Abstract
Meeting the need for nutrition has been an important issue from past to present. Structural changes in the production of “wheat,” a fundamental food product in meeting nutritional needs, have led to negative reflections in areas such as health, the environment, genetic diversity, and culinary culture. This study aims to determine how Turkey, a country with a rich diversity of wheat production, has been affected by the Green Revolution and the reflections of this impact on its culinary culture. Data obtained from a review of relevant literature were used in conducting the study. Scientific articles, books, graduate theses, and related scientific research reports were utilized to gather the necessary data. The concept of the “Green Revolution” covers topics such as the structure, history, nutritional content, production, and trade of wheat. This study analyzed the effects of the Green Revolution in terms of areas such as “wheat diversity, public health, and the natural environment.” The findings indicate that wheat production, one of the most important agricultural products, increased after the Green Revolution, with both positive developments and certain negative outcomes observed. It is noted that local wheat varieties may be suitable for sustainable agriculture, beneficial for diets related to diseases such as diabetes, and that these varieties have adapted to their regions for centuries, serving as a good source for bakery products. Although many studies have been conducted on the changes in wheat production following the Green Revolution, it has been determined that there is a limited number of comprehensive studies examining the impact of production increases on culinary culture. Sustainable food production is essential to ensure the continuity of culinary culture.
References
- Akçura, M., Hocaoğlu, O., Kılıç, H., Kökten, K. (Ed). (2013). Karadeniz Bölgesi’ne ait yerel ekmeklik buğday hatlarının tanedeki besin elementleri içerikleri yönünden tescilli ekmeklik buğday çeşitleri ile karşılaştırılması. 10. Tarla Bitkileri Kongresi, Konya, Türkiye, 10 - 13 Eylül, cilt.1, sa.1, ss.53-60.
- Akgün İ., Altindal N. (2015). Effects of carbohydrate sources pre-chilling application and ploidy levels on anther culture in rye (Secale cereale L.). Academia Journal of Biotechnology, 3, 111-116. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/756676 (Access date: 01.11.2024).
- Arslan, S., Çiçekgil, Z. (2018). Türkiye’de tarım ilacı kullanım durumu ve kullanım öngörüsü. Tarım Ekonomisi Araştırmaları Dergisi, 4(1), 1-12. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/498433. (Access date: 01.10.2024).
- Aslan, A., (2013). Küreselleşme bağlaminda kalkinma politikalarina sosyolojik bir bakış, Anemon Muş Alparslan Üni̇versi̇tesi̇ Sosyal Bi̇li̇mler Dergisi, ISSN: 2147-7655, Cilt:1, Sayı:1, 2013. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/20443. (Access date: 08.08.2024).
- Aslan, A., Kaya, N.Ç (2018). Proje temelli kalkınmaya eleştirel yaklaşım: Muş ili örneği. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2018 6(2) 269-278. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/456492. (Access date: 01.07.2024).
- Atak, M. (2017). Buğday ve Türkiye buğday köy çeşitleri. Mustafa Kemal Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 22(2), 71-88. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/375073. (Access date: 11.05.2024).
- Atar, B. (2017). Gıdamız buğdayın, geçmişten geleceğe yolculuğu. Yalvaç Akademi Dergisi, 2(1), 1-12.
- Badem, A. (2021). Ekmek ve unlu mamüller. Geçgin, E. ve Baltacı, M. (Ed.). Temel mutfak teknikleri ve yönetimi. Ankara: Detay Yayıncılık.
- Buğday Derneği. (2023). Gıda krizi raporu. https://www.bugday.org/blog/gida-krizi-raporu. (Access date: 10.09.2024).
- Düzgün, E., Durlu, F. Ö. (2015). Mezopotamya'dan günümüze mutfak kültürü. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 3(1), 41-47. https://search.trdizin.gov.tr/tr/yayin/detay/191757/mezopotamyadan-gunumuze-mutfak-kulturu?view=bibtex&download=191757.bib (Access date: 11.11.2024).
- Eriş, A. (2018). Cumhuriyet’in ilk yıllarında Türk tarımı ve Ali Numan Kıraç [Conference presentation]. 5. Uluslararası Baraj Güvenliği Sempozyumu, Tarım çalıştayı: Bitki Biyoteknolojisi, İstanbul, Türkiye.
- Kaplan Evlice, A., Akkaya, A. (2020). Çiftçi koşullarında yerel çeşitlere dayalı buğday üretimi. Anadolu Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Dergisi, 30(1), 94-102. https://doi.org/10.18615/anadolu.727249(Access date: 23.10.2024).
- Han, Ş., Hendek Ertop, M. (2022). Kastamonu’da üretilen siyez buğdayının (Triticum monococcum) bazı kimyasal ve fiziksel özellikleri. Akademik Gıda, 20(1), 63-70. https://doi.org/10.24323/akademik-gida.1097846 (Access Date: 02.11.2024).
- Işın, P. M. (2018). Avcılıktan gurmeliğe yemeğin kültürel tarihi, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
- Karaman, S., Yavuz, C. F. (2016). Marshall planı türkiye tarımının gelişmesinde nasıl rol oynamıştır. [How did the marshall plan play a role in the development of agriculture in Turkey?] Bursa Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 35(1), 1-14. Retrieved from https://www.proquest.com/scholarly-journals/marshall-plani-türki̇ye-tariminin-geli̇şmesi̇nde/docview/2052629587/se-2
- Keçeli, A. (2019). Siyez (triticum monococcum l. ssp. monococcum) popülasyonlarının biyoaktif, antioksidan özellikleri ve organik tarımda kullanımı üzerine bir derleme. Türk Tarım - Gıda Bilim ve Teknoloji Dergisi, 7(12),2111-2120. doi.org/10.24925/turjaf.v7i12.2111-2120.2833
- Kızılaslan, Y. (2020). Siyez unu ile üretilen bebe bisküvilerinde protein ve karbonhidrat sindirilebilirliğinin incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi) YÖK Tez Merkezi veri tabanından erişildi. (tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp). (Access date: 02.01.2025).
- Koyuncu, M. (2009). Yerel durum buğday çeşitlerinin makarnalık kalitelerini etkileyen önemli parametreler bakımından taranması, Gaziosmanpaşa Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. https://acikbilim.yok.gov.tr/handle/20.500.12812/618383 (Access date: 05.01.2025).
- Özberk, F., Karagöz, A., Özberk, İ., Atlı, A. (2016). Buğday genetik kaynaklarından yerel ve kültür çeşitlerine; Türkiye’de buğday ve ekmek. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 25(2), 218-233.
- Özberk, İ., Özberk, F. (2016). Buğday genetik kaynaklarının islah'ta kullanımı. Türktob Dergisi, 5(18), 24-32.
- Özgören, E., Işık, F. (2023). İlkel buğday çeşitleri [dinkel (Triticum spelta), siyez (Triticum monococcum) ve kavılca (Triticum dicoccum)] kullanılarak üretilen tulumba tatlılarının bazı kalite özellikleri. Food and Health, 9(2), 148-159. https://doi.org/10.3153/FH23014 (Access date: 20.09.2024).
- Sazak, F. (2022). Yerel emmer buğdayının (gacer) kompozisyonunun ve teknolojik özelliklerinin belirlenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). YÖK Tez Merkezi veri tabanından erişildi. (https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp)
- Şenkul, Ç., Kaya, S. (2017). Türkiye endemik bitkilerinin coğrafi dağılışı. Türk Coğrafya Dergisi(69), 109-120. https://doi.org/10.17211/tcd.322515 (Access date: 20.01.2025).
- Shiva, V. (2010). Yeryüzü demokrasisi: adalet, barış ve sürdürülebilirlik. (Günay, O. Gen, E. ve Saysel, Ali K. Çev.). BGST Yayınları.
- Standage, T. (2016). İnsanlığın yeme tarihi. (Gencer, Ç. Çev.). Maya Kitap. https://mithatsarcan.blogspot.com/2016/05/insanlgn-yeme-tarihi-tom-standage-maya.html (Access date: 19.02.2024).
- Toprak Mahsulleri Ofisi, (2022). 85. Hesap dönemi faaliyet raporu. https://www.tmo.gov.tr/Upload/Document/maliisler/2022faaliyetraporu.pdf (Access date: 12.09.2024).
- Türk Dil Kurumu, (2025). Tarım. https://sozluk.gov.tr/ (Access date 16.01.2025).
- Tıraşçı, S., Erdoğan, Ü. (2021). Küresel ısınmanın tarıma etkisi. Journal of Agriculture, Food, Environment and Animal Sciences. 2(1), 16-33.
- Türkiye Kalkınma Vakfı. (2022). Umut etmek ve kendine yetmek. https://tkv-dft.org.tr/upload/K%C4%B1smet_tr.pdf / (Access date 15.11.2023).
- WWF. (2016). Türkiyenin buğday atlası, https://www.wwf.org.tr/?6140/turkiyeninbugdayatlasi (Access date 14.01.2025).
- Yıldırım, Ali E. (2024). Cumhuriyetten günümüze tarım. https://www.tarimdunyasi.net/2023/10/29/cumhuriyetten-gunumuze-tarim/?ysclid=m755phnzih187564331 (Access date: 03.11.2024).
- Yıldırım, Ali E. (2025). Tahıl koridoru’nun piyasalara etkisi. https://www.tarimdunyasi.net/2023/07/26/tahil-koridoru-nun-piyasalara-etkisi/?ysclid=m755sqga2t809962532 (Access date: 16.01.2025)
- Ziraat Mühendisleri Odası. (2018). 2018 yılı buğday raporu. https://www.zmo.org.tr/icerik/bloomberg-ht-zmo-bugday-raporunu-yayimladi-28-agustos-2018-26029. (Access date: 24.06.2023).
Abstract
Geçmişten günümüze beslenme ihtiyacının karşılanması önemli bir konudur. Beslenme ihtiyacının karşılanmasında temel gıda ürünü olan “buğdayın” üretiminde yaşanan yapısal değişimler; sağlık, çevre, genetik çeşitlilik ve mutfak kültürü vb. alanlarda olumsuz yansımalara neden olmuştur. Bu çalışmada buğday üretimi açısından zengin bir çeşitliliğe sahip olan Türkiye'nin, Yeşil Devrim'den nasıl etkilendiği ve mutfak kültürüne yansımalarının ne olduğunun tespit edilmesi amaçlanmaktadır. Çalışmanın yapılmasında ilgili literatürün taranmasından elde edilen verilerden yararlanılmıştır. Gerekli verilerin elde edilmesinde bilimsel makalelerden, kitaplardan, lisansüstü tezlerden ve ilgili bilimsel araştırma raporlarından yararlanılmıştır. “Yeşil Devrim” kavramıyla buğday bitkisinin yapısı, tarihçesi, besin içeriği, üretimi, ticareti vb. konular ele alınmaktadır. Bu çalışmada Yeşil Devrim'in etkilerinin ne olduğu “buğday çeşitliliği, toplum sağlığı, doğal çevre” gibi alanlar açısından analiz edilmektedir. Araştırmadan elde edilen veriler sonucunda “Yeşil Devrim” sonrasında tarımsal üretimin en önemli ürünlerinden biri olan buğday üretiminde artışların olduğu, üretimde çeşitli olumlu gelişmelerin yanı sıra olumsuz bazı sonuçların da görüldüğü anlaşılmıştır. Yerel buğday çeşitlerinin sürdürülebilir tarım anlayışına uygunluğu diyabet vb. hastalıkların diyetinde faydalı olabileceği, yerel buğday türlerinin bulundukları bölgeye yüzyıllardır uyum sağlamış türler olduğu, unlu mamullerin yapımı için iyi bir kaynak olabileceği belirtilmektedir. “Yeşil Devrim” sonucunda buğday üretimindeki artışta yaşanan değişim üzerine birçok çalışma yapılmış olmasına karşın, üretimdeki artış durumunun mutfak kültürüne etkilerini kapsamlı olarak inceleyen çalışmaların sınırlı olduğu saptanmıştır. Mutfak kültüründe devamlılığın sağlanabilmesi için sürdürülebilir gıda üretimine ihtiyaç bulunmaktadır.
References
- Akçura, M., Hocaoğlu, O., Kılıç, H., Kökten, K. (Ed). (2013). Karadeniz Bölgesi’ne ait yerel ekmeklik buğday hatlarının tanedeki besin elementleri içerikleri yönünden tescilli ekmeklik buğday çeşitleri ile karşılaştırılması. 10. Tarla Bitkileri Kongresi, Konya, Türkiye, 10 - 13 Eylül, cilt.1, sa.1, ss.53-60.
- Akgün İ., Altindal N. (2015). Effects of carbohydrate sources pre-chilling application and ploidy levels on anther culture in rye (Secale cereale L.). Academia Journal of Biotechnology, 3, 111-116. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/756676 (Access date: 01.11.2024).
- Arslan, S., Çiçekgil, Z. (2018). Türkiye’de tarım ilacı kullanım durumu ve kullanım öngörüsü. Tarım Ekonomisi Araştırmaları Dergisi, 4(1), 1-12. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/498433. (Access date: 01.10.2024).
- Aslan, A., (2013). Küreselleşme bağlaminda kalkinma politikalarina sosyolojik bir bakış, Anemon Muş Alparslan Üni̇versi̇tesi̇ Sosyal Bi̇li̇mler Dergisi, ISSN: 2147-7655, Cilt:1, Sayı:1, 2013. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/20443. (Access date: 08.08.2024).
- Aslan, A., Kaya, N.Ç (2018). Proje temelli kalkınmaya eleştirel yaklaşım: Muş ili örneği. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2018 6(2) 269-278. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/456492. (Access date: 01.07.2024).
- Atak, M. (2017). Buğday ve Türkiye buğday köy çeşitleri. Mustafa Kemal Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 22(2), 71-88. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/375073. (Access date: 11.05.2024).
- Atar, B. (2017). Gıdamız buğdayın, geçmişten geleceğe yolculuğu. Yalvaç Akademi Dergisi, 2(1), 1-12.
- Badem, A. (2021). Ekmek ve unlu mamüller. Geçgin, E. ve Baltacı, M. (Ed.). Temel mutfak teknikleri ve yönetimi. Ankara: Detay Yayıncılık.
- Buğday Derneği. (2023). Gıda krizi raporu. https://www.bugday.org/blog/gida-krizi-raporu. (Access date: 10.09.2024).
- Düzgün, E., Durlu, F. Ö. (2015). Mezopotamya'dan günümüze mutfak kültürü. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 3(1), 41-47. https://search.trdizin.gov.tr/tr/yayin/detay/191757/mezopotamyadan-gunumuze-mutfak-kulturu?view=bibtex&download=191757.bib (Access date: 11.11.2024).
- Eriş, A. (2018). Cumhuriyet’in ilk yıllarında Türk tarımı ve Ali Numan Kıraç [Conference presentation]. 5. Uluslararası Baraj Güvenliği Sempozyumu, Tarım çalıştayı: Bitki Biyoteknolojisi, İstanbul, Türkiye.
- Kaplan Evlice, A., Akkaya, A. (2020). Çiftçi koşullarında yerel çeşitlere dayalı buğday üretimi. Anadolu Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Dergisi, 30(1), 94-102. https://doi.org/10.18615/anadolu.727249(Access date: 23.10.2024).
- Han, Ş., Hendek Ertop, M. (2022). Kastamonu’da üretilen siyez buğdayının (Triticum monococcum) bazı kimyasal ve fiziksel özellikleri. Akademik Gıda, 20(1), 63-70. https://doi.org/10.24323/akademik-gida.1097846 (Access Date: 02.11.2024).
- Işın, P. M. (2018). Avcılıktan gurmeliğe yemeğin kültürel tarihi, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
- Karaman, S., Yavuz, C. F. (2016). Marshall planı türkiye tarımının gelişmesinde nasıl rol oynamıştır. [How did the marshall plan play a role in the development of agriculture in Turkey?] Bursa Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 35(1), 1-14. Retrieved from https://www.proquest.com/scholarly-journals/marshall-plani-türki̇ye-tariminin-geli̇şmesi̇nde/docview/2052629587/se-2
- Keçeli, A. (2019). Siyez (triticum monococcum l. ssp. monococcum) popülasyonlarının biyoaktif, antioksidan özellikleri ve organik tarımda kullanımı üzerine bir derleme. Türk Tarım - Gıda Bilim ve Teknoloji Dergisi, 7(12),2111-2120. doi.org/10.24925/turjaf.v7i12.2111-2120.2833
- Kızılaslan, Y. (2020). Siyez unu ile üretilen bebe bisküvilerinde protein ve karbonhidrat sindirilebilirliğinin incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi) YÖK Tez Merkezi veri tabanından erişildi. (tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp). (Access date: 02.01.2025).
- Koyuncu, M. (2009). Yerel durum buğday çeşitlerinin makarnalık kalitelerini etkileyen önemli parametreler bakımından taranması, Gaziosmanpaşa Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. https://acikbilim.yok.gov.tr/handle/20.500.12812/618383 (Access date: 05.01.2025).
- Özberk, F., Karagöz, A., Özberk, İ., Atlı, A. (2016). Buğday genetik kaynaklarından yerel ve kültür çeşitlerine; Türkiye’de buğday ve ekmek. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 25(2), 218-233.
- Özberk, İ., Özberk, F. (2016). Buğday genetik kaynaklarının islah'ta kullanımı. Türktob Dergisi, 5(18), 24-32.
- Özgören, E., Işık, F. (2023). İlkel buğday çeşitleri [dinkel (Triticum spelta), siyez (Triticum monococcum) ve kavılca (Triticum dicoccum)] kullanılarak üretilen tulumba tatlılarının bazı kalite özellikleri. Food and Health, 9(2), 148-159. https://doi.org/10.3153/FH23014 (Access date: 20.09.2024).
- Sazak, F. (2022). Yerel emmer buğdayının (gacer) kompozisyonunun ve teknolojik özelliklerinin belirlenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). YÖK Tez Merkezi veri tabanından erişildi. (https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp)
- Şenkul, Ç., Kaya, S. (2017). Türkiye endemik bitkilerinin coğrafi dağılışı. Türk Coğrafya Dergisi(69), 109-120. https://doi.org/10.17211/tcd.322515 (Access date: 20.01.2025).
- Shiva, V. (2010). Yeryüzü demokrasisi: adalet, barış ve sürdürülebilirlik. (Günay, O. Gen, E. ve Saysel, Ali K. Çev.). BGST Yayınları.
- Standage, T. (2016). İnsanlığın yeme tarihi. (Gencer, Ç. Çev.). Maya Kitap. https://mithatsarcan.blogspot.com/2016/05/insanlgn-yeme-tarihi-tom-standage-maya.html (Access date: 19.02.2024).
- Toprak Mahsulleri Ofisi, (2022). 85. Hesap dönemi faaliyet raporu. https://www.tmo.gov.tr/Upload/Document/maliisler/2022faaliyetraporu.pdf (Access date: 12.09.2024).
- Türk Dil Kurumu, (2025). Tarım. https://sozluk.gov.tr/ (Access date 16.01.2025).
- Tıraşçı, S., Erdoğan, Ü. (2021). Küresel ısınmanın tarıma etkisi. Journal of Agriculture, Food, Environment and Animal Sciences. 2(1), 16-33.
- Türkiye Kalkınma Vakfı. (2022). Umut etmek ve kendine yetmek. https://tkv-dft.org.tr/upload/K%C4%B1smet_tr.pdf / (Access date 15.11.2023).
- WWF. (2016). Türkiyenin buğday atlası, https://www.wwf.org.tr/?6140/turkiyeninbugdayatlasi (Access date 14.01.2025).
- Yıldırım, Ali E. (2024). Cumhuriyetten günümüze tarım. https://www.tarimdunyasi.net/2023/10/29/cumhuriyetten-gunumuze-tarim/?ysclid=m755phnzih187564331 (Access date: 03.11.2024).
- Yıldırım, Ali E. (2025). Tahıl koridoru’nun piyasalara etkisi. https://www.tarimdunyasi.net/2023/07/26/tahil-koridoru-nun-piyasalara-etkisi/?ysclid=m755sqga2t809962532 (Access date: 16.01.2025)
- Ziraat Mühendisleri Odası. (2018). 2018 yılı buğday raporu. https://www.zmo.org.tr/icerik/bloomberg-ht-zmo-bugday-raporunu-yayimladi-28-agustos-2018-26029. (Access date: 24.06.2023).
Details
| Primary Language | English |
|---|---|
| Subjects | Gastronomy |
| Journal Section | Tourism, Hospitality and Sports |
| Authors | |
| Publication Date | April 29, 2025 |
| Submission Date | January 3, 2025 |
| Acceptance Date | March 25, 2025 |
| Published in Issue | Year 2025 Volume: 24 Issue: 2 |
