Research Article
BibTex RIS Cite

Interest or Usury: Ottoman Credit History and the Transformation of Murabaha

Year 2025, Issue: 9, 1 - 21, 15.04.2025

Mehmet Akif Berber

https://doi.org/10.54462/kadim.1463064

Abstract

Credit relations in the Ottoman Empire developed within the framework of the Islamic prohibition of riba. In this context, murabaha, was used by the Ottomans in the sense of a legitimate (free from riba) return on loans along with its classical jurisprudential meaning. However, especially since the second half of the nineteenth century, murabaha was also burdened with the meaning of usury, which signifies riba. This article aims to analyse the transformation of murabaha in the nineteenth century Ottoman Empire and examines how meanings changed and transformed as a result of social reality permeating daily language. In this context, Ottoman credit terminology and the socio-economic history of credit relations will be analysed in the Late Ottoman Empire. Archival documents, writings of Ottoman authors in newspapers and books, translations from foreign languages and dictionary sources as well as sharia court records and fatwas will be used in the research. In the light of the mentioned sources, it is aimed to correct some misconceptions in Ottoman historiography regarding credit relations. In addition, the development of credit relations in the Ottoman Empire and how these relations were shaped will be revealed by tracing the evolution of murabaha in Ottoman history.

Keywords

Ottoman Empire Murabaha Usury Interest Riba

References

  • 1. Archival Documents
  • Directorate of State Archives of the Presidency of the Republic of Türkiye (BOA.)
  • Bab-ı Asafi Divan-ı Hümayun Mühimme Kalemi (A. DVN. MHM. d) nr. 253, 257, 258.
  • Babıali Evrak Odası Evrakı (BEO).
  • Cevdet Adliye (C. ADL).
  • Dahiliye Nezareti Mektubi Kalemi (DH. MKT).
  • İstanbul Müftülüğü (İSTM.), Üsküdar Mahkemesi (ŞSC.06.), nr. 98.
  • Meclis-i Vala Evrakı (MVL).
  • Sadaret Mektubi Kalemi Nezaret ve Deva'ir Evrakı (A. MKT. NZD).
  • Sadaret Mektubi Kalemi Umum Vilayat Evrakı (A. MKT. UM).
  • Süleymaniye Manuscript Library
  • Süleyman Efendi, Fetâvâ. İstanbul: Süleymaniye Kütüphanesi, Ş ehit A li P aşa, 6 84-003, 114b-154b.
  • 2. Periodicals
  • Ali Suavi. “Faiz Meselesi”. Ulûm Gazetesi (H. 1286), 266–276.
  • Düstur: I. Tertip, I. Cilt. Dersaadet: Matbaa-i Amire, 1289.
  • Düstur: Mütemmim. Dersaadet: Hilal Matbaası, 1335.
  • Saadet (November 3, 1889), 3.
  • Mansurizade Said. “İctihad Hataları”. İslâm Mecmuası 28 (H 1334), 647–650.
  • 3. Published Sources
  • Ahmed Cevad. “Kooperatif Şirketler”. Türk Yurdu 14/161 (1918), 351–355.
  • Ahmed Refik. Umumî Tarih: Kurun-ı Kadime, Garp Kurun-ı Vustası. İstanbul: Devlet Matbaası, 1928.
  • Ahmed Vefik Paşa. Lehce-i Osmani. İstanbul: Cemiyet-i Tedrisiye-i Osmaniye, 1876.
  • Ahmet Cevdet Paşa. Tarih-i Cevdet. Dersaadet: Matbaa-yı Osmaniyye, İkinci Tab', 1309.
  • Ahmet Cevdet Paşa. Tarih-i Cevdet. Dersaadet: Matbaa-yı Osmaniyye, İkinci Tab', 1309.
  • Akgündüz, Ahmed. III. Murad Devri Kanunnâmeleri. 10 Volumes. İstanbul: Fey Vakfı, 1994.
  • Akgündüz, Ahmed. Kanunî Sultan Süleyman Devri Kanunnâmeleri: I. Kısım Merkezî ve Umumî Kanunnâmeler. 10 Volumes. İstanbul: Fey Vakfı, 1992.
  • Arşizen, Serandi. Tasarrufât-ı Mülkiye (Osmanlı İmparatorluğu'nda Bir Politik İktisat Kitabı). ed. Hamdi Genç - M. Erdem Özgür. İstanbul: Kitabevi, 2011.
  • Ayverdi, İlhan. Asırlar Boyu Târihî Seyri İçinde Misalli Büyük Türkçe Sözlük. Redaction-Etymology: Ahmet Topaloğlu. İstanbul: Kubbealtı Neşriyat, 1. baskı, 2005.
  • Baer, Gabriel. A History of Landownership in Modern Egypt, 1800-1950. Oxford: Oxford University Press, 1962.
  • Barkan, Ömer Lütfi. “Edirne Askeri Kassamına Ait Tereke Defterleri (1545-1659)”. Belgeler 3/5–6 (1966), 31–58.
  • Bayındır, Abdülaziz. “Bey‘ Bi'l-Vefâ”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 6/20–22. İstanbul: TDV Yayınları, 1992.
  • Bayındır, Abdülaziz. Ticaret ve Faiz. İstanbul: Süleymaniye Vakfı, 2007.
  • Berber, Mehmet Akif. Klasik Dönem Osmanlı Devleti'nde Yetim Mallarının Korunması. İstanbul: Marmara University, Ph.D. Dissertation, 2023.
  • Berber, Mehmet Akif. “Son Dönem Osmanlı Devleti'nde Tefecilikle Mücadele”. Uzman Araştırmacı Eğitim Programı Makaleler - I. 41–52. İstanbul: İstanbul Bilimler Akademisi Vakfı, 2017.
  • Binark, İsmet (ed.). 3 N umaralı Mühimme D efteri 9 66-968/1558-1560. Ankara: T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, 1993.
  • Bora, Cemal. “Murabahacılar Kooperatifi 1898”. Karınca: Kooperatif Postası 43/485 (1977).
  • Calder, Ryan. The Paradox of Islamic Finance: How Shariah Scholars Reconcile Religion and Capitalism. Princeton: Princeton University Press, 2024.
  • Cebeci, Süleyman. İslam İktisadında Murâbaha : Modern Literatürdeki Tartışmalar. İstanbul: İktisat Yayınları, 2020.
  • Cemil Said. Kur' ân-ı Kerim Tercümesi - Türkçe Kur' ân-ı Kerim, no date.
  • Çağatay, Neş'et. “Riba and Interest Concept and Banking in the Ottoman Empire”. Studia Islamica 32 (1970), 53. https://doi.org/10.2307/1595208
  • Çelik, Hüseyin. Ali Suavî ve Dönemi. İstanbul: İletişim Yayınları, 1994.
  • Çiğdem, Recep. “Osmanlı'da Faiz Yasağını Delme Bağlamında Hediye”. Hediye Kitabı. ed. Emine Gürsoy-Naskali - Aylin Koç. 197–206. İstanbul: Kitabevi, 2007.
  • Çizakça, Murat. “Cash Waqfs of Bursa, 1555-1823”. Journal of the Economic and Social History of the Orient 38/3 (1995), 313–354.
  • Çizakça, Murat. “Credit, Ottoman”. Encyclopaedia of Islam, THREE. ed. Kate Fleet et al. Accessed September 4, 2023. https://doi.org/10.1163/1573-3912_ei3_COM_46311
  • Derri, Aviv. Bonds of Obligation, Precarious Fortunes: Empire, Non-Muslim Bankers, and Peasants in Late Ottoman Damascus, 1820s-1890s. New York: New York University, Ph.D. Dissertation, 2021.
  • Devellioğlu, Ferit. Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lugat. Ankara: Aydın Kitabevi Yayınları, 2011.
  • Dönmez, İbrahim Kâfi. “Murâbaha”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 6/148–152. Ankara: TDV Yayınları, 2020.
  • Düzdağ, Mehmet Ertuğrul. Şeyhülislâm Ebussuud Efendi Fetvaları Işığında XVI. Asır Türk Hayatı. İstanbul: Enderun Kitabevi, 1972.
  • Eliaçı k, Muhittin. “Bostanzâde Muhamed Efendi'nin Manzum Fet vâ ları II”. International Journal of Language Academy 5 /19 ( January 1 , 2 017), 1 15–119. https://doi.org/10.18033/ijla.3767
  • Evkaf-ı Hümâyûn Müfettişliği 1 Numaralı Sicil (H. 1016-1035 / M. 1608-1626). Critical ed. M.M. Âkif Aydın. İstanbul: Kültür AŞ, 2019.
  • Rahman, Fazlur. “Ribâ and Interest”. Islamic Studies 3/1 (1964), 1–43.
  • Gerber, Haim. “Jews and Money-Lending in the Ottoman Empire”. The Jewish Quarterly Review 72/2 (October 1981), 100. https://doi.org/10.2307/1454234
  • Gerber, Haim. State, Society, and Law in Islam: Ottoman Law in Comparative Perspective. Albany, NY: State University of New York Press, 1994.
  • Gözübenli, Beşir. “Bey' Bi'l-Vefâ (Vefâen Satış) ve Bey' Bi'l-İstiğlâl”. Atatürk Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi 9 (1990), 109–119.
  • Gradeva, Rossitsa. “Towards the Portrait of ‘the Rich' in Ottoman Provincial Society: Sofia in the 1670s”. Provincial Elites in the Ottoman Empire (Halcyon Days in Crete V, a Symposium Held in Rethymno, 10-12 January 2003). ed. Antonis Anastasopoulos. 149–199. Rethymno: Crete University Press, 2005.
  • Gümüştaş, Sedat. “Vakıf Muhasebe Kayıtlarına Göre Bursa'da 1759-1824 Yılları Arasında Kalaycıyan Esnafı Hirfet Vakıflarının Mali ve Ekonomik Faaliyetleri”. V/843–861. Ankara: Türk Tarih Kurumu, 2018.
  • Handjeri, Alexandre. Dictionnaire Français-Arabe-Persan Et Turc. 3 Volume. Moscow: A L'imprimerie de l'universite, 1840.
  • Hasan Ferid. Nakid ve İtibar-ı Milli, İkinci Cild: Evrak-ı Nakdiye. İstanbul: Matbaa-yı Amire, 1334.
  • Hasan Ferid. Osmanlı' da Para ve Finansal Kredi : Bankacılık. ed. Mehmet Hakan Sağlam. 3 Volume. İstanbul: Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü, 2008.
  • Hoca Emin Efendizade Ali Haydar. Dürerü' l-Hükkâm Şerh-i Mecelletü' l Ahkâm. 4 Volume. İstanbul: Matbaa-yı Tevsi-i Tıbaat, 1330.
  • İbn-i Âbidîn. Reddül-Muhtar Ale' d-Dürri' l-Muhtar. trans. Mehmet Savaş. 17 Volume. İstanbul: Şamil Yayınevi, 1984.
  • İnalcık, Halil et al. (eds.). Adâlet Kitabı. İstanbul: Yeditepe Yayınevi, 2015.
  • İnalcık, Halil. “Adâletnâmeler”. Belgeler 2/3–4 (1965), 49–142.
  • İnalcık, Halil. “Eyüp Sicillerinde Toprak, Köy ve Köylü”. 18. Yüzyıl Kadı Sicilleri Işığında Eyüp'te Sosyal Yaşam. ed. Tülay Artan. 1–23. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 1998.
  • Jennings, Ronald C. “Loans and Credit in Early 17th Century Ottoman Judicial Records: The Sharia Court of Anatolian Kayseri”. Journal of the Economic and Social History of the Orient 16/2/3 (1973), 168–216.
  • Kahya, Hatice Kübra. “Şeyhülislamın Gerçekleşen Rüyası: Evkaf Bankası'ndan Vakıf Katılım'a Para Vakfıyla Banka Kurma”. Darulfunun İlahiyat 34/1 (2023), 1–31. https://doi.org/10.26650/di.2023.34.1.1194418
  • Kallek, Cengiz. “İhtikâr”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 21/560–565. İstanbul: TDV Yayınları, 2000.
  • Karacan, Osman - Yaşar, Bülent. “II. Meşrutiyet'ten Cumhuriyet'e Kur'an Tercümelerine Osmanlı Aydınlarının Yaklaşımı”. Birey ve Toplum Sosyal Bilimler Dergisi 9/2 (December 28, 2019), 91–122. https://doi.org/10.20493/birtop.647819
  • Karaoğlu, Ömer. “Osmanlı Para Vakıfları Tecrübesi ve Faiz Tartışmaları Etrafında Değerlendirmeler”. Geçmişten Bugüne Müslüman Toplumlarda Para ve Faiz : Gerçeklik Algı Kuram Uygulama. 165–210. İstanbul: Kuramer, 2023.
  • Kaya, Süleyman. XVIII. Yüzyıl Osmanlı Toplumunda Nazari ve Tatbiki Olarak Karz İşlemleri. İstanbul: Marmara University, Ph.D. Dissertation, 2007.
  • Kelağa Ahmet, İbrahim. “The Role of Skarlatos Vizantios in Greek Lexicography and Turkish Loanwords as Determined from His Dictionary Published in 1835”. Türkiyat Mecmuası 27/2 (December 22, 2017), 135–169. https://doi.org/10.18345/iuturkiyat.370064
  • Khan, Muhammad Akram. What Is Wrong with Islamic Economics? Analysing the Present State and Future Agenda. Cheltenham: Edward Elgar, 2013. https://doi.org/10.4337/9781782544159
  • Kısa, Yavuz - Tatar, Özcan. “Trabzon Örneğinde Bir Finansman Unsuru Olarak Murâbaha Uygulamaları (1680-1700)”. Karadeniz Araştırmaları 20/77 (March 2 023), 6 7–81. https://doi.org/10.56694/karadearas.1267648
  • Mardin, Şerif. “Tanzimat'tan Cumhuriyet'e İktisadi Düşüncenin Gelişmesi (1838-1918)”. Tanzimat'tan Cumhuriyet'e Türkiye Ansiklopedisi. ed. Murat Belge. 3/618–634. İstanbul: İletişim Yayınları, 1985.
  • Mehmed Cavid. İlm-i İktisad. İstanbul: Matbaa-yı Amire, 1324.
  • Mehmed Tevfik. Esâtîr-i Yunâniyân. Kostantiniyye (İstanbul): Mekteb-i Harbiye Matbaası, 1913.
  • Meninski, Francisco a Mesgnien. Lexicon Arabico-Persico-Turcicum. ed. Bernard de Jenisch - Franciscus de Klezl. Viennae: Typis Iosephi Nobilis de Kurzböck, 1780.
  • Muallim Nâcî. Lügat-ı Nâcî. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2009.
  • Munro, John. “Usury, Calvinism and Credit in Protestant England : From the Sixteenth Century to the Industrial Revolution”. Religione e Istituzioni Religiose Nell'economia Europea. 1000-1800 = : Religion and Religious Institutions in the European Economy. 1000-1800 : Atti Della Quarantatreesima Settimana Di Studi, 8-12 Maggio 2011. Firenze: Firenze University Press, 2012. https://doi.org/10.1400/187258
  • Munro, John H. “The Medieval Origins of the Financial Revolution: Usury, Rentes, and Negotiability”. The International History Review 25/3 (2003), 505–562.
  • Nâbî. Hayriyye-i Nâbî. Kostantiniyye (İstanbul): Matbaa-yı Ebüzziya, 1307.
  • Okur, Kaşif Hamdi. “Son Dönem Osmanlı Düşüncesinde Fıkıh Alanındaki Tartışma ve Yaklaşımlar”. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi 12/23 (2014), 9–31.
  • Orhonlu, Cengiz. “Osmanlı Teşkilâtına Aid Küçük Bir Risâle ‘Risâle-i Terceme.” Belgeler 4/7–8 (1967), 39–47.
  • Orman, Sabri. “Kur'an ve İktisat: Kredi ve Faiz Meselesine Makro-Sistemik Bir Yaklaşım”. Book Talk presented at the İktisat Konuşmaları, Bilim ve Sanat Vakfı, June 9, 2012. https://www.bisav.org.tr/Bulten/176/1035/kur_an_ve_iktisat_kredi_ve_faiz_meselesine_ makro_sistemik_bir_yaklasim
  • Özdeğer, Mehtap - Zeytinli, Emine. “Ottoman Credit System and Usurers in Agriculture in the Nineteenth Century: Practices of Usury Contracts (Selem)”. Journal of Balkan and Near Eastern Studies 21/5 (September 3, 2019), 594–612. https://doi.org/10.1080/19448953.2018.1507012
  • Özvar, Erol. “Osmanlı Tarihini Dönemlendirme Meselesi ve Osmanlı Nasihat Literatürü”. Divan: Disiplinlerarası Çalışmalar Dergisi 7 (1999), 135–151.
  • Pakalın, Mehmet Zeki. Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü. 3 Volume. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı, 1993.
  • Persky, Joseph. “Retrospectives: From Usury to Interest”. Journal of Economic Perspectives 21/1 (2007), 227–236.
  • Redhouse, Sir James William. A Turkish and English Lexicon : Shewing in English the Significations of the Turkish Terms. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1978.
  • Saeed, A. Islamic Banking and Interest: A Study of the Prohibition of Riba and Its Contemporary Interpretation. Boston: Brill, 1st ed., 1999.
  • Sakızlı Ohannes. Mebadi-yi İlm-i Servet-i Milel. İstanbul: Mihran Matbaası, 1298.
  • Salzmann, Ariel. Tocqueville in the Ottoman Empire: Rival Paths to the Modern State. Leiden: Brill, 2004.
  • Schacht, Joseph. “Ribâ”. İslâm Ansiklopedisi. Vol. 9. Ankara: M.E.B., 1964.
  • Steingass, Francis Joseph. Persian-English Dictionary. London: Routledge and Kegan Paul, 1977.
  • Şahin, B aha Mücahid. “ Osmanlı İ stanbul'u Eyüp B ölgesindeki Vakıf ların F aiz ve Kira Gelirlerinin Nakit Sermayeleri Üzerindeki Etkisi: Panel Veri Analizi (1769-1773)”.
  • ISTJECON (İstanbul İktisat Dergisi / Istanbul Journal of Economics) 70/1 (2020), 183–203. https://doi.org/10.26650/ISTJECON2020-0009
  • Şemseddin Sami. Kamûs-ı Fransevî : Fransızca' dan Türkçe'ye Lugat Kitabı = Dictionnaire Français - Turc. İstanbul: Mihran Matbaası, 1882.
  • Şemseddin Sami. Kamus-ı Türki. İstanbul: İkdam Matbaası, 1899.
  • Topal, Alp Eren - Wigen, Einar. “Ottoman Conceptual History: Challenges and Prospects”. Contributions to the History of Concepts 14/1 ( June 1, 2019), 93–114. https://doi.org/10.3167/ choc.2019.140105
  • Toprak, Zafer. Türkiye' de Milli İktisat 1908-1918. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2019.
  • Tüccarzade İbrahim Hilmi. Malumat-ı İktisadiyye. İstanbul: Kitabhane-i İslam ve Askeri, 1331.
  • Uludağ, Süleyman. İslam' da Faiz Meselesine Yeni Bir Bakış. İstanbul: Dergâh Yayınları, 2010.
  • Ustaoğlu, Zehra Betül. “Pursuit of Interest-Free Financing in Ottoman Society”. The Evolution of Interest and Debt: From Middle Ages to Modern Times. ed. Murat Ustaoğlu - Ahmet İncekara. 121–132. Islamic Business and Finance Series. London, New York (N.Y.): Routledge, Taylor & Francis group, 2021.
  • White, Hayden et al. “Futures Past: On the Semantics of Historical Times”. The American Historical Review 92/5 (December 1987), 1175. https://doi.org/10.2307/1868491
  • Yaşar Bilicioğlu, İlknur. Osmanlı Modernleşmesi Bağlamında İslam Borçlar Hukukundaki Gelişmeler ve Riba Yasağı. İstanbul: İstanbul University, Ph.D. Dissertation, 2022.
  • Yaşar Bilicioğlu, İlknur. “Osmanlı Ticaret Kanunu'nun Meşruiyet Paradigması: Ulema ve Faiz”.
  • İslam Tetkikleri Dergisi / Journal of Islamic Review 1 3/1 ( March 2 8, 2 023), 1 15–142. https://doi.org/10.26650/iuitd.2023.1219110
  • Yıldız, Aytaç - Gündüz, Mustafa. “Maarif: Transformation of a Concept in the Ottoman Empire at the Beginning of the Nineteenth Century”. History of Education 48/3 (May 4, 2019), 275–296. https://doi.org/10.1080/0046760X.2019.1574912
  • Yörük, Doğan - Akbaş, Emrah. Osmanlı Toplumunda Borç ve Kredi Kullanımı: Konya Örneği (1500- 1645). Konya: Palet Yayınları, 2022.
  • Yüzgün, Arslan. “Ziraat Bankası”. Tanzimat'tan Cumhuriyet'e Türkiye Ansiklopedisi. ed. Murat Belge. 3/771–774. İstanbul: İletişim Yayınları, 1985.
  • Zubair, Hasan. Islamic Banking and Finance: Second Edition. Oxon, New York: Routledge, 2nd Ed., 2023.

Faiz ve Riba: Osmanlı Kredi Tarihi ve Murabahanın Dönüşümü

Year 2025, Issue: 9, 1 - 21, 15.04.2025

Mehmet Akif Berber

https://doi.org/10.54462/kadim.1463064

Abstract

Osmanlı İmparatorluğu'nda kredi ilişkileri riba yasağı çerçevesinde gelişmişti. Bu bağlamda; kâr koyarak yapılan satış ve/ya satış kârı anlamındaki fıkhî bir terim olan murabaha, (klasik fıkhi anlamıyla birlikte) borç ve kredi verildiğinde vade sonucu elde edilen ribadan ârî meşru getiri anlamında kullanılmaktaydı. Ancak murabahanın özellikle on dokuzuncu yüzyılın ikinci yarısından itibaren ribayı işaret eden tefeci faizi gibi bir anlamı da yüklendiği anlaşılmaktadır. Bu makale Osmanlı’da murabaha kavramının on dokuzuncu yüzyılda yaşadığı dönüşümü analiz etmeyi amaçlamaktadır ve sosyal gerçekliğin günlük dile sirayet etmesi sonucunda anlamların nasıl farklılaştığı incelenecektir. Bu bağlamda, Osmanlı kredi terminolojisi ve kredi ilişkilerinin sosyo-ekonomik tarihi, imparatorluğun son yüzyılına odaklanarak ele alınacaktır. Araştırmada arşiv belgeleri, Osmanlı müelliflerinin gazete ve kitaplarda kaleme aldığı yazılar, yabancı dillerden yaptığı tercümeler ve sözlük kaynaklarının yanı sıra şer‘î mahkeme kayıtları ve fetvalar gibi kaynaklar kullanılacaktır. Zikredilen kaynaklar ışığında Osmanlı kredi tarihine dair literatürdeki bazı hatalı anlayışların tashih edilmesi hedeflenmektedir. Bununla beraber murabahanın Osmanlı tarihindeki serencamı izlenerek Osmanlı İmparatorluğu’nda kredi ilişkilerinin gelişimi ve bu ilişkilerin nasıl şekillendiği de ortaya konulacaktır.

Keywords

Osmanlı İmparatorluğu Murabaha Tefecilik Faiz Riba

References

  • 1. Archival Documents
  • Directorate of State Archives of the Presidency of the Republic of Türkiye (BOA.)
  • Bab-ı Asafi Divan-ı Hümayun Mühimme Kalemi (A. DVN. MHM. d) nr. 253, 257, 258.
  • Babıali Evrak Odası Evrakı (BEO).
  • Cevdet Adliye (C. ADL).
  • Dahiliye Nezareti Mektubi Kalemi (DH. MKT).
  • İstanbul Müftülüğü (İSTM.), Üsküdar Mahkemesi (ŞSC.06.), nr. 98.
  • Meclis-i Vala Evrakı (MVL).
  • Sadaret Mektubi Kalemi Nezaret ve Deva'ir Evrakı (A. MKT. NZD).
  • Sadaret Mektubi Kalemi Umum Vilayat Evrakı (A. MKT. UM).
  • Süleymaniye Manuscript Library
  • Süleyman Efendi, Fetâvâ. İstanbul: Süleymaniye Kütüphanesi, Ş ehit A li P aşa, 6 84-003, 114b-154b.
  • 2. Periodicals
  • Ali Suavi. “Faiz Meselesi”. Ulûm Gazetesi (H. 1286), 266–276.
  • Düstur: I. Tertip, I. Cilt. Dersaadet: Matbaa-i Amire, 1289.
  • Düstur: Mütemmim. Dersaadet: Hilal Matbaası, 1335.
  • Saadet (November 3, 1889), 3.
  • Mansurizade Said. “İctihad Hataları”. İslâm Mecmuası 28 (H 1334), 647–650.
  • 3. Published Sources
  • Ahmed Cevad. “Kooperatif Şirketler”. Türk Yurdu 14/161 (1918), 351–355.
  • Ahmed Refik. Umumî Tarih: Kurun-ı Kadime, Garp Kurun-ı Vustası. İstanbul: Devlet Matbaası, 1928.
  • Ahmed Vefik Paşa. Lehce-i Osmani. İstanbul: Cemiyet-i Tedrisiye-i Osmaniye, 1876.
  • Ahmet Cevdet Paşa. Tarih-i Cevdet. Dersaadet: Matbaa-yı Osmaniyye, İkinci Tab', 1309.
  • Ahmet Cevdet Paşa. Tarih-i Cevdet. Dersaadet: Matbaa-yı Osmaniyye, İkinci Tab', 1309.
  • Akgündüz, Ahmed. III. Murad Devri Kanunnâmeleri. 10 Volumes. İstanbul: Fey Vakfı, 1994.
  • Akgündüz, Ahmed. Kanunî Sultan Süleyman Devri Kanunnâmeleri: I. Kısım Merkezî ve Umumî Kanunnâmeler. 10 Volumes. İstanbul: Fey Vakfı, 1992.
  • Arşizen, Serandi. Tasarrufât-ı Mülkiye (Osmanlı İmparatorluğu'nda Bir Politik İktisat Kitabı). ed. Hamdi Genç - M. Erdem Özgür. İstanbul: Kitabevi, 2011.
  • Ayverdi, İlhan. Asırlar Boyu Târihî Seyri İçinde Misalli Büyük Türkçe Sözlük. Redaction-Etymology: Ahmet Topaloğlu. İstanbul: Kubbealtı Neşriyat, 1. baskı, 2005.
  • Baer, Gabriel. A History of Landownership in Modern Egypt, 1800-1950. Oxford: Oxford University Press, 1962.
  • Barkan, Ömer Lütfi. “Edirne Askeri Kassamına Ait Tereke Defterleri (1545-1659)”. Belgeler 3/5–6 (1966), 31–58.
  • Bayındır, Abdülaziz. “Bey‘ Bi'l-Vefâ”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 6/20–22. İstanbul: TDV Yayınları, 1992.
  • Bayındır, Abdülaziz. Ticaret ve Faiz. İstanbul: Süleymaniye Vakfı, 2007.
  • Berber, Mehmet Akif. Klasik Dönem Osmanlı Devleti'nde Yetim Mallarının Korunması. İstanbul: Marmara University, Ph.D. Dissertation, 2023.
  • Berber, Mehmet Akif. “Son Dönem Osmanlı Devleti'nde Tefecilikle Mücadele”. Uzman Araştırmacı Eğitim Programı Makaleler - I. 41–52. İstanbul: İstanbul Bilimler Akademisi Vakfı, 2017.
  • Binark, İsmet (ed.). 3 N umaralı Mühimme D efteri 9 66-968/1558-1560. Ankara: T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, 1993.
  • Bora, Cemal. “Murabahacılar Kooperatifi 1898”. Karınca: Kooperatif Postası 43/485 (1977).
  • Calder, Ryan. The Paradox of Islamic Finance: How Shariah Scholars Reconcile Religion and Capitalism. Princeton: Princeton University Press, 2024.
  • Cebeci, Süleyman. İslam İktisadında Murâbaha : Modern Literatürdeki Tartışmalar. İstanbul: İktisat Yayınları, 2020.
  • Cemil Said. Kur' ân-ı Kerim Tercümesi - Türkçe Kur' ân-ı Kerim, no date.
  • Çağatay, Neş'et. “Riba and Interest Concept and Banking in the Ottoman Empire”. Studia Islamica 32 (1970), 53. https://doi.org/10.2307/1595208
  • Çelik, Hüseyin. Ali Suavî ve Dönemi. İstanbul: İletişim Yayınları, 1994.
  • Çiğdem, Recep. “Osmanlı'da Faiz Yasağını Delme Bağlamında Hediye”. Hediye Kitabı. ed. Emine Gürsoy-Naskali - Aylin Koç. 197–206. İstanbul: Kitabevi, 2007.
  • Çizakça, Murat. “Cash Waqfs of Bursa, 1555-1823”. Journal of the Economic and Social History of the Orient 38/3 (1995), 313–354.
  • Çizakça, Murat. “Credit, Ottoman”. Encyclopaedia of Islam, THREE. ed. Kate Fleet et al. Accessed September 4, 2023. https://doi.org/10.1163/1573-3912_ei3_COM_46311
  • Derri, Aviv. Bonds of Obligation, Precarious Fortunes: Empire, Non-Muslim Bankers, and Peasants in Late Ottoman Damascus, 1820s-1890s. New York: New York University, Ph.D. Dissertation, 2021.
  • Devellioğlu, Ferit. Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lugat. Ankara: Aydın Kitabevi Yayınları, 2011.
  • Dönmez, İbrahim Kâfi. “Murâbaha”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 6/148–152. Ankara: TDV Yayınları, 2020.
  • Düzdağ, Mehmet Ertuğrul. Şeyhülislâm Ebussuud Efendi Fetvaları Işığında XVI. Asır Türk Hayatı. İstanbul: Enderun Kitabevi, 1972.
  • Eliaçı k, Muhittin. “Bostanzâde Muhamed Efendi'nin Manzum Fet vâ ları II”. International Journal of Language Academy 5 /19 ( January 1 , 2 017), 1 15–119. https://doi.org/10.18033/ijla.3767
  • Evkaf-ı Hümâyûn Müfettişliği 1 Numaralı Sicil (H. 1016-1035 / M. 1608-1626). Critical ed. M.M. Âkif Aydın. İstanbul: Kültür AŞ, 2019.
  • Rahman, Fazlur. “Ribâ and Interest”. Islamic Studies 3/1 (1964), 1–43.
  • Gerber, Haim. “Jews and Money-Lending in the Ottoman Empire”. The Jewish Quarterly Review 72/2 (October 1981), 100. https://doi.org/10.2307/1454234
  • Gerber, Haim. State, Society, and Law in Islam: Ottoman Law in Comparative Perspective. Albany, NY: State University of New York Press, 1994.
  • Gözübenli, Beşir. “Bey' Bi'l-Vefâ (Vefâen Satış) ve Bey' Bi'l-İstiğlâl”. Atatürk Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi 9 (1990), 109–119.
  • Gradeva, Rossitsa. “Towards the Portrait of ‘the Rich' in Ottoman Provincial Society: Sofia in the 1670s”. Provincial Elites in the Ottoman Empire (Halcyon Days in Crete V, a Symposium Held in Rethymno, 10-12 January 2003). ed. Antonis Anastasopoulos. 149–199. Rethymno: Crete University Press, 2005.
  • Gümüştaş, Sedat. “Vakıf Muhasebe Kayıtlarına Göre Bursa'da 1759-1824 Yılları Arasında Kalaycıyan Esnafı Hirfet Vakıflarının Mali ve Ekonomik Faaliyetleri”. V/843–861. Ankara: Türk Tarih Kurumu, 2018.
  • Handjeri, Alexandre. Dictionnaire Français-Arabe-Persan Et Turc. 3 Volume. Moscow: A L'imprimerie de l'universite, 1840.
  • Hasan Ferid. Nakid ve İtibar-ı Milli, İkinci Cild: Evrak-ı Nakdiye. İstanbul: Matbaa-yı Amire, 1334.
  • Hasan Ferid. Osmanlı' da Para ve Finansal Kredi : Bankacılık. ed. Mehmet Hakan Sağlam. 3 Volume. İstanbul: Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü, 2008.
  • Hoca Emin Efendizade Ali Haydar. Dürerü' l-Hükkâm Şerh-i Mecelletü' l Ahkâm. 4 Volume. İstanbul: Matbaa-yı Tevsi-i Tıbaat, 1330.
  • İbn-i Âbidîn. Reddül-Muhtar Ale' d-Dürri' l-Muhtar. trans. Mehmet Savaş. 17 Volume. İstanbul: Şamil Yayınevi, 1984.
  • İnalcık, Halil et al. (eds.). Adâlet Kitabı. İstanbul: Yeditepe Yayınevi, 2015.
  • İnalcık, Halil. “Adâletnâmeler”. Belgeler 2/3–4 (1965), 49–142.
  • İnalcık, Halil. “Eyüp Sicillerinde Toprak, Köy ve Köylü”. 18. Yüzyıl Kadı Sicilleri Işığında Eyüp'te Sosyal Yaşam. ed. Tülay Artan. 1–23. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 1998.
  • Jennings, Ronald C. “Loans and Credit in Early 17th Century Ottoman Judicial Records: The Sharia Court of Anatolian Kayseri”. Journal of the Economic and Social History of the Orient 16/2/3 (1973), 168–216.
  • Kahya, Hatice Kübra. “Şeyhülislamın Gerçekleşen Rüyası: Evkaf Bankası'ndan Vakıf Katılım'a Para Vakfıyla Banka Kurma”. Darulfunun İlahiyat 34/1 (2023), 1–31. https://doi.org/10.26650/di.2023.34.1.1194418
  • Kallek, Cengiz. “İhtikâr”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 21/560–565. İstanbul: TDV Yayınları, 2000.
  • Karacan, Osman - Yaşar, Bülent. “II. Meşrutiyet'ten Cumhuriyet'e Kur'an Tercümelerine Osmanlı Aydınlarının Yaklaşımı”. Birey ve Toplum Sosyal Bilimler Dergisi 9/2 (December 28, 2019), 91–122. https://doi.org/10.20493/birtop.647819
  • Karaoğlu, Ömer. “Osmanlı Para Vakıfları Tecrübesi ve Faiz Tartışmaları Etrafında Değerlendirmeler”. Geçmişten Bugüne Müslüman Toplumlarda Para ve Faiz : Gerçeklik Algı Kuram Uygulama. 165–210. İstanbul: Kuramer, 2023.
  • Kaya, Süleyman. XVIII. Yüzyıl Osmanlı Toplumunda Nazari ve Tatbiki Olarak Karz İşlemleri. İstanbul: Marmara University, Ph.D. Dissertation, 2007.
  • Kelağa Ahmet, İbrahim. “The Role of Skarlatos Vizantios in Greek Lexicography and Turkish Loanwords as Determined from His Dictionary Published in 1835”. Türkiyat Mecmuası 27/2 (December 22, 2017), 135–169. https://doi.org/10.18345/iuturkiyat.370064
  • Khan, Muhammad Akram. What Is Wrong with Islamic Economics? Analysing the Present State and Future Agenda. Cheltenham: Edward Elgar, 2013. https://doi.org/10.4337/9781782544159
  • Kısa, Yavuz - Tatar, Özcan. “Trabzon Örneğinde Bir Finansman Unsuru Olarak Murâbaha Uygulamaları (1680-1700)”. Karadeniz Araştırmaları 20/77 (March 2 023), 6 7–81. https://doi.org/10.56694/karadearas.1267648
  • Mardin, Şerif. “Tanzimat'tan Cumhuriyet'e İktisadi Düşüncenin Gelişmesi (1838-1918)”. Tanzimat'tan Cumhuriyet'e Türkiye Ansiklopedisi. ed. Murat Belge. 3/618–634. İstanbul: İletişim Yayınları, 1985.
  • Mehmed Cavid. İlm-i İktisad. İstanbul: Matbaa-yı Amire, 1324.
  • Mehmed Tevfik. Esâtîr-i Yunâniyân. Kostantiniyye (İstanbul): Mekteb-i Harbiye Matbaası, 1913.
  • Meninski, Francisco a Mesgnien. Lexicon Arabico-Persico-Turcicum. ed. Bernard de Jenisch - Franciscus de Klezl. Viennae: Typis Iosephi Nobilis de Kurzböck, 1780.
  • Muallim Nâcî. Lügat-ı Nâcî. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2009.
  • Munro, John. “Usury, Calvinism and Credit in Protestant England : From the Sixteenth Century to the Industrial Revolution”. Religione e Istituzioni Religiose Nell'economia Europea. 1000-1800 = : Religion and Religious Institutions in the European Economy. 1000-1800 : Atti Della Quarantatreesima Settimana Di Studi, 8-12 Maggio 2011. Firenze: Firenze University Press, 2012. https://doi.org/10.1400/187258
  • Munro, John H. “The Medieval Origins of the Financial Revolution: Usury, Rentes, and Negotiability”. The International History Review 25/3 (2003), 505–562.
  • Nâbî. Hayriyye-i Nâbî. Kostantiniyye (İstanbul): Matbaa-yı Ebüzziya, 1307.
  • Okur, Kaşif Hamdi. “Son Dönem Osmanlı Düşüncesinde Fıkıh Alanındaki Tartışma ve Yaklaşımlar”. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi 12/23 (2014), 9–31.
  • Orhonlu, Cengiz. “Osmanlı Teşkilâtına Aid Küçük Bir Risâle ‘Risâle-i Terceme.” Belgeler 4/7–8 (1967), 39–47.
  • Orman, Sabri. “Kur'an ve İktisat: Kredi ve Faiz Meselesine Makro-Sistemik Bir Yaklaşım”. Book Talk presented at the İktisat Konuşmaları, Bilim ve Sanat Vakfı, June 9, 2012. https://www.bisav.org.tr/Bulten/176/1035/kur_an_ve_iktisat_kredi_ve_faiz_meselesine_ makro_sistemik_bir_yaklasim
  • Özdeğer, Mehtap - Zeytinli, Emine. “Ottoman Credit System and Usurers in Agriculture in the Nineteenth Century: Practices of Usury Contracts (Selem)”. Journal of Balkan and Near Eastern Studies 21/5 (September 3, 2019), 594–612. https://doi.org/10.1080/19448953.2018.1507012
  • Özvar, Erol. “Osmanlı Tarihini Dönemlendirme Meselesi ve Osmanlı Nasihat Literatürü”. Divan: Disiplinlerarası Çalışmalar Dergisi 7 (1999), 135–151.
  • Pakalın, Mehmet Zeki. Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü. 3 Volume. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı, 1993.
  • Persky, Joseph. “Retrospectives: From Usury to Interest”. Journal of Economic Perspectives 21/1 (2007), 227–236.
  • Redhouse, Sir James William. A Turkish and English Lexicon : Shewing in English the Significations of the Turkish Terms. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1978.
  • Saeed, A. Islamic Banking and Interest: A Study of the Prohibition of Riba and Its Contemporary Interpretation. Boston: Brill, 1st ed., 1999.
  • Sakızlı Ohannes. Mebadi-yi İlm-i Servet-i Milel. İstanbul: Mihran Matbaası, 1298.
  • Salzmann, Ariel. Tocqueville in the Ottoman Empire: Rival Paths to the Modern State. Leiden: Brill, 2004.
  • Schacht, Joseph. “Ribâ”. İslâm Ansiklopedisi. Vol. 9. Ankara: M.E.B., 1964.
  • Steingass, Francis Joseph. Persian-English Dictionary. London: Routledge and Kegan Paul, 1977.
  • Şahin, B aha Mücahid. “ Osmanlı İ stanbul'u Eyüp B ölgesindeki Vakıf ların F aiz ve Kira Gelirlerinin Nakit Sermayeleri Üzerindeki Etkisi: Panel Veri Analizi (1769-1773)”.
  • ISTJECON (İstanbul İktisat Dergisi / Istanbul Journal of Economics) 70/1 (2020), 183–203. https://doi.org/10.26650/ISTJECON2020-0009
  • Şemseddin Sami. Kamûs-ı Fransevî : Fransızca' dan Türkçe'ye Lugat Kitabı = Dictionnaire Français - Turc. İstanbul: Mihran Matbaası, 1882.
  • Şemseddin Sami. Kamus-ı Türki. İstanbul: İkdam Matbaası, 1899.
  • Topal, Alp Eren - Wigen, Einar. “Ottoman Conceptual History: Challenges and Prospects”. Contributions to the History of Concepts 14/1 ( June 1, 2019), 93–114. https://doi.org/10.3167/ choc.2019.140105
  • Toprak, Zafer. Türkiye' de Milli İktisat 1908-1918. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2019.
  • Tüccarzade İbrahim Hilmi. Malumat-ı İktisadiyye. İstanbul: Kitabhane-i İslam ve Askeri, 1331.
  • Uludağ, Süleyman. İslam' da Faiz Meselesine Yeni Bir Bakış. İstanbul: Dergâh Yayınları, 2010.
  • Ustaoğlu, Zehra Betül. “Pursuit of Interest-Free Financing in Ottoman Society”. The Evolution of Interest and Debt: From Middle Ages to Modern Times. ed. Murat Ustaoğlu - Ahmet İncekara. 121–132. Islamic Business and Finance Series. London, New York (N.Y.): Routledge, Taylor & Francis group, 2021.
  • White, Hayden et al. “Futures Past: On the Semantics of Historical Times”. The American Historical Review 92/5 (December 1987), 1175. https://doi.org/10.2307/1868491
  • Yaşar Bilicioğlu, İlknur. Osmanlı Modernleşmesi Bağlamında İslam Borçlar Hukukundaki Gelişmeler ve Riba Yasağı. İstanbul: İstanbul University, Ph.D. Dissertation, 2022.
  • Yaşar Bilicioğlu, İlknur. “Osmanlı Ticaret Kanunu'nun Meşruiyet Paradigması: Ulema ve Faiz”.
  • İslam Tetkikleri Dergisi / Journal of Islamic Review 1 3/1 ( March 2 8, 2 023), 1 15–142. https://doi.org/10.26650/iuitd.2023.1219110
  • Yıldız, Aytaç - Gündüz, Mustafa. “Maarif: Transformation of a Concept in the Ottoman Empire at the Beginning of the Nineteenth Century”. History of Education 48/3 (May 4, 2019), 275–296. https://doi.org/10.1080/0046760X.2019.1574912
  • Yörük, Doğan - Akbaş, Emrah. Osmanlı Toplumunda Borç ve Kredi Kullanımı: Konya Örneği (1500- 1645). Konya: Palet Yayınları, 2022.
  • Yüzgün, Arslan. “Ziraat Bankası”. Tanzimat'tan Cumhuriyet'e Türkiye Ansiklopedisi. ed. Murat Belge. 3/771–774. İstanbul: İletişim Yayınları, 1985.
  • Zubair, Hasan. Islamic Banking and Finance: Second Edition. Oxon, New York: Routledge, 2nd Ed., 2023.
There are 111 citations in total.

Details

Primary Language English
Subjects History of Ottoman Socio-Economy
Journal Section Research Articles
Authors

Mehmet Akif Berber 0000-0002-0584-0637

Publication Date April 15, 2025
Submission Date April 1, 2024
Acceptance Date January 5, 2025
Published in Issue Year 2025 Issue: 9

Cite

APA Berber, M. A. (2025). Interest or Usury: Ottoman Credit History and the Transformation of Murabaha. Kadim(9), 1-21. https://doi.org/10.54462/kadim.1463064
AMA Berber MA. Interest or Usury: Ottoman Credit History and the Transformation of Murabaha. Kadim. April 2025;(9):1-21. doi:10.54462/kadim.1463064
Chicago Berber, Mehmet Akif. “Interest or Usury: Ottoman Credit History and the Transformation of Murabaha”. Kadim, no. 9 (April 2025): 1-21. https://doi.org/10.54462/kadim.1463064.
EndNote Berber MA (April 1, 2025) Interest or Usury: Ottoman Credit History and the Transformation of Murabaha. Kadim 9 1–21.
IEEE M. A. Berber, “Interest or Usury: Ottoman Credit History and the Transformation of Murabaha”, Kadim, no. 9, pp. 1–21, April 2025, doi: 10.54462/kadim.1463064.
ISNAD Berber, Mehmet Akif. “Interest or Usury: Ottoman Credit History and the Transformation of Murabaha”. Kadim 9 (April 2025), 1-21. https://doi.org/10.54462/kadim.1463064.
JAMA Berber MA. Interest or Usury: Ottoman Credit History and the Transformation of Murabaha. Kadim. 2025;:1–21.
MLA Berber, Mehmet Akif. “Interest or Usury: Ottoman Credit History and the Transformation of Murabaha”. Kadim, no. 9, 2025, pp. 1-21, doi:10.54462/kadim.1463064.
Vancouver Berber MA. Interest or Usury: Ottoman Credit History and the Transformation of Murabaha. Kadim. 2025(9):1-21.
 Download Cover Image
88x31.png  open-access-logo.png  images?q=tbn:ANd9GcQKurpqhgieBxqOS1hEggq2Nho1OntufBsOtD71QgIfZiIrXrJsN0NGOJ9XnBNFaDtuKA&usqp=CAU  COPE.jpg ?url=http%3A%2F%2Fchronicle-brightspot.s3.amazonaws.com%2F08%2Fef%2F76a3b8edc13339e8299f84677342%2Fsherpa-romeo-long-logo.jpg
Articles Published in Kadim are Licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License (CC BY-NC 4.0). Kadim provides immediate open-access to its content, reflecting its conviction in advancing global knowledge exchange. The opinions presented in the articles are the sole responsibility of their respective authors and do not present the views or opinions of Kadim. Terms of Use & Privacy Policy.