Research Article
BibTex RIS Cite

Türkiye’de Dizi ve Film Senaryolarından İntihal: Kavramlar, Sınırlar ve Senarist Deneyimleri

Year 2025, Volume: 12 Issue: 40, 69 - 86, 01.07.2025

Kemal Çelik , İhsan Eken

https://doi.org/10.29224/insanveinsan.1668256

Abstract

Öz: Türkiye’de film ve dizi sektörü ekonomik ve kültürel etkisiyle hızla büyüyerek uluslararası alanda önemli bir üretim merkezi olmuştur. Ancak bu büyüme, özellikle senaryo alanında fikri mülkiyet ihlallerinin ve intihal vakalarının artmasına yol açmıştır. Senaryo yazım süreci, birçok yaratıcı aşamayı içerirken, bu sürece çok sayıda paydaşın katılımı özgün fikirlerin korunmasında güçlük yaşanmasına neden olmaktadır. Bu durum, senaristlerin eser sahipliği haklarını tehdit etmekte ve yaratıcı süreç üzerinde baskı oluşturmaktadır. Araştırmada, kartopu örnekleme yöntemiyle seçilen 18 aktif senaristle yapılan derinlemesine mülakatlarda, katılımcıların yarısından fazlasının intihale maruz kaldığı belirlenmiştir. Katılımcılar, intihalin genellikle özgün bağlamdan koparılarak profesyonelce yeniden kurgulandığını ve mevcut yasal çerçevelerin bu vakaları net olarak tanımlamakta yetersiz kaldığını ifade etmişlerdir. Ayrıca hukuki süreçlerin uzun ve etkisiz olduğu, meslek birliklerinin tarafsız ve destekleyici rol üstlenmediği vurgulanmıştır. Sonuç olarak, intihal olgusunun daha açık tanımlanması, hukuki mekanizmaların iyileştirilmesi, senaryo tescil sisteminin kurulması ve meslek birliklerinin güçlendirilmesi önerilmektedir. Ayrıca sektörde sendikalaşmanın ve dayanışma kültürünün teşvik edilmesinin önemi belirtilmektedir.

Keywords

Senaryo İntihal Senarist hakları Esinlenme Bağımsız yaratım ilkesi

References

  • Adalet Bakanlığı. (2020). Hukuk sözlüğü. http://www.sozluk.adalet.gov.tr/intihal
  • Akyüz, B. (2009). Müzik eseri ve müzik eseri sahibinin mali hakları ile korunması [Yüksek lisans tezi, Başkent Üniversitesi]. Başkent Üniversitesi.
  • Ateş, M. (2003). Fikir ve sanat eserleri üzerindeki hakların kapsamı ve sınırlandırılması. Seçkin Yayıncılık.
  • Atasoy, E. (2013). Birlikte eser sahipliği kavramı, türlerinin birbirleri ile olan benzerlikleri ve farklılıkları. FSM İlmî Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, 2, 29-56.
  • Ayiter, N. (1981). Hukukta fikir ve sanat ürünleri (2. baskı). [Yayıncı belirtilmemiş].
  • Demiral-Bakırman, B. (2015). İntihal Suçları. Ceza Hukuku ve Kriminoloji Dergisi, 3(2), 57-78.
  • Bayamlıoğlu, E. (2013). Eser sahibi hakları ve rekabet politikası ekseninde spor yayınları. On İki Levha Yayıncılık.
  • Bern Sözleşmesi [Berne Convention for the Protection of Literary and Artistic Works]. (1979). (24 Temmuz 1971 tarihli Paris Metni, 28 Eylül 1979’da değiştirilmiştir). Dünya Fikri Mülkiyet Teşkilatı (WIPO).
  • Bozbel, S. (2015). Fikri mülkiyet hukuku. On İki Levha Yayıncılık.
  • Cebe, R., & Suçin, H. (2014). Fikir ve Sanat Eserleri Kanununun kısa tarihçesi ve eser üreticileri açısından önemi. Rast Müzikoloji Dergisi, 2(1), 120-127. https://doi.org/10.12975/rastmd.2014.02.01.00024
  • Ceritoğlu, F. (2008). Fikir ve sanat eserleri hukukunda intihal ve esinlenme [Yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi]. Marmara Üniversitesi.
  • Çınar, Ö. (2002). Fikri hukuk açısından eser sahibinin hakları ve korunması [Yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi]. Marmara Üniversitesi.
  • Demirel, C. (2016). Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nun 10. maddesi bağlamında birden fazla eser sahibi tarafından meydana getirilen eserler ve eser sahipleri birliği [Yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi]. Ankara Üniversitesi.
  • Eldeniz, G. (2008). Eser sahipliğinden doğan hakların miras yoluyla intikali. TBB Dergisi, 9, 103-121.
  • Erel, Ş. N. (1998). Türk fikir ve sanat hukuku (Yenilenmiş 2. baskı). İmaj Yayıncılık.
  • Erel, Ş. N. (2009). Türk fikir ve sanat hukuku: Mevzuat eklidir (3. baskı). Yetkin Yayınları.
  • Ergüney, M. (2023). Sinemada eser sahipliği ve bağlantılı hak sahipliği: Mevzuat ile uygulamadaki sorunlar ve çözüm önerileri. İletişim Kuram ve Araştırma, 63. https://doi.org/10.47998/ikad.1241903
  • Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu [FSEK], No. 5846. (1951). Resmî Gazete (Sayı: 7981).
  • Flick, U. (2014). An Introduction To Qualitative Research. New York: Sage Publications.
  • Gökyayla, E. (2001). Telif hakkı ve telif hakkının devri sözleşmesi. Yetkin Yayınları.
  • Grix, J. (2010). The Foundations Of Research. London: Palgrave Macmillan.
  • Hirsch, E. E. (1943). Hukuki bakımdan fikri say (C. II): Fikri haklar telif hukuku. [Yayıncı belirtilmemiş].
  • Hürriyet. (2024). Türk dizilerini dünyada 750 milyon kişi izliyor. Hürriyet. https://www.hurriyet.com.tr/kelebek/televizyon/turk-dizilerini-dunyada-750-milyon-kisi-izliyor-42408250
  • İnanıcı, H. (2016). Bir Yargıtay kararı ışığında tretman, senaryo ve Türk telif hukuku. İnanıcı-Tekcan Hukuk Bürosu. https://inanici-tekcan.av.tr/hukuk-guncesi/detay/Bir-Yargitay-Karari-Isiginda-Tretman-Senaryo-ve-Turk-Telif-Hukuku/4/191/0
  • Küçükkaya, H. G. (2013). Sinema eseri üzerindeki mali haklar [Yüksek lisans tezi, Galatasaray Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
  • McKee, R. (1997). Story: Substance, structure, style, and the principles of screenwriting. HarperCollins.
  • Patton, M. Q. (2005). Qualitative Research. New York: John Wiley & Sons.
  • Rodriques Law, PLLC. (2024). How to know if you are plagiarizing or violating copyright. Rodriques Law Blog. https://rodriqueslaw.com/blog/how-know-if-you-are-plagiarizing-or-violating-copyright/
  • Sarıhan, B. B. (2022). Sinema eserleri. Necmettin Erbakan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 5(1), 92-121. https://doi.org/10.51120/NEUHFD.2022.39
  • Samandı, R. (2019). Türk fikir ve sanat hukukunda eser ve eser sahibi [Yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi]. Ankara Üniversitesi.
  • Soydemir Hukuk Bürosu. (2024). Yalnızca fikirler yasa kapsamında korunur mu? https://www.soydemir.av.tr/yalnizca-fikirler-yasa-kapsaminda-korunur-mu/#:~:text=Bu%20konuda%20Yargıtay%2011.,ve%20özellikte%20yapılmayacak%20olmasında%20gizlidir
  • Suluk, C. (2004). Yeni Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu telif hakları ve korsanlıkla mücadele. Hayat Yayıncılık.
  • Tekinalp, Ü. (2004). Fikrî mülkiyet hukuku. Beta Yayınları.
  • Tosun, Y. (2008). Sinema eserleri ve eser sahibinin hakları [Doktora tezi, Galatasaray Üniversitesi]. Galatasaray Üniversitesi.
  • Tosun, Y. (2018). Sinema eserleri ve eser sahibinin hakları. On İki Levha Yayıncılık.
  • WIPO. (2020). Berne Convention for the Protection of Literary and Artistic Works. Dünya Fikri Mülkiyet Teşkilatı.
  • Yargıtay 11. Hukuk Dairesi. (2004, Eylül 21). 2003/12452 E., 2004/8678 K. sayılı karar.
  • Yargıtay 11. Hukuk Dairesi. (2006, Şubat 3). 2005/354 E., 2006/915 K. sayılı karar.
  • Yargıtay 11. Hukuk Dairesi. (2012, Ekim 22). 2012/11945 E., 2012/16772 K. sayılı karar.
  • Yargıtay 11. Hukuk Dairesi. (2022, Mayıs 24). 2020/8509 E., 2022/3996 K. sayılı karar.
  • Yargıtay Hukuk Genel Kurulu. (2003, Ocak 29). 2003/4-47 E., 2003/37 K. sayılı karar.
  • Yargıtay Hukuk Genel Kurulu. (2003, 2 Nisan). E. 2003/4-260, K. 2003/271 K. sayılı karar.
  • Yarsuvat, D. (1984). Türk hukukunda eser sahibi ve hakları (2. baskı). İÜSBF Yayınları.
  • Yavuz, L., Alıca, T., & Merdivan, F. (2013). Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu yorumu (Cilt 2). Seçkin Yayıncılık.
  • Yetik, K. H. (2005). Edebiyatta çalıntı: Deneme. İnkılâp Yayınları.
  • Yılmaztekin, H. K. (2020). Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu uyarınca eser sahipliği ve hak sahipliği ile bunların tecavüz davaları bağlamında davacı sıfatına etkileri. Adalet Dergisi, 65, 499-557.

Plagiarism in TV and Film Screenplays in Turkey: Concepts, Boundaries, and Screenwriter Experiences

Year 2025, Volume: 12 Issue: 40, 69 - 86, 01.07.2025

Kemal Çelik , İhsan Eken

https://doi.org/10.29224/insanveinsan.1668256

Abstract

The Turkish film and TV industry has rapidly expanded, becoming an important international production center with significant economic and cultural impact. However, this growth has led to increased intellectual property violations and cases of plagiarism, particularly in screenwriting. The screenwriting process involves numerous creative stages; however, protecting original ideas is challenging due to the involvement of multiple stakeholders. This situation threatens scriptwriters' rights to authorship and exerts considerable pressure on the creative process. In-depth interviews conducted with 18 active screenwriters, selected through snowball sampling, revealed that over half had experienced plagiarism. Participants noted that plagiarism often involves professionally reconstructing original ideas out of context, highlighting the inadequacy of existing legal frameworks to clearly define such cases. Additionally, legal processes are described as lengthy and ineffective, and professional associations reportedly fail to provide impartial and supportive roles. Consequently, clearer definitions of plagiarism, improvements in legal mechanisms, establishment of a script registration system, and strengthening of professional associations are recommended.

Keywords

Script Plagiarism Scriptwriters rights Inspiration Principle of independent creation

References

  • Adalet Bakanlığı. (2020). Hukuk sözlüğü. http://www.sozluk.adalet.gov.tr/intihal
  • Akyüz, B. (2009). Müzik eseri ve müzik eseri sahibinin mali hakları ile korunması [Yüksek lisans tezi, Başkent Üniversitesi]. Başkent Üniversitesi.
  • Ateş, M. (2003). Fikir ve sanat eserleri üzerindeki hakların kapsamı ve sınırlandırılması. Seçkin Yayıncılık.
  • Atasoy, E. (2013). Birlikte eser sahipliği kavramı, türlerinin birbirleri ile olan benzerlikleri ve farklılıkları. FSM İlmî Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, 2, 29-56.
  • Ayiter, N. (1981). Hukukta fikir ve sanat ürünleri (2. baskı). [Yayıncı belirtilmemiş].
  • Demiral-Bakırman, B. (2015). İntihal Suçları. Ceza Hukuku ve Kriminoloji Dergisi, 3(2), 57-78.
  • Bayamlıoğlu, E. (2013). Eser sahibi hakları ve rekabet politikası ekseninde spor yayınları. On İki Levha Yayıncılık.
  • Bern Sözleşmesi [Berne Convention for the Protection of Literary and Artistic Works]. (1979). (24 Temmuz 1971 tarihli Paris Metni, 28 Eylül 1979’da değiştirilmiştir). Dünya Fikri Mülkiyet Teşkilatı (WIPO).
  • Bozbel, S. (2015). Fikri mülkiyet hukuku. On İki Levha Yayıncılık.
  • Cebe, R., & Suçin, H. (2014). Fikir ve Sanat Eserleri Kanununun kısa tarihçesi ve eser üreticileri açısından önemi. Rast Müzikoloji Dergisi, 2(1), 120-127. https://doi.org/10.12975/rastmd.2014.02.01.00024
  • Ceritoğlu, F. (2008). Fikir ve sanat eserleri hukukunda intihal ve esinlenme [Yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi]. Marmara Üniversitesi.
  • Çınar, Ö. (2002). Fikri hukuk açısından eser sahibinin hakları ve korunması [Yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi]. Marmara Üniversitesi.
  • Demirel, C. (2016). Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nun 10. maddesi bağlamında birden fazla eser sahibi tarafından meydana getirilen eserler ve eser sahipleri birliği [Yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi]. Ankara Üniversitesi.
  • Eldeniz, G. (2008). Eser sahipliğinden doğan hakların miras yoluyla intikali. TBB Dergisi, 9, 103-121.
  • Erel, Ş. N. (1998). Türk fikir ve sanat hukuku (Yenilenmiş 2. baskı). İmaj Yayıncılık.
  • Erel, Ş. N. (2009). Türk fikir ve sanat hukuku: Mevzuat eklidir (3. baskı). Yetkin Yayınları.
  • Ergüney, M. (2023). Sinemada eser sahipliği ve bağlantılı hak sahipliği: Mevzuat ile uygulamadaki sorunlar ve çözüm önerileri. İletişim Kuram ve Araştırma, 63. https://doi.org/10.47998/ikad.1241903
  • Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu [FSEK], No. 5846. (1951). Resmî Gazete (Sayı: 7981).
  • Flick, U. (2014). An Introduction To Qualitative Research. New York: Sage Publications.
  • Gökyayla, E. (2001). Telif hakkı ve telif hakkının devri sözleşmesi. Yetkin Yayınları.
  • Grix, J. (2010). The Foundations Of Research. London: Palgrave Macmillan.
  • Hirsch, E. E. (1943). Hukuki bakımdan fikri say (C. II): Fikri haklar telif hukuku. [Yayıncı belirtilmemiş].
  • Hürriyet. (2024). Türk dizilerini dünyada 750 milyon kişi izliyor. Hürriyet. https://www.hurriyet.com.tr/kelebek/televizyon/turk-dizilerini-dunyada-750-milyon-kisi-izliyor-42408250
  • İnanıcı, H. (2016). Bir Yargıtay kararı ışığında tretman, senaryo ve Türk telif hukuku. İnanıcı-Tekcan Hukuk Bürosu. https://inanici-tekcan.av.tr/hukuk-guncesi/detay/Bir-Yargitay-Karari-Isiginda-Tretman-Senaryo-ve-Turk-Telif-Hukuku/4/191/0
  • Küçükkaya, H. G. (2013). Sinema eseri üzerindeki mali haklar [Yüksek lisans tezi, Galatasaray Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
  • McKee, R. (1997). Story: Substance, structure, style, and the principles of screenwriting. HarperCollins.
  • Patton, M. Q. (2005). Qualitative Research. New York: John Wiley & Sons.
  • Rodriques Law, PLLC. (2024). How to know if you are plagiarizing or violating copyright. Rodriques Law Blog. https://rodriqueslaw.com/blog/how-know-if-you-are-plagiarizing-or-violating-copyright/
  • Sarıhan, B. B. (2022). Sinema eserleri. Necmettin Erbakan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 5(1), 92-121. https://doi.org/10.51120/NEUHFD.2022.39
  • Samandı, R. (2019). Türk fikir ve sanat hukukunda eser ve eser sahibi [Yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi]. Ankara Üniversitesi.
  • Soydemir Hukuk Bürosu. (2024). Yalnızca fikirler yasa kapsamında korunur mu? https://www.soydemir.av.tr/yalnizca-fikirler-yasa-kapsaminda-korunur-mu/#:~:text=Bu%20konuda%20Yargıtay%2011.,ve%20özellikte%20yapılmayacak%20olmasında%20gizlidir
  • Suluk, C. (2004). Yeni Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu telif hakları ve korsanlıkla mücadele. Hayat Yayıncılık.
  • Tekinalp, Ü. (2004). Fikrî mülkiyet hukuku. Beta Yayınları.
  • Tosun, Y. (2008). Sinema eserleri ve eser sahibinin hakları [Doktora tezi, Galatasaray Üniversitesi]. Galatasaray Üniversitesi.
  • Tosun, Y. (2018). Sinema eserleri ve eser sahibinin hakları. On İki Levha Yayıncılık.
  • WIPO. (2020). Berne Convention for the Protection of Literary and Artistic Works. Dünya Fikri Mülkiyet Teşkilatı.
  • Yargıtay 11. Hukuk Dairesi. (2004, Eylül 21). 2003/12452 E., 2004/8678 K. sayılı karar.
  • Yargıtay 11. Hukuk Dairesi. (2006, Şubat 3). 2005/354 E., 2006/915 K. sayılı karar.
  • Yargıtay 11. Hukuk Dairesi. (2012, Ekim 22). 2012/11945 E., 2012/16772 K. sayılı karar.
  • Yargıtay 11. Hukuk Dairesi. (2022, Mayıs 24). 2020/8509 E., 2022/3996 K. sayılı karar.
  • Yargıtay Hukuk Genel Kurulu. (2003, Ocak 29). 2003/4-47 E., 2003/37 K. sayılı karar.
  • Yargıtay Hukuk Genel Kurulu. (2003, 2 Nisan). E. 2003/4-260, K. 2003/271 K. sayılı karar.
  • Yarsuvat, D. (1984). Türk hukukunda eser sahibi ve hakları (2. baskı). İÜSBF Yayınları.
  • Yavuz, L., Alıca, T., & Merdivan, F. (2013). Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu yorumu (Cilt 2). Seçkin Yayıncılık.
  • Yetik, K. H. (2005). Edebiyatta çalıntı: Deneme. İnkılâp Yayınları.
  • Yılmaztekin, H. K. (2020). Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu uyarınca eser sahipliği ve hak sahipliği ile bunların tecavüz davaları bağlamında davacı sıfatına etkileri. Adalet Dergisi, 65, 499-557.
There are 46 citations in total.

Details

Primary Language Turkish
Subjects Communication and Media Studies (Other)
Journal Section Articles
Authors

Kemal Çelik 0000-0003-1577-5151

İhsan Eken 0000-0002-0401-8545

Publication Date July 1, 2025
Submission Date March 30, 2025
Acceptance Date June 13, 2025
Published in Issue Year 2025 Volume: 12 Issue: 40

Cite

APA Çelik, K., & Eken, İ. (2025). Türkiye’de Dizi ve Film Senaryolarından İntihal: Kavramlar, Sınırlar ve Senarist Deneyimleri. İnsan Ve İnsan, 12(40), 69-86. https://doi.org/10.29224/insanveinsan.1668256
AMA Çelik K, Eken İ. Türkiye’de Dizi ve Film Senaryolarından İntihal: Kavramlar, Sınırlar ve Senarist Deneyimleri. Journal of İnsan ve İnsan. July 2025;12(40):69-86. doi:10.29224/insanveinsan.1668256
Chicago Çelik, Kemal, and İhsan Eken. “Türkiye’de Dizi Ve Film Senaryolarından İntihal: Kavramlar, Sınırlar Ve Senarist Deneyimleri”. İnsan Ve İnsan 12, no. 40 (July 2025): 69-86. https://doi.org/10.29224/insanveinsan.1668256.
EndNote Çelik K, Eken İ (July 1, 2025) Türkiye’de Dizi ve Film Senaryolarından İntihal: Kavramlar, Sınırlar ve Senarist Deneyimleri. İnsan ve İnsan 12 40 69–86.
IEEE K. Çelik and İ. Eken, “Türkiye’de Dizi ve Film Senaryolarından İntihal: Kavramlar, Sınırlar ve Senarist Deneyimleri”, Journal of İnsan ve İnsan, vol. 12, no. 40, pp. 69–86, 2025, doi: 10.29224/insanveinsan.1668256.
ISNAD Çelik, Kemal - Eken, İhsan. “Türkiye’de Dizi Ve Film Senaryolarından İntihal: Kavramlar, Sınırlar Ve Senarist Deneyimleri”. İnsan ve İnsan 12/40 (July 2025), 69-86. https://doi.org/10.29224/insanveinsan.1668256.
JAMA Çelik K, Eken İ. Türkiye’de Dizi ve Film Senaryolarından İntihal: Kavramlar, Sınırlar ve Senarist Deneyimleri. Journal of İnsan ve İnsan. 2025;12:69–86.
MLA Çelik, Kemal and İhsan Eken. “Türkiye’de Dizi Ve Film Senaryolarından İntihal: Kavramlar, Sınırlar Ve Senarist Deneyimleri”. İnsan Ve İnsan, vol. 12, no. 40, 2025, pp. 69-86, doi:10.29224/insanveinsan.1668256.
Vancouver Çelik K, Eken İ. Türkiye’de Dizi ve Film Senaryolarından İntihal: Kavramlar, Sınırlar ve Senarist Deneyimleri. Journal of İnsan ve İnsan. 2025;12(40):69-86.
 Download Cover Image