Research Article
BibTex RIS Cite

PSİKOLOJİDE YAPAY ZEKÂ KULLANIMI VE UYGULAMALARI

Year 2025, Volume: 3 Issue: 1, 1 - 17, 30.04.2025

Afra Konyalı , Cansu Naipoğlu , Saime Güner , İlknur Bakkal , Ali Ruhan Çelik

Abstract

Bu makale, yapay zekanın (YZ) psikoloji alanındaki uygulamalarını incelemektedir. YZ, psikopatolojilerin teşhis süreçlerinin hızlandırılmasından, terapi ve tedavi yöntemlerinin kişiselleştirilmesine kadar çeşitli alanlarda köklü bir değişim sağlama potansiyeline sahiptir. Bu çalışmada, YZ’nin psikoterapi hizmetlerini daha erişilebilir ve etkili hale getirme potansiyeline; teşhis, tanı, terapi süreçleri ve bireysel destek sunma gibi ruh sağlığına dair pek çok kullanımına dikkat çekilmiştir. Özellikle yapay zekanın gelişmiş analiz yetenekleri, büyük veri kümeleri üzerinden kişiselleştirilmiş tedavi planları oluşturması ve duygusal durumları takip etme imkânı sağlaması, psikoterapi uygulamaları açısından oldukça önemlidir. YZ destekli birçok robot ve uygulama psikoterapi amaçlı kullanılmaktadır. Ancak, etik sorunlar ve insan unsurunun yerini tam anlamıyla dolduramama gibi zorluklar da göz ardı edilmemelidir.

Keywords

Yapay zekâ psikoloji ruh sağlığı psikoterapi sohbet robotu

References

  • Cirban Ekrem, E., & Daşıkan, Z. (2021). Perinatal dönemde yapay zekâ teknolojisinin kullanımı. Eurasian Journal of Health Technology Assessment, 5(2), 147-162.
  • APA Dictionary of Psychology, Updated on 04/19/2018. https://dictionary.apa.org/psychology
  • Coşkun, F., & Gülleroğlu, H. D. (2021). Yapay zekanın tarih içindeki gelişimi ve eğitimde kullanılması. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences, 54(3), 947-966.
  • Kafes, A. Y. (2021). Depresyon ve anksiyete bozuklukları üzerine bir bakış. Humanistic Perspective, 3(1), 186-194.
  • Özer, D., & Şahin Altun, Ö. (2022). Ruh sağlığı okuryazarlığı: Farkındalık ile toplum ruh sağlığını güçlendirme. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 14(2), 284-289.
  • Ülker, S. V., & Akkan, G. (2023). Ruh sağlığı hizmetlerinde yapay zekâ uygulamaları ve ilişkili teknolojiler. Journal of Artificial Intelligence and Health Services, 3(2), 242-263.
  • Akalın, B., Veranyurt, Ü. (2021). Sağlıkta dijitalleşme ve yapay zekâ. SDÜ Sağlık Yönetimi Dergisi, 2: 231-241.
  • Şencan, B. (2021). Psikoterapide mobil uygulama kullanımının etik kurallar çerçevesinde ele alınması. Yaşam Becerileri Psikoloji Dergisi, 5(10), 133-140.
  • Polatlı, L. Ö., & Karadayı, M. A. (2022). Sağlık hizmetlerinde güncel makine öğrenmesi algoritmaları. Eurasian Journal of Health Technology Assessment, 6(2), 117-143.
  • Yılmaz, A., & Demir, B. (2023). Yüz ifadelerinin otomatik analizi üzerine bir literatür çalışması. Bilgisayar ve Görüntü İşleme Dergisi, 15(3), 45-60.
  • Başar, M., & Özdemir, S. (2015). Duygusal ve davranışsal bozukluğu olan çocuklar için başarıya ilk adım erken müdahale programı uygulamalarının gözden geçirilmesi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(1), 176-197.
  • Stefano, G. B. (2023). Artificial intelligence as a tool for the diagnosis and treatment of neurodegenerative diseases. Brain Sciences, 13(6), 938.
  • Doğan, M. Y., Yener, F. M., & Hanoğlu, L. (2021). Nörodejeneratif hastalıkların erken tanısında yapay zekâ. Sağlık Düşüncesi ve Tıp Kültürü Dergisi, 58, 48-51.
  • Yüzgeç, E., & Talo, M. (2023). Alzheimer ve parkinson hastalıklarının derin öğrenme teknikleri kullanılarak sınıflandırılması. Fırat Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 35(2), 473-482.
  • Gültekin, M. (2022). Yapay zekanın ruh sağlığı hizmetlerinde kullanımına ilişkin fırsatlar ve sorunlar. İnsan ve Toplum, 12 (3): 121-158.
  • Derin, G., & Öztürk, E. (2020). Yapay zekâ psikolojisi ve sanal gerçeklik uygulamaları. E. Öztürk (Ed.), Siber Psikoloji içinde (41-47). 1. Baskı. Ankara: Türkiye Klinikleri.
  • Khan, A., Smith, R., Johnson, P., et al. (2020). Psychological impact of the COVID-19 pandemic: Anxiety, depression, and stress disorders. Psychological Health Review, 18(3), 198-210.
  • Hoose, S., & Králiková, K. (2024). Artificial intelligence in mental health care: Management implications, ethical challenges, and policy considerations. Administrative Sciences, 14(9), 227.
  • Altınbaşak, A. (2019). Yapay zekânın ruh sağlığı alanında kullanımına genel bir bakış. Türk Psikiyatri Dergisi, 30(2), 234-245.
  • Singil, N. (2022). Yapay zekâ ve insan hakları. Public and Private International Law Bulletin, 42(1), 121-158.
  • Damar, M., Özen, A., & Yılmaz, A. (2024). Cybersecurity in the health sector in the reality of artificial intelligence, and information security conceptually. Journal of AI, 8(1), 61-82.
  • Morrow, E., Zidaru, T., Ross, F., Mason, C., Patel, K. D., Ream, M., & Stockley, R. (2023). Artificial intelligence technologies and compassion in healthcare: A systematic scoping review. Frontiers in Psychology, 13:971044
  • Fiske, A., Henningsen, P. & Buyx, A. (2019). Your robot therapist will see you now: Ethical implications of embodied artificial intelligence in psychiatry, psychology, and psychotherapy. Journal of Medical Internet Research, 21(5), e13216.
  • Lim, S. M., Shiau, C. W. C., Cheng, L. J., & Lau, Y. (2022). Chatbot-delivered psychotherapy for adults with depressive and anxiety symptoms: A systematic review and meta-regression. Behavior therapy, 53(2), 334–347.
  • Turan B., Gülşen M. ve Yılmaz A.E. (2022). Psikiyatrik bozukluklarda yapay zekâ uygulamaları. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası, 75(1), 56-62.
  • Luxton, D. (2014). Artificial intelligence in psychological practice: Current and future applications and ımplications. Professional Psychology: Research and Practice. 45(5).
  • Bassett, C. (2019). The computational therapeutic: exploring Weizenbaum’s ELIZA as a history of the present. AI & Society. 34, 803–812.
  • Edipoğlu, G. O. (2023). Yapay zekanın insan zekasına psikoterapötik yaklaşımı. Çukurova Tıp Öğrenci Dergisi. 3(1): 12-18.
  • Eltahawy, L., Essig, T., Myszkowski, N., & Trub, L. (2024). Can robots do therapy? Examining the efficacy of a CBT bot in comparison with other behavioral intervention technologies in alleviating mental health symptoms. Computers in Human Behavior: Artificial Humans, 2(1), 100035.
  • Fitzpatrick, K. K., Darcy, A., & Vierhile, M. (2017). Delivering cognitive behavior therapy to young adults with symptoms of depression and anxiety using a fully automated conversational agent (Woebot): A randomized controlled trial. JMIR Mental Health, 4(2), e19.
  • Burns, M. N., Begale, M., Duffecy, J., Gergle, D., Karr, C. J., Giangrande, E., & Mohr, D. C. (2011). Harnessing context sensing to develop a mobile intervention for depression. Journal of Medical Internet Research, 13(3), e55.
  • Öktem, E., & Bilican, F. I. (2023). Diyalektik davranışçı terapi ve ebeveyn müdahaleleri: Bir gözden geçirme. International Journal of Social and Humanities Sciences Research, 10(94), 899–908.
  • Rizvi, S., Dimeff, L., Skutch, J., Carroll, D., & Linehan, M. (2011). A pilot study of the DBT coach: An interactive mobile phone application for individuals with borderline personality disorder and substance use disorder. Behavior Therapy, 42(4), 589-600.
  • Rizvi, S. L., Hughes, C. D., & Thomas, M. C. (2016). The DBT Coach mobile application as an adjunct to treatment for suicidal and self-injuring individuals with borderline personality disorder: A preliminary evaluation and challenges to client utilization. Psychological Services, 13(4), 380–388.
  • Fulmer, R., Joerin, A., Gentile, B., Lakerink, L., & Rauws, M. (2018). Using psychological artificial intelligence (Tess) to relieve symptoms of depression and anxiety: Randomized controlled trial. JMIR Mental Health, 5(4), e64.
  • Kuhn, E., Greene, C., Hoffman, J., Nguyen, T., Wald, L., Schmidt, J., Ramsey, K. M., Ruzek, J. (2014). Preliminary evaluation of PTSD coach, a smartphone app for post-traumatic stress symptoms, Military Medicine, 179 (1), 12–18.
  • Rabbi M, Philyaw-Kotov M, Lee J, et al. (2017). SARA: a mobile app to engage users in health data collection. In Proceedings of the 2017 ACM International Joint Conference on Pervasive and Ubiquitous Computing and Proceedings of the 2017 ACM International Symposium on Wearable Computers (UbiComp '17). Association for Computing Machinery, New York, NY, USA, 781–789. https://doi.org/10.1145/3123024.3125611
  • Meyer, B., Berger, T., Caspar, F., Beevers, C., Andersson, G., & Weiss, M. (2009). Effectiveness of a novel integrative online treatment for depression (Deprexis): Randomized controlled trial. Journal of Medical Internet Research, 11(2), e15.
  • MoodCare. (T.y.). Erişim tarihi: 2 Mayıs 2024, https://tr.moodcare.app
  • Valentí, S.R., Meritxell, A.O., Luis, O.R.J., Mendoza, R.C., Pérez, M.A., Rodríguez, P.I. et al. (2015). Social robots in advanced dementia. Frontiers in Aging Neuroscience, vol.7.
  • Laurie A. Dickstein-Fischer, Ria H. Pereira, Katie Y. Gandomi, Ayesha T. Fathima, Gregory S. Fischer. (2017). Interactive tracking for robot-assisted autism therapy. In Proceedings of the Companion of the 2017 ACM/IEEE International Conference on Human-Robot Interaction (HRI '17). Association for Computing Machinery, New York, NY, USA, 107–108.
  • Coyle, D., Matthews, M., Sharry, J., Nisbet, A., & Doherty, G. (2005). Personal Investigator: A therapeutic 3D game for adolecscent psychotherapy. Interactive Technology and Smart Education, 2(2), 73-88.
  • Fernandes, T., Alves, S., Miranda, J., Queirós, C., Orvalho, V. (2011). LIFEisGAME: A Facial Character Animation System to Help Recognize Facial Expressions. In: Cruz-Cunha, M.M., Varajão, J., Powell, P., Martinho, R. (eds) ENTERprise Information Systems. CENTERIS 2011. Communications in Computer and Information Science, vol 221. Springer, Berlin, Heidelberg.
  • Gültekin, M. (2021). Psikolojik sağlık hizmetlerinde dijital fenotipleme kullanımı: Fırsatlar, etik ve yasal sorunlar. Nesne, 9(22), 968-988.
  • Onnela, J.P. (2021). Opportunities and challenges in the collection and analysis of digital phenotyping data. Neuropsychopharmacology. 46. 1-11.
  • Hirschtritt, M. E. & Insel, T. R. (2018). Digital technologies in psychiatry: Present and future. Focus, 16(3), 251-258.
  • Kulke, L., Feyerabend, D. & Schacht, A. (2020). A comparison of the Affectiva iMotions Facial Expression Analysis Software with EMG for identifying facial expressions of emotion. Frontiers in Psychology, 11,329.

Year 2025, Volume: 3 Issue: 1, 1 - 17, 30.04.2025

Afra Konyalı , Cansu Naipoğlu , Saime Güner , İlknur Bakkal , Ali Ruhan Çelik

Abstract

References

  • Cirban Ekrem, E., & Daşıkan, Z. (2021). Perinatal dönemde yapay zekâ teknolojisinin kullanımı. Eurasian Journal of Health Technology Assessment, 5(2), 147-162.
  • APA Dictionary of Psychology, Updated on 04/19/2018. https://dictionary.apa.org/psychology
  • Coşkun, F., & Gülleroğlu, H. D. (2021). Yapay zekanın tarih içindeki gelişimi ve eğitimde kullanılması. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences, 54(3), 947-966.
  • Kafes, A. Y. (2021). Depresyon ve anksiyete bozuklukları üzerine bir bakış. Humanistic Perspective, 3(1), 186-194.
  • Özer, D., & Şahin Altun, Ö. (2022). Ruh sağlığı okuryazarlığı: Farkındalık ile toplum ruh sağlığını güçlendirme. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 14(2), 284-289.
  • Ülker, S. V., & Akkan, G. (2023). Ruh sağlığı hizmetlerinde yapay zekâ uygulamaları ve ilişkili teknolojiler. Journal of Artificial Intelligence and Health Services, 3(2), 242-263.
  • Akalın, B., Veranyurt, Ü. (2021). Sağlıkta dijitalleşme ve yapay zekâ. SDÜ Sağlık Yönetimi Dergisi, 2: 231-241.
  • Şencan, B. (2021). Psikoterapide mobil uygulama kullanımının etik kurallar çerçevesinde ele alınması. Yaşam Becerileri Psikoloji Dergisi, 5(10), 133-140.
  • Polatlı, L. Ö., & Karadayı, M. A. (2022). Sağlık hizmetlerinde güncel makine öğrenmesi algoritmaları. Eurasian Journal of Health Technology Assessment, 6(2), 117-143.
  • Yılmaz, A., & Demir, B. (2023). Yüz ifadelerinin otomatik analizi üzerine bir literatür çalışması. Bilgisayar ve Görüntü İşleme Dergisi, 15(3), 45-60.
  • Başar, M., & Özdemir, S. (2015). Duygusal ve davranışsal bozukluğu olan çocuklar için başarıya ilk adım erken müdahale programı uygulamalarının gözden geçirilmesi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(1), 176-197.
  • Stefano, G. B. (2023). Artificial intelligence as a tool for the diagnosis and treatment of neurodegenerative diseases. Brain Sciences, 13(6), 938.
  • Doğan, M. Y., Yener, F. M., & Hanoğlu, L. (2021). Nörodejeneratif hastalıkların erken tanısında yapay zekâ. Sağlık Düşüncesi ve Tıp Kültürü Dergisi, 58, 48-51.
  • Yüzgeç, E., & Talo, M. (2023). Alzheimer ve parkinson hastalıklarının derin öğrenme teknikleri kullanılarak sınıflandırılması. Fırat Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 35(2), 473-482.
  • Gültekin, M. (2022). Yapay zekanın ruh sağlığı hizmetlerinde kullanımına ilişkin fırsatlar ve sorunlar. İnsan ve Toplum, 12 (3): 121-158.
  • Derin, G., & Öztürk, E. (2020). Yapay zekâ psikolojisi ve sanal gerçeklik uygulamaları. E. Öztürk (Ed.), Siber Psikoloji içinde (41-47). 1. Baskı. Ankara: Türkiye Klinikleri.
  • Khan, A., Smith, R., Johnson, P., et al. (2020). Psychological impact of the COVID-19 pandemic: Anxiety, depression, and stress disorders. Psychological Health Review, 18(3), 198-210.
  • Hoose, S., & Králiková, K. (2024). Artificial intelligence in mental health care: Management implications, ethical challenges, and policy considerations. Administrative Sciences, 14(9), 227.
  • Altınbaşak, A. (2019). Yapay zekânın ruh sağlığı alanında kullanımına genel bir bakış. Türk Psikiyatri Dergisi, 30(2), 234-245.
  • Singil, N. (2022). Yapay zekâ ve insan hakları. Public and Private International Law Bulletin, 42(1), 121-158.
  • Damar, M., Özen, A., & Yılmaz, A. (2024). Cybersecurity in the health sector in the reality of artificial intelligence, and information security conceptually. Journal of AI, 8(1), 61-82.
  • Morrow, E., Zidaru, T., Ross, F., Mason, C., Patel, K. D., Ream, M., & Stockley, R. (2023). Artificial intelligence technologies and compassion in healthcare: A systematic scoping review. Frontiers in Psychology, 13:971044
  • Fiske, A., Henningsen, P. & Buyx, A. (2019). Your robot therapist will see you now: Ethical implications of embodied artificial intelligence in psychiatry, psychology, and psychotherapy. Journal of Medical Internet Research, 21(5), e13216.
  • Lim, S. M., Shiau, C. W. C., Cheng, L. J., & Lau, Y. (2022). Chatbot-delivered psychotherapy for adults with depressive and anxiety symptoms: A systematic review and meta-regression. Behavior therapy, 53(2), 334–347.
  • Turan B., Gülşen M. ve Yılmaz A.E. (2022). Psikiyatrik bozukluklarda yapay zekâ uygulamaları. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası, 75(1), 56-62.
  • Luxton, D. (2014). Artificial intelligence in psychological practice: Current and future applications and ımplications. Professional Psychology: Research and Practice. 45(5).
  • Bassett, C. (2019). The computational therapeutic: exploring Weizenbaum’s ELIZA as a history of the present. AI & Society. 34, 803–812.
  • Edipoğlu, G. O. (2023). Yapay zekanın insan zekasına psikoterapötik yaklaşımı. Çukurova Tıp Öğrenci Dergisi. 3(1): 12-18.
  • Eltahawy, L., Essig, T., Myszkowski, N., & Trub, L. (2024). Can robots do therapy? Examining the efficacy of a CBT bot in comparison with other behavioral intervention technologies in alleviating mental health symptoms. Computers in Human Behavior: Artificial Humans, 2(1), 100035.
  • Fitzpatrick, K. K., Darcy, A., & Vierhile, M. (2017). Delivering cognitive behavior therapy to young adults with symptoms of depression and anxiety using a fully automated conversational agent (Woebot): A randomized controlled trial. JMIR Mental Health, 4(2), e19.
  • Burns, M. N., Begale, M., Duffecy, J., Gergle, D., Karr, C. J., Giangrande, E., & Mohr, D. C. (2011). Harnessing context sensing to develop a mobile intervention for depression. Journal of Medical Internet Research, 13(3), e55.
  • Öktem, E., & Bilican, F. I. (2023). Diyalektik davranışçı terapi ve ebeveyn müdahaleleri: Bir gözden geçirme. International Journal of Social and Humanities Sciences Research, 10(94), 899–908.
  • Rizvi, S., Dimeff, L., Skutch, J., Carroll, D., & Linehan, M. (2011). A pilot study of the DBT coach: An interactive mobile phone application for individuals with borderline personality disorder and substance use disorder. Behavior Therapy, 42(4), 589-600.
  • Rizvi, S. L., Hughes, C. D., & Thomas, M. C. (2016). The DBT Coach mobile application as an adjunct to treatment for suicidal and self-injuring individuals with borderline personality disorder: A preliminary evaluation and challenges to client utilization. Psychological Services, 13(4), 380–388.
  • Fulmer, R., Joerin, A., Gentile, B., Lakerink, L., & Rauws, M. (2018). Using psychological artificial intelligence (Tess) to relieve symptoms of depression and anxiety: Randomized controlled trial. JMIR Mental Health, 5(4), e64.
  • Kuhn, E., Greene, C., Hoffman, J., Nguyen, T., Wald, L., Schmidt, J., Ramsey, K. M., Ruzek, J. (2014). Preliminary evaluation of PTSD coach, a smartphone app for post-traumatic stress symptoms, Military Medicine, 179 (1), 12–18.
  • Rabbi M, Philyaw-Kotov M, Lee J, et al. (2017). SARA: a mobile app to engage users in health data collection. In Proceedings of the 2017 ACM International Joint Conference on Pervasive and Ubiquitous Computing and Proceedings of the 2017 ACM International Symposium on Wearable Computers (UbiComp '17). Association for Computing Machinery, New York, NY, USA, 781–789. https://doi.org/10.1145/3123024.3125611
  • Meyer, B., Berger, T., Caspar, F., Beevers, C., Andersson, G., & Weiss, M. (2009). Effectiveness of a novel integrative online treatment for depression (Deprexis): Randomized controlled trial. Journal of Medical Internet Research, 11(2), e15.
  • MoodCare. (T.y.). Erişim tarihi: 2 Mayıs 2024, https://tr.moodcare.app
  • Valentí, S.R., Meritxell, A.O., Luis, O.R.J., Mendoza, R.C., Pérez, M.A., Rodríguez, P.I. et al. (2015). Social robots in advanced dementia. Frontiers in Aging Neuroscience, vol.7.
  • Laurie A. Dickstein-Fischer, Ria H. Pereira, Katie Y. Gandomi, Ayesha T. Fathima, Gregory S. Fischer. (2017). Interactive tracking for robot-assisted autism therapy. In Proceedings of the Companion of the 2017 ACM/IEEE International Conference on Human-Robot Interaction (HRI '17). Association for Computing Machinery, New York, NY, USA, 107–108.
  • Coyle, D., Matthews, M., Sharry, J., Nisbet, A., & Doherty, G. (2005). Personal Investigator: A therapeutic 3D game for adolecscent psychotherapy. Interactive Technology and Smart Education, 2(2), 73-88.
  • Fernandes, T., Alves, S., Miranda, J., Queirós, C., Orvalho, V. (2011). LIFEisGAME: A Facial Character Animation System to Help Recognize Facial Expressions. In: Cruz-Cunha, M.M., Varajão, J., Powell, P., Martinho, R. (eds) ENTERprise Information Systems. CENTERIS 2011. Communications in Computer and Information Science, vol 221. Springer, Berlin, Heidelberg.
  • Gültekin, M. (2021). Psikolojik sağlık hizmetlerinde dijital fenotipleme kullanımı: Fırsatlar, etik ve yasal sorunlar. Nesne, 9(22), 968-988.
  • Onnela, J.P. (2021). Opportunities and challenges in the collection and analysis of digital phenotyping data. Neuropsychopharmacology. 46. 1-11.
  • Hirschtritt, M. E. & Insel, T. R. (2018). Digital technologies in psychiatry: Present and future. Focus, 16(3), 251-258.
  • Kulke, L., Feyerabend, D. & Schacht, A. (2020). A comparison of the Affectiva iMotions Facial Expression Analysis Software with EMG for identifying facial expressions of emotion. Frontiers in Psychology, 11,329.
There are 47 citations in total.

Details

Primary Language Turkish
Subjects Psychotherapy Practise and Research
Journal Section Reviews
Authors

Afra Konyalı 0000-0001-7507-4475

Cansu Naipoğlu 0009-0008-9380-7765

Saime Güner 0009-0002-8495-1534

İlknur Bakkal 0009-0006-6300-2208

Ali Ruhan Çelik 0000-0002-6147-5793

Publication Date April 30, 2025
Submission Date February 20, 2025
Acceptance Date March 28, 2025
Published in Issue Year 2025 Volume: 3 Issue: 1

Cite

APA Konyalı, A., Naipoğlu, C., Güner, S., Bakkal, İ., et al. (2025). PSİKOLOJİDE YAPAY ZEKÂ KULLANIMI VE UYGULAMALARI. Journal of Kocaeli Health and Technology University, 3(1), 1-17.


Bu dergideki tüm makaleler Atıf-GayriTicari-AynıLisanslaPaylaş 4.0 Uluslararası (CC BY-NC-SA 4.0) ile lisans altına alınmıştır.



TAM Akademi Dergisi açık erişimli bir dergidir. Okuyucular tüm makalelere üye olmadan ve ücret ödemeden erişebilir.