Abstract
Fas edebiyatının öncü kalemlerinden biri olan Muhammed Zefzâf, hem Fas’ta hem de Arap dünyasında büyük etkisi olan bir yazardır. Felsefe eğitimi almış ve bir dönem öğretmenlik yapmış olsa da, asıl kimliği edebiyat alanında ortaya çıkmıştır. Roman, hikâye ve şiir türlerinde eserler veren Zefzâf, toplumun dışlanmış yoksul kesimlerinin hikâyelerine odaklanmış ve bu karakterler üzerinden evrensel meseleleri ele almıştır. Eserlerinde fakirlik, sosyal adaletsizlik, yozlaşma, yalnızlık ve aidiyet arayışı gibi temaları öne çıkarmıştır. Modern dünyanın birey üzerindeki etkilerini, yalnızlık ve yabancılaşma gibi kavramlar üzerinden sorgulayan Zefzâf, hem toplumsal hem de bireysel düzlemde eleştiriler sunmuştur. Anlatım tarzı sade ama etkileyici bir derinlik taşımakta; karmaşık felsefi ve ahlaki sorgulamaları yalın bir dille ifade ederek okuyucularını düşünmeye sevk etmektedir. Karakterlerine kazandırdığı insani derinlik ve toplumsal gerçeklikleri başarılı bir şekilde yansıtabilmesi sebebiyle arkadaşları tarafından Fas edebiyatının “Büyük Yazarı” olarak anılmıştır. Yerelden evrensele uzanan anlatımıyla, Arap dünyasında güçlü bir edebi ses olarak kabul edilmiş ve Arap edebiyatına önemli katkılarda bulunmuştur. O, zorlu yaşamının pınarından, sınıf bilincinden, yasakları ve tabuları yıkma kararlılığından beslenen bir yazar olmuştur. Bu makale, Muhammed Zefzâf’ın hayatı, eserleri ve edebi kimliğini daha yakından inceleme amacı taşımaktadır.
Keywords
References
- Abdulemîr, Hıdır. “Arsifa ve Cudrân”, el-Aklâm, 3, (1974): 64-65. google scholar
- Abû Haidar, F., “Zafzâf Muhammad”, Encyclopedia of Arabic Literatur, Vol. 1, Routledge, London, 1998. google scholar
- el-'Allâm Abdurrahîm ve Kâsımî Muhammed, er-Rivâyetu’l-Mağribiyyetu’l-Mektûbetu bi’l- 'Arabiyye, el-Hasîletu ve’l-Mesâr 1942-2003, Matba'atu’n-Necâhi’l-Cedîde, Dâru’l-Beydâ, 2003. google scholar
- el-ʿAllâm, Abdurrahîm, “er-Rivâyetu’l-Mağribiyye fî Bidâyeti’l-Elfiyeti’l-Cedîde… Munʿatafun Cedîd?”, el-Arabî el-Cedîd, 12 Ocak 2022, Erişim 06.01.2025. https://diffah.alaraby.co.uk/diffah/opinions/2022/1/12/-ديدج-فطعنم-ةديدجلا-ةيفللأا-ةيادب-يف-ةيبرغملا-ةياورلا google scholar
- el-Ayd, Yumnâ, “el-Akvâ, Kısasun Kasîre, Muhammed Zefzâf”, Kitâbun fî Cerîde, 103, (2007): 3. Erişim 06.01.2025. https://kolalkotob.com/book4753.html google scholar
- Aydemir, Rukiye. “Abdulmecid b. Cellûn’un Hayatı, Edebî Kişiliği, Eserleri ve Vâdi’d-Dimâ Adlı Eserinin Tahlili”, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, 2017. google scholar
- Berrâda, Muhammed. “Itticâhât ve Nusûs Esâsiyye fi’r-Rivâyeti’l-Mağribiyye”, Alantologia, 12 Şubat 2109, Erişim 05.12.2024. https://alantologia.com/blogs/15270/ google scholar
- Bourî, İzzeddîn. “Dostoyevski’l-Edebi’l-Mağribî ellezî Yezharu velâ Yehtafî”, el-İttihâdu’l-İştirâkî, 06 Mart 2022, Erişim 12.12.2024. https://alittihad.info/ لو-رهظي-يذلا-يبرغملا-بدلأا-يكسفيوتسود/ google scholar
- Bozkurt, Eyüp. Modern Fas Öyküsü ve Muhammed Zafzâf, Sonçağ Yayıncılık, Ankara, 2022. google scholar
- Bûşerît, Safiye ve 'İbâdî Fâtıma ez-Zehra, “el-Bunyetu’s-Sosyolociyye fi’r-Rivâyeti’l-Mağribiyye “Muhâveletu 'Ayş”, li Muhammed Zefzâf”, Yüksek Lisans Tezi, Câmi'atu’ş-Şehîd Hamme Lahdar, bi’l-Vâdî, Cezâyir, 2019. google scholar
- Cudeyr, Abdulazîz. “el-Kâtibu’l-Mağribiyyu’r-Râhil Muhammed Zefzâf fî Hivârin Ğayri Menşûr”, alantologia, 23 Ekim 2018, Erişim 12.12.2024. https://alantologia.com/blogs/12770/ google scholar
- Dağ, Sümeyye. “Modern Fas Romancısı Abdulkerim Ğallab Ve Romanlarında Sömürge Eleştirisi”, Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, 2020. google scholar
- Edmîn, Mustafa. “Vasâyâ Muhammed Zefzâf el-Edebiyye”, Diwanalarab, 15Temmuz 2009, Erişim 15.12.2024. https://www.diwanalarab.com/فازفز - دمحم - ايصو google scholar
- el-Hânî, Kerîm. “Muhammed Zefzâf... Dostoyevski ‘l-Edebi’l-Mağribî!”, Marayana, 23 Temmuz 2024, Erişim 06.12.2024 https://marayana.com/laune/2023/07/13/9132/ google scholar
- Gökgöz, Turgay. “Modern Fas Romanına Bir Bakış”, Edebali İslamiyat Dergisi, 5 c. (2019): 17-29. google scholar
- Hasenî, Abdulğanî. “Neşeetu’r-RivâyetiT-Mağribiyye”, Erişim 15 Aralık 2024. https://www.youtube.com/watch?v=olMLdUYfAK0 google scholar
- K.B., Abbâs. “Muhammed Zefzâf Şâiren”,Mecelletu’l-Âsıme, Kerala, Hindistan, 5 c. (2013): 132-136. google scholar
- Küçük, Necmi. Modern Fas Edebiyatı, Ekin Yayınları, İstnbul, 2024. google scholar
- Lercânî, Hadîce Esmâe. “er-Rivâyetu’l-Mağribiyye min Eyn ilâ Eyn”, Mecelletu’l-Fadâei’l-Mağâribî, 2 c. (2018): 139-152. google scholar
- Mahmûd, Muhammed Atiyye. “Muhammed Zefzâf ve Akniatu’r-Rivâye”, Mecelletu Nizvâ, 64 (2010): 267-271. google scholar
- el-Medînî, Ahmed. el-Edebu’l-Mağribiyyi’l-Hadîs, Muessesetu Hindâvî, Birleşik Krallık, 1983. google scholar
- el-Medînî, “Hivârun Mea’l-Kâtibi’l-Mağribî Muhammed Zefzâf”, el-Mecelle, 168 (1970): 88-93. google scholar
- el-Meskînî, Fethî. el-Hicretu ile’l-İnsaniyye, Kelime li’n-Neşr ve’t-Tevzî', Tunus, 2016. google scholar
- Muşâra, İbrâhîm. “Muhammed Zefzâf: Şâiru’r-Rivâyeti’l-Mağribiyye ve Feylosofu’l-Edebi’l-Vâkı'î, el-Kudsu’l-'Arabı, 8 Eylül 2024. google scholar
- Nûreddîn, Sadûk, “Efvâh Vâsia”, Âfâk, 61-62, (1999): 254-259. google scholar
- Suçin, Mehmet Hakkı. “Yahya Hakkı ve Kısasushu’l-Kasîra”, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, 1998. google scholar
- et-Tâzî, Muhammed İzzeddîn. es-Serd fî Rivâyet Muhammed Zefzâf, Matbaatu Dârı’n-Neşri’l-Mağribiyye, 1985. google scholar
- Tramontînî, v.d., Alâmu’l-Edebi’l-'Arabiyyî’l-Mu'âsır, 2 c., Matba'at Derğâm, Beyrut, 2013. google scholar
- Vâzin, Abduh. “Yusemmâ fi’l-Mağrib “el-Kâtibu’l-Kebîr”, alantologia, 23 Ekim 2018, Erişim 15.12.2024. https://alantologia.com/blogs/12771/ google scholar
- Zefzâf, Muhammed. el-A’mâlu’l-Kısasiyyeti’l-Kâmile, el-Merkezu’s-Sekâfiyyi’l-Arabî, el-Dâru’l-beydâ, 2017. https://takweenkw.com/book/14149/single, Erişim 20.12.2024. https://ar.wikipedia.org/wiki/ ةياور)_ءاملا_يف_روبق), Erişim 20.12.2024. google scholar
Abstract
Muhammed Zafzâf, a pioneering figure of Moroccan literature, has made a significant impact not only within Morocco but also across the Arab world. Although he pursued studies in philosophy and worked as a teacher for a period, his true legacy lies in the realm of literature. Zafzâf, who produced works in the genres of novels, short stories, and poetry, focused on depicting the lives of marginalized and impoverished segments of society, using these characters to address universal themes. His works prominently feature themes such as poverty, social injustice, corruption, loneliness, and the search for belonging. By examining the effects of the modern world on individuals through concepts such as loneliness and alienation, Zafzâf provided critical insights on both societal and individual levels. His narrative style, while simple, possesses remarkable depth, allowing him to articulate complex philosophical and moral inquiries in a straightforward manner that encourages readers to reflect. Due to the psychological depth of his characters and his ability to effectively portray social realities, his contemporaries referred to him as the “Great Writer” of Moroccan literature. With a storytelling approach that transcends the local to engage with universal concerns, Zafzâf established himself as a powerful literary voice in the Arab world, making significant contributions to Arabic literature. This article provides a comprehensice examination of Muhammed Zafzâf’s life, works, and literary identity.
Keywords
References
- Abdulemîr, Hıdır. “Arsifa ve Cudrân”, el-Aklâm, 3, (1974): 64-65. google scholar
- Abû Haidar, F., “Zafzâf Muhammad”, Encyclopedia of Arabic Literatur, Vol. 1, Routledge, London, 1998. google scholar
- el-'Allâm Abdurrahîm ve Kâsımî Muhammed, er-Rivâyetu’l-Mağribiyyetu’l-Mektûbetu bi’l- 'Arabiyye, el-Hasîletu ve’l-Mesâr 1942-2003, Matba'atu’n-Necâhi’l-Cedîde, Dâru’l-Beydâ, 2003. google scholar
- el-ʿAllâm, Abdurrahîm, “er-Rivâyetu’l-Mağribiyye fî Bidâyeti’l-Elfiyeti’l-Cedîde… Munʿatafun Cedîd?”, el-Arabî el-Cedîd, 12 Ocak 2022, Erişim 06.01.2025. https://diffah.alaraby.co.uk/diffah/opinions/2022/1/12/-ديدج-فطعنم-ةديدجلا-ةيفللأا-ةيادب-يف-ةيبرغملا-ةياورلا google scholar
- el-Ayd, Yumnâ, “el-Akvâ, Kısasun Kasîre, Muhammed Zefzâf”, Kitâbun fî Cerîde, 103, (2007): 3. Erişim 06.01.2025. https://kolalkotob.com/book4753.html google scholar
- Aydemir, Rukiye. “Abdulmecid b. Cellûn’un Hayatı, Edebî Kişiliği, Eserleri ve Vâdi’d-Dimâ Adlı Eserinin Tahlili”, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, 2017. google scholar
- Berrâda, Muhammed. “Itticâhât ve Nusûs Esâsiyye fi’r-Rivâyeti’l-Mağribiyye”, Alantologia, 12 Şubat 2109, Erişim 05.12.2024. https://alantologia.com/blogs/15270/ google scholar
- Bourî, İzzeddîn. “Dostoyevski’l-Edebi’l-Mağribî ellezî Yezharu velâ Yehtafî”, el-İttihâdu’l-İştirâkî, 06 Mart 2022, Erişim 12.12.2024. https://alittihad.info/ لو-رهظي-يذلا-يبرغملا-بدلأا-يكسفيوتسود/ google scholar
- Bozkurt, Eyüp. Modern Fas Öyküsü ve Muhammed Zafzâf, Sonçağ Yayıncılık, Ankara, 2022. google scholar
- Bûşerît, Safiye ve 'İbâdî Fâtıma ez-Zehra, “el-Bunyetu’s-Sosyolociyye fi’r-Rivâyeti’l-Mağribiyye “Muhâveletu 'Ayş”, li Muhammed Zefzâf”, Yüksek Lisans Tezi, Câmi'atu’ş-Şehîd Hamme Lahdar, bi’l-Vâdî, Cezâyir, 2019. google scholar
- Cudeyr, Abdulazîz. “el-Kâtibu’l-Mağribiyyu’r-Râhil Muhammed Zefzâf fî Hivârin Ğayri Menşûr”, alantologia, 23 Ekim 2018, Erişim 12.12.2024. https://alantologia.com/blogs/12770/ google scholar
- Dağ, Sümeyye. “Modern Fas Romancısı Abdulkerim Ğallab Ve Romanlarında Sömürge Eleştirisi”, Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, 2020. google scholar
- Edmîn, Mustafa. “Vasâyâ Muhammed Zefzâf el-Edebiyye”, Diwanalarab, 15Temmuz 2009, Erişim 15.12.2024. https://www.diwanalarab.com/فازفز - دمحم - ايصو google scholar
- el-Hânî, Kerîm. “Muhammed Zefzâf... Dostoyevski ‘l-Edebi’l-Mağribî!”, Marayana, 23 Temmuz 2024, Erişim 06.12.2024 https://marayana.com/laune/2023/07/13/9132/ google scholar
- Gökgöz, Turgay. “Modern Fas Romanına Bir Bakış”, Edebali İslamiyat Dergisi, 5 c. (2019): 17-29. google scholar
- Hasenî, Abdulğanî. “Neşeetu’r-RivâyetiT-Mağribiyye”, Erişim 15 Aralık 2024. https://www.youtube.com/watch?v=olMLdUYfAK0 google scholar
- K.B., Abbâs. “Muhammed Zefzâf Şâiren”,Mecelletu’l-Âsıme, Kerala, Hindistan, 5 c. (2013): 132-136. google scholar
- Küçük, Necmi. Modern Fas Edebiyatı, Ekin Yayınları, İstnbul, 2024. google scholar
- Lercânî, Hadîce Esmâe. “er-Rivâyetu’l-Mağribiyye min Eyn ilâ Eyn”, Mecelletu’l-Fadâei’l-Mağâribî, 2 c. (2018): 139-152. google scholar
- Mahmûd, Muhammed Atiyye. “Muhammed Zefzâf ve Akniatu’r-Rivâye”, Mecelletu Nizvâ, 64 (2010): 267-271. google scholar
- el-Medînî, Ahmed. el-Edebu’l-Mağribiyyi’l-Hadîs, Muessesetu Hindâvî, Birleşik Krallık, 1983. google scholar
- el-Medînî, “Hivârun Mea’l-Kâtibi’l-Mağribî Muhammed Zefzâf”, el-Mecelle, 168 (1970): 88-93. google scholar
- el-Meskînî, Fethî. el-Hicretu ile’l-İnsaniyye, Kelime li’n-Neşr ve’t-Tevzî', Tunus, 2016. google scholar
- Muşâra, İbrâhîm. “Muhammed Zefzâf: Şâiru’r-Rivâyeti’l-Mağribiyye ve Feylosofu’l-Edebi’l-Vâkı'î, el-Kudsu’l-'Arabı, 8 Eylül 2024. google scholar
- Nûreddîn, Sadûk, “Efvâh Vâsia”, Âfâk, 61-62, (1999): 254-259. google scholar
- Suçin, Mehmet Hakkı. “Yahya Hakkı ve Kısasushu’l-Kasîra”, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, 1998. google scholar
- et-Tâzî, Muhammed İzzeddîn. es-Serd fî Rivâyet Muhammed Zefzâf, Matbaatu Dârı’n-Neşri’l-Mağribiyye, 1985. google scholar
- Tramontînî, v.d., Alâmu’l-Edebi’l-'Arabiyyî’l-Mu'âsır, 2 c., Matba'at Derğâm, Beyrut, 2013. google scholar
- Vâzin, Abduh. “Yusemmâ fi’l-Mağrib “el-Kâtibu’l-Kebîr”, alantologia, 23 Ekim 2018, Erişim 15.12.2024. https://alantologia.com/blogs/12771/ google scholar
- Zefzâf, Muhammed. el-A’mâlu’l-Kısasiyyeti’l-Kâmile, el-Merkezu’s-Sekâfiyyi’l-Arabî, el-Dâru’l-beydâ, 2017. https://takweenkw.com/book/14149/single, Erişim 20.12.2024. https://ar.wikipedia.org/wiki/ ةياور)_ءاملا_يف_روبق), Erişim 20.12.2024. google scholar
Details
| Primary Language | Turkish |
|---|---|
| Subjects | Language Documentation and Description |
| Journal Section | Research Articles |
| Authors | |
| Publication Date | April 29, 2025 |
| Submission Date | January 8, 2025 |
| Acceptance Date | March 4, 2025 |
| Published in Issue | Year 2025 |