Representation of Women in Abdülhak Hâmid Tarhan's Finten: An Analysis in the Context of Feminist Literary Theory
Abstract
Abdülhak Hâmid Tarhan has a different position from the artists of his period due to the fact that he deals with the social position of female protagonists in his works. This work, which feeds on the personal observations of the artist and is suitable to be evaluated within the scope of Marxist-socialist feminism theory, reveals how women are positioned in social and economic terms from the perspective of a male writer. In addition, the social and individual differences between men and women are clearly emphasised in the work. The fact that women are both economically dependent on men and seek emotional attachment in line with their gender roles in society is clearly addressed in the work. On the other hand, it is possible to see in the work a mental understanding that men act with the desire for power, power and possession. Finten, the protagonist of the work, is constructed as a figure who challenges the female roles of the period and seeks power and power. Finten, who takes a stance against the passive and dependent identity assigned to women by the patriarchal system, instrumentalises love and human relations in line with economic and social gains. In addition, the presence of different female characters in the work reveals the diversity of female experiences and the multifaceted effects of the social structure on women. This work, which deals with women not only as an emotional being but also as a strategic subject, stands out as a remarkable text when analysed from a literary and intellectual perspective in the context of feminist theory.
References
- Acar, Barış Berhem ve Seda Çetin. (2023). “Abdülhak Hâmid’in Oyunlarında Femme Fatale İmgesi: İçli Kız ve Finten Örneği”. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, Aralık– 40(2), ss. 439-454.
- Akyüz, Kenan. Modern Türk Edebiyatının Ana Çizgileri 1860-1923. İstanbul: İnkılâp Kitabevi, 2023.
- Altay, Saadet. (2019). “Ataerkillik ve Kadının İkincilliği; Kuramsal Bir Analiz”. e-Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi, Nisan, Cilt:11, Sayı:1 (23), ss. 417-427.
- Atay, Selçuk ve Ahmet Kaya. (2022). “Edebiyat Üstatlarımızın Aşkları” Röportajı ve Roman À Clef’e Bir Giriş Denemesi. 1.Uluslararası Türkoloji Kongresi: “Arayışlar ve Yönelimler”, ss. 22-37, Karabük.
- Aydınalp, Esra Başak. (2020). “Varoluşçu Özgürlük Bağlamında Kadın: Simone de Beauvoir ve İkinci Cinsiyet”. Litera: Dil, Edebiyat ve Kültür Araştırmaları Dergisi, 30(2), ss. 464-488.
- Baştan, Ajda. (2015). “Feminizm ve İngiliz Feminist Tiyatro”. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 3, Sayı: 21, s. 173-185.
- Beauvoir, Simone De. İkinci Cins. İstanbul: Payel Yayıncılık, 1993.
- Beuavoir, Simone De. [1. Baskı 1949]. İkinci Cinsiyet-Yaşanmış Deneyim (C. II).
- (çev.) G. Acar-Savran, İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları, 2021.
- Beauvoir, Simone De. Ben Bir Feministim. İstanbul: Kadın Çevresi Yayınları, 1986.
- Bennett, Andrew & Royle Nicholas. Edebiyat, Eleştiri ve Kurama Giriş. (çev.) Deniz Tekin, İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2018.
- Butler, Judith. Cinsiyet Belası. İstanbul: Metis Yayınları, 2014.
- Gürsoy, Belkıs. Abdülhak Hamid Tarhan’ın Tiyatro Eserlerinde Kadın (Doktora Tezi). Atatürk Üniversitesi, Erzurum, 1981.
- Çakır, Serpil. (2008). “Kapitalizm ve Patriyarkaya Karşı: Sosyalist Feminizm”. Toplum ve Demokrasi, 2 (4), Eylül-Aralık, ss. 185-196.
- Demirdağ, Refika Altıkulaç. (2023). “Abdülhak Hâmid’in Finten Adlı Oyununda Kötü Kadın Tipi ve Felsefi Huzursuzluk”. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 13, ss. 390-400.
- Dikici, Erkan. (2016). “Feminizmin üç ana akımı: Liberal, marxist ve radikal feminizm teorileri”. International Journal of Social Science, 43, ss. 523-532.
- Engels, Friedrich. Ailenin, Özel Mülkiyetin ve Devletin Kökeni. Yer belirtilmemiş: Eriş Yayınları, 2003.
- Enginün, İnci. Abdülhak Hâmid Tarhan. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 1986.
- Enginün, İnci. Duhter-i Hindû, Finten. Abdülhak Hâmid Tarhan Tiyatroları 3. İstanbul: Dergâh Yayınları, 1998, 7-33.
- Gardner, Catherine Vıllanueva. Historical Dictionary of Feminist Philosophy. Lanham, Maryland: Scarecrow Press, 2006.
- Hisarcıklılar, Emel. (2022). “Kadıköyü’nün Romanı” Adlı Eserin Beauvior’un Feminist Edebiyat Kuramı Doğrultusunda İncelenmesi. Gazi Türkiyat, 31, ss. 63-78.
- Karakaya, Handan. (2018). “Görünmez Emek ve Ev Kadınları”. Fırat Üniversitesi İİBF Uluslararası İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, cilt:2, sayı:1, ss. 73-94.
- Marshall, Gordon. Sosyoloji Sözlüğü. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları, 2021.
- Akün, Ömer Faruk. “Türk Edebiyatı”, İslam Ansiklopedisi. İstanbul: Millî Eğitim Basımevi, 1988.
- Sançar, Nejdet. (1954). Abdülhak Hâmid Tarhan’ın Eserleri. Cilt 3, sayı 2, ss. 171-184.
- Tarhan, Abdülhak Hâmid. Finten. Ankara: Maarif Basımevi, 1959.
- Tanpınar, Ahmet Hamdi. XIX. Asır Türk Edebiyatı Tarihi. İstanbul: Dergâh Yayınları, 2022.
- Uğurcan, Sema. Abdülhak Hâmid Tarhan’ın Eserlerinde Tarih. İzmir: Akademi Kitabevi, 2002.
- Ünaydın, Ruşen Eşref. Diyorlar ki. (Yay. Haz.) Ş. Kutlu, Ankara: Ketebe Yayınları, 1985.
Abdülhak Hâmid Tarhan’ın Finten Adlı Eserinde Kadının Temsili: Feminist Edebiyat Kuramı Bağlamında Bir Analiz
Abstract
Abdülhak Hâmid Tarhan, kaleme aldığı eserlerinde kadın kahramanların toplumsal konumlarını ele alması nedeniyle dönemindeki sanatkârlardan farklı bir konuma sahiptir. Sanatkârın kişisel müşahedelerinden beslenen ve Marksist-sosyalist feminizm kuramı kapsamında değerlendirilmeye uygun olan bu eser, erkek bir yazarın bakış açısından kadının toplumsal ve ekonomik açılardan nasıl konumlandırıldığını gözler önüne serer. Bununla birlikte, eserde kadın ve erkek arasındaki toplumsal ve bireysel farklılıklar belirgin bir şekilde işlenmektedir. Kadınların toplumdaki cinsiyet rolleri doğrultusunda erkeklere hem ekonomik bağımlılık içinde hem de duygusal bir bağlılık arayışı içinde olmaları eserde açık bir şekilde ele alınır. Diğer yandan ise erkeklerin güç, iktidar ve sahip olma isteğiyle hareket ettikleri zihinsel bir anlayışı da eserde görmek mümkündür. Eserin başkahramanı Finten, dönemin kadın rollerine meydan okuyan, güç ve iktidar arayışındaki bir figür olarak kurgulanmıştır. Ataerkil sistemin kadına biçtiği edilgen ve bağımlı kimliğe karşıt bir duruş sergileyen Finten, aşkı ve insan ilişkilerini ekonomik ve toplumsal kazanımlar doğrultusunda araçsallaştırır. Bununla birlikte eserde farklı kadın karakterlerin yer alması, kadınlık deneyimlerinin çeşitliliğini ve toplumsal yapının kadınlar üzerindeki çok yönlü etkilerini gözler önüne serer. Kadının yalnızca duygusal bir varlık olarak değil, aynı zamanda stratejik bir özne olarak da ele alındığı bu eser, feminizm kuramı bağlamında edebî ve düşünsel açıdan incelendiğinde dikkate değer bir metin olarak öne çıkar.
References
- Acar, Barış Berhem ve Seda Çetin. (2023). “Abdülhak Hâmid’in Oyunlarında Femme Fatale İmgesi: İçli Kız ve Finten Örneği”. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, Aralık– 40(2), ss. 439-454.
- Akyüz, Kenan. Modern Türk Edebiyatının Ana Çizgileri 1860-1923. İstanbul: İnkılâp Kitabevi, 2023.
- Altay, Saadet. (2019). “Ataerkillik ve Kadının İkincilliği; Kuramsal Bir Analiz”. e-Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi, Nisan, Cilt:11, Sayı:1 (23), ss. 417-427.
- Atay, Selçuk ve Ahmet Kaya. (2022). “Edebiyat Üstatlarımızın Aşkları” Röportajı ve Roman À Clef’e Bir Giriş Denemesi. 1.Uluslararası Türkoloji Kongresi: “Arayışlar ve Yönelimler”, ss. 22-37, Karabük.
- Aydınalp, Esra Başak. (2020). “Varoluşçu Özgürlük Bağlamında Kadın: Simone de Beauvoir ve İkinci Cinsiyet”. Litera: Dil, Edebiyat ve Kültür Araştırmaları Dergisi, 30(2), ss. 464-488.
- Baştan, Ajda. (2015). “Feminizm ve İngiliz Feminist Tiyatro”. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 3, Sayı: 21, s. 173-185.
- Beauvoir, Simone De. İkinci Cins. İstanbul: Payel Yayıncılık, 1993.
- Beuavoir, Simone De. [1. Baskı 1949]. İkinci Cinsiyet-Yaşanmış Deneyim (C. II).
- (çev.) G. Acar-Savran, İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları, 2021.
- Beauvoir, Simone De. Ben Bir Feministim. İstanbul: Kadın Çevresi Yayınları, 1986.
- Bennett, Andrew & Royle Nicholas. Edebiyat, Eleştiri ve Kurama Giriş. (çev.) Deniz Tekin, İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2018.
- Butler, Judith. Cinsiyet Belası. İstanbul: Metis Yayınları, 2014.
- Gürsoy, Belkıs. Abdülhak Hamid Tarhan’ın Tiyatro Eserlerinde Kadın (Doktora Tezi). Atatürk Üniversitesi, Erzurum, 1981.
- Çakır, Serpil. (2008). “Kapitalizm ve Patriyarkaya Karşı: Sosyalist Feminizm”. Toplum ve Demokrasi, 2 (4), Eylül-Aralık, ss. 185-196.
- Demirdağ, Refika Altıkulaç. (2023). “Abdülhak Hâmid’in Finten Adlı Oyununda Kötü Kadın Tipi ve Felsefi Huzursuzluk”. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 13, ss. 390-400.
- Dikici, Erkan. (2016). “Feminizmin üç ana akımı: Liberal, marxist ve radikal feminizm teorileri”. International Journal of Social Science, 43, ss. 523-532.
- Engels, Friedrich. Ailenin, Özel Mülkiyetin ve Devletin Kökeni. Yer belirtilmemiş: Eriş Yayınları, 2003.
- Enginün, İnci. Abdülhak Hâmid Tarhan. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 1986.
- Enginün, İnci. Duhter-i Hindû, Finten. Abdülhak Hâmid Tarhan Tiyatroları 3. İstanbul: Dergâh Yayınları, 1998, 7-33.
- Gardner, Catherine Vıllanueva. Historical Dictionary of Feminist Philosophy. Lanham, Maryland: Scarecrow Press, 2006.
- Hisarcıklılar, Emel. (2022). “Kadıköyü’nün Romanı” Adlı Eserin Beauvior’un Feminist Edebiyat Kuramı Doğrultusunda İncelenmesi. Gazi Türkiyat, 31, ss. 63-78.
- Karakaya, Handan. (2018). “Görünmez Emek ve Ev Kadınları”. Fırat Üniversitesi İİBF Uluslararası İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, cilt:2, sayı:1, ss. 73-94.
- Marshall, Gordon. Sosyoloji Sözlüğü. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları, 2021.
- Akün, Ömer Faruk. “Türk Edebiyatı”, İslam Ansiklopedisi. İstanbul: Millî Eğitim Basımevi, 1988.
- Sançar, Nejdet. (1954). Abdülhak Hâmid Tarhan’ın Eserleri. Cilt 3, sayı 2, ss. 171-184.
- Tarhan, Abdülhak Hâmid. Finten. Ankara: Maarif Basımevi, 1959.
- Tanpınar, Ahmet Hamdi. XIX. Asır Türk Edebiyatı Tarihi. İstanbul: Dergâh Yayınları, 2022.
- Uğurcan, Sema. Abdülhak Hâmid Tarhan’ın Eserlerinde Tarih. İzmir: Akademi Kitabevi, 2002.
- Ünaydın, Ruşen Eşref. Diyorlar ki. (Yay. Haz.) Ş. Kutlu, Ankara: Ketebe Yayınları, 1985.
Details
| Primary Language | Turkish |
|---|---|
| Subjects | Modern Turkish Literature in Turkiye Field |
| Journal Section | Research Articles |
| Authors | |
| Publication Date | June 18, 2025 |
| Submission Date | April 22, 2025 |
| Acceptance Date | May 26, 2025 |
| Published in Issue | Year 2025 Volume: 6 Issue: 11 |
