Research Article
BibTex RIS Cite

THE PLACE OF JURISTS IN THE BUREAUCRACY OF THE PRINCIPATUS

Year 2025, Volume: 16 Issue: 1, 140 - 152

Sevil Yıldız

https://doi.org/10.21492/inuhfd.1643257

Abstract

Abstract

The existence of a bureaucratic structure in Rome can only be mentioned from the Principate period onward. This is a structure that was founded by the first emperor, Augustus. Emperor Augustus reorganized the definitions of duties for the magistracies inherited from the Republic, establishing a new system of civil service and official positions. In this context, the consilium principis, praefects, and offices related to the empire became prominent, and it can be seen that the jurists of the period were appointed to these officials. Until the reign of Emperor Hadrian, the system established by Augustus remained largely unchanged for approximately 144 years, although it did develop. Emperor Hadrian made significant changes and innovations to this system, advancing its direction. From the time of Emperor Hadrian to the end of the reign of Emperor Severus Alexander, state civil services developed considerably, and the effectiveness of jurists in these positions increased. Thus, the presence of Classical jurists within the bureaucratic structure had a significant impact on the legal and administrative fields of the Roman Empire. Until the time of Hadrian, the important role played by jurists in the bureaucracy contributed to the development of Roman law, leading to the characterization of the law of the time—including the period from the Republic to what can be referred to as the Late Principate Period of Emperor Hadrianus the "law of the jurists."

Keywords

Bureaucracy Senior Government Positions Jurists

References

  • AKMAN, Şefik Taylan, “Roma Antikitesinde Sosyal Politik Ekonomik Değişimlerin Hukuksal Yapı ve Kamu Düzeni Üzerindeki Etkileri” Hacettepe Hukuk Fakültesi Dergisi, 2(2), (2012), s. 89-107.
  • ARSAL, Sadri Maksudî: Umumi Hukuk Tarihi, 3. Baskı, İstanbul Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 1948.
  • BERGER, Adolf/CLARK, David, “Encyclopedic Dictionary of Roman Law: Transactions”, American Philosophical Society 43(2), Reprinted 1991.
  • BRAUND, David, “Introduction: the Growth of the Roman Empire (241BC-AD193)” The Administration of the Roman Empire: 241 BC.-AD. 193, 18, 1988, s. 1-14.
  • COHEN, David, “The Origin of Roman Dictatorship”, Mnemosyne, 10(4), 1957, s. 300-318.
  • DE ZULUETA, Francis, "Reflections on Gaius 1. 7," Tulane Law Review, 22(1), 1947-1948, s, 173-179.
  • DEMİRCİOĞLU, Halil, “Roma Devletinin Eyalet (Provincia) Sistemi Hakkında”, Tarih Araştırmaları Dergisi, 5(8),1967, s. 443-459.
  • DI MARZO, Salvatore (Çev. Ziya Umur): Roma Hukuku, 5. Baskı, İsmail Akgün Matbaası, İstanbul, 1954.
  • DION, Cassius (Çev. Rukiye Öztürk/Ayşe Yakut): Historia Augusta: Hadrianus, Doğu Batı Yayınları, Ankara, 2022.
  • DIAKOV, Viladimir/KOVALEV, Sergei (Çev. Özdemir İnce): İlk Çağ Tarihi Cilt: 2 Romalılar, Yordam Kitap, İstanbul, 2015.
  • DÜRÜŞKEN, Çiğdem: Roma’nın Gizem Dinleri, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul 2011.
  • GOLDSWORTHY, Adrian: Pax Romana: War, Peace and Conquest in the Roman World, Hachette UK, London, 2016.
  • GÜNAL, Nadi/ÜÇER, Mehmet: Roma Hukuku Kavram ve Kurumları, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2023.
  • GÜNEŞ CEYLAN, Seldağ, “Ius Respondendi’ye İlişkin Bazı Görüşler”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 64(2), 2006, s. 235-245.
  • HAUSMANINGER, Herbert, "Benevolent and Humane Opinions of Classical Roman Jurists." BUL Review, 61, 1981, s. 1139-1156.
  • HONORÉ, Tony, “Lawyers and Government in the Historia Augusta”, IURA 42, 1991, s. 13-41.
  • JONES, Arnold Hugh Martin: Studies in Roman Goverment and Law, Basil Blackwell, Oxford, 1960.
  • KARADENİZ ÇELEBİCAN, Özcan: Roma Hukuku: Tarihi Giriş, Kaynaklar, Genel Kavramlar, Kişiler Hukuku, Hakların Korunması, 18. Baskı, Turhan Kitabevi, Ankara, 2019.
  • KASER, Max, “The Changing Face Of Roman Jurisdiction”, Irish Jurist, 2(1), 1967, s. 129- 143.
  • KOSCHAKER, Paul/AYİTER, Kudret: Modern Özel Hukuka Giriş Olarak Roma Özel Hukukunun Ana Hatları, İzmir Dokuz Eylül Üniversitesi Matbaası, İzmir, 1983.
  • KÜÇÜK, Eşref, “Eski Roma’da Cumhuriyet Dönemi Halk Meclisleri ve Yasa Yapım Süreçleri” (Halk Meclisleri), Hacettepe Hukuk Fakültesi Dergisi,7(1), 2017, s. 199-214.
  • KÜÇÜK, Eşref, "Roma Halkının İki Özgürlük Kalesi: Provocatio ad Populum ve Tribunus Plebis." (Provacatio ad Populum), Hacettepe Hukuk Fakültesi Dergisi, 5(1), 2015, s. 127-144.
  • KUNKEL, Wolfgang (Trans. by. J. M. Kelly): An Introduction to Roman Legal And Constitutional History, 2nd edition, Oxford University Press, Oxford, 1973.
  • LATTE, Kurt, “The Origin of Roman Quaestorship”, Transactions and Proceedings of the American Philological Association, 67, 1936, s. 24-33.
  • MOSCA, Gaetano (Çev. Mukbil Özyörük): “Roma ve Ortaçağ”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 3(2-4), 1946, s. 532-564.
  • OKANDAN, Recai Galip: Roma Amme Hukuku, İstanbul Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 1944.
  • ÖZBAY, Ümit Vefa, “Augustus Dönemine ve Augustus Kanunlarına Genel Bir Bakış”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, (172), 2024, s. 227-262.
  • ÖZER SARITAŞ, Duygu, "Roma Devletinde ulaştırma ve haberleşme sistemi "Cursus Publicus"" Maltepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2, 2009, s. 205-225.
  • ÖZSUNAR, Erdal, “Principatus Döneminde Romalı Askerlerin Hukukî Durumu” Melikşah Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2(1), 2013, s. 63-92.
  • PLINIUS (Çev. Levent Keskin): Genç Plinius’un Mektupları Epistulae I-IV, Doğu Batı Yayınları, Ankara, 2018.
  • SCHILLER, A. Arthur, "Bureaucracy and the Roman Law," (Bureaucracy), Seminar 7, s. 26-48.
  • SCHILLER, A. Arthur, "The Nature and Significance of Jurists Law," (BULR), Boston University Law Review 47(1),1967, s. 20-39.
  • SCHILLER, A. Arthur, "Jurists' Law" (Jurists), Columbia Law Review, 58(8), 1958, s. 1226-1238.
  • SCHILLER, A. Arthur, "The Jurists and the Praefects of Rome" (RIDA), RIDA, 2(3), 1949, s. 319-359.
  • SCHILLER, A. Arthur: Roman Law: Mechanism of Development (Mechanism), Walter de Gruyter, New York, 1978.
  • SCHWARZ, Andreas Bertalan (Çev. Türkan Rado): Roma Hukuku Dersleri 1. Cilt, 4. Baskı, Doğan Kardeş Yayınları, İstanbul 1956.
  • SOUTHERN, Patricia: Augustus, 2nd edition, Routledge, New York, 2014.
  • SÖĞÜTLÜ, Özlem, “Roma Hukukunda Elegantia Iuris Kavramı” Prof. Dr. Metin Günday Armağanı (Elegantia Iuris), Atılım Üniversitesi Yayını, 2, 2020, s.1237-1276.
  • SÖĞÜTLÜ, Özlem: Roma Özel Hukuku (Roma Özel), 2. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2021.
  • SUETONIUS, (Çev. Güngör Varınlıoğlu): On İki Caesar’ın Yaşam Öyküsü, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul, 2017.
  • SYME, Ronald, “Lawyers in Government: the Case of Ulpian” Proceedings of the American Philosophical Society, 116(5), 1972, s. 406-409.
  • TAMER, Diler: Roma Hukuku Cilt I, Legal Yayıncılık, İstanbul, 2020.
  • TAŞDÖNER, Kevser: Anadolu’da Roma Eyaletleri Augustus Dönemi, Bilge Kültür Sanat, İstanbul, 2017.
  • TÜRKOĞLU, Halide Gökçe, “Hukukun Kaynağı Olarak İmparatorların Yazılı Cevapları (Rescriptum)” (Rescriptum), Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 10(2), 2008, s. 133-152.
  • TÜRKOĞLU, Halide Gökçe, “Roma Cumhuriyet ve İlk İmparatorluk Dönemlerinin İdari Yapısı” (İdari Yapı), Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 11(2), 2009, s. 251-289.
  • UMUR, Ziya: Roma Hukuku Lügati (Lügat), Fakülteler Matbaası, İstanbul 1983.
  • UMUR, Ziya: Roma Hukuku, Tarihî Giriş-Kaynaklar- Umumi Mevhumlar- Hakların Himayesi (Tarihi Giriş), Fakülteler Matbaası, İstanbul 1982.
  • VENTURA, Mişon: Roma Hukuku Birinci Cilt Giriş-Roma hukukunun dış Tarihi-Usul (Procedure), Ahmet İhsan Matbaası, İstanbul, 1934.

PRINCIPATUS DÖNEMİ BÜROKRASİSİNDE HUKUKÇULARIN YERİ

Year 2025, Volume: 16 Issue: 1, 140 - 152

Sevil Yıldız

https://doi.org/10.21492/inuhfd.1643257

Abstract

Roma’da bir bürokratik yapının varlığından ancak Principatus dönemi itibariyle söz edilebilir. Bu, ilk imparator Augustus’un temellerini attığı bir yapıdır. İmparator Augustus, Cumhuriyet Dönemi’nden kalan magistra’lıkların görev tanımlarına yeni bir düzen vermiş, yeni bir memuriyet sistemi ve memurluk makamları kurmuştur. Bu kapsamda özellikle consilium princips, praefectus’lar ve imparatorluğa bağlı bürolar öne çıkmış, dönemin hukukçularının bu memuriyetlerde görevlendirildikleri görülmüştür. İmparator Hadrianus Dönemi’ne dek, yaklaşık olarak 144 yıl boyunca Augustus’un kurduğu sistem büyük bir değişim göstermemiş ancak gelişmiştir. İmparator Hadrianus ise bu sistemde önemli değişiklikler ve yenilikler yapmış, sisteme ileri bir yön vermiştir. İmparator Hadrianus Dönemi’nden İmparator Severus Alexander Dönemi sonuna dek devlet memurlukları oldukça gelişmiş, hukukçuların bu memurluklardaki etkinliği artmıştır. Böylece Klasik Dönem hukukçularının bürokratik yapı içindeki varlıkları Roma İmparatorluğu’nun hukukî ve idarî alanlarında önemli derecede etkili olmuştur. Hadrianus Dönemi’ne dek bürokraside yer alan hukukçuların Roma hukukunun gelişiminde oynadıkları önemli rol, Cumhuriyet Dönemi’nden Geç Principatus Dönemi denebilecek İmparator Hadrianus Dönemi’ni de içine alan zamana ait hukukun “hukukçuların hukuku” olarak tanımlanmasına yol almıştır.

Keywords

Hukukçular bürokrasi yüksek devlet memurlukları

References

  • AKMAN, Şefik Taylan, “Roma Antikitesinde Sosyal Politik Ekonomik Değişimlerin Hukuksal Yapı ve Kamu Düzeni Üzerindeki Etkileri” Hacettepe Hukuk Fakültesi Dergisi, 2(2), (2012), s. 89-107.
  • ARSAL, Sadri Maksudî: Umumi Hukuk Tarihi, 3. Baskı, İstanbul Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 1948.
  • BERGER, Adolf/CLARK, David, “Encyclopedic Dictionary of Roman Law: Transactions”, American Philosophical Society 43(2), Reprinted 1991.
  • BRAUND, David, “Introduction: the Growth of the Roman Empire (241BC-AD193)” The Administration of the Roman Empire: 241 BC.-AD. 193, 18, 1988, s. 1-14.
  • COHEN, David, “The Origin of Roman Dictatorship”, Mnemosyne, 10(4), 1957, s. 300-318.
  • DE ZULUETA, Francis, "Reflections on Gaius 1. 7," Tulane Law Review, 22(1), 1947-1948, s, 173-179.
  • DEMİRCİOĞLU, Halil, “Roma Devletinin Eyalet (Provincia) Sistemi Hakkında”, Tarih Araştırmaları Dergisi, 5(8),1967, s. 443-459.
  • DI MARZO, Salvatore (Çev. Ziya Umur): Roma Hukuku, 5. Baskı, İsmail Akgün Matbaası, İstanbul, 1954.
  • DION, Cassius (Çev. Rukiye Öztürk/Ayşe Yakut): Historia Augusta: Hadrianus, Doğu Batı Yayınları, Ankara, 2022.
  • DIAKOV, Viladimir/KOVALEV, Sergei (Çev. Özdemir İnce): İlk Çağ Tarihi Cilt: 2 Romalılar, Yordam Kitap, İstanbul, 2015.
  • DÜRÜŞKEN, Çiğdem: Roma’nın Gizem Dinleri, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul 2011.
  • GOLDSWORTHY, Adrian: Pax Romana: War, Peace and Conquest in the Roman World, Hachette UK, London, 2016.
  • GÜNAL, Nadi/ÜÇER, Mehmet: Roma Hukuku Kavram ve Kurumları, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2023.
  • GÜNEŞ CEYLAN, Seldağ, “Ius Respondendi’ye İlişkin Bazı Görüşler”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 64(2), 2006, s. 235-245.
  • HAUSMANINGER, Herbert, "Benevolent and Humane Opinions of Classical Roman Jurists." BUL Review, 61, 1981, s. 1139-1156.
  • HONORÉ, Tony, “Lawyers and Government in the Historia Augusta”, IURA 42, 1991, s. 13-41.
  • JONES, Arnold Hugh Martin: Studies in Roman Goverment and Law, Basil Blackwell, Oxford, 1960.
  • KARADENİZ ÇELEBİCAN, Özcan: Roma Hukuku: Tarihi Giriş, Kaynaklar, Genel Kavramlar, Kişiler Hukuku, Hakların Korunması, 18. Baskı, Turhan Kitabevi, Ankara, 2019.
  • KASER, Max, “The Changing Face Of Roman Jurisdiction”, Irish Jurist, 2(1), 1967, s. 129- 143.
  • KOSCHAKER, Paul/AYİTER, Kudret: Modern Özel Hukuka Giriş Olarak Roma Özel Hukukunun Ana Hatları, İzmir Dokuz Eylül Üniversitesi Matbaası, İzmir, 1983.
  • KÜÇÜK, Eşref, “Eski Roma’da Cumhuriyet Dönemi Halk Meclisleri ve Yasa Yapım Süreçleri” (Halk Meclisleri), Hacettepe Hukuk Fakültesi Dergisi,7(1), 2017, s. 199-214.
  • KÜÇÜK, Eşref, "Roma Halkının İki Özgürlük Kalesi: Provocatio ad Populum ve Tribunus Plebis." (Provacatio ad Populum), Hacettepe Hukuk Fakültesi Dergisi, 5(1), 2015, s. 127-144.
  • KUNKEL, Wolfgang (Trans. by. J. M. Kelly): An Introduction to Roman Legal And Constitutional History, 2nd edition, Oxford University Press, Oxford, 1973.
  • LATTE, Kurt, “The Origin of Roman Quaestorship”, Transactions and Proceedings of the American Philological Association, 67, 1936, s. 24-33.
  • MOSCA, Gaetano (Çev. Mukbil Özyörük): “Roma ve Ortaçağ”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 3(2-4), 1946, s. 532-564.
  • OKANDAN, Recai Galip: Roma Amme Hukuku, İstanbul Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 1944.
  • ÖZBAY, Ümit Vefa, “Augustus Dönemine ve Augustus Kanunlarına Genel Bir Bakış”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, (172), 2024, s. 227-262.
  • ÖZER SARITAŞ, Duygu, "Roma Devletinde ulaştırma ve haberleşme sistemi "Cursus Publicus"" Maltepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2, 2009, s. 205-225.
  • ÖZSUNAR, Erdal, “Principatus Döneminde Romalı Askerlerin Hukukî Durumu” Melikşah Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2(1), 2013, s. 63-92.
  • PLINIUS (Çev. Levent Keskin): Genç Plinius’un Mektupları Epistulae I-IV, Doğu Batı Yayınları, Ankara, 2018.
  • SCHILLER, A. Arthur, "Bureaucracy and the Roman Law," (Bureaucracy), Seminar 7, s. 26-48.
  • SCHILLER, A. Arthur, "The Nature and Significance of Jurists Law," (BULR), Boston University Law Review 47(1),1967, s. 20-39.
  • SCHILLER, A. Arthur, "Jurists' Law" (Jurists), Columbia Law Review, 58(8), 1958, s. 1226-1238.
  • SCHILLER, A. Arthur, "The Jurists and the Praefects of Rome" (RIDA), RIDA, 2(3), 1949, s. 319-359.
  • SCHILLER, A. Arthur: Roman Law: Mechanism of Development (Mechanism), Walter de Gruyter, New York, 1978.
  • SCHWARZ, Andreas Bertalan (Çev. Türkan Rado): Roma Hukuku Dersleri 1. Cilt, 4. Baskı, Doğan Kardeş Yayınları, İstanbul 1956.
  • SOUTHERN, Patricia: Augustus, 2nd edition, Routledge, New York, 2014.
  • SÖĞÜTLÜ, Özlem, “Roma Hukukunda Elegantia Iuris Kavramı” Prof. Dr. Metin Günday Armağanı (Elegantia Iuris), Atılım Üniversitesi Yayını, 2, 2020, s.1237-1276.
  • SÖĞÜTLÜ, Özlem: Roma Özel Hukuku (Roma Özel), 2. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2021.
  • SUETONIUS, (Çev. Güngör Varınlıoğlu): On İki Caesar’ın Yaşam Öyküsü, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul, 2017.
  • SYME, Ronald, “Lawyers in Government: the Case of Ulpian” Proceedings of the American Philosophical Society, 116(5), 1972, s. 406-409.
  • TAMER, Diler: Roma Hukuku Cilt I, Legal Yayıncılık, İstanbul, 2020.
  • TAŞDÖNER, Kevser: Anadolu’da Roma Eyaletleri Augustus Dönemi, Bilge Kültür Sanat, İstanbul, 2017.
  • TÜRKOĞLU, Halide Gökçe, “Hukukun Kaynağı Olarak İmparatorların Yazılı Cevapları (Rescriptum)” (Rescriptum), Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 10(2), 2008, s. 133-152.
  • TÜRKOĞLU, Halide Gökçe, “Roma Cumhuriyet ve İlk İmparatorluk Dönemlerinin İdari Yapısı” (İdari Yapı), Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 11(2), 2009, s. 251-289.
  • UMUR, Ziya: Roma Hukuku Lügati (Lügat), Fakülteler Matbaası, İstanbul 1983.
  • UMUR, Ziya: Roma Hukuku, Tarihî Giriş-Kaynaklar- Umumi Mevhumlar- Hakların Himayesi (Tarihi Giriş), Fakülteler Matbaası, İstanbul 1982.
  • VENTURA, Mişon: Roma Hukuku Birinci Cilt Giriş-Roma hukukunun dış Tarihi-Usul (Procedure), Ahmet İhsan Matbaası, İstanbul, 1934.
There are 48 citations in total.

Details

Primary Language Turkish
Subjects Law in Context (Other)
Journal Section Articles
Authors

Sevil Yıldız 0000-0002-0922-8795

Early Pub Date April 21, 2025
Publication Date
Submission Date February 19, 2025
Acceptance Date March 20, 2025
Published in Issue Year 2025 Volume: 16 Issue: 1

Cite

APA Yıldız, S. (2025). PRINCIPATUS DÖNEMİ BÜROKRASİSİNDE HUKUKÇULARIN YERİ. İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 16(1), 140-152. https://doi.org/10.21492/inuhfd.1643257
AMA Yıldız S. PRINCIPATUS DÖNEMİ BÜROKRASİSİNDE HUKUKÇULARIN YERİ. InULR. April 2025;16(1):140-152. doi:10.21492/inuhfd.1643257
Chicago Yıldız, Sevil. “PRINCIPATUS DÖNEMİ BÜROKRASİSİNDE HUKUKÇULARIN YERİ”. İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 16, no. 1 (April 2025): 140-52. https://doi.org/10.21492/inuhfd.1643257.
EndNote Yıldız S (April 1, 2025) PRINCIPATUS DÖNEMİ BÜROKRASİSİNDE HUKUKÇULARIN YERİ. İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 16 1 140–152.
IEEE S. Yıldız, “PRINCIPATUS DÖNEMİ BÜROKRASİSİNDE HUKUKÇULARIN YERİ”, InULR, vol. 16, no. 1, pp. 140–152, 2025, doi: 10.21492/inuhfd.1643257.
ISNAD Yıldız, Sevil. “PRINCIPATUS DÖNEMİ BÜROKRASİSİNDE HUKUKÇULARIN YERİ”. İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 16/1 (April 2025), 140-152. https://doi.org/10.21492/inuhfd.1643257.
JAMA Yıldız S. PRINCIPATUS DÖNEMİ BÜROKRASİSİNDE HUKUKÇULARIN YERİ. InULR. 2025;16:140–152.
MLA Yıldız, Sevil. “PRINCIPATUS DÖNEMİ BÜROKRASİSİNDE HUKUKÇULARIN YERİ”. İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, vol. 16, no. 1, 2025, pp. 140-52, doi:10.21492/inuhfd.1643257.
Vancouver Yıldız S. PRINCIPATUS DÖNEMİ BÜROKRASİSİNDE HUKUKÇULARIN YERİ. InULR. 2025;16(1):140-52.