre daha sık fiziksel ve ilişkisel saldırganlık gözlem bildirdi. Agresif davranışları için yanıt verirken, öğretmenler daha destekleyici bir yaklaşım benimsemeye yöneldi. Öğretmenlerin müdahale stratejileri deneyim onların yıllara göre farklı çalışma da bulundu. 0-5 yıllık deneyime sahip öğretmenler genellikle daha az sıklıkta müdahale etmiş ve destekleyici yaklaşımları tercih ederken, beş yıldan fazla deneyime sahip öğretmenler daha sık müdahale etmiştir. Değişen yıllara dayanan deneyime sahip öğretmenlerin önleyici müdahalelerin dağılımına ilişkin tutumlarında anlamlı bir farklılık gözlenmemiştir.
References
- Akyol, T., Baydemir, G., Akman, B., Kükürtcü, S. K., & Arslan, A. Ç. (2011). Okul Öncesi Öğretmenlerinin Sınıfta Karşılaştıkları Sorun Davranışlara İlişkin Düşünceleri. Education Sciences, 6(2), 1715-1731.
- Alisinanoğlu, F., & Kesicioğlu, O. S. (2010). Okul Öncesi Dönem Çocuklarının Davranış Sorunlarının Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi (Giresun İli Örneği). Kuramsal Eğitimbilim, 3(1), 93-110.
- Aral, N., Kandır, A., & Can Yaşar, M. (2000). Okul öncesi eğitim 2. YA-PA yayıncılık
- Arı, M., & Yaban E. H. (2016). Okulöncesi dönemdeki çocukların sosyal davranışları: mizaç ve duygu düzenlemenin rolü. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(1), 125-141.
- Ay, H. (2017). Okul öncesi dönemi çocuklarının saldırganlık davranışlarının anne ve öğretmen görüşlerine göre incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi.
- Buss, A. (1961). The psychology of aggression. John Wiley
- Christensen, L. B., Johnson, R. B., & Turner, L. A. (2015). Araştırma Yöntemleri Desen ve Analiz. (A. Aypay, Çeviri Editörü). Anı Yayıncılık.
- Crick, N. R. (1996). The Role of overt aggression, relational aggression, and prosocial behavior in the prediction of children's future social adjustment. Child Development, 67(5), 2317–2327. DOI: 10.1111/j.1467- 8624.1996.tb01859.x
- Cresswell, J. (2013). Qualitative inquiry & research design: Choosing among five approaches. SAGE.
- Çakıcı, S. (2006). Alt ve Üst Sosyoekonomik Düzeydeki Ailelerin Aile İşlevlerinin Anne-Çocuk İlişkilerinin ve Aile İşlevlerinin Anne-Çocuk İlişkilerine Etkisinin İncelenmesi. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Gazi Üniversitesi.
- Derman, M. T., & Başal, H. A. (2013). Okulöncesi çocuklarında gözlenen davranış problemleri ile ailelerinin anne-baba tutumları arasındaki ilişki. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 115-144.
- Ergin, K.H. ve Köse, S. (2008), Zekâ Türüne Göre Çocuk Eğitimi. Hepsi Çocuk Yayınevi,
- Gershoff, E. T. (2002). Corporal punishment by parents and associated child behaviors and experiences: A meta-analytic and theoretical review. Psychological Bulletin, 128(4), 539-579.
- Gönültaş, O. (2013). Ortaokul Son Sınıf Öğrencilerinin Öfke ve Saldırganlık Düzeylerinin Bazı Değişkenlere Göre İncelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Çukurova Üniversitesi.
- Güder, S. Y., Alabay, E., & Güner, E. (2018). Okul Öncesi Öğretmenlerinin Sınıflarında Karşılaştıkları Davranış Problemleri ve Kullandıkları Stratejiler. Ilkogretim Online, 17(1), 414-430.
- Gülay, H. (2008). 5-6 Yaş Çocuklarına Yönelik Akran İlişkileri Ölçeklerinin Geçerlik ve Güvenirlik Çalışmaları ve Akran İlişkilerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi. [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Marmara Üniversitesi.
- Gülay, H. (2011). Anasınıfına devam eden 5-6 yaş grubu çocuklarının okula uyumlarının sosyal beceriler açısından incelenmesi, NWSA E- Journal of New World Sciences Academy, 6(1), 139-146.
- Gülay Ogelman, H, & Topaloğlu, Z. Ç. (2014). 4-5 yaş çocuklarının sosyal yetkinlik, saldırganlık, kaygı düzeyleri ile anne-babalarının ebeveyn özyeterliği algısı arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 241-271.
- İnanç, B.Y., Bilgin, M., & Atıcı, M. K. (2004). Gelişim psikolojisi. Nobel kitabevi
- Jones, D. E., Greenberg, M., & Crowley, M. (2015). Early social-emotional functioning and public health: The relationship between kindergarten social competence and future wellness. American journal of public health, 105(11), 2283-2290.
- Jun Ah, H., Yoonjoo, C. & Jihyun, K. (2014). Effects of preschool children's gender, temperament, emotional regulation and maternal parenting stress on children's overt aggression and relational aggression. Korean Journal of Human Ecology, 23(4), 599-611. doı : 10.5934/kjhe.2014.23.4.599
- Kadan, G. (2010). Okul öncesi dönem çocuklarında (4-6 yaş) saldırganlık davranışını etkileyen faktörlerin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi (Yayımlanmamış doktora Tezi). Marmara Universitesi.
- Kanlıkılıçer, P. (2005). Okul öncesi davranış sorunları tarama ölçeği: geçerlilik güvenilirlik çalışması. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Marmara Üniversitesi.
- Karaca, N.H., Gündüz, A., & Aral, N. (2011). Okul Öncesi Dönem Çocuklarının Sosyal Davranışının İncelenmesi. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 4(2), 65-76.
- McKinney, S. S. (2008). Yanlış Çocuk- Çocuk Yetiştirmede Yapılan Hatalar. (E, Özbaş. Çev.). Ekinoks Yayıncılık.
- Mihic, J., Novak, M., Basic, J. & Nix, R. L. (2016). Promoting social and emotional competencies among young children in croatia with preschool PATHS. The International of Emotional Education, 8(2), 45-59.
- Ostrov, J.M., ve Keating, C.F. (2004). Gender Differences in Preschool Aggression During Free Play and Structed Interactions. An Observational Study Social Development, 13(2), 255-277
- Öngören Özdemir, S., & Tepeli, S. (2016). Okul öncesi öğretmenlerinin saldırgan davranışlarla baş etme stratejilerinin incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 17(2), 51-70.
- Özbey, S. & Alisinanoğlu, F. (2009). Okul Öncesi Eğitim Kurumuna Devam Eden 60- 72 Aylık Çocukların Problem Davranışlarının Bazı Değişkenlere Göre İncelenmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(6), 493-517.
- Özen Tuncer, Z. (2022). Dil Gelişimi Açısından Risk Altında Olan Çocukların Ailelerine Yönelik Oluşturulan Müdahale Programının Etkisinin İncelenmesi [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Hacettepe Üniversitesi.
- Parsak, B., & Kuzucu, Y. (2020). Ebeveyn Tutumları ile Okul Öncesi Dönem Çocuklarında Saldırganlık arasındaki ilişkide Çocukların Empati ve Sosyal Becerilerinin Rolü. Humanistic Perspective, 2(3), 347-374.
- Smith, G.G. (2004). How Do Computer Games Affect Your Children. Eurasian Journal of Educational Research, (17), 72-80.
- Skiba, R. J., & Peterson, R. L. (2000). School discipline at a crossroads: From zero tolerance to early response. Exceptional Children, 66(3), 335- 346.
- Taner Derman, M. & Başal, H. A. (2013). Okulöncesi Çocuklarında Gözlenen Davranış Problemleri ile Ailelerinin Anne-Baba Tutumları Arasındaki İlişki. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 115-144. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/amauefd/issue/1728/21177
- Tremblay, R. E. (2000). The development of aggressive behavior during childhood: What have we learned in the past century? International Journal of Behavioral Development, 24(2), 129-141.
- Uysal, H., & Dinçer, Ç. (2013). Okul öncesi dönemde karşılaşılan fiziksel ve ilişkisel saldırganlığın bazı değişkenler açısından incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 38(169), 328-345.
- Yeh, E.A.J. (2006). Preschool Children’s and Teachers’ Behavioral Responses to Physical and Relational Peer Victimization: A Short Term Longitudinal Study [Unpublished Doctoral Thesis], University of Minnesota, USA.
- Yurdabak Turan, N. (2024). Portage erken eğitim programının 3-6 yaş çocuklarının gelişimleri üzerindeki etkisi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul Gelişim Üniversitesi.
Year 2025,
Volume: 10 Issue: 1, 12 - 29, 04.06.2025
Abstract
Problem behaviors that emerge in early childhood often persist into later stages of life, with a significant risk of becoming permanent for many individuals. To identify the aggressive behaviors of preschool children and to examine teachers' interventions in these situations, a case study was conducted, involving 15 preschool teachers from public kindergartens in Turkey, with varying levels of experience. Data were gathered through semi-structured interviews. According to the teachers' accounts, physical and verbal aggression were the most commonly observed behaviors among children. Additionally, it was found that children exhibiting aggressive behavior predominantly targeted their peers. Teachers with 10 or more years of experience reported observing physical and relational aggression more frequently than their less experienced counterparts. When responding to aggressive behaviors, teachers tended to adopt a more supportive approach. The study also found that teachers' intervention strategies varied according to their years of experience. Teachers with 0-5 years of experience generally intervened less frequently and favored supportive approaches, while those with more than five years of experience intervened more frequently. No significant differences were observed in the attitudes of teachers with varying years of experience regarding the distribution of preventive interventions.
Keywords
Aggressive Behavior Aggression Problem Behavior Early Childhood Education Teacher Intervention
References
- Akyol, T., Baydemir, G., Akman, B., Kükürtcü, S. K., & Arslan, A. Ç. (2011). Okul Öncesi Öğretmenlerinin Sınıfta Karşılaştıkları Sorun Davranışlara İlişkin Düşünceleri. Education Sciences, 6(2), 1715-1731.
- Alisinanoğlu, F., & Kesicioğlu, O. S. (2010). Okul Öncesi Dönem Çocuklarının Davranış Sorunlarının Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi (Giresun İli Örneği). Kuramsal Eğitimbilim, 3(1), 93-110.
- Aral, N., Kandır, A., & Can Yaşar, M. (2000). Okul öncesi eğitim 2. YA-PA yayıncılık
- Arı, M., & Yaban E. H. (2016). Okulöncesi dönemdeki çocukların sosyal davranışları: mizaç ve duygu düzenlemenin rolü. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(1), 125-141.
- Ay, H. (2017). Okul öncesi dönemi çocuklarının saldırganlık davranışlarının anne ve öğretmen görüşlerine göre incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi.
- Buss, A. (1961). The psychology of aggression. John Wiley
- Christensen, L. B., Johnson, R. B., & Turner, L. A. (2015). Araştırma Yöntemleri Desen ve Analiz. (A. Aypay, Çeviri Editörü). Anı Yayıncılık.
- Crick, N. R. (1996). The Role of overt aggression, relational aggression, and prosocial behavior in the prediction of children's future social adjustment. Child Development, 67(5), 2317–2327. DOI: 10.1111/j.1467- 8624.1996.tb01859.x
- Cresswell, J. (2013). Qualitative inquiry & research design: Choosing among five approaches. SAGE.
- Çakıcı, S. (2006). Alt ve Üst Sosyoekonomik Düzeydeki Ailelerin Aile İşlevlerinin Anne-Çocuk İlişkilerinin ve Aile İşlevlerinin Anne-Çocuk İlişkilerine Etkisinin İncelenmesi. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Gazi Üniversitesi.
- Derman, M. T., & Başal, H. A. (2013). Okulöncesi çocuklarında gözlenen davranış problemleri ile ailelerinin anne-baba tutumları arasındaki ilişki. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 115-144.
- Ergin, K.H. ve Köse, S. (2008), Zekâ Türüne Göre Çocuk Eğitimi. Hepsi Çocuk Yayınevi,
- Gershoff, E. T. (2002). Corporal punishment by parents and associated child behaviors and experiences: A meta-analytic and theoretical review. Psychological Bulletin, 128(4), 539-579.
- Gönültaş, O. (2013). Ortaokul Son Sınıf Öğrencilerinin Öfke ve Saldırganlık Düzeylerinin Bazı Değişkenlere Göre İncelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Çukurova Üniversitesi.
- Güder, S. Y., Alabay, E., & Güner, E. (2018). Okul Öncesi Öğretmenlerinin Sınıflarında Karşılaştıkları Davranış Problemleri ve Kullandıkları Stratejiler. Ilkogretim Online, 17(1), 414-430.
- Gülay, H. (2008). 5-6 Yaş Çocuklarına Yönelik Akran İlişkileri Ölçeklerinin Geçerlik ve Güvenirlik Çalışmaları ve Akran İlişkilerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi. [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Marmara Üniversitesi.
- Gülay, H. (2011). Anasınıfına devam eden 5-6 yaş grubu çocuklarının okula uyumlarının sosyal beceriler açısından incelenmesi, NWSA E- Journal of New World Sciences Academy, 6(1), 139-146.
- Gülay Ogelman, H, & Topaloğlu, Z. Ç. (2014). 4-5 yaş çocuklarının sosyal yetkinlik, saldırganlık, kaygı düzeyleri ile anne-babalarının ebeveyn özyeterliği algısı arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 241-271.
- İnanç, B.Y., Bilgin, M., & Atıcı, M. K. (2004). Gelişim psikolojisi. Nobel kitabevi
- Jones, D. E., Greenberg, M., & Crowley, M. (2015). Early social-emotional functioning and public health: The relationship between kindergarten social competence and future wellness. American journal of public health, 105(11), 2283-2290.
- Jun Ah, H., Yoonjoo, C. & Jihyun, K. (2014). Effects of preschool children's gender, temperament, emotional regulation and maternal parenting stress on children's overt aggression and relational aggression. Korean Journal of Human Ecology, 23(4), 599-611. doı : 10.5934/kjhe.2014.23.4.599
- Kadan, G. (2010). Okul öncesi dönem çocuklarında (4-6 yaş) saldırganlık davranışını etkileyen faktörlerin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi (Yayımlanmamış doktora Tezi). Marmara Universitesi.
- Kanlıkılıçer, P. (2005). Okul öncesi davranış sorunları tarama ölçeği: geçerlilik güvenilirlik çalışması. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Marmara Üniversitesi.
- Karaca, N.H., Gündüz, A., & Aral, N. (2011). Okul Öncesi Dönem Çocuklarının Sosyal Davranışının İncelenmesi. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 4(2), 65-76.
- McKinney, S. S. (2008). Yanlış Çocuk- Çocuk Yetiştirmede Yapılan Hatalar. (E, Özbaş. Çev.). Ekinoks Yayıncılık.
- Mihic, J., Novak, M., Basic, J. & Nix, R. L. (2016). Promoting social and emotional competencies among young children in croatia with preschool PATHS. The International of Emotional Education, 8(2), 45-59.
- Ostrov, J.M., ve Keating, C.F. (2004). Gender Differences in Preschool Aggression During Free Play and Structed Interactions. An Observational Study Social Development, 13(2), 255-277
- Öngören Özdemir, S., & Tepeli, S. (2016). Okul öncesi öğretmenlerinin saldırgan davranışlarla baş etme stratejilerinin incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 17(2), 51-70.
- Özbey, S. & Alisinanoğlu, F. (2009). Okul Öncesi Eğitim Kurumuna Devam Eden 60- 72 Aylık Çocukların Problem Davranışlarının Bazı Değişkenlere Göre İncelenmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(6), 493-517.
- Özen Tuncer, Z. (2022). Dil Gelişimi Açısından Risk Altında Olan Çocukların Ailelerine Yönelik Oluşturulan Müdahale Programının Etkisinin İncelenmesi [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Hacettepe Üniversitesi.
- Parsak, B., & Kuzucu, Y. (2020). Ebeveyn Tutumları ile Okul Öncesi Dönem Çocuklarında Saldırganlık arasındaki ilişkide Çocukların Empati ve Sosyal Becerilerinin Rolü. Humanistic Perspective, 2(3), 347-374.
- Smith, G.G. (2004). How Do Computer Games Affect Your Children. Eurasian Journal of Educational Research, (17), 72-80.
- Skiba, R. J., & Peterson, R. L. (2000). School discipline at a crossroads: From zero tolerance to early response. Exceptional Children, 66(3), 335- 346.
- Taner Derman, M. & Başal, H. A. (2013). Okulöncesi Çocuklarında Gözlenen Davranış Problemleri ile Ailelerinin Anne-Baba Tutumları Arasındaki İlişki. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 115-144. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/amauefd/issue/1728/21177
- Tremblay, R. E. (2000). The development of aggressive behavior during childhood: What have we learned in the past century? International Journal of Behavioral Development, 24(2), 129-141.
- Uysal, H., & Dinçer, Ç. (2013). Okul öncesi dönemde karşılaşılan fiziksel ve ilişkisel saldırganlığın bazı değişkenler açısından incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 38(169), 328-345.
- Yeh, E.A.J. (2006). Preschool Children’s and Teachers’ Behavioral Responses to Physical and Relational Peer Victimization: A Short Term Longitudinal Study [Unpublished Doctoral Thesis], University of Minnesota, USA.
- Yurdabak Turan, N. (2024). Portage erken eğitim programının 3-6 yaş çocuklarının gelişimleri üzerindeki etkisi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul Gelişim Üniversitesi.
There are 38 citations in total.
Details
| Primary Language | English |
|---|---|
| Subjects | Child and Adolescent Development |
| Journal Section | Research Article |
| Authors | |
| Publication Date | June 4, 2025 |
| Submission Date | September 24, 2024 |
| Acceptance Date | January 2, 2025 |
| Published in Issue | Year 2025 Volume: 10 Issue: 1 |
