Bu çalışma, Şîa kaynaklarında hicri üçüncü yüzyılın en önemli ravilerinden biri olan Ebû Hâşim el-Ca‘ferî’nin rivayetlerini sened ve metin açısından analiz etmek suretiyle Şiî rivayet sisteminin yapısını konu edinen eleştirel bir çalışmadır. Bir vaka araştırması olarak Şiî sistemde rivayet aktarımının dinamiklerini incelemeyi hedeflemektedir. Ebû Hâşim el-Ca‘ferî’nin rivayetlerinin görüldüğü “isnadların ötesi”ni araştırmaya odaklanmakta; onun ilmî, toplumsal, tarihsel ve coğrafi etkileşimleriyle irtibatlı verileri toplayarak bu isnadların güvenilir olup olmadığını ortaya çıkarmayı amaçlamaktadır. Çalışma, Şîa rivayetlerinin tutarlılığı ve güvenilirliği ile isnadların tarihsel ve toplumsal bir olayı ne derece yansıttığı konusunda bazı sorular yöneltmekte, söz konusu isnadların çoğu zaman sadece şeklî unsurlar olduğu ve otantikliğine dair diğer kaynaklarca desteklenen kanıtlar taşımadığı sonucuna varmaktadır. Ayrıca Ebû Hâşim’in rivayetleri etrafında eksikliği fark edilen eleştirel değerlendirmeler ve sonraki rivayetlerde Ehl-i Beyt’ten diğer şahısların nadiren bulunmasının, bu rivayet sisteminde bir sorun oluşturabileceğini göstermektedir. Çalışma, Ebû Hâşim vakası üzerinden, Şiî isnad sisteminin, senedin güvenilirliği ile o dönemde ve sonrasında bir doğrulama ve belgeleme aracı olarak etkinliği konusunda boşluklar gösterdiği ve bu sistemin tarihsel açıdan özgünlüğü konusunda birtakım sorgulamalara sebebiyet verdiği sonucuna varmaktadır. Çalışma, Şiî rivayet sisteminin yapısı ve zorlukları hakkında daha kapsamlı bir resim oluşturmak için diğer ravilerin isnad uygulamaları üzerine daha fazla çalışma yapılması çağrısında bulunmaktadır.
Şiî Hadis Şiî İsnadlar Ebû Hâşim el-Ca‘ferî İsnadların Ötesi Tutarlılık Ehl-i Beyt Rivayet Tenkidi Tarihsel Özgünlük
This study critically examines the structure of the Shiite narration system by analyzing both the isnads and texts of Abū Hāshim al-Jaʿfarī’s reports—one of the most prominent narrators of the third Islamic century as recorded in Shiite sources. As a case study, the research aims to investigate the dynamics of narration transmission within the Shiite framework. It specializes in exploring the “beyond isnads” aspect of Abū Hāshim’s narrations, compiling data related to his scientific, social, historical, and geographical interactions to evaluate the credibility and authenticity of these isnads. The study raises questions regarding the consistency, reliability, and historical and social authenticity of Shiite narrations. It concludes that these isnads were often merely formal constructs, lacking substantive evidence of originality corroborated by other sources. Additionally, the research highlights the absence of critical evaluation of Abū Hāshim’s narrations and the scarcity of references to other members of Ahl al-Bayt in later narrations, pointing to underlying issues in the Shiite narration system. Ultimately, the study reveals significant gaps in the Shiite isnad system’s reliability and effectiveness as a tool for verification and documentation, both in Abū Hāshim’s era and in the centuries that followed. It calls for further research into the isnad traditions of other narrators to develop a more comprehensive understanding of the structural challenges within the Shiite narration system.
Shiite Hadith Shiite Isnads Abū Hāshim Al-Jaʿfarī Beyond Isnads Coherence Ahl al-Bayt Narrations Critique Historical Authenticity
يتناول هذا البحث دراسة نقدية لبنية الرواية الشيعية من خلال تحليل روايات أبي هاشم الجعفري إسناداً ومتناً، وهو أحد أبرز رواة القرن الثالث الهجري في الكتب الشيعية، ويُعتَبر البحث دراسةَ حالةٍ تهدف إلى فحص ديناميكيات نقل الرواية في هذا النظام. يتخصص البحث في دراسة "ما وراء الأسانيد" التي تظهر فيها روايات أبي هاشم الجعفري، حيث يجمع المعطيات المرتبطة بتفاعلاته العلمية والاجتماعية والتاريخية والجغرافية، بغية الكشف عن مدى مصداقية تلك الأسانيد وأصالتها. يطرح البحث تساؤلات حول اتساق الروايات الشيعية وموثوقيتها ومدى تعبير الأسانيد عن واقع تاريخي واجتماعي حقيقي، منتهياً إلى أن هذه الأسانيد كانت في كثير من الأحيان مجرد مظاهر شكلية، لا تحمل دلائلَ أصالةٍ تدعمها في مصادر أخرى. كما يعرض البحث الغياب الملحوظ للتقييم النقدي حول روايات أبي هاشم وندرةَ وجودِ أفرادٍ آخرين من أهل البيت في الروايات المتأخرة، ما قد يُظهر إشكاليةً في نظام الروايات تلك. وتخلص الدراسة إلى أن نظام الإسناد الشيعي، كما يظهر من خلال حالة أبي هاشم، يُظهر ثغرات في موثوقية السند وفعاليته كأداةٍ للتحقق والتوثيق في ذلك العصر وما تلاه، مما يثير التساؤلات حول أصالة هذا النظام من الناحية التاريخية. يدعو البحث إلى دراسات إضافية على رواةٍ آخرين على النحو نفسه لتكوين صورة أكثر شمولاً حول بنية الرواية الشيعية ونظامها وتحدياتها
الأصالة التاريخية نقد الروايات أهل البيت الانسجام ما وراء الأسانيد أبو هاشم الجعفري الأسانيد الشيعية الحديث الشيعي
Primary Language | Arabic |
---|---|
Subjects | Islamic Studies (Other) |
Journal Section | Research Articles |
Authors | |
Publication Date | April 3, 2025 |
Submission Date | November 20, 2024 |
Acceptance Date | February 27, 2025 |
Published in Issue | Year 2025 Volume: 15 Issue: 1 |