Research Article
Year 2025,
Volume: 13 Issue: 1, 105 - 122, 09.07.2025
Abstract
Mağdur hakları, ceza hukuku alanının güncel ve araştırmalara açık konularından birini oluşturmaktadır. Ceza huku5 kunda suçluların cezalandırılması kadar önemli konulardan biri de mağdur haklarının etkin bir şekilde korunmasıdır. Suç neticesinde ortaya çıkan mağduriyetlerin giderilmesinin yanında bu mağduriyetlerin ortaya çıkmasını önleyecek tedbirlerin alınması hususunda hukuk tarihi açısından birçok kurum geliştirilmiş olup bu süreçte, mağdurların da bazı hak ve yetkilere sahip olması gerektiği kabul edilmiştir. İslam ceza hukukunda mağdurlara tanınan birçok hak ve yetki bulunmaktadır. Bu hak ve yetkilerin bir bölümü İslam öncesi hukuk sistemlerinde de mevcuttur. İslam ceza hukukunda mağdur hakları çeşitlilik göstermektedir. Mağdura tazminat alabilme gibi bazı maddi imkânlar tanınma5 sının yanında; failden şikâyetçi olarak dava sürecini başlatma, şikâyetten vazgeçerek bu süreci sona erdirebilme, faile kısas cezası uygulanmasını isteme, af ve sulh gibi usulleri kabul ederek süreci sona erdirebilme, kanun yollarına başvurabilme gibi ceza yargılamasını ilgilendiren süreçlerde haklarını kullanabilme olanağı tanınmıştır. Çalışmada İslam hukukunda mağdura tanınan bu hakların özel olarak Türk hukuku ile benzeşen ve ayrılan noktaları üzerinde, genel olarak da diğer hukuk sistemleriyle karşılaştırılması üzerinde durulmak suretiyle İslam hukuku alanındaki düzenlemelerden günümüzde faydalanılması imkânı irdelenmiştir.
Keywords
References
- Akbulut B, Ceza Hukuku Genel Hükümler (9. Baskı Adalet Yayınevi Eylül 2022) google scholar
- Akbulut İ, ‘İslam Hukukunda Suç ve Cezalar’ (2003) 52 [1] AÜHF Dergisi 167-181 google scholar
- Akdemir S, Ceza Hukukunda Mağdurun Korunması (Akevler ABAM Yayınları 1988) google scholar
- ALam S vd, ‘The Concept of Restorative Justice in Islamic Criminal Law: ALternative Dispute Settlement Based on Justice’, in 4th International Conference on Law Reform, (2024) KnE Social Sciences 642-651 google scholar
- AL-Mohannadi HL, ‘The Victim’s Role in the Islamic Justice Process: a Comparative Study’ (Doctoral Thesis UniversitY of Southampton August 1999) google scholar
- Artuk ME vd., Ceza Hukuku Genel Hükümler (17. Baskı Adalet YaYınevi Ekim 2023) google scholar
- Atar F, “Af”, TDV İslam Ansiklopedisi. 1/395-396. İstanbul: TDV YaYinları 1988 google scholar
- Atar F, İslam Yargılama Hukukunun Esasları (3. Baskı Marmara Üniversitesi İFAV YaYınları Mart 2019) google scholar
- Avcı M, “İslam’ın Ceza Hukukuna Katkısı” (2006) 8 İHAD 113-148 google scholar
- Avcı M, Osmanlı Ceza Hukuku Genel Hükümler (2. Baskı Mimoza Yayınları Nisan 2014) google scholar
- Avcı M, Osmanlı Ceza Hukuku Özel Hükümler (2. Baskı Mimoza YaYınları Ağustos 2014) google scholar
- Avcı M, Türk Hukuk Tarihi (12. Bası Adalet Yayınevi Haziran 2023) google scholar
- Aydın MA, Türk Hukuk Tarihi (16. Baskı Beta Basım Yayım Eylül 2019) google scholar
- Bardakoğlu A, ‘Kasâme’, TDV İslam Ansiklopedisi. 24/528-530. İstanbul: TDV Yayınları, 2021 google scholar Bozdağ A, ‘Ceza Muhakemesi Hukukunda Mağdurun Hukuki Yardım Alma Hakkı’ (2017), 132 TBB Dergisi 121-146 google scholar
- Can M, ‘İslam Ceza Hukukunda Af’ (Yüksek Lisans Tezi Marmara Üniversitesi 1998) google scholar
- Cin H ve Akgündüz A, Türk Hukuk Tarihi (Osmanlı Araştırmaları Vakfı Yayınları Kasım 2017) google scholar
- Cin H ve Akyılmaz G, Türk Hukuk Tarihi (15. Baskı Seçkin Yayınları Ekim 2023) google scholar
- Çetintürk E, Onarıcı Adalet ve Ceza Adalet Sisteminde Uzlaştırma (Ankara Adalet Yayınevi 2017) google scholar
- Çolak A, İslam Ceza Hukuku (7. Baskı Kitap Dünlası Yayınları Ocak 2023) google scholar Dönmezer S ve Erman S, Nazari ve Tatbiki Ceza Hukuku Umumi Kısım (C. 1 3. Bası İstanbul Üniversitesi Yayınları 1965) google scholar
- Ekinci EB, Hukukun Serüveni (2. Baskı Arı Sanat YaYınevi Ekim 2015) google scholar
- Erdoğan M, Fıkıh ve Hukuk Terimleri Sözlüğü (7. Basım Ensar Neşriyat, Ağustos 2019) google scholar
- Fendoğlu HT, Türk Hukuk Tarihi (Fliz Kitabevi, 2000) google scholar
- Gökçen A, ‘1296 (1879) Tarihli Usul-i Muhakemat-ı CezaİYe Kanun-ı Muvakkati' (1994) 4 [1-2] Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu'nda Yapılan Son Değişiklikler SempozYumu Özel SaYisı, 203-288 google scholar
- Gülseren FŞ, ‘Ceza Hukukunda Mağdur Hakları' (2015) 4 Leges Ceza Hukuku Dergisi 11-52 google scholar
- Hakeri H, Ceza Hukuku Genel Hükümler (22. Baskı Adalet Yayınevi Eylül 2019) google scholar
- HeYd U, Studies in Old Ottoman Criminal Law (V. L. Menage ed. Clarendon Press 1973) google scholar
- Kahveçi N, Ana Hatlarıyla İslam Ceza Hukuku (Ensar Neşriyat, 2019) google scholar
- Kaplan M, ‘Onarıcı Adalet ve Türk Ceza Hukukuna Yansımaları' (Haziran 2015) 5 [1] Akdeniz Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 59-86 google scholar
- Karakaş Doğan F, ‘Uluslararası Düzenlemeler Işığında Mağdur Haklarının ve Suç Mağdurlarına Yardım Hakkında Kanun Tasarısının Değerlendirilmesi' (2013) 19 [2 Özel SaYı: Prof. Dr. Nur Centel'e Armağan] MÜHF Hukuk Araştırmaları Dergisi 1007-1029 google scholar
- Karaman H, Anahatlarıyla İslam Hukuku 1: Giriş ve Amme Hukuku (Ensar Neşriyat 1987) google scholar
- Kaşka H, ‘Mağdurun Ceza Muhakemesindeki Konumu Açısından Türk Ceza Hukuku ile İslam Ceza Hukukunun Karşılaştırılması' (2021) 2 YBHD 39-78. https://doi.org/l0.33432/Ybuhukuk.827564 google scholar
- Koca M ve Üzülmez İ, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler (17. Baskı Seçkin Yayınevi 2024) google scholar
- Kozak İE, Kadim Dönemler Genel Hukuk Tarihi (2. Baskı Palet Yayınları Ekim 2015) google scholar
- Köse Ü, Fail ve Mağdur Olarak İslam Ceza Hukukunda Çocuk (İlahiyat Yayınları 2019) google scholar
- Kumaş S ve Manav M, ‘İslâm ve Türk Ceza Hukuku'nda Suçlu Yakınlarının Mağduriyetini Giderici Bazı Hükümler' (Ekim 2020) 34 [34] Usul İslam Araştırmaları 103-135 https://doi.org/l0.5636l/usul.757488 google scholar
- Kur'an Yolu. Erişim 26 Mayis 2023. Kur'an Yolu. Erişim 26 Mayis 2023. https://kuran.diYanet.gov.tr/mushaf/kuran-meal-2/bakara-suresi-2/aYet-177/kuran-Yolu-meali-5 google scholar
- Kur'an Yolu. Erişim 26 Mayis 2023. https://kuran.diYanet.gov.tr/mushaf/kuran-meal-2/bakara-suresi-2/aYet-177/kuran-Yolu-meali-5 google scholar
- Kur'an Yolu. Erişim 26 Mayis 2023. https://kuran.diYanet.gov.tr/mushaf/kuran-meal-2/bakara-suresi-2/aYet-178/kuran-Yolu-meali-5 google scholar
- Mağdur Hakları Kanun Tasarısı Taslağı, m. 2/g, https://mgm.adalet.gov.tr/Resimler/SaYfaDokuman/12112019144700MA%C4%9EDUR%20HAKLARI%20KANUN%20TASARISI.pdf (18 Mayıs 2023) google scholar
- Muhammed Hamidullah. İslam Peygamberi-I (Mehmet Yazgan çev. Beyan Yayinları 2013) google scholar Mumcu A, Hukuksal ve Siyasal Karar Organı Olarak Divan-ı Hümayun (2. Baskı Birey ve Toplum Yayinları Mayis 1986) google scholar
- Okandan RG, Umumi Hukuk Tarihi Dersleri (İstanbul Üniversitesi Yayınları 1952) google scholar
- Özbek VÖ vd., Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler (10. Baskı Seçkin Yayıncılık Eylül 2019) google scholar
- Özbek VÖ, ‘Ceza Hukukunda Suçtan Doğan Mağduriyetin Giderilmesi' (Doktora Tezi Dokuz Eylül Üniversitesi 1996) google scholar
- Özek Ç, ‘Suç Mağdurunun Korunması ile İlgili Bazı Sorunlar' (1984) 50 [1-4] İÜHF Mecmuası 13-67 google scholar
- Özgenç İ, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler (20. Baskı Seçkin YaYınevi, 2024) google scholar
- Seçkin MB, Türk Ceza Adalet Sisteminde Mağdur Hakları (Ankara Adalet Yayınevi Eylül 2018) google scholar
- Sokullu-Akıncı F ve Dursun S, Viktimoloji (Mağdurbilim) (3. Baskı Beta Basım Yayim Ağustos 2016) google scholar
- Türcan T ve YerlikaYa Ü, ‘Ceza Hukuku' içinde İslam Hukuku El Kitabı (Talip Türcan ed. 9. Baskı Grafiker YaYınları Haziran 2020) google scholar
- Türk B, ‘Ceza Adaleti Sisteminde Mağdur Hakları' (Yüksek Lisans Tezi Selçuk Üniversitesi 2021) google scholar
- TürkiYe BüYük Millet Meclisi (TBMM) İnsan Haklarını İnceleme KomisYonu, Mağdur Hakları İnceleme Raporu (Ankara, 2014), https:// magdur.adalet.gov.tr/Resimler/Dokuman/26102020134648magdur_haklari_incelemeraporu.pdf (20 MaYıs 2023) google scholar
- Udeh A, Mukayeseli İslam Ceza Hukuku -Genel Hükümler- (Ali Şafak çev. C. 1, 2. Baskı KaYihan YaYinları Temmuz 2012) google scholar
- Yeğin A, Osmanlıca-Türkçe Yeni Lügat (4. Baskı Hizmet Vakfı 1983) google scholar
- YerlikaYa Ü, ‘İslam Ceza Hukukunda Mağdur' (Yüksek Lisans Tezi, SüleYman Demirel Üniversitesi 2006) google scholar
- Yıldırım A, ‘Mağdur Haklarına Yönelik Kurumsal Yapılar (Sulh ve Uzlaştırma)' (2014) 23 İHAD 251-270 google scholar
- Yılmaz E, Ceza ve Ceza Muhakemesi Hukukunda Mağdur (Adalet Yayınevi 2024) google scholar
- Zakariyah L, Legal Maxims in Islamic Criminal Law: Theory and Applications (Brill Nijhoff 2015) google scholar
Year 2025,
Volume: 13 Issue: 1, 105 - 122, 09.07.2025
Abstract
Victims’ rights are timely and, open to research topics in criminal law. One of the most important issues in criminal law, along with the punishment of criminals, is the effective protection of victim’ rights. Many institutions developed in the history of law to take measures to prevent the appearance of these violations beside eliminating victimization resulting from crime, and in this process, it’s been considered that, victims should also have some rights and powers. Several rights and powers are granted to victims in Islamic criminal law. Some of these rights and powers also existed in pre5Islamic legal systems. In Islamic criminal law, victim rights are varied. Beside some material opportunities like compensation, the victim is given the opportunity to use his/her rights in processes related to criminal proceedings like initiating legal process by complaining against the perpetrator, terminating this process by withdrawing the complaint, requesting application of retaliation punishment to the perpetrator, terminating process by accepting procedures like amnesty and settlement, and applying to legal remedies. It aims to examine the possibility of benefiting from the regulations in the field of Islamic law today by focusing on the similarities and differences of these rights granted to the victim in Islamic law with Turkish law in particular and comparing them with other legal systems in general.
Keywords
References
- Akbulut B, Ceza Hukuku Genel Hükümler (9. Baskı Adalet Yayınevi Eylül 2022) google scholar
- Akbulut İ, ‘İslam Hukukunda Suç ve Cezalar’ (2003) 52 [1] AÜHF Dergisi 167-181 google scholar
- Akdemir S, Ceza Hukukunda Mağdurun Korunması (Akevler ABAM Yayınları 1988) google scholar
- ALam S vd, ‘The Concept of Restorative Justice in Islamic Criminal Law: ALternative Dispute Settlement Based on Justice’, in 4th International Conference on Law Reform, (2024) KnE Social Sciences 642-651 google scholar
- AL-Mohannadi HL, ‘The Victim’s Role in the Islamic Justice Process: a Comparative Study’ (Doctoral Thesis UniversitY of Southampton August 1999) google scholar
- Artuk ME vd., Ceza Hukuku Genel Hükümler (17. Baskı Adalet YaYınevi Ekim 2023) google scholar
- Atar F, “Af”, TDV İslam Ansiklopedisi. 1/395-396. İstanbul: TDV YaYinları 1988 google scholar
- Atar F, İslam Yargılama Hukukunun Esasları (3. Baskı Marmara Üniversitesi İFAV YaYınları Mart 2019) google scholar
- Avcı M, “İslam’ın Ceza Hukukuna Katkısı” (2006) 8 İHAD 113-148 google scholar
- Avcı M, Osmanlı Ceza Hukuku Genel Hükümler (2. Baskı Mimoza Yayınları Nisan 2014) google scholar
- Avcı M, Osmanlı Ceza Hukuku Özel Hükümler (2. Baskı Mimoza YaYınları Ağustos 2014) google scholar
- Avcı M, Türk Hukuk Tarihi (12. Bası Adalet Yayınevi Haziran 2023) google scholar
- Aydın MA, Türk Hukuk Tarihi (16. Baskı Beta Basım Yayım Eylül 2019) google scholar
- Bardakoğlu A, ‘Kasâme’, TDV İslam Ansiklopedisi. 24/528-530. İstanbul: TDV Yayınları, 2021 google scholar Bozdağ A, ‘Ceza Muhakemesi Hukukunda Mağdurun Hukuki Yardım Alma Hakkı’ (2017), 132 TBB Dergisi 121-146 google scholar
- Can M, ‘İslam Ceza Hukukunda Af’ (Yüksek Lisans Tezi Marmara Üniversitesi 1998) google scholar
- Cin H ve Akgündüz A, Türk Hukuk Tarihi (Osmanlı Araştırmaları Vakfı Yayınları Kasım 2017) google scholar
- Cin H ve Akyılmaz G, Türk Hukuk Tarihi (15. Baskı Seçkin Yayınları Ekim 2023) google scholar
- Çetintürk E, Onarıcı Adalet ve Ceza Adalet Sisteminde Uzlaştırma (Ankara Adalet Yayınevi 2017) google scholar
- Çolak A, İslam Ceza Hukuku (7. Baskı Kitap Dünlası Yayınları Ocak 2023) google scholar Dönmezer S ve Erman S, Nazari ve Tatbiki Ceza Hukuku Umumi Kısım (C. 1 3. Bası İstanbul Üniversitesi Yayınları 1965) google scholar
- Ekinci EB, Hukukun Serüveni (2. Baskı Arı Sanat YaYınevi Ekim 2015) google scholar
- Erdoğan M, Fıkıh ve Hukuk Terimleri Sözlüğü (7. Basım Ensar Neşriyat, Ağustos 2019) google scholar
- Fendoğlu HT, Türk Hukuk Tarihi (Fliz Kitabevi, 2000) google scholar
- Gökçen A, ‘1296 (1879) Tarihli Usul-i Muhakemat-ı CezaİYe Kanun-ı Muvakkati' (1994) 4 [1-2] Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu'nda Yapılan Son Değişiklikler SempozYumu Özel SaYisı, 203-288 google scholar
- Gülseren FŞ, ‘Ceza Hukukunda Mağdur Hakları' (2015) 4 Leges Ceza Hukuku Dergisi 11-52 google scholar
- Hakeri H, Ceza Hukuku Genel Hükümler (22. Baskı Adalet Yayınevi Eylül 2019) google scholar
- HeYd U, Studies in Old Ottoman Criminal Law (V. L. Menage ed. Clarendon Press 1973) google scholar
- Kahveçi N, Ana Hatlarıyla İslam Ceza Hukuku (Ensar Neşriyat, 2019) google scholar
- Kaplan M, ‘Onarıcı Adalet ve Türk Ceza Hukukuna Yansımaları' (Haziran 2015) 5 [1] Akdeniz Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 59-86 google scholar
- Karakaş Doğan F, ‘Uluslararası Düzenlemeler Işığında Mağdur Haklarının ve Suç Mağdurlarına Yardım Hakkında Kanun Tasarısının Değerlendirilmesi' (2013) 19 [2 Özel SaYı: Prof. Dr. Nur Centel'e Armağan] MÜHF Hukuk Araştırmaları Dergisi 1007-1029 google scholar
- Karaman H, Anahatlarıyla İslam Hukuku 1: Giriş ve Amme Hukuku (Ensar Neşriyat 1987) google scholar
- Kaşka H, ‘Mağdurun Ceza Muhakemesindeki Konumu Açısından Türk Ceza Hukuku ile İslam Ceza Hukukunun Karşılaştırılması' (2021) 2 YBHD 39-78. https://doi.org/l0.33432/Ybuhukuk.827564 google scholar
- Koca M ve Üzülmez İ, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler (17. Baskı Seçkin Yayınevi 2024) google scholar
- Kozak İE, Kadim Dönemler Genel Hukuk Tarihi (2. Baskı Palet Yayınları Ekim 2015) google scholar
- Köse Ü, Fail ve Mağdur Olarak İslam Ceza Hukukunda Çocuk (İlahiyat Yayınları 2019) google scholar
- Kumaş S ve Manav M, ‘İslâm ve Türk Ceza Hukuku'nda Suçlu Yakınlarının Mağduriyetini Giderici Bazı Hükümler' (Ekim 2020) 34 [34] Usul İslam Araştırmaları 103-135 https://doi.org/l0.5636l/usul.757488 google scholar
- Kur'an Yolu. Erişim 26 Mayis 2023. Kur'an Yolu. Erişim 26 Mayis 2023. https://kuran.diYanet.gov.tr/mushaf/kuran-meal-2/bakara-suresi-2/aYet-177/kuran-Yolu-meali-5 google scholar
- Kur'an Yolu. Erişim 26 Mayis 2023. https://kuran.diYanet.gov.tr/mushaf/kuran-meal-2/bakara-suresi-2/aYet-177/kuran-Yolu-meali-5 google scholar
- Kur'an Yolu. Erişim 26 Mayis 2023. https://kuran.diYanet.gov.tr/mushaf/kuran-meal-2/bakara-suresi-2/aYet-178/kuran-Yolu-meali-5 google scholar
- Mağdur Hakları Kanun Tasarısı Taslağı, m. 2/g, https://mgm.adalet.gov.tr/Resimler/SaYfaDokuman/12112019144700MA%C4%9EDUR%20HAKLARI%20KANUN%20TASARISI.pdf (18 Mayıs 2023) google scholar
- Muhammed Hamidullah. İslam Peygamberi-I (Mehmet Yazgan çev. Beyan Yayinları 2013) google scholar Mumcu A, Hukuksal ve Siyasal Karar Organı Olarak Divan-ı Hümayun (2. Baskı Birey ve Toplum Yayinları Mayis 1986) google scholar
- Okandan RG, Umumi Hukuk Tarihi Dersleri (İstanbul Üniversitesi Yayınları 1952) google scholar
- Özbek VÖ vd., Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler (10. Baskı Seçkin Yayıncılık Eylül 2019) google scholar
- Özbek VÖ, ‘Ceza Hukukunda Suçtan Doğan Mağduriyetin Giderilmesi' (Doktora Tezi Dokuz Eylül Üniversitesi 1996) google scholar
- Özek Ç, ‘Suç Mağdurunun Korunması ile İlgili Bazı Sorunlar' (1984) 50 [1-4] İÜHF Mecmuası 13-67 google scholar
- Özgenç İ, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler (20. Baskı Seçkin YaYınevi, 2024) google scholar
- Seçkin MB, Türk Ceza Adalet Sisteminde Mağdur Hakları (Ankara Adalet Yayınevi Eylül 2018) google scholar
- Sokullu-Akıncı F ve Dursun S, Viktimoloji (Mağdurbilim) (3. Baskı Beta Basım Yayim Ağustos 2016) google scholar
- Türcan T ve YerlikaYa Ü, ‘Ceza Hukuku' içinde İslam Hukuku El Kitabı (Talip Türcan ed. 9. Baskı Grafiker YaYınları Haziran 2020) google scholar
- Türk B, ‘Ceza Adaleti Sisteminde Mağdur Hakları' (Yüksek Lisans Tezi Selçuk Üniversitesi 2021) google scholar
- TürkiYe BüYük Millet Meclisi (TBMM) İnsan Haklarını İnceleme KomisYonu, Mağdur Hakları İnceleme Raporu (Ankara, 2014), https:// magdur.adalet.gov.tr/Resimler/Dokuman/26102020134648magdur_haklari_incelemeraporu.pdf (20 MaYıs 2023) google scholar
- Udeh A, Mukayeseli İslam Ceza Hukuku -Genel Hükümler- (Ali Şafak çev. C. 1, 2. Baskı KaYihan YaYinları Temmuz 2012) google scholar
- Yeğin A, Osmanlıca-Türkçe Yeni Lügat (4. Baskı Hizmet Vakfı 1983) google scholar
- YerlikaYa Ü, ‘İslam Ceza Hukukunda Mağdur' (Yüksek Lisans Tezi, SüleYman Demirel Üniversitesi 2006) google scholar
- Yıldırım A, ‘Mağdur Haklarına Yönelik Kurumsal Yapılar (Sulh ve Uzlaştırma)' (2014) 23 İHAD 251-270 google scholar
- Yılmaz E, Ceza ve Ceza Muhakemesi Hukukunda Mağdur (Adalet Yayınevi 2024) google scholar
- Zakariyah L, Legal Maxims in Islamic Criminal Law: Theory and Applications (Brill Nijhoff 2015) google scholar
There are 56 citations in total.
Details
| Primary Language | Turkish |
|---|---|
| Subjects | Criminology (Other) |
| Journal Section | Research Article |
| Authors | |
| Publication Date | July 9, 2025 |
| Submission Date | September 13, 2024 |
| Acceptance Date | March 10, 2025 |
| Published in Issue | Year 2025 Volume: 13 Issue: 1 |
