This study examines the historical, political, economic, and cultural structures of the Turkic khanates established in Northern Azerbaijan during the 18th and 19th centuries. Following the decline of the Safavid state and the assassination of Nader Shah, a power vacuum led to the emergence of several independent khanates, including Karabakh, Quba, Iravan, Shaki, Shirvan, and Nakhchivan. Each khanate, based on its geographical location and strategic significance, became a focal point in the imperial rivalries between the Ottoman Empire, Persia, and Russia. The Karabakh Khanate stood out with the cultural and artistic development of its capital, Shusha, while the Quba Khanate distinguished itself through its economic dynamism, diplomatic maneuvering, and resilience. The Iravan Khanate, now within the borders of modern-day Armenia, served as a crucial corridor between Anatolia, Persia, and the Caucasus. The Shaki Khanate became notable for its silk production, architectural heritage, and strategic control over key trade routes. The Shirvan Khanate played a significant role in regional politics and textile manufacturing, while the Nakhchivan Khanate functioned as a strategic hub in the Anatolia-Caucasus transit line and maintained regional balance through key alliances. Although their political independence was short-lived, these khanates formed the backbone of Azerbaijan’s historical legacy in terms of governance, identity, and socio-economic organization. Despite their eventual annexation by the Russian Empire, the cultural and political imprints left by these khanates remain vital to understanding the historical trajectory of the Azerbaijani people.
Bu çalışma, 18. ve 19. yüzyıllarda Kuzey Azerbaycan topraklarında kurulan Türk hanlıklarının tarihî, siyasî, ekonomik ve kültürel yapısını değerlendirmektedir. Karabağ, Kuba, İrevan, Şeki, Şirvan ve Nahçıvan Hanlıkları, Safevîler’in zayıflaması ve Nadir Şah’ın ölümünün ardından ortaya çıkan otorite boşluğu sürecinde bağımsızlıklarını ilan etmiş ve bölgesel güç merkezlerine dönüşmüşlerdir. Her bir hanlık, coğrafi konumu ve stratejik önemi doğrultusunda Osmanlı, İran ve Rusya gibi büyük imparatorlukların rekabet sahası hâline gelmiştir. Karabağ Hanlığı, başkent Şuşa’nın kültürel ve sanatsal gelişimiyle öne çıkarken; Kuba Hanlığı ekonomik faaliyetleri, dış politikasındaki denge stratejileri ve dirençli yapısıyla dikkat çekmiştir. İrevan Hanlığı, günümüzde Ermenistan sınırları içinde yer almakla birlikte, Osmanlı-İran-Rusya rekabetinde merkezi bir geçiş noktası olmuştur. Şeki Hanlığı, ipek üretimi, ticaret yollarındaki stratejik konumu ve mimarî gelişimi ile bölgesel önem taşımıştır. Şirvan Hanlığı hem siyasi çekişmeler hem de ekonomik dokuma üretimiyle öne çıkarken; Nahçıvan Hanlığı ise Anadolu-Kafkasya geçişinde kritik bir ticaret ve güvenlik hattı rolü üstlenmiştir. Her biri kısa süreli bağımsızlıklar yaşamış olsa da bu hanlıklar, Azerbaycan Türklerinin siyasi tecrübesi, kültürel kimliği ve yerel yönetim pratikleri açısından tarihî mirasın temel taşlarını oluşturmaktadır. Rusya’nın bölgeyi adım adım ilhak etmesiyle hanlık sistemleri sona erse de, söz konusu hanlıkların bıraktığı izler, Azerbaycan tarihinin anlaşılması açısından büyük önem arz etmektedir.
Primary Language | Turkish |
---|---|
Subjects | History of The Social Sciences, History of Specific Fields (Other) |
Journal Section | Articles |
Authors | |
Publication Date | June 29, 2025 |
Submission Date | May 20, 2025 |
Acceptance Date | June 24, 2025 |
Published in Issue | Year 2025 Volume: 8 Issue: 14 |