A Work Attributed to Abdullah Bosnevi: Rüstem Pasha-zâde Hüseyİn's Commentary on Qasida al-Munfarija
Abstract
Rüstem Pasha-zade Hüseyin was a scholar and poet who lived from the second half of the 16th century to the first quarter of the 17th century. Having received a good education, he served in various madrasas of his time and gained renown both for his commentaries and poetry. One of his most significant works is a commentary on Ibnü’n-Nahvi’s famous Qasida al-Munfarija. Numerous manuscript copies of this commentary exist in manuscript libraries, and it has been published as a master's thesis. One of these manuscripts housed in the Süleymaniye Library (Ayasofya 2077/6) contains Qasida al-Munfarija bound together with works by Abdullah Bosnevi. Hence, in the secondary literature the commentary on Qasida al-Munfarija has been mistakenly attributed to Abdullah Bosnevi. This paper seeks to correct this misattribution
References
- Akar, Ayşe Mine. “Düzeltme: Abdullah Bosnevî’nin Allah İsminin Harfleriyle İlgili Bir Risâlesi: Tahlîl, Tahkîk ve Tercüme (Cilt 7, Sayı 13, Bahar 2019)”. Dergiabant 1 1/2 ( 2023), 472-473.
- Bankır, Mehmet Malik. Şerh-i Cezîre-i Mesnevî. İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2004.
- Çiftçi, İlhami. Abdullah Bosnevî’nin Fusûs Şerhi Mukaddimesinde İbn-i Arabî Düşüncesi. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
- Durmuş, İsmail - Elmalı, Hüseyin. “İbnü’n-Nahvî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 21/163- 164. İstanbul: TDV Yayınları, 2000.
- Elmalı, Hüseyin. “İbnu’n-Nahvi, el-Kasidetü’l-Münferice’si ve Tercümesi”. Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 16 (2002), 37-56.
- Göven, Özgür. Abdullah Bosnevî’nin Eserleri ve Vahdet-i Vücûd Şerh Geleneğine Katkıları. Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2022.
- Gürbüz, Mehmet. “Hasîbî, Güzelce Rüstem Paşa-zâde Hüseyin Efendi”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. Erişim 11 Ocak 2025. https://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/hasibi-guzelce-rustem-pasazade
- Hüseyin bin Rüstem, Şerh-i Kasîde-i Münferice. İstanbul: Nuruosmaniye Kütüphanesi, 4038, 1b-72a.
- Hüseyin bin Rüstem. Şerh-i Kasîde-i Münferice. İstanbul: Süleymaniye Kütüphanesi, Yazma Bağışlar, 1402/1, 1b-24b.
- Kara, Rabia. “Türk Edebiyatında Kasîde-i Münferice Şerhleri”. Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi 27 (2021), 327-373.
- Karakuş, Yasin - Ünverdi, Şehmus. “Klasik Edebiyatımızda Münâcât ve Abdullah Bosnevî’nin Mensur Arapça Münâcâtı”. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 22/2 (2022), 191-205.
- Kartal, Abdullah. “Bursa’da Bosnalı Bir Melâmî Abdullah Bosnevî Hayatı, Eserleri ve Bir Kasidesi”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 6/6 (1994), 297-311.
- Kartal, Abdullah. Abdullah Bosnevî ve Merâtib-i Vücûd ile İlgili Bir Risâlesi. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 1996.
- Kaya, Zeliha. Hüseyn bin Rüstem’in Kasîde-i Münferice Şerhi. Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2021.
- Okudan, Ömer. Abdullah Bosnevî’nin Gülşen-i Râz-ı Ârifân Adlı Eseri (İnceleme-Metin). İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2023.
- Tüzel, Bilge. “Şerhu Kasidetü’l-Münfrice”. Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü. Erişim 11 Ocak 2025. https://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/serhu-kasidetu-l-munfrice.
- Ünal, Mehmet. “Bosnevî, Abdullah (Rumî)”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. Erişim 11 Ocak 2025. https://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/bosnevi-abdullah-rumi.
Abstract
16. yüzyılın ikinci yarısından 17. yüzyılın ilk çeyreğine dek yaşamış olan Rüstem Paşa-zâde Hüseyin Efendi, iyi bir tahsil aldıktan sonra dönemin farklı medreselerinde müderrislik yapmış, şairliği yanında şârihliğiyle de meşhur olmuş bir bilgindir. İbnü’n-Nahvî’nin meşhur Münferice Kasidesi üzerine kaleme aldığı metin, onun önemli şerhlerinden biridir. Bir yüksek lisans teziyle neşredilmiş de olan bu şerhin, yazma eser kütüphanelerinde birçok nüshası bulunmaktadır. Ancak eserin Süleymaniye Kütüphanesi Ayasofya 2077/6 numarada kayıtlı nüshası, bazı çalışmalarda, aynı yazmadaki eserlerin bir kısmının Abdullâh Bosnevî’ye ait olmasına dayanılarak ona ait müstakil bir eser olarak değerlendirilmiş ve bu yanlış değerlendirme, literatürde tekrarlana gelmiştir. Bu çalışmayla literatürdeki bu yanlışlığa dikkat çekilmesi ve söz konusu hatanın giderilmesi amaçlanmıştır.
References
- Akar, Ayşe Mine. “Düzeltme: Abdullah Bosnevî’nin Allah İsminin Harfleriyle İlgili Bir Risâlesi: Tahlîl, Tahkîk ve Tercüme (Cilt 7, Sayı 13, Bahar 2019)”. Dergiabant 1 1/2 ( 2023), 472-473.
- Bankır, Mehmet Malik. Şerh-i Cezîre-i Mesnevî. İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2004.
- Çiftçi, İlhami. Abdullah Bosnevî’nin Fusûs Şerhi Mukaddimesinde İbn-i Arabî Düşüncesi. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
- Durmuş, İsmail - Elmalı, Hüseyin. “İbnü’n-Nahvî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 21/163- 164. İstanbul: TDV Yayınları, 2000.
- Elmalı, Hüseyin. “İbnu’n-Nahvi, el-Kasidetü’l-Münferice’si ve Tercümesi”. Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 16 (2002), 37-56.
- Göven, Özgür. Abdullah Bosnevî’nin Eserleri ve Vahdet-i Vücûd Şerh Geleneğine Katkıları. Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2022.
- Gürbüz, Mehmet. “Hasîbî, Güzelce Rüstem Paşa-zâde Hüseyin Efendi”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. Erişim 11 Ocak 2025. https://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/hasibi-guzelce-rustem-pasazade
- Hüseyin bin Rüstem, Şerh-i Kasîde-i Münferice. İstanbul: Nuruosmaniye Kütüphanesi, 4038, 1b-72a.
- Hüseyin bin Rüstem. Şerh-i Kasîde-i Münferice. İstanbul: Süleymaniye Kütüphanesi, Yazma Bağışlar, 1402/1, 1b-24b.
- Kara, Rabia. “Türk Edebiyatında Kasîde-i Münferice Şerhleri”. Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi 27 (2021), 327-373.
- Karakuş, Yasin - Ünverdi, Şehmus. “Klasik Edebiyatımızda Münâcât ve Abdullah Bosnevî’nin Mensur Arapça Münâcâtı”. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 22/2 (2022), 191-205.
- Kartal, Abdullah. “Bursa’da Bosnalı Bir Melâmî Abdullah Bosnevî Hayatı, Eserleri ve Bir Kasidesi”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 6/6 (1994), 297-311.
- Kartal, Abdullah. Abdullah Bosnevî ve Merâtib-i Vücûd ile İlgili Bir Risâlesi. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 1996.
- Kaya, Zeliha. Hüseyn bin Rüstem’in Kasîde-i Münferice Şerhi. Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2021.
- Okudan, Ömer. Abdullah Bosnevî’nin Gülşen-i Râz-ı Ârifân Adlı Eseri (İnceleme-Metin). İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2023.
- Tüzel, Bilge. “Şerhu Kasidetü’l-Münfrice”. Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü. Erişim 11 Ocak 2025. https://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/serhu-kasidetu-l-munfrice.
- Ünal, Mehmet. “Bosnevî, Abdullah (Rumî)”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. Erişim 11 Ocak 2025. https://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/bosnevi-abdullah-rumi.
Details
| Primary Language | Turkish |
|---|---|
| Subjects | Ottoman Culture and Art |
| Journal Section | Research Notes |
| Authors | |
| Publication Date | April 15, 2025 |
| Submission Date | January 12, 2025 |
| Acceptance Date | March 19, 2025 |
| Published in Issue | Year 2025 Issue: 9 |
