Research Article
BibTex RIS Cite

SOMUT OLMAYAN KÜLTÜREL MİRAS VE TURİZM BAĞLAMINDA AYBASTI VE KABATAŞ YÖRESİ EFSANELERİ

Year 2025, Volume: 22 Issue: 86, 871 - 887, 28.06.2025
https://doi.org/10.56694/karadearas.1644951

Abstract

Türkiye’de somut olmayan kültürel miras çalışmaları 2006 yılından beri hız kazanmıştır. Somut olmayan kültürel miras çalışmalarının amacı tanıtma, korunma ve yaşatmadır. Son yıllarda bu kültürel unsurların turizm gibi faali-yetlerde kazanç getirici bir unsur olarak değerlendirildiği de görülmektedir. Yapılan çalışmalardan somut olma-yan kültürel mirasın halk anlatıları başlığı altında bulunan efsanelerin kültür, inanç ve sağlık turizminde etkili olduğu bilinmektedir. Çalışmanın ekseninde yer alan ve efsaneleriyle öne çıkan Aybastı ve Kabataş yöresi, Ordu ilinin güney batısında yer alan ortak tarihî ve kültürel değerlere sahip iki ilçedir. Yöre, birçok medeniyete ev sa-hipliği yapmıştır ve bu nedenle zengin bir tarihî ve kültürel geçmişe sahiptir. Bu tarihî ve kültürel zenginliğin bir ifadesi olarak yörede tarihî ve dinî birçok efsane anlatılmaktadır. Bu efsanelerin yöreye sosyal ve ekonomik yön-den fayda sağlaması için kültür ve inanç turizmine kazandırılması gerekmektedir. Bu çalışmada, nitel araştırma türlerinden doküman incelemesi ve literatür taraması yöntemleriyle somut olmayan kültürel miras, Aybastı ve Kabataş yöresi, turizm ve kültür turizmi hakkında bilgi verilmiş, Aybastı ve Kabataş yöresinin yazılı kaynaklarda yer alan efsaneleri metin ve bağlam merkezli içerik analiziyle incelenmiştir. Yapılan bu incelemede yöre efsanele-rinin mekân, kahraman, olay örgüleri ve motiflerinin turizm kapsamında kitap, broşür, hediyelik eşya ve anıt gibi alanlarda tanıtım ve çevre düzenlemelerinde değerlendirilmesinin gerektiği ortaya konulmuştur.

Ethical Statement

Yoktur

Supporting Institution

Yoktur

Thanks

Derginin yayımında emeği geçen herkese teşekkürler...

References

  • AÇA, M. (2021). “Toplumlaşma ve Toplumsallaşma Eşiğinde Kültür”. Halk Bilimi El Kitabı. (ed. Mustafa Aça). Ankara: Nobel Yayıncılık: 1-13.
  • AÇA, M. (2021). “Toplumlaşma ve Toplumsallaşma Eşiğinde Kültür”. Halk Bilimi El Kitabı. (ed. Mustafa Aça). Ankara: Nobel Yayıncılık: 529-537.
  • AKKUŞ, E. (2018). Ordu Efsaneleri. Ordu: Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi).
  • AKTULUM, K. (2013). Folklor ve Metinlerarasılık. Konya: Çizgi Kitabevi.
  • AYBASTI NÜFUSU (2025). “Aybastı Nüfusu.” Erişim Tarihi: 15.01.2025, 18.00. https://www.nufusu.com/ilce/aybasti_ordu-nufusu
  • AYBASTI. MEB (2025). “Aybastı Kültürü.” Erişim Tarihi: 15.01.2025, 18.00. https://aybasti.meb.gov.tr/www/aybasti- kulturu/icerik/385
  • AYBASTI (2025). “Aybastı Tarihi.” Erişim Tarihi: 15.01.2025, 18.00. http://www.aybasti.gov.tr/ilcemizin-tarihcesi
  • BAŞ, M. (2014). İlkçağ’dan Günümüze Ordu Yöresi Tarihi. Ankara: Yason Yayınları.
  • BATES, D. G. (2009). 21. Yüzyılda Kültürel Antropoloji İnsanın Doğadaki Yeri. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
  • BORATAV, P. N. (1995). 100 Soruda Türk Halk Edebiyatı. İstanbul: Gerçek Yayınevi.
  • ÇİÇEK, İ. vd. (1997). Özellik ve Güzellikleriyle Aybastı. Ordu: Rida Ofset.
  • ÇOBANOĞLU, Ö. (1999). “Halkbilimi Açısından Gelenek, Turizm ve İcad Edilmiş Gelenek Bağlamında Ayvalık Şeytan Sofrası Örneği”. Millî Folklor. 11(43): 7-12.
  • ÇOKİŞLER, N. (2013). Türk Halk Kültürü Ürünlerinin Turizmde Kullanımı. İzmir: Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. (Yayımlanmamış doktora tezi).
  • ÇORUH, S. (1969). Genel Turizm Bilgisi. Ankara: Güven Matbaası.
  • ÇULLU KAYGISIZ, N. (2024). “Turist Rehberlerinin Turlarda Mitoloji ve Efsane Kullanımları Üzerine Bir Araştırma”. Sinop Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 8(2): 912-933. https://doi.org/10.30561/sinopusd.1405589
  • DEMİR, N. (2001). “Ordu Yöresinde Kültür Varlıkları”. Dünden Bugüne Ordu İli. (ed. Ö.S. Yıldırım). Konya: Y. Yok: 59-86.
  • DEMİR, N. (2006). Ordu Yöresi Tarihinin Kaynakları IX. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
  • DEMİR, N. (2007). Hacıemiroğulları Beyliği. İstanbul: Neden Kitap Yayınları.
  • GÖKALP, Z. (1976). Türkçülüğün Esasları. (hzl. Mehmet Kaplan). İstanbul: Millî Eğitim Basımevi.
  • İCH. UNESCO (2025). “SOKÜM Listesi.” Erişim Tarihi: 14.01.2025, 15.08. https://ich.unesco.org/en/lists
  • İNAL, B. - M. ÖZÇİFT (1986). Ordu 1986. Ordu: Ordu Ticaret ve Sanayi Odası Yayınları.
  • KABATAŞ (2025). “Kabataş Tarihçe.” Erişim Tarihi: 14.01.2025, 17.51. http://www.kabatas.gov.tr/tarihce
  • KABATAŞ NÜFUSU (2025). “Kabataş Nüfusu.” Erişim Tarihi: 14.01.2025, 17.51. https://www.nufusu.com/ilce/kabatas_ordu-nufusu
  • KARAÇELİK, V.- Y. TEKİN (2024). “Somut Olmayan Kültürel Miras Unsuru Olarak Efsaneler: Balıkesir İçin Yenilikçi Bir Festival Önerisi”. Journal of New Tourism Trends (JOINNTT). 5(1): 34-47. https://doi.org/10.58768/joinntt.1479814.
  • KTB (2025). “Kabataş Kültürü.” Erişim Tarihi: 14.01.2025, 17.51. https://ordu.ktb.gov.tr/TR-106766/kabatas.html
  • MUNSTERS, W. – D.F.D. KLUMBİS (2006). “Culture as a Component of the Hospitality Product”. International
  • Cultural Tourism: Management, İmplications and Cases. (ed. D. Leslie-M. Sigala). Great Britain: Elsevier Butterworth Heinemann, Printed and Bound: 26-40. https://books.google.com.tr/books? id=lmEeJb9rySYC&pg=PA51&hl=tr&source=gbs_toc_r&cad=1#v=onepage&q&f=true
  • ÖREN, Ü. (1998). Turizm, Kültür, Arkeoloji İlişkileri. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. (Yayımlanmamış doktora tezi).
  • ÖZDEMİR, N. (2007). “Kültür-Tüketim İlişkisi ve Kültür Ekonomisi”. Tüketici Yazıları I. (ed. Müberra Babaoğul-Arzu Şener). Ankara: Hacettepe Üniversitesi TÜBADEM: 223-240.
  • POLAT, S. A.-O. BATMAN (2010). “Efsanelerin Turistik Çekicilik Üzerine Etkileri: Profesyonel Turist Rehberlerine Yönelik Bir Araştırma”. Social Sciences. 5(4): 367-395. https://doi.org/10.12739/10.12739
  • SAKAOĞLU, S. (2009). Efsane Araştırmaları. Konya: Kömen Yayınevi.
  • SEYIDOĞLU, B. (1985). Erzurum Efsaneleri. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
  • ŞENGEL, S. (2012). 12. Aybastı-Kabataş Kurultayı, Yöre Kültürü. Ankara: Detay Yayıncılık.
  • UNESCO (2025). “Türkiye Millî Komisyonu.” Erişim Tarihi: 14.01.2025, 14.53.
  • https://www.unesco.org.tr/Pages/126/123/UNESCO-Somut-Olmayan-K%C3%BClt%C3%BCrel-Miras-Listeleri
  • YAKEGM (2025). “SOKÜM.” Erişim Tarihi: 15.01.2025, 10.53. https://yakegm.ktb.gov.tr/TR-345089/somut- olmayan-kulturel-miras-nedir.html
  • YAKEGM (2025). “Ulusal Envanter.” Erişim Tarihi: 15.01.2025, 10.39. https://yakegm.ktb.gov.tr/TR-344757/somut- olmayan-kulturel-miras-turkiye-ulusal-envanteri.html
  • YEDİYILDIZ, B. (1985). Ordu Kazası Sosyal Tarihi. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
  • YEDİYILDIZ, B. (2021). Ordu Tarihinden İzler. Ankara: OBB Kültür Yayınları.
  • YEDİYILDIZ, B.-Ü. ÜSTÜN (1992). Ordu Yöresi Tarihinin Kaynakları-1 1455 Tarihli Tahrir Defteri. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.

LEGENDS OF AYBASTI AND KABATAŞ REGION IN THE CONTEXT OF INTANGIBLE CULTURAL HERITAGE AND TOURISM

Year 2025, Volume: 22 Issue: 86, 871 - 887, 28.06.2025
https://doi.org/10.56694/karadearas.1644951

Abstract

Intangible cultural heritage studies in Turkey have gained momentum since 2006. The aim of intangible cultural heritage studies is to promote, protect and sustain. In recent years, it has been observed that these cultural ele-ments have been evaluated as a profitable element in activities such as tourism. It is known from the studies that the legends under the title of folk narratives of intangible cultural heritage are effective in culture, faith and health tourism. Aybastı and Kabataş regions, which are at the center of the study and stand out with their le-gends, are two districts with common historical and cultural values located in the southwest of Ordu province. The region has hosted many civilizations and therefore has a rich historical and cultural past. As an expression of this historical and cultural wealth, many historical and religious legends are told in the region. In order for these legends to provide social and economic benefits to the region, they should be included in culture and faith tou-rism. In this study, information was given about intangible cultural heritage, Aybastı and Kabataş region, tourism and cultural tourism with the methods of document review and literature review, which are qualitative research types, and the legends of Aybastı and Kabataş region in written sources were examined with text and context-centered content analysis. In this examination, it was revealed that the place, hero, plot and motifs of the regional legends should be evaluated in promotion and environmental arrangements in areas such as books, brochures, souvenirs and monuments within the scope of tourism.

References

  • AÇA, M. (2021). “Toplumlaşma ve Toplumsallaşma Eşiğinde Kültür”. Halk Bilimi El Kitabı. (ed. Mustafa Aça). Ankara: Nobel Yayıncılık: 1-13.
  • AÇA, M. (2021). “Toplumlaşma ve Toplumsallaşma Eşiğinde Kültür”. Halk Bilimi El Kitabı. (ed. Mustafa Aça). Ankara: Nobel Yayıncılık: 529-537.
  • AKKUŞ, E. (2018). Ordu Efsaneleri. Ordu: Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi).
  • AKTULUM, K. (2013). Folklor ve Metinlerarasılık. Konya: Çizgi Kitabevi.
  • AYBASTI NÜFUSU (2025). “Aybastı Nüfusu.” Erişim Tarihi: 15.01.2025, 18.00. https://www.nufusu.com/ilce/aybasti_ordu-nufusu
  • AYBASTI. MEB (2025). “Aybastı Kültürü.” Erişim Tarihi: 15.01.2025, 18.00. https://aybasti.meb.gov.tr/www/aybasti- kulturu/icerik/385
  • AYBASTI (2025). “Aybastı Tarihi.” Erişim Tarihi: 15.01.2025, 18.00. http://www.aybasti.gov.tr/ilcemizin-tarihcesi
  • BAŞ, M. (2014). İlkçağ’dan Günümüze Ordu Yöresi Tarihi. Ankara: Yason Yayınları.
  • BATES, D. G. (2009). 21. Yüzyılda Kültürel Antropoloji İnsanın Doğadaki Yeri. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
  • BORATAV, P. N. (1995). 100 Soruda Türk Halk Edebiyatı. İstanbul: Gerçek Yayınevi.
  • ÇİÇEK, İ. vd. (1997). Özellik ve Güzellikleriyle Aybastı. Ordu: Rida Ofset.
  • ÇOBANOĞLU, Ö. (1999). “Halkbilimi Açısından Gelenek, Turizm ve İcad Edilmiş Gelenek Bağlamında Ayvalık Şeytan Sofrası Örneği”. Millî Folklor. 11(43): 7-12.
  • ÇOKİŞLER, N. (2013). Türk Halk Kültürü Ürünlerinin Turizmde Kullanımı. İzmir: Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. (Yayımlanmamış doktora tezi).
  • ÇORUH, S. (1969). Genel Turizm Bilgisi. Ankara: Güven Matbaası.
  • ÇULLU KAYGISIZ, N. (2024). “Turist Rehberlerinin Turlarda Mitoloji ve Efsane Kullanımları Üzerine Bir Araştırma”. Sinop Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 8(2): 912-933. https://doi.org/10.30561/sinopusd.1405589
  • DEMİR, N. (2001). “Ordu Yöresinde Kültür Varlıkları”. Dünden Bugüne Ordu İli. (ed. Ö.S. Yıldırım). Konya: Y. Yok: 59-86.
  • DEMİR, N. (2006). Ordu Yöresi Tarihinin Kaynakları IX. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
  • DEMİR, N. (2007). Hacıemiroğulları Beyliği. İstanbul: Neden Kitap Yayınları.
  • GÖKALP, Z. (1976). Türkçülüğün Esasları. (hzl. Mehmet Kaplan). İstanbul: Millî Eğitim Basımevi.
  • İCH. UNESCO (2025). “SOKÜM Listesi.” Erişim Tarihi: 14.01.2025, 15.08. https://ich.unesco.org/en/lists
  • İNAL, B. - M. ÖZÇİFT (1986). Ordu 1986. Ordu: Ordu Ticaret ve Sanayi Odası Yayınları.
  • KABATAŞ (2025). “Kabataş Tarihçe.” Erişim Tarihi: 14.01.2025, 17.51. http://www.kabatas.gov.tr/tarihce
  • KABATAŞ NÜFUSU (2025). “Kabataş Nüfusu.” Erişim Tarihi: 14.01.2025, 17.51. https://www.nufusu.com/ilce/kabatas_ordu-nufusu
  • KARAÇELİK, V.- Y. TEKİN (2024). “Somut Olmayan Kültürel Miras Unsuru Olarak Efsaneler: Balıkesir İçin Yenilikçi Bir Festival Önerisi”. Journal of New Tourism Trends (JOINNTT). 5(1): 34-47. https://doi.org/10.58768/joinntt.1479814.
  • KTB (2025). “Kabataş Kültürü.” Erişim Tarihi: 14.01.2025, 17.51. https://ordu.ktb.gov.tr/TR-106766/kabatas.html
  • MUNSTERS, W. – D.F.D. KLUMBİS (2006). “Culture as a Component of the Hospitality Product”. International
  • Cultural Tourism: Management, İmplications and Cases. (ed. D. Leslie-M. Sigala). Great Britain: Elsevier Butterworth Heinemann, Printed and Bound: 26-40. https://books.google.com.tr/books? id=lmEeJb9rySYC&pg=PA51&hl=tr&source=gbs_toc_r&cad=1#v=onepage&q&f=true
  • ÖREN, Ü. (1998). Turizm, Kültür, Arkeoloji İlişkileri. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. (Yayımlanmamış doktora tezi).
  • ÖZDEMİR, N. (2007). “Kültür-Tüketim İlişkisi ve Kültür Ekonomisi”. Tüketici Yazıları I. (ed. Müberra Babaoğul-Arzu Şener). Ankara: Hacettepe Üniversitesi TÜBADEM: 223-240.
  • POLAT, S. A.-O. BATMAN (2010). “Efsanelerin Turistik Çekicilik Üzerine Etkileri: Profesyonel Turist Rehberlerine Yönelik Bir Araştırma”. Social Sciences. 5(4): 367-395. https://doi.org/10.12739/10.12739
  • SAKAOĞLU, S. (2009). Efsane Araştırmaları. Konya: Kömen Yayınevi.
  • SEYIDOĞLU, B. (1985). Erzurum Efsaneleri. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
  • ŞENGEL, S. (2012). 12. Aybastı-Kabataş Kurultayı, Yöre Kültürü. Ankara: Detay Yayıncılık.
  • UNESCO (2025). “Türkiye Millî Komisyonu.” Erişim Tarihi: 14.01.2025, 14.53.
  • https://www.unesco.org.tr/Pages/126/123/UNESCO-Somut-Olmayan-K%C3%BClt%C3%BCrel-Miras-Listeleri
  • YAKEGM (2025). “SOKÜM.” Erişim Tarihi: 15.01.2025, 10.53. https://yakegm.ktb.gov.tr/TR-345089/somut- olmayan-kulturel-miras-nedir.html
  • YAKEGM (2025). “Ulusal Envanter.” Erişim Tarihi: 15.01.2025, 10.39. https://yakegm.ktb.gov.tr/TR-344757/somut- olmayan-kulturel-miras-turkiye-ulusal-envanteri.html
  • YEDİYILDIZ, B. (1985). Ordu Kazası Sosyal Tarihi. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
  • YEDİYILDIZ, B. (2021). Ordu Tarihinden İzler. Ankara: OBB Kültür Yayınları.
  • YEDİYILDIZ, B.-Ü. ÜSTÜN (1992). Ordu Yöresi Tarihinin Kaynakları-1 1455 Tarihli Tahrir Defteri. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
There are 40 citations in total.

Details

Primary Language Turkish
Subjects Turkish Folklore in the Türkiye Field
Journal Section Research Articles
Authors

Mustafa Eren 0000-0003-4153-2671

Publication Date June 28, 2025
Submission Date February 22, 2025
Acceptance Date June 28, 2025
Published in Issue Year 2025 Volume: 22 Issue: 86

Cite

APA Eren, M. (2025). SOMUT OLMAYAN KÜLTÜREL MİRAS VE TURİZM BAĞLAMINDA AYBASTI VE KABATAŞ YÖRESİ EFSANELERİ. Karadeniz Araştırmaları, 22(86), 871-887. https://doi.org/10.56694/karadearas.1644951
AMA Eren M. SOMUT OLMAYAN KÜLTÜREL MİRAS VE TURİZM BAĞLAMINDA AYBASTI VE KABATAŞ YÖRESİ EFSANELERİ. Karadeniz Araştırmaları. June 2025;22(86):871-887. doi:10.56694/karadearas.1644951
Chicago Eren, Mustafa. “SOMUT OLMAYAN KÜLTÜREL MİRAS VE TURİZM BAĞLAMINDA AYBASTI VE KABATAŞ YÖRESİ EFSANELERİ”. Karadeniz Araştırmaları 22, no. 86 (June 2025): 871-87. https://doi.org/10.56694/karadearas.1644951.
EndNote Eren M (June 1, 2025) SOMUT OLMAYAN KÜLTÜREL MİRAS VE TURİZM BAĞLAMINDA AYBASTI VE KABATAŞ YÖRESİ EFSANELERİ. Karadeniz Araştırmaları 22 86 871–887.
IEEE M. Eren, “SOMUT OLMAYAN KÜLTÜREL MİRAS VE TURİZM BAĞLAMINDA AYBASTI VE KABATAŞ YÖRESİ EFSANELERİ”, Karadeniz Araştırmaları, vol. 22, no. 86, pp. 871–887, 2025, doi: 10.56694/karadearas.1644951.
ISNAD Eren, Mustafa. “SOMUT OLMAYAN KÜLTÜREL MİRAS VE TURİZM BAĞLAMINDA AYBASTI VE KABATAŞ YÖRESİ EFSANELERİ”. Karadeniz Araştırmaları 22/86 (June 2025), 871-887. https://doi.org/10.56694/karadearas.1644951.
JAMA Eren M. SOMUT OLMAYAN KÜLTÜREL MİRAS VE TURİZM BAĞLAMINDA AYBASTI VE KABATAŞ YÖRESİ EFSANELERİ. Karadeniz Araştırmaları. 2025;22:871–887.
MLA Eren, Mustafa. “SOMUT OLMAYAN KÜLTÜREL MİRAS VE TURİZM BAĞLAMINDA AYBASTI VE KABATAŞ YÖRESİ EFSANELERİ”. Karadeniz Araştırmaları, vol. 22, no. 86, 2025, pp. 871-87, doi:10.56694/karadearas.1644951.
Vancouver Eren M. SOMUT OLMAYAN KÜLTÜREL MİRAS VE TURİZM BAĞLAMINDA AYBASTI VE KABATAŞ YÖRESİ EFSANELERİ. Karadeniz Araştırmaları. 2025;22(86):871-87.