Askerî rütbeler, bir ordunun teşkilat yapısını gösteren ve düzenini sağlayan en önemli unsurlardandır. Rütbelerin varlığı ile ordu içerisinde sorumluluklar belirlenir, disiplin sağlanır, kontrol sistemi kolaylaşır ve koordinasyon etkili bir şekilde kurulur. Ayrıca rütbeler, askerlerin toplum içinde ve diğer askerler arasında tanınmasını, saygı görmesini de sağlar. Orduların temel terimlerinden olan bu rütbelerin incelenmesiyle, ordulara ait yukarıda bahsedilen hususlarda çeşitli bilgiler elde edilebilir.
Bu çalışmada, eski Türk yazıtlarının tamamına yakını taranarak, yazıtlarda bulunan askerî rütbeler tespit edilmiş ve incelenmiştir. Tarama sonucunda yazıtlar döneminde askerî yapı içerisinde on başı, yüz başı, bėş yüz başı, tokuz yüz başı, bıŋ başı, bėş bıŋ başı, bıŋa başı, buyruk, iç buyruk, iç buyruk başı, çawış, er, er başı, seŋün, sü başı, iç sü başı, totok, turgak başı, otuz er başı(?) rütbelerinin bulunduğu görülmüştür. O dönemde burada değinilen rütbelerin dışında başka rütbelerin de kullanıldığı mutlaktır ancak yazıtlarda tanıklanmadığı için bu çalışmada yer almamaktadır. Çalışmada rütbelerin hangi yazıtlarda bulunduğu, kaç kez geçtiği, Türkologlar tarafından nasıl anlamlandırıldıkları, sözcük kökenleri ve günümüz Türkiye’sinde yaşayıp yaşamadıklarına dair çeşitli bilgiler verilmiştir. Ayrıca rütbelerin satırda geçtiği bağlamlarından yola çıkarak yaptıkları görevler ve birliklerine dair bazı çıkarımlarda bulunulmuş, bunlar örneklerle desteklenmiştir.
Primary Language | Turkish |
---|---|
Subjects | Linguistics (Other) |
Journal Section | Research Articles |
Authors | |
Publication Date | June 28, 2025 |
Submission Date | November 13, 2024 |
Acceptance Date | May 9, 2025 |
Published in Issue | Year 2025 Volume: 22 Issue: 86 |