Başlangıçtan 1856’ya Basra Körfezi’nde Osmanlı-İngiliz Nüfuz Mücadelesi ve Osmanlı Egemenliğinin Tartışılmaya Açılması

Nurcan Yurdakul

doi:10.21547/jss.1551340

Research Article

The Ottoman-British Struggle for Influence in the Persian Gulf from the Beginning to 1856 and the Disputation of Ottoman Sovereignty

Year 2025, Volume: 24 Issue: 2, 785 - 799, 29.04.2025

Nurcan Yurdakul

https://doi.org/10.21547/jss.1551340

Abstract

This article explores the Ottoman-British power struggle for developing influence in the Persian Gulf and its surrounding areas from the first encounters of both empires until 1856. It draws upon documents from both Ottoman and British archives, as well as relevant literature, to examine why this region was of strategic importance to both empires. The Persian Gulf was part of the Ottoman Empire’s Basra Beylerbeylik and Baghdad Province, while the British viewed it as emperial borders of their Indian and South Asian colonies. The Ottoman actors were the governors of Baghdad and Basra protected the empire’s sovereign rights in the region, while British actors were the consuls represented and defended British interests and applied British policies in the region. Although the two empires' encounters in the region began in the late 16th century, significant confrontations started after Napoleon’s Egyptian expedition in 1798 and continued until World War I. To counter rising British influence in the Gulf, the Ottoman Empire implemented reforms and administrative and legislative centralization policies. Meanwhile, Britain sought to extend its influence by supporting local Arab sheikhdoms, tribes, and even non-Muslim groups. Conflicts between the two powers centered on Britain’s direct relations with Arab sheikhs, who were considered Ottoman subjects, which the Ottomans saw as violations of their sovereignty. These Arab sheikhdoms, however, leveraged the rivalry between the two empires to gain greater autonomy, setting the stage for their eventual independence.

Keywords

The Persian Gulf, 19th century, Struggle for influence, Britain, The Ottoman Empire.

References

BOA, Hatt:0161/6709, 1217 Ca 29/27 Eylül 1802
BOA, Hatt: 1289/50032, 5 B 1236/ 8 Nisan 1821
BOA, Hat: 395/20864-Y, 1 M 1247/12 Haziran 1831
BOA, Hatt: 1176/ 46442-4 1253 Z 29/ 26 Mayıs 1838
BOA, İ. MSM 29/ 823, 4 S 1263/ 22 Ocak 1847
BOA, HR. TO, 212/25, 20 Haziran 1849
BOA, HR. TO, 218/ 37, 23 Ağustos 1852 Rawlinson’dan Colonel Hugh Rose’a,
PRO FO 78/704/218. 2 Nisan 1847. Hennel’den Wellesley’e.
PRO, FO 78/1018/37. 16 Ocak 1854. Rawlinson’dan Chief Secretary of Government of Bombay Malet Exquire’a.
PRO, FO 78/704/176. 27 Ocak 1847. Rawlinson’dan Palmerston’a.
PRO, FO 78/704/191. 3 Mart 1847. Rawlinson’dan Wellesley’e.
PRO, FO 78/704/240. 28 Haziran 1847. Rawlinson’dan Palmerston’a.
PRO, FO 78/798/78. 16 Temmuz 1849. Rawlinson’dan Palmerston’a.
Acar, N. (2022). Basra Körfezi güvenlik mimarisinde Çin faktörü. Oktav Z. Ö. ve Acar N. (Ed.). Basra Körfezi güvenliğinin yeni dinamikleri. (s.47-80). İstanbul: Orion.
Ahmet Cevdet Paşa. (2017). Tarih-i Cevdet. Ankara: Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Kültür Yayınları.
Al-Bustani, M. J. H. (1979). Bağdat’taki Kölemen hâkimiyetinin tesisi ve kaldırılması ile Ali Rıza Paşa’nın valiliği (1749-1842). (Yayımlanmamış Doktora Tezi). İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi İstanbul.
Anscombe, F. (2009). The Ottoman role in the Gulf. Potter, L.G. (Ed). The Ottoman role in the Gulf (s. 261-277). New York: Palgrave McMillian.
Arbuthnott, H., Clark T., Muir R. (2008). British Mission around the Gulf, Part Two: Iraq. Folkestone, Kent: Global Oriental.
Armaoğlu, F. (2003). 19. yüzyıl siyasi tarihi (1789-1914). Ankara: Türk Tarih Kurumu.
Özcan, A. (2021) II. Abdülhamid dönemi Osmanlı-İran ilişkileri (1876-1909), ( Doktora Tezi) YÖK Tez Merkezi veri tabanından erişildi. ( https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp ).
Aykun, İ. (1995). Erzurum Konferansı (1834-1847). ve Osmanlı-İran hudut antlaşması. (Doktora Tezi). YÖK Tez Merkezi veri tabanından erişildi. (https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=z-ciiORwcVMq5vrOhSDu9Q&no=z-ciiORwcVMq5vrOhSDu9Q).
Babuçoğlu, M., Eroğlu C., Özdil O. (2006). Osmanlı vilayet salnamelerinde Bağdat. Ankara: Global Strateji Enstitüsü.
Bailey, F. E. (1940). The economics of foreign policy, 1825-1850. The Journal of Modern History, 12 (4), 453-454. Bilge, M. (2011). Basra Körfezi. TDVİA. V, 114-117.
Brotton, J. (2016). The sultan and the queen: The untold story of Elizabeth and Islam. New York: Viking.
Buckingham, J. S. (1830). Travels in Assyria, India and Persia: London: Cambridge University Press.
Buzpınar, T. (2004). Osmanlı hilafeti meselesi: Bir literatür değerlendirmesi. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 2 (1). 113-131.
Childe, V. G. (1971). Doğunun prehistoryası. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
Çavuşoğlu, E. (2023). The securitization in the Persian Gulf and its changing dynamics. Uluslararası İlişkiler ve Politika Dergisi, 3 (2). 140-160.
Farah, C. (2003). Anglo-Ottoman confrontation in the Persian Gulf in the late 19th and early 20th Centuries. Proceedings of the Seminar for Arabian Studies, 33, 117-132
Fattah, H. (1997). The politics of regional trade in Iraq, Arabia, and the Gulf, 1745–1900. New York: State University of New York Press.
Findley, C. (1980). Bureaucratic reform in the Ottoman Empire, the Sublime Porte: 1789–1922. Princeton N.J: Princeton University Press.
Glubb, J. B. (1959). Britain and the Arabs. London: Hodder and Stoughton.
Halaçoğlu, Y. (2011). Bağdat. TDVİA, IV, 437.
Halaçoğlu, Y. (2011). Basra, TDVİA, V, 105-110.
Hrozny, B. (1951). Ancient history of western Asia, India and Crete. Prague: Artia
Ingram, E. (1978). From trade to empire in the Near East: III: The uses of residency at Baghdad, 1794-1804. The Middle Eastern Studies, 14 (3). 278-306.
Ingram, E. (1992). British persian connection, 1798–1828, prelude to the great game in Asia. London: Clarendon Press.
Jackson, A. V. W. (1955). The Persian dominions in northern India down to the time of Alexander’s invasion, the Cambridge History of India I, Ancient India. Delhi: Cambridge University Press.
Kelly, J. B. (1968). Britain and the Persian Gulf, 1795–1880. Oxford: Clarendon Press.
Kızılkaya, O. (2013). XIX. yüzyılın Sonu XX. yüzyılın başlarında Basra Körfezi’nde uluslararası hâkimiyet mücadelesi. Journal of Turkish Studies, 8 (7), 293-306.
Kurat, A. N. (1953). Türk-İngiliz münasebetlerinin başlangıcı ve gelişmesi (1553-1610). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Kütükoğlu, M. S. (1974). Osmanlı-İngiliz münasebetleri, I (1580-1838). Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü.
Litvak, M. (2000). A failed manupulation: The British, The Oudh Bequest and the Shi’i ulema of Necef and Kerbela. British Journal of Middle Eastern Studies, 27(1), 69–89.
Longrigg, H. (1925). Four centuries of modern Iraq. Lebenon: Bookshop.
Lorimer, J. G. (1908). A gazetteer of Persian Gulf, Oman and Central Arabia. Calcutta: Government Press.
Monroe, E. (1963). Britain’s moments in the Middle East, 1914–1956. London: Chatto & Windus.
Mughul, Y. M. (1974). Osmanlı Hint Okyanusu politikası, Kanuni Devri. İstanbul: Fetih Yayınevi.
Neweulia, M. D. E. (1975). Britain and slavery in East Africa, Colorado: Lynne Rienner Publishers.
Nieuwenhuis, T. (1981). Politics and society in early modern Iraq, Mamluk pashas, tribal shayks, and local rule between 1802 and 1831, Amsterdam, The Hague: Martinus Nijhoff.
Oktav, Z. Ö. (2011). Basra Körfezi’nin değişen dengeleri ve İran-Suudi Arabistan ilişkileri. İstanbul: Beta Yayınları
Okumuş, A. (2023). İngiliz donanmasının kömürden petrol yakıtına geçişi. Naskali, E.G. (Ed.). Soba Kömür Kibrit-Kar Kış Kitabı (s.321-332). İstanbul: Kitabevi Yayınları
Orhonlu, C. (1974). Osmanlı İmparatorluğu’nun güney siyaseti, Habeş eyaleti. İstanbul: Edebiyat Fakültesi Matbaası.
Ortaylı, İ. (1981). İkinci Abdülhamit döneminde Osmanlı İmparatorluğu’nda Alman nüfuzu. Ankara: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Yayınları.
Ortaylı, İ. (1994). Tanzimat devri idari yapı. İhsanoğlu, E. (Ed.). Osmanlı devleti ve medeniyeti tarihi (s. 307–308). İstanbul: IRCICA.
Örmeci, O. (2024). Kalkınma yolu projesi, Örmeci, O. (Ed.). Türk dış politikası yazıları (s. 474-484). İstanbul: Urzeni Yayıncılık.
Özbaran, S. (1971). XVI. yüzyılda Basra Körfezi sahillerinde Osmanlılar: Basra Beylerbeyliğinin kuruluşu’. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Dergisi, 25, 51-57.
Özbaran, S. (2004). Yemen’den Basra’ya sınırdaki Osmanlı. İstanbul: Kitap Yayınevi.
Özev, M. H. (2017). Energy security and the future of the Persian Gulf, Ünay, S. (Ed.). Global political economy after the crisis: Theoretical perspectives and country experiences (s.165-186). New York: Nova Science Publishers.
Perry, Y. (2003). British Mission to the Jews in the ninententh century Palestine. London: Frank Cass Publishers.
Peterson, J. E. (2009). Britain and the gulf: at the periphery of empire. Potter, L.G. (Ed.). The Persian Gulf in History (s. 277-295). New York: Palgrave.
Rothman, E. N. (2012). Brokering empire: Trans-imperial Ssubjects between Venice and Istanbul. New York: Cornell University Press.
Saleh, Z. (1995). Britain and Iraq. London: Books and Books.
Shahvar, S. (2002). Concessions in the age of reforms: British companies and the search for government guarantees: Telegraph concessions through Ottoman territories, 1855-1858. Middle Eastern Studies, 38 (4), 169-172.
Süleyman, A. (1968). Dâvud Bâşâ Vâli Bağdâd. Kahire: Dârül-Kitâbil-Arabî.
Thomas, R. H. (1851). Treaties, agreements and engagements, between Hon. East India Company and Western India, The Red Sea, The Persian Gulf and Aslo Between Her Magesty’s Government and Persia, Portugal and Turkey. Bombay: Bombay Education Society Press.
Verete, M. (1952). Palmerston and the Levant crisis of 1832. Journal of Modern History, 24 (2). 142-146.
Walvin, J. (2009). The slave trade, abolition and public memory. Transactions of the Royal Historical Society,19 (6), 139-149.
Yapp, M. E. (1967). The establishment of the East Indian Company residency at Baghdad, 1798-1806. Bulletin of the School of Oriental and African Studies, University of London, 30 (2), 323-336.
Yıldırım, T. (2011). Ali b. Ebu Talib hilafetinden Yezid b. Muaviye dönemine kadar Basra Körfezindeki siyasî durum. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10 (1), 351-369.
Yurdakul, N. (2014). Basra ve Bağdat’ta İngiliz konsoloslukları (1798-1856), (Doktora Tezi). YÖK Tez Merkezi veri tabanından erişildi. (https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp)
Yurdakul, N. Ö. (2024). İngiltere Ortadoğu’ya nasıl girdi?. İstanbul: Kronik Yayınları.

Başlangıçtan 1856’ya Basra Körfezi’nde Osmanlı-İngiliz Nüfuz Mücadelesi ve Osmanlı Egemenliğinin Tartışılmaya Açılması

Year 2025, Volume: 24 Issue: 2, 785 - 799, 29.04.2025

Nurcan Yurdakul

https://doi.org/10.21547/jss.1551340

Abstract

Bu çalışmada başlangıçtan 1856’ya kadar olan dönemde Basra Körfezi ve çevresindeki Osmanlı-İngiliz tanışıklığı, nüfuz çatışması ve güç rekabeti konuyla ilgili literatüre ek olarak Osmanlı ve İngiliz arşivlerinden belgeler ışığında etüt edilmektedir. Bu amaçla Basra Körfezi ve çevresinin tarihsel olarak hem Osmanlı hem de Britanya İmparatorluğu için neden önemli olduğu her iki devletin bölge ve çevresine yönelik tarihsel ve ticari öncelikleri çerçevesinde ele alınmaktadır. Basra Körfezi Osmanlı İmparatorluğu’nun Basra Beylerbeyliği ve Bağdat Eyaletinin doğal bir parçası iken İngiltere için bu bölge Hindistan ve Güney Asya kolonilerinin “emperyal sınırları” olarak görülür. Osmanlının egemenlik haklarının bölgedeki koruyucusu Bağdat ve Basra’daki valileri iken İngiliz politikalarının uygulayıcısı ve savunucusu da İngiliz konsoloslarıdır. Bu sebeplerle bu çalışmada müracaat edilen arşiv vesikaları ilgili valilerin ve konsolosların kendi devletleri ile olan yazışmalarıdır. Her iki devletin bölgeye olan ilgileri ve bölgedeki karşılaşmaları 16. Yüzyıl’ın ikinci yarısından itibaren başlamış olsa da bu devletlerin müttefik olduğu dönemlerde dahil olmak üzere karşı karşıya gelişleri 1798’den itibaren Napolyon’un Mısır seferi sonrasında başlar ve Birinci Dünya savaşına kadar devam eder. Körfezde Osmanlı Devleti artan İngiliz nüfuzuna karşı merkezileştirmeyi amaçlayan reformlar ve idari düzenlemelerle bölgeye müdahil olur. İngiltere ise ağırlıklı olarak Arap şeyhlikleri ve kabilelerini ve hatta gayrimüslim unsurları himaye ederek nüfuz kurma yoluna gider. İki devlet arasındaki anlaşmazlıklar ve çatışmalar, İngiltere’nin Osmanlı tebaasından sayılan Arap Şeyhleri ve Aşiretleri mensupları doğrudan ilişki kurması ve Osmanlı egemenlik haklarını ihlal etmesi çerçevesine yoğunlaşır. Nitekim iki devletin ilgili çatışmasından istifade eden de bu şeyhlikler olur ve bu süreç onların özerkleşmesine ve bağımsızlığa giden yollarını açar.

Keywords

Basra Körfezi, 19. yüzyıl, Nüfuz mücadelesi, İngiltere, Osmanlı İmparatorluğu.

References

BOA, Hatt:0161/6709, 1217 Ca 29/27 Eylül 1802
BOA, Hatt: 1289/50032, 5 B 1236/ 8 Nisan 1821
BOA, Hat: 395/20864-Y, 1 M 1247/12 Haziran 1831
BOA, Hatt: 1176/ 46442-4 1253 Z 29/ 26 Mayıs 1838
BOA, İ. MSM 29/ 823, 4 S 1263/ 22 Ocak 1847
BOA, HR. TO, 212/25, 20 Haziran 1849
BOA, HR. TO, 218/ 37, 23 Ağustos 1852 Rawlinson’dan Colonel Hugh Rose’a,
PRO FO 78/704/218. 2 Nisan 1847. Hennel’den Wellesley’e.
PRO, FO 78/1018/37. 16 Ocak 1854. Rawlinson’dan Chief Secretary of Government of Bombay Malet Exquire’a.
PRO, FO 78/704/176. 27 Ocak 1847. Rawlinson’dan Palmerston’a.
PRO, FO 78/704/191. 3 Mart 1847. Rawlinson’dan Wellesley’e.
PRO, FO 78/704/240. 28 Haziran 1847. Rawlinson’dan Palmerston’a.
PRO, FO 78/798/78. 16 Temmuz 1849. Rawlinson’dan Palmerston’a.
Acar, N. (2022). Basra Körfezi güvenlik mimarisinde Çin faktörü. Oktav Z. Ö. ve Acar N. (Ed.). Basra Körfezi güvenliğinin yeni dinamikleri. (s.47-80). İstanbul: Orion.
Ahmet Cevdet Paşa. (2017). Tarih-i Cevdet. Ankara: Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Kültür Yayınları.
Al-Bustani, M. J. H. (1979). Bağdat’taki Kölemen hâkimiyetinin tesisi ve kaldırılması ile Ali Rıza Paşa’nın valiliği (1749-1842). (Yayımlanmamış Doktora Tezi). İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi İstanbul.
Anscombe, F. (2009). The Ottoman role in the Gulf. Potter, L.G. (Ed). The Ottoman role in the Gulf (s. 261-277). New York: Palgrave McMillian.
Arbuthnott, H., Clark T., Muir R. (2008). British Mission around the Gulf, Part Two: Iraq. Folkestone, Kent: Global Oriental.
Armaoğlu, F. (2003). 19. yüzyıl siyasi tarihi (1789-1914). Ankara: Türk Tarih Kurumu.
Özcan, A. (2021) II. Abdülhamid dönemi Osmanlı-İran ilişkileri (1876-1909), ( Doktora Tezi) YÖK Tez Merkezi veri tabanından erişildi. ( https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp ).
Aykun, İ. (1995). Erzurum Konferansı (1834-1847). ve Osmanlı-İran hudut antlaşması. (Doktora Tezi). YÖK Tez Merkezi veri tabanından erişildi. (https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=z-ciiORwcVMq5vrOhSDu9Q&no=z-ciiORwcVMq5vrOhSDu9Q).
Babuçoğlu, M., Eroğlu C., Özdil O. (2006). Osmanlı vilayet salnamelerinde Bağdat. Ankara: Global Strateji Enstitüsü.
Bailey, F. E. (1940). The economics of foreign policy, 1825-1850. The Journal of Modern History, 12 (4), 453-454. Bilge, M. (2011). Basra Körfezi. TDVİA. V, 114-117.
Brotton, J. (2016). The sultan and the queen: The untold story of Elizabeth and Islam. New York: Viking.
Buckingham, J. S. (1830). Travels in Assyria, India and Persia: London: Cambridge University Press.
Buzpınar, T. (2004). Osmanlı hilafeti meselesi: Bir literatür değerlendirmesi. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 2 (1). 113-131.
Childe, V. G. (1971). Doğunun prehistoryası. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
Çavuşoğlu, E. (2023). The securitization in the Persian Gulf and its changing dynamics. Uluslararası İlişkiler ve Politika Dergisi, 3 (2). 140-160.
Farah, C. (2003). Anglo-Ottoman confrontation in the Persian Gulf in the late 19th and early 20th Centuries. Proceedings of the Seminar for Arabian Studies, 33, 117-132
Fattah, H. (1997). The politics of regional trade in Iraq, Arabia, and the Gulf, 1745–1900. New York: State University of New York Press.
Findley, C. (1980). Bureaucratic reform in the Ottoman Empire, the Sublime Porte: 1789–1922. Princeton N.J: Princeton University Press.
Glubb, J. B. (1959). Britain and the Arabs. London: Hodder and Stoughton.
Halaçoğlu, Y. (2011). Bağdat. TDVİA, IV, 437.
Halaçoğlu, Y. (2011). Basra, TDVİA, V, 105-110.
Hrozny, B. (1951). Ancient history of western Asia, India and Crete. Prague: Artia
Ingram, E. (1978). From trade to empire in the Near East: III: The uses of residency at Baghdad, 1794-1804. The Middle Eastern Studies, 14 (3). 278-306.
Ingram, E. (1992). British persian connection, 1798–1828, prelude to the great game in Asia. London: Clarendon Press.
Jackson, A. V. W. (1955). The Persian dominions in northern India down to the time of Alexander’s invasion, the Cambridge History of India I, Ancient India. Delhi: Cambridge University Press.
Kelly, J. B. (1968). Britain and the Persian Gulf, 1795–1880. Oxford: Clarendon Press.
Kızılkaya, O. (2013). XIX. yüzyılın Sonu XX. yüzyılın başlarında Basra Körfezi’nde uluslararası hâkimiyet mücadelesi. Journal of Turkish Studies, 8 (7), 293-306.
Kurat, A. N. (1953). Türk-İngiliz münasebetlerinin başlangıcı ve gelişmesi (1553-1610). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Kütükoğlu, M. S. (1974). Osmanlı-İngiliz münasebetleri, I (1580-1838). Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü.
Litvak, M. (2000). A failed manupulation: The British, The Oudh Bequest and the Shi’i ulema of Necef and Kerbela. British Journal of Middle Eastern Studies, 27(1), 69–89.
Longrigg, H. (1925). Four centuries of modern Iraq. Lebenon: Bookshop.
Lorimer, J. G. (1908). A gazetteer of Persian Gulf, Oman and Central Arabia. Calcutta: Government Press.
Monroe, E. (1963). Britain’s moments in the Middle East, 1914–1956. London: Chatto & Windus.
Mughul, Y. M. (1974). Osmanlı Hint Okyanusu politikası, Kanuni Devri. İstanbul: Fetih Yayınevi.
Neweulia, M. D. E. (1975). Britain and slavery in East Africa, Colorado: Lynne Rienner Publishers.
Nieuwenhuis, T. (1981). Politics and society in early modern Iraq, Mamluk pashas, tribal shayks, and local rule between 1802 and 1831, Amsterdam, The Hague: Martinus Nijhoff.
Oktav, Z. Ö. (2011). Basra Körfezi’nin değişen dengeleri ve İran-Suudi Arabistan ilişkileri. İstanbul: Beta Yayınları
Okumuş, A. (2023). İngiliz donanmasının kömürden petrol yakıtına geçişi. Naskali, E.G. (Ed.). Soba Kömür Kibrit-Kar Kış Kitabı (s.321-332). İstanbul: Kitabevi Yayınları
Orhonlu, C. (1974). Osmanlı İmparatorluğu’nun güney siyaseti, Habeş eyaleti. İstanbul: Edebiyat Fakültesi Matbaası.
Ortaylı, İ. (1981). İkinci Abdülhamit döneminde Osmanlı İmparatorluğu’nda Alman nüfuzu. Ankara: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Yayınları.
Ortaylı, İ. (1994). Tanzimat devri idari yapı. İhsanoğlu, E. (Ed.). Osmanlı devleti ve medeniyeti tarihi (s. 307–308). İstanbul: IRCICA.
Örmeci, O. (2024). Kalkınma yolu projesi, Örmeci, O. (Ed.). Türk dış politikası yazıları (s. 474-484). İstanbul: Urzeni Yayıncılık.
Özbaran, S. (1971). XVI. yüzyılda Basra Körfezi sahillerinde Osmanlılar: Basra Beylerbeyliğinin kuruluşu’. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Dergisi, 25, 51-57.
Özbaran, S. (2004). Yemen’den Basra’ya sınırdaki Osmanlı. İstanbul: Kitap Yayınevi.
Özev, M. H. (2017). Energy security and the future of the Persian Gulf, Ünay, S. (Ed.). Global political economy after the crisis: Theoretical perspectives and country experiences (s.165-186). New York: Nova Science Publishers.
Perry, Y. (2003). British Mission to the Jews in the ninententh century Palestine. London: Frank Cass Publishers.
Peterson, J. E. (2009). Britain and the gulf: at the periphery of empire. Potter, L.G. (Ed.). The Persian Gulf in History (s. 277-295). New York: Palgrave.
Rothman, E. N. (2012). Brokering empire: Trans-imperial Ssubjects between Venice and Istanbul. New York: Cornell University Press.
Saleh, Z. (1995). Britain and Iraq. London: Books and Books.
Shahvar, S. (2002). Concessions in the age of reforms: British companies and the search for government guarantees: Telegraph concessions through Ottoman territories, 1855-1858. Middle Eastern Studies, 38 (4), 169-172.
Süleyman, A. (1968). Dâvud Bâşâ Vâli Bağdâd. Kahire: Dârül-Kitâbil-Arabî.
Thomas, R. H. (1851). Treaties, agreements and engagements, between Hon. East India Company and Western India, The Red Sea, The Persian Gulf and Aslo Between Her Magesty’s Government and Persia, Portugal and Turkey. Bombay: Bombay Education Society Press.
Verete, M. (1952). Palmerston and the Levant crisis of 1832. Journal of Modern History, 24 (2). 142-146.
Walvin, J. (2009). The slave trade, abolition and public memory. Transactions of the Royal Historical Society,19 (6), 139-149.
Yapp, M. E. (1967). The establishment of the East Indian Company residency at Baghdad, 1798-1806. Bulletin of the School of Oriental and African Studies, University of London, 30 (2), 323-336.
Yıldırım, T. (2011). Ali b. Ebu Talib hilafetinden Yezid b. Muaviye dönemine kadar Basra Körfezindeki siyasî durum. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10 (1), 351-369.
Yurdakul, N. (2014). Basra ve Bağdat’ta İngiliz konsoloslukları (1798-1856), (Doktora Tezi). YÖK Tez Merkezi veri tabanından erişildi. (https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp)
Yurdakul, N. Ö. (2024). İngiltere Ortadoğu’ya nasıl girdi?. İstanbul: Kronik Yayınları.

There are 71 citations in total.

Details

Primary Language	Turkish
Subjects	Late Modern History of Middle East
Journal Section	History
Authors	Nurcan Yurdakul 0000-0002-4223-787X
Publication Date	April 29, 2025
Submission Date	September 16, 2024
Acceptance Date	March 11, 2025
Published in Issue	Year 2025 Volume: 24 Issue: 2

Cite

APA	Yurdakul, N. (2025). Başlangıçtan 1856’ya Basra Körfezi’nde Osmanlı-İngiliz Nüfuz Mücadelesi ve Osmanlı Egemenliğinin Tartışılmaya Açılması. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 24(2), 785-799. https://doi.org/10.21547/jss.1551340

Download Cover Image

Article Files

Full Text