Muhalif Bir Dergi Akis’in Perspektifinden İç Politikada Celal Bayar (15 Mayıs 1954-30 Mayıs 1960)

Hacı Veli Gök

doi:10.54558/jiss.1486367

Research Article

Muhalif Bir Dergi Akis’in Perspektifinden İç Politikada Celal Bayar (15 Mayıs 1954-30 Mayıs 1960)

Year 2025, Volume: 16 Issue: 1, 216 - 235, 25.04.2025

Hacı Veli Gök

https://doi.org/10.54558/jiss.1486367

Abstract

Amaç: Çalışmada, Cumhurbaşkanı Celal Bayar’ın 1954-1960 yılları içerisinde iç politikada sergilediği yaklaşımlar, siyasi partilere karşı tutum ve davranışları, dönemin muhalif basını arasında yer alan Akis Dergisi’nin bakış açısından ortaya konulmaya çalışılmıştır.
Yöntem: Konu, Akis Dergisi’nin 15 Mayıs 1954 tarihli ilk sayısından, DP Dönemi’nin sonuna kadar olan süreci ihtiva etmektedir. Çalışmada DP Dönemi’nin en önemli muhalif dergilerinden olan Akis ile Cumhurbaşkanı Celal Bayar ilişkileri derinlemesine incelenmiştir.
Bulgular: 1954-1960 arası DP ve CHP arasındaki ilişkilerin gergin olduğu bir dönemde Bayar’ın üst akıl olarak tarafsızlığını korumadığı ve DP yanlısı bir politika izlediği değerlendirilmektedir. Bu bağlamda Bayar ile ilgili Akis Dergisinde başlatılan menfi propaganda 27 Mayıs 1960 Askeri Darbesine kadar devam etmiş ve onunla ilgili bir algı oluşturulmak istenilmiştir. Ancak başta Akis Dergisi olmak üzere muhalif basın tarafından Bayar ile ilgili sürdürülen bu menfi kampanyanın Bayar tarafından dikkate alınmadığı düşünülmektedir.
Sonuç: Akis Dergisi’nin Bayar eleştirisinin temelinde özellikle DP’nin siyasi kaygılar ile çeşitli uygulamaları yürürlüğe sokması ve tarafsız olması gereken Bayar’ın ise bu duruma sessiz kalmasından ileri gelmektedir. Ancak Bayar’ın olaylara yeterince ağırlığını koyamamış olması siyasette sükûneti sağlayamamış ve derginin eleştirilerine maruz kalmasına sebep olmuştur.
Özgünlük: Cumhurbaşkanı Celal Bayar ile ilgili çok sayıda telif ve tetkik eser yayınlanmıştır. Ancak Bayar’ı özellikle cumhurbaşkanlığı makamını temsil etmesi özelinde, dönemin en önemli muhalif dergisi olan Akis Dergisi perspektifinden ele alan eser bulunmamaktadır.

Keywords

Celal Bayar, Adnan Menderes, Demokrat Parti, Cumhuriyet Halk Partisi, Akis Dergisi

References

Afyoncu, E. (2020). “27 Mayıs Darbesi’nin Unutulan Şehidi”, Sabah, 27 Mayıs 2020, (çevrimiçi), https://www.sabah.com.tr/yazarlar/erhan-afyoncu/2020/05/27/27-mayis-darbesinin-unutulan-sehidi. (Erişim Tarihi: 14.05.2024).
Ağaoğlu, S. (2011). Arkadaşım Menderes İpin Gölgesindeki Günler. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları
Akandere, O. (2010). 1946 genel seçimleri ve sonuçları üzerinde iktidar ve muhalefet partileri arasında yapılan tartışmalar. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 26(76), 1-26.
Akar, K., Erkul H., Ertüren E., Çakmakçı, M., Yaydemir, Ö., Aybak Y., Sebile; C. T., Ayfer; Y., Yavuz S. & Tuna Kanar,T. (2023). Osmanlı’dan Günümüze Türk Anayasa Metinleri, Ankara: TBMM Basımevi.
Akkaya, B. (2010). Demokrat Parti dönemi Türkiye’nin iç güvenliği, (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Erciyes Üniversitesi, Kayseri.
Alp, B. (2019). Demokrat Parti (DP)’nin muhalefet, iktidar ve çöküş yılları (1946-1960), (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Aksaray Üniversitesi, Aksaray.
Apuhan, R. Ş. (2007). 27 Mayıs’tan Yassıada Mahkemelerine Menderes Resmi Tarihi Değiştirecek Gerçekler. İstanbul: Timaş Yayınları.
Arcayürek, C. (1985). Bir İktidar Bir İhtilal 1955-1960. Ankara: Bilgi Yayınevi.
Aslan, E. (2014). Türkiye’nin iç siyasetinde Demokrat Parti (1950-1960), (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ahi Evran Üniversitesi, Kırşehir.
Aşçı Çakmak, Z. (2012). İsmet İnönü döneminde uygulanan iç politikanın iktisadi, sosyo-kültürel etkileri (1938-1950), (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
Atay Efilti, S.E & Karavar, H. (2021). Akis Dergisi ‘kadınlar arasında’ bölümünde kadın algısı. SEFAD, (45), 355-374.
Atayakul, F. A. (2007). Türkiye’de Demokrat Parti döneminde genel seçimler (1950-1954-1957), (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
Aydemir, Ş. S. (2011). Menderes’in Dramı (1899-1960). İstanbul: Remzi Kitapevi.
Aydın, A. (2010). Celal Bayar dönemi genel seçimleri ve TBMM (1950-1960), (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
Baban, C. (1970). Politika Galerisi Büstler ve Portreler. İstanbul: Remzi Kitapevi.
Bayar, C. (1997). Ben de Yazdım Milli Mücadeleye Gidiş. C.1, İstanbul: Sabah Kitapları.
Birlik, G. K. (2011). Milli Mücadeleden Cumhurbaşkanlığına kadar Celal Bayar (1919-1950), (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
Bozdağ, İ. (2005). Bilinmeyen Yönleriyle Celal Bayar. İstanbul: Emre Yayınları.
Çakır, O. (2015). Emin Erdoğan Hayatı Ve Hatıraları. Ankara: Hazar Reklam Matbaa.
Demir, Ş. (2009). Türk siyasi tarihinde Adnan Menderes (1930-1960), (Yayımlanmış Doktora Tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul.
Ercan, Z. (2013). Demokrat Parti ile ilgili bibliyografya çalışması, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gaziantep Üniversitesi, Gaziantep
Ergün A. (2000). Ulusal, Laik, Sosyal Hukuk Devleti, Atatürkçülük ve Modernleşme. İzmir: Ercan Kitapevi.
Erkanlı, O. (1973). Anılar, Sorunlar, Sorumlular. İstanbul: Baha Matbaası.
Eroğul, C. (2003). Demokrat Parti Tarihi ve İdeolojisi. Ankara: İmge Kitapevi.
Gök, H. V. (2022). Demokrat Parti Dönemi’nin Önemli Bir Siması: Namık Gedik ve Siyasi Faaliyetleri. Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları.
Gülmez, N. & Aşık, S. (2014). Celal Bayar’ın Kayseri Cezaevinden tahliyelerinin basına yansımaları. Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, 14(29), 249-282.
Kalkan, A. (2023). Partili Cumhurbaşkanlığına bir örnek: Celal Bayar. Dokuz Eylül Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 10(2), 465-489.
Karpat, H. K. (2012). Türk Demokrasi Tarihi. İstanbul: Sistem Matbaacılık.
Kırmıt, Ö. M. (2022). 1965 seçimlerinde siyasi partiler arası çekişmelerin Akis Dergisi’ne yansıması. İnsan&İnsan, (34), 45-60.
Kocabaş, S. (2012). 27 Mayıs 1960 Darbesinin İçyüzü Menderes Nasıl Devrildi?. İstanbul: Bayrak Yayıncılık.
Konar, E. & Saygılı, H. (2021). Türkiye’nin 1950’li yıllarına mizah gözüyle bakmak: Akbaba Dergisi (1952- 1960). Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, (2), 589-626.
Koçak, C. (1996). Türkiye’de Milli Şef Dönemi. C.2, İstanbul: İletişim Yayınları.
Koçak, C. (2023). Akis Dergisi Öfke ve İsyan (1957-1960). C.2, İstanbul: Vakıfbank Kültür Yayınları.
Koçak, C. (2022). Akis Dergisi Ümit ve Hayal Kırıklığı (1954-1957). C.1, İstanbul: Vakıfbank Kültür Yayınları.
Kutay, (1949). C. Celal Bayar Bir Türk’ün Biyografisi. İstanbul: Onan Matbaası.
Mazıcı, N. (2025). (https://ataturkansiklopedisi.gov.tr/bilgi/mahmut-celal-bayar-1883-1986/?pdf=3737, Erişim Tarihi: 16.05.2024).
Mirkelamoğlu, N. (2007). Okyanusta Bir Kayık Hayattan, Siyasetten Hatıralar ve Notlar. Ankara: Aşina Kitaplar.
Nergiz, A. (2017). Türk siyasal hayatında Celal Bayar’ın söylemsel açıdan rolü ve etkisi (1946-1960), (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Adnan Menderes Üniversitesi, Aydın.
Orhan, M. C. (2019). Celal Bayar’ın siyasi hayatı: Cumhuriyet sağının ilk lideri, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Gelişim Üniversitesi, İstanbul.
Önder, M. (2014). 1960 Darbesi sürecinde Akis Dergisi. Çağdaş Türkiye Araştırmaları Dergisi, 14(28), 283-306.
Sezan Sarıyar, C. (2020). Celal Bayar’ın vefatının Türk basınına yansıması. Tarihin Peşinde Uluslararası Sosyal ve Tarih Araştırmaları Dergisi, 24, 37-53.
Şahin, M. (2018). 27 Mayıs 1960 Askeri Darbesinin meşrulaştırılma çabası: Akis Dergisi örneği. Turkish Studies, 13(10), 637-656.
Şenşekerci, E. (1999). Türk Devrimi’nde Celal Bayar (1918-1960), (Yayımlanmamış Doktora Tezi). İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
Toker, M. (1990). Demokrasimizin İsmet Paşalı Yılları Tek Partiden Çok Partiye (1944-1950). İstanbul: Bilgi Yayınevi.
Toker, M. (1998). Demokrasimizin İsmet Paşalı Yılları Tek Partiden Çok Partiye (1944-1950), İstanbul: Bilgi Yayınevi.
Toker, M. (1991). Demokrasimizin İsmet Paşalı Yılları DP Yokuş Aşağı (1954-1957). İstanbul: Bilgi Yayınevi.
Toker, M. (1970). Tek Partiden Çok Partiye. İstanbul: Milliyet Yayınları.
Toker, Ö. & Altuğ, K. (2007). Metin Toker’den Akisler. İstanbul: Bilgi Yayınevi.
Tuna, T. (2010). Adnan Menderes’in Günlüğü. İstanbul: Şule Yayınları.
Tuncer, E. (2012). 1957 Seçimleri. Ankara: Toplumsal Ekonomik Siyasal Araştırmalar Vakfı Yayınları.
Tunçkanat, H. (1996). 27 Mayıs 1960 Devrimi (diktadan demokrasiye). İstanbul: Çağdaş Yayınları.
Tutar, Y. (2009). 1961 Yassıada duruşmalarının İstanbul basınına yansımaları, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Balıkesir Üniversitesi, Balıkesir.
Tutsak, S. & Gülmez, M. (2023). Demokrat Parti’nin dini propagandaları bağlamında Arapça ezan yasağının kaldırılmasında Cumhuriyet Halk Partisi’nin tutumu. Smart Journal, 9(69), s. 3015-3024.
Tüzün, S. (1998). İkinci Dünya Savaşı yıllarında Türk iç politikasında dış Türkler meselesi (1939-1945), (Yayımlanmış Doktora Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
Ünal, H. O. (1994). Türkiye’de Demokrasinin Doğuşu Tek Parti Yönetiminden Çok Parti Yönetimine Geçiş Süreci. İstanbul: Milliyet Yayınları.
Yalansız, N. (2012). 27 Mayıs Darbesi sonrası Celal Bayar ve eski Demokrat Partililerin Türk siyasi hayatına etkileri. Turkish Studies, 7(3), 2585-2598.
Yavualp, E. (1991). Menderes’le Anılar. İstanbul: Bilgi Yayınevi.
Yıldırım, Y. (2019). Muhalefet ve basın ilişkileri çerçevesinde 1957-1960 dönemi Demokrat Parti, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
Yüksel, E. (2019). Akis Dergisi’nin gözünde 6-7 Eylül 1955. Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (2), 383-405.
Yüksel, E. (2025). https://ataturkansiklopedisi.gov.tr/bilgi/ali-naci-karacan-1896-1955/YSK Resmi İnternet Sitesi, www.ysk.gov.tr/tr/1950-1977-yilları-arasi,milletvekili-genel-secimleri/3007. (Erişim Tarihi: 11.07.2024).
Arşiv Belgeleri BCA, 30.01.00.00, Kutu No: 44, Gömlek No: 258, Sıra No: 5, Belge Tarihi: 05.12.1950
BCA, 10.9.0.0, Kutu No: 296, Gömlek No: 906, Sıra No: 1, Belge Tarihi: 1960-1961
BCA, 30.01.00.00, Kutu No: 1, Gömlek No: 7, Sıra No: 34, Belge Tarihi: 23.08.1953
BCA, 30.01.00.00, Kutu No: 2, Gömlek No: 14, Sıra No: 1, Belge Tarihi: 03.10.1950
BCA, 30.01.00.00, Kutu No: 1, Gömlek No: 7, Sıra No: 15, Belge Tarihi: 17.04.1952
BCA, 30.01.00.00, Kutu No: 1, Gömlek No: 8, Sıra No: 17, Belge Tarihi: 12.08.1955
BCA, 30.01.00.00, Kutu No: 41, Gömlek No: 243, Sıra No: 26, Belge Tarihi: 03.07.1953
Resmi Yayınlar TBMM Zabıt Ceridesi, Devre: X, C 2, İçtima: 1, Birinci İnikat, (01.11.1954).
Tercüme-i Hal Kaydı, Sicil No: 369.
Gazeteler Akşam Gazetesi
Hürriyet Gazetesi
İstanbul Ekspres Gazetesi
Milliyet Gazetesi
Son Posta Gazetesi
Ulus Gazetesi
Yeni Sabah Gazetesi
Yeni Ulus Gazetesi
Zafer Gazetesi
Dergiler (11 Temmuz 1950). Cumhurbaşkanı Celal Bayar’a açık mektup, Müslüman Sesi Dergisi. 2(31), 1-2.
(12 Ekim 1957). Büyük güçlükler. Akis Dergisi, 4(179), 6.
(12 Ekim 1957). Yurtta olup bitenler. Akis Dergisi 4(179), 6-10.
(13 Eylül 1958). Yurtta olup bitenler. Akis Dergisi, 5(227), 8-10.
(13 Kasım 1954). Nutuk etrafında. Akis Dergisi, 13-14.
(14 Haziran 1958). Keşif, faaliyet. Akis Dergisi, 5(214), 6.
(14 Mart 1959). Hükümet. Akis Dergisi, 5(245), 4.
(14 Nisan 1956). Açıklanan niyet. Akis Dergisi, 2(101), 6.
(14 Nisan 1956). Cumhurbaşkanlığı. Akis Dergisi, 2(101), 4-6.
(14 Nisan 1956). Özlenen durum. Akis Dergisi, 2(101), 6-7.
(14 Nisan 1956). Tarafsızlık meselesi. Akis Dergisi, 2(101), 4-6.
(15 Mayıs 1954). Akortlu sesler. Akis Dergisi, 8.
(15 Mayıs 1954). İstanbul köprüsü. Akis Dergisi, 10.
(15 Mayıs 1954). Kabine. Akis Dergisi, 5-34.
(15 Mayıs 1954). Yerleri garanti olanlar. Akis Dergisi, 6.
(17 Şubat 1960). Şampiyonun hayatı. Akis Dergisi, 6(290), 20-22.
(19 Haziran 1954). İnönü ne yapacak. Akis Dergisi, 8.
(19 Mayıs 1956). Bir düğün günü hatırası. Akis Dergisi, VII(106), 5.
(2 Kasım 1957). Menderes’in mizacı. Akis Dergisi, 4(183), 4, 6-8.
(2 Kasım 1957). Nispetlerin nispetsizliği. Akis Dergisi, 4(183), 4.
(2 Nisan 1955). Diyanet. Akis Dergisi, 9-10.
(21 Nisan 1956). Cumhurbaşkanlığı. Akis Dergisi, 2(102), 4.
(21 Temmuz 1956). Adalet. Akis Dergisi, 3(115), 12-13.
(22 Mayıs 1954). Bir bardak suda. Akis Dergisi, 9.
(22 Mayıs 1954). Okuyuculardan mektuplar. Akis Dergisi, 33.
(23 Nisan 1955). Cumhurbaşkanlığı. Akis Dergisi, 4-5.
(25 Eylül 1954). Hükümet. Akis Dergisi, 4-5.
(26 Kasım 1955). DP. Akis Dergisi. 5(81), 4.
(27 Aralık 1958). 1958 Türkiyesi. Akis Dergisi, XIV(234), 12-13.
(28 Ağustos 1954). Demokrasi. Akis Dergisi, 4-5.
(28 Ocak 1956). Kovulan gazeteciler. Akis Dergisi, VI(90), 4.
(28 Ocak 1956). Zorlu bir zihniyet. Akis Dergisi, VI(90), 6.
(28 Temmuz 1956). Barolar. Akis Dergisi, VII(116), 10.
(3 Temmuz 1954). Son Haber. Akis Dergisi, 10.
(30 Ekim 1954). Demokrasi. Akis Dergisi, 4-6.
(30 Mayıs 1960). Gestapo. Kim Dergisi, 7(98), 25.
(30 Mayıs 1960). Yurtta olup bitenler. Akis Dergisi, XVII(301), 5-7.
(30 Nisan 1955). CHP grubu Allah rahatlık versin”, Akis Dergisi, 6.
(30 Temmuz 1955). Ders. Akis Dergisi, IV(64), 4-5.
(31 Mart 1956). İktidar partisi. Akis Dergisi, VI(99), 10.
(31 Temmuz 1954). Kendi aramızda. Akis Dergisi, 3.
(4 Nisan 1959). Kumandan iş başında. Akis Dergisi, XV(248), 4-7.
(5 Kasım 1955). Cumhurbaşkanlığı. Akis Dergisi, V(78), 4-5.
(5 Ocak 1957). Yılın adamları. Akis Dergisi, IX(139), 4.
(6 Kasım 1954). Kendi aramızda”, Akis Dergisi, 3.
(6 Kasım 1954). Tatmin etmeyen nutuk”, Akis Dergisi, 4-5.
(15 Mayıs 1954). Kendi aramızda. Akis Dergisi, 3.
(7 Nisan 1956). İktidar çevrelerinde. Akis Dergisi, VI(100), 16-17.
(7 Nisan 1956). Sessiz gemiler. Akis Dergisi, VI(100), 7-8.
(8 Mayıs 1959). DP’nin Uşak Valisi Engin. Kim Dergisi, 1(50), 4.
(9 Ağustos 1958). Okuyucu mektupları. Akis Dergisi, XIII (222), 11.
(9 Haziran 1960). İnönü’nün arabasının üzerine çıkanlar. Kim Dergisi, 7(100), 20.
(Haziran 1952). Serdengeçti Reisicumhurun huzurunda. Serdengeçti Dergisi, 15-16(6), 31.
(Mart 1955). İslamiyet medeni bir dindir. Sebilürreşad Dergisi, 192(8), 271.
Meto, E. (21 Ocak 1956). Olmak veya olmamak. Akis Dergisi, 18.
Ortaç, Y. Z., (14 Mayıs 1959). Bir taş bir baş. Akbaba Dergisi, 15(374), 3.
Tiridoğlu, A. (12 Mart 1955). Hakiki partilerin zamanı gelmemiş midir?. Akis Dergisi, 11.
Toker, M. (10 Temmuz 1954). Partilerden kuvvetli liderler. Akis Dergisi, 4-5.
Toker, M. (12 Mart 1955). CHP’den beklenilen. Akis Dergisi, 6-7.
Toker, M. (3 Mayıs 1958). CHP aldığı reylere layık olmalıdır. Akis Dergisi, XIII(208), 4.
Zapsu, A., (1 Temmuz 1952). Sayın Celal Bayar’a açık mektup. Ehli Sünnet Dergisi, 6(116), 7-9.

Celal Bayar in Domestic Politics from the Perspective of a Opposition Magazine Akis (May 15, 1954-May 30, 1960

Year 2025, Volume: 16 Issue: 1, 216 - 235, 25.04.2025

Hacı Veli Gök

https://doi.org/10.54558/jiss.1486367

Abstract

Aim: In the study, President Celal Bayar's approaches to domestic politics between 1954 and 1960, her attitudes and behaviors towards political parties, were tried to be revealed from the perspective of Akis Magazine, which was among the opposition press of the period.
Method: The issue covers the period from the first issue of the Journal of Flow on May 15, 1954, to the end of the DP Era. In the study, Akis, one of the most important opposition journals of the DP Period, and President Celal Bayar's relations were examined in depth.
Results: It is evaluated that in a period between 1954 and 1960 when relations between DP and CHP were tense, Bayar did not maintain his impartiality as a superior mind and followed a pro-DP policy. In this context, the negative propaganda started in Akis Magazine about Bayar continued until the Military Coup of 27 May 1960 and an attempt was made to create a perception about him. However, it is thought that this negative campaign against Bayar, carried out by the opposition press, especially Akis Magazine, was not taken into consideration by Bayar.
Conclusion: The basis of Akis Magazine's criticism of Bayar stems from the fact that the DP has implemented various practices with political concerns and that Bayar, who should be impartial, remains silent about this situation. However, Bayar's failure to put sufficient weight on the events did not ensure calm in politics and caused him to be criticized by the magazine.
Originality: Many copyrighted and research works about President Celal Bayar have been published. However, there is no work that deals with Bayar from the perspective of Akis Magazine, the most important opposition magazine of the period, especially as he represented the presidential office.

Keywords

Celal Bayar, Adnan Menderes, Democratic Party, Republican People, Akis Magazine

References

Afyoncu, E. (2020). “27 Mayıs Darbesi’nin Unutulan Şehidi”, Sabah, 27 Mayıs 2020, (çevrimiçi), https://www.sabah.com.tr/yazarlar/erhan-afyoncu/2020/05/27/27-mayis-darbesinin-unutulan-sehidi. (Erişim Tarihi: 14.05.2024).
Ağaoğlu, S. (2011). Arkadaşım Menderes İpin Gölgesindeki Günler. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları
Akandere, O. (2010). 1946 genel seçimleri ve sonuçları üzerinde iktidar ve muhalefet partileri arasında yapılan tartışmalar. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 26(76), 1-26.
Akar, K., Erkul H., Ertüren E., Çakmakçı, M., Yaydemir, Ö., Aybak Y., Sebile; C. T., Ayfer; Y., Yavuz S. & Tuna Kanar,T. (2023). Osmanlı’dan Günümüze Türk Anayasa Metinleri, Ankara: TBMM Basımevi.
Akkaya, B. (2010). Demokrat Parti dönemi Türkiye’nin iç güvenliği, (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Erciyes Üniversitesi, Kayseri.
Alp, B. (2019). Demokrat Parti (DP)’nin muhalefet, iktidar ve çöküş yılları (1946-1960), (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Aksaray Üniversitesi, Aksaray.
Apuhan, R. Ş. (2007). 27 Mayıs’tan Yassıada Mahkemelerine Menderes Resmi Tarihi Değiştirecek Gerçekler. İstanbul: Timaş Yayınları.
Arcayürek, C. (1985). Bir İktidar Bir İhtilal 1955-1960. Ankara: Bilgi Yayınevi.
Aslan, E. (2014). Türkiye’nin iç siyasetinde Demokrat Parti (1950-1960), (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ahi Evran Üniversitesi, Kırşehir.
Aşçı Çakmak, Z. (2012). İsmet İnönü döneminde uygulanan iç politikanın iktisadi, sosyo-kültürel etkileri (1938-1950), (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
Atay Efilti, S.E & Karavar, H. (2021). Akis Dergisi ‘kadınlar arasında’ bölümünde kadın algısı. SEFAD, (45), 355-374.
Atayakul, F. A. (2007). Türkiye’de Demokrat Parti döneminde genel seçimler (1950-1954-1957), (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
Aydemir, Ş. S. (2011). Menderes’in Dramı (1899-1960). İstanbul: Remzi Kitapevi.
Aydın, A. (2010). Celal Bayar dönemi genel seçimleri ve TBMM (1950-1960), (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
Baban, C. (1970). Politika Galerisi Büstler ve Portreler. İstanbul: Remzi Kitapevi.
Bayar, C. (1997). Ben de Yazdım Milli Mücadeleye Gidiş. C.1, İstanbul: Sabah Kitapları.
Birlik, G. K. (2011). Milli Mücadeleden Cumhurbaşkanlığına kadar Celal Bayar (1919-1950), (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
Bozdağ, İ. (2005). Bilinmeyen Yönleriyle Celal Bayar. İstanbul: Emre Yayınları.
Çakır, O. (2015). Emin Erdoğan Hayatı Ve Hatıraları. Ankara: Hazar Reklam Matbaa.
Demir, Ş. (2009). Türk siyasi tarihinde Adnan Menderes (1930-1960), (Yayımlanmış Doktora Tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul.
Ercan, Z. (2013). Demokrat Parti ile ilgili bibliyografya çalışması, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gaziantep Üniversitesi, Gaziantep
Ergün A. (2000). Ulusal, Laik, Sosyal Hukuk Devleti, Atatürkçülük ve Modernleşme. İzmir: Ercan Kitapevi.
Erkanlı, O. (1973). Anılar, Sorunlar, Sorumlular. İstanbul: Baha Matbaası.
Eroğul, C. (2003). Demokrat Parti Tarihi ve İdeolojisi. Ankara: İmge Kitapevi.
Gök, H. V. (2022). Demokrat Parti Dönemi’nin Önemli Bir Siması: Namık Gedik ve Siyasi Faaliyetleri. Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları.
Gülmez, N. & Aşık, S. (2014). Celal Bayar’ın Kayseri Cezaevinden tahliyelerinin basına yansımaları. Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, 14(29), 249-282.
Kalkan, A. (2023). Partili Cumhurbaşkanlığına bir örnek: Celal Bayar. Dokuz Eylül Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 10(2), 465-489.
Karpat, H. K. (2012). Türk Demokrasi Tarihi. İstanbul: Sistem Matbaacılık.
Kırmıt, Ö. M. (2022). 1965 seçimlerinde siyasi partiler arası çekişmelerin Akis Dergisi’ne yansıması. İnsan&İnsan, (34), 45-60.
Kocabaş, S. (2012). 27 Mayıs 1960 Darbesinin İçyüzü Menderes Nasıl Devrildi?. İstanbul: Bayrak Yayıncılık.
Konar, E. & Saygılı, H. (2021). Türkiye’nin 1950’li yıllarına mizah gözüyle bakmak: Akbaba Dergisi (1952- 1960). Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, (2), 589-626.
Koçak, C. (1996). Türkiye’de Milli Şef Dönemi. C.2, İstanbul: İletişim Yayınları.
Koçak, C. (2023). Akis Dergisi Öfke ve İsyan (1957-1960). C.2, İstanbul: Vakıfbank Kültür Yayınları.
Koçak, C. (2022). Akis Dergisi Ümit ve Hayal Kırıklığı (1954-1957). C.1, İstanbul: Vakıfbank Kültür Yayınları.
Kutay, (1949). C. Celal Bayar Bir Türk’ün Biyografisi. İstanbul: Onan Matbaası.
Mazıcı, N. (2025). (https://ataturkansiklopedisi.gov.tr/bilgi/mahmut-celal-bayar-1883-1986/?pdf=3737, Erişim Tarihi: 16.05.2024).
Mirkelamoğlu, N. (2007). Okyanusta Bir Kayık Hayattan, Siyasetten Hatıralar ve Notlar. Ankara: Aşina Kitaplar.
Nergiz, A. (2017). Türk siyasal hayatında Celal Bayar’ın söylemsel açıdan rolü ve etkisi (1946-1960), (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Adnan Menderes Üniversitesi, Aydın.
Orhan, M. C. (2019). Celal Bayar’ın siyasi hayatı: Cumhuriyet sağının ilk lideri, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Gelişim Üniversitesi, İstanbul.
Önder, M. (2014). 1960 Darbesi sürecinde Akis Dergisi. Çağdaş Türkiye Araştırmaları Dergisi, 14(28), 283-306.
Sezan Sarıyar, C. (2020). Celal Bayar’ın vefatının Türk basınına yansıması. Tarihin Peşinde Uluslararası Sosyal ve Tarih Araştırmaları Dergisi, 24, 37-53.
Şahin, M. (2018). 27 Mayıs 1960 Askeri Darbesinin meşrulaştırılma çabası: Akis Dergisi örneği. Turkish Studies, 13(10), 637-656.
Şenşekerci, E. (1999). Türk Devrimi’nde Celal Bayar (1918-1960), (Yayımlanmamış Doktora Tezi). İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
Toker, M. (1990). Demokrasimizin İsmet Paşalı Yılları Tek Partiden Çok Partiye (1944-1950). İstanbul: Bilgi Yayınevi.
Toker, M. (1998). Demokrasimizin İsmet Paşalı Yılları Tek Partiden Çok Partiye (1944-1950), İstanbul: Bilgi Yayınevi.
Toker, M. (1991). Demokrasimizin İsmet Paşalı Yılları DP Yokuş Aşağı (1954-1957). İstanbul: Bilgi Yayınevi.
Toker, M. (1970). Tek Partiden Çok Partiye. İstanbul: Milliyet Yayınları.
Toker, Ö. & Altuğ, K. (2007). Metin Toker’den Akisler. İstanbul: Bilgi Yayınevi.
Tuna, T. (2010). Adnan Menderes’in Günlüğü. İstanbul: Şule Yayınları.
Tuncer, E. (2012). 1957 Seçimleri. Ankara: Toplumsal Ekonomik Siyasal Araştırmalar Vakfı Yayınları.
Tunçkanat, H. (1996). 27 Mayıs 1960 Devrimi (diktadan demokrasiye). İstanbul: Çağdaş Yayınları.
Tutar, Y. (2009). 1961 Yassıada duruşmalarının İstanbul basınına yansımaları, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Balıkesir Üniversitesi, Balıkesir.
Tutsak, S. & Gülmez, M. (2023). Demokrat Parti’nin dini propagandaları bağlamında Arapça ezan yasağının kaldırılmasında Cumhuriyet Halk Partisi’nin tutumu. Smart Journal, 9(69), s. 3015-3024.
Tüzün, S. (1998). İkinci Dünya Savaşı yıllarında Türk iç politikasında dış Türkler meselesi (1939-1945), (Yayımlanmış Doktora Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
Ünal, H. O. (1994). Türkiye’de Demokrasinin Doğuşu Tek Parti Yönetiminden Çok Parti Yönetimine Geçiş Süreci. İstanbul: Milliyet Yayınları.
Yalansız, N. (2012). 27 Mayıs Darbesi sonrası Celal Bayar ve eski Demokrat Partililerin Türk siyasi hayatına etkileri. Turkish Studies, 7(3), 2585-2598.
Yavualp, E. (1991). Menderes’le Anılar. İstanbul: Bilgi Yayınevi.
Yıldırım, Y. (2019). Muhalefet ve basın ilişkileri çerçevesinde 1957-1960 dönemi Demokrat Parti, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
Yüksel, E. (2019). Akis Dergisi’nin gözünde 6-7 Eylül 1955. Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (2), 383-405.
Yüksel, E. (2025). https://ataturkansiklopedisi.gov.tr/bilgi/ali-naci-karacan-1896-1955/YSK Resmi İnternet Sitesi, www.ysk.gov.tr/tr/1950-1977-yilları-arasi,milletvekili-genel-secimleri/3007. (Erişim Tarihi: 11.07.2024).
Arşiv Belgeleri BCA, 30.01.00.00, Kutu No: 44, Gömlek No: 258, Sıra No: 5, Belge Tarihi: 05.12.1950
BCA, 10.9.0.0, Kutu No: 296, Gömlek No: 906, Sıra No: 1, Belge Tarihi: 1960-1961
BCA, 30.01.00.00, Kutu No: 1, Gömlek No: 7, Sıra No: 34, Belge Tarihi: 23.08.1953
BCA, 30.01.00.00, Kutu No: 2, Gömlek No: 14, Sıra No: 1, Belge Tarihi: 03.10.1950
BCA, 30.01.00.00, Kutu No: 1, Gömlek No: 7, Sıra No: 15, Belge Tarihi: 17.04.1952
BCA, 30.01.00.00, Kutu No: 1, Gömlek No: 8, Sıra No: 17, Belge Tarihi: 12.08.1955
BCA, 30.01.00.00, Kutu No: 41, Gömlek No: 243, Sıra No: 26, Belge Tarihi: 03.07.1953
Resmi Yayınlar TBMM Zabıt Ceridesi, Devre: X, C 2, İçtima: 1, Birinci İnikat, (01.11.1954).
Tercüme-i Hal Kaydı, Sicil No: 369.
Gazeteler Akşam Gazetesi
Hürriyet Gazetesi
İstanbul Ekspres Gazetesi
Milliyet Gazetesi
Son Posta Gazetesi
Ulus Gazetesi
Yeni Sabah Gazetesi
Yeni Ulus Gazetesi
Zafer Gazetesi
Dergiler (11 Temmuz 1950). Cumhurbaşkanı Celal Bayar’a açık mektup, Müslüman Sesi Dergisi. 2(31), 1-2.
(12 Ekim 1957). Büyük güçlükler. Akis Dergisi, 4(179), 6.
(12 Ekim 1957). Yurtta olup bitenler. Akis Dergisi 4(179), 6-10.
(13 Eylül 1958). Yurtta olup bitenler. Akis Dergisi, 5(227), 8-10.
(13 Kasım 1954). Nutuk etrafında. Akis Dergisi, 13-14.
(14 Haziran 1958). Keşif, faaliyet. Akis Dergisi, 5(214), 6.
(14 Mart 1959). Hükümet. Akis Dergisi, 5(245), 4.
(14 Nisan 1956). Açıklanan niyet. Akis Dergisi, 2(101), 6.
(14 Nisan 1956). Cumhurbaşkanlığı. Akis Dergisi, 2(101), 4-6.
(14 Nisan 1956). Özlenen durum. Akis Dergisi, 2(101), 6-7.
(14 Nisan 1956). Tarafsızlık meselesi. Akis Dergisi, 2(101), 4-6.
(15 Mayıs 1954). Akortlu sesler. Akis Dergisi, 8.
(15 Mayıs 1954). İstanbul köprüsü. Akis Dergisi, 10.
(15 Mayıs 1954). Kabine. Akis Dergisi, 5-34.
(15 Mayıs 1954). Yerleri garanti olanlar. Akis Dergisi, 6.
(17 Şubat 1960). Şampiyonun hayatı. Akis Dergisi, 6(290), 20-22.
(19 Haziran 1954). İnönü ne yapacak. Akis Dergisi, 8.
(19 Mayıs 1956). Bir düğün günü hatırası. Akis Dergisi, VII(106), 5.
(2 Kasım 1957). Menderes’in mizacı. Akis Dergisi, 4(183), 4, 6-8.
(2 Kasım 1957). Nispetlerin nispetsizliği. Akis Dergisi, 4(183), 4.
(2 Nisan 1955). Diyanet. Akis Dergisi, 9-10.
(21 Nisan 1956). Cumhurbaşkanlığı. Akis Dergisi, 2(102), 4.
(21 Temmuz 1956). Adalet. Akis Dergisi, 3(115), 12-13.
(22 Mayıs 1954). Bir bardak suda. Akis Dergisi, 9.
(22 Mayıs 1954). Okuyuculardan mektuplar. Akis Dergisi, 33.
(23 Nisan 1955). Cumhurbaşkanlığı. Akis Dergisi, 4-5.
(25 Eylül 1954). Hükümet. Akis Dergisi, 4-5.
(26 Kasım 1955). DP. Akis Dergisi. 5(81), 4.
(27 Aralık 1958). 1958 Türkiyesi. Akis Dergisi, XIV(234), 12-13.
(28 Ağustos 1954). Demokrasi. Akis Dergisi, 4-5.
(28 Ocak 1956). Kovulan gazeteciler. Akis Dergisi, VI(90), 4.
(28 Ocak 1956). Zorlu bir zihniyet. Akis Dergisi, VI(90), 6.
(28 Temmuz 1956). Barolar. Akis Dergisi, VII(116), 10.
(3 Temmuz 1954). Son Haber. Akis Dergisi, 10.
(30 Ekim 1954). Demokrasi. Akis Dergisi, 4-6.
(30 Mayıs 1960). Gestapo. Kim Dergisi, 7(98), 25.
(30 Mayıs 1960). Yurtta olup bitenler. Akis Dergisi, XVII(301), 5-7.
(30 Nisan 1955). CHP grubu Allah rahatlık versin”, Akis Dergisi, 6.
(30 Temmuz 1955). Ders. Akis Dergisi, IV(64), 4-5.
(31 Mart 1956). İktidar partisi. Akis Dergisi, VI(99), 10.
(31 Temmuz 1954). Kendi aramızda. Akis Dergisi, 3.
(4 Nisan 1959). Kumandan iş başında. Akis Dergisi, XV(248), 4-7.
(5 Kasım 1955). Cumhurbaşkanlığı. Akis Dergisi, V(78), 4-5.
(5 Ocak 1957). Yılın adamları. Akis Dergisi, IX(139), 4.
(6 Kasım 1954). Kendi aramızda”, Akis Dergisi, 3.
(6 Kasım 1954). Tatmin etmeyen nutuk”, Akis Dergisi, 4-5.
(15 Mayıs 1954). Kendi aramızda. Akis Dergisi, 3.
(7 Nisan 1956). İktidar çevrelerinde. Akis Dergisi, VI(100), 16-17.
(7 Nisan 1956). Sessiz gemiler. Akis Dergisi, VI(100), 7-8.
(8 Mayıs 1959). DP’nin Uşak Valisi Engin. Kim Dergisi, 1(50), 4.
(9 Ağustos 1958). Okuyucu mektupları. Akis Dergisi, XIII (222), 11.
(9 Haziran 1960). İnönü’nün arabasının üzerine çıkanlar. Kim Dergisi, 7(100), 20.
(Haziran 1952). Serdengeçti Reisicumhurun huzurunda. Serdengeçti Dergisi, 15-16(6), 31.
(Mart 1955). İslamiyet medeni bir dindir. Sebilürreşad Dergisi, 192(8), 271.
Meto, E. (21 Ocak 1956). Olmak veya olmamak. Akis Dergisi, 18.
Ortaç, Y. Z., (14 Mayıs 1959). Bir taş bir baş. Akbaba Dergisi, 15(374), 3.
Tiridoğlu, A. (12 Mart 1955). Hakiki partilerin zamanı gelmemiş midir?. Akis Dergisi, 11.
Toker, M. (10 Temmuz 1954). Partilerden kuvvetli liderler. Akis Dergisi, 4-5.
Toker, M. (12 Mart 1955). CHP’den beklenilen. Akis Dergisi, 6-7.
Toker, M. (3 Mayıs 1958). CHP aldığı reylere layık olmalıdır. Akis Dergisi, XIII(208), 4.
Zapsu, A., (1 Temmuz 1952). Sayın Celal Bayar’a açık mektup. Ehli Sünnet Dergisi, 6(116), 7-9.

There are 139 citations in total.

Details

Primary Language	Turkish
Subjects	History of The Republic of Turkiye
Journal Section	Research Article
Authors	Hacı Veli Gök 0000-0001-7419-0271
Publication Date	April 25, 2025
Submission Date	May 19, 2024
Acceptance Date	November 11, 2024
Published in Issue	Year 2025 Volume: 16 Issue: 1

Cite

APA	Gök, H. V. (2025). Muhalif Bir Dergi Akis’in Perspektifinden İç Politikada Celal Bayar (15 Mayıs 1954-30 Mayıs 1960). Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(1), 216-235. https://doi.org/10.54558/jiss.1486367

Download Cover Image

Article Files

Full Text

Bu eser Creative Commons Atıf 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.