Research Article
BibTex RIS Cite

The Effectiveness of Online Early Literacy Training for Teachers of Children with Special Needs

Year 2025, Volume: 26 Issue: 2, 227 - 257, 30.05.2025

Abuzer Dalga , Birkan Güldenoğlu , Tevhide Kargın , Hilal Gengeç

https://doi.org/10.29299/kefad.1506813

Abstract

The primary aim of this study was to assess the effectiveness of early literacy training for teachers working with children with special needs or at-risk groups. The study involved 322 teachers, with 200 in the experimental group and 122 in the control group. Initially, all teachers underwent pre-tests to assess their early literacy proficiency. The "Early Literacy Training for Educators" was then delivered online to the experimental group, followed by post-tests to gauge training impact. Non-parametric methods were used due to data non-normality. Comparison of early literacy knowledge levels between groups via Mann-Whitney U test showed no significant pre-test score differences but significant post-test improvement favoring the experimental group. Further analysis using Wilcoxon Signed-Rank Test revealed no significant mean rank differences in pre- to post-tests for the control group, while the experimental group exhibited significant post-test score improvement. When all analyses were considered together, the study found that the training provided to teachers in the experimental group statistically increased their early literacy knowledge levels. The findings regarding teachers' early literacy knowledge levels were interpreted and presented in relation to the existing literature, and conclusions were drawn accordingly.

Keywords

Early literacy Children with special needs Risk group Teacher training

Project Number

220K191

References

  • Aarnoutse, C., van Leeuwe, J., & Verhoeven, L. (2005). Early literacy from a longitudinal perspective. Educational Research and Evaluation, 11(3), 253–275. https://doi.org/10.1080/08993400500101054
  • Akbey, G. Ö. (2016). Down sendromlu bireylerin akıcı okuma ve okuduğunu anlama ile fonolojik farkındalık düzeyleri arasındaki ilişki [Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi] Ulusal Tez Merkezi.
  • Akdal, D. (2020). Okul öncesi öğretmenlerinin “sesbilgisel farkındalık” kavramına yönelik bilgi düzeyleri ve sınıf içi etkinlikler. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(2), 496-515. https://doi.org/10.31592/aeusbed.653877
  • Akdal, D. (2018). Sesbilgisel farkındalık becerilerini desteklemeye yönelik SESFAR müdahale programının etkililiğinin incelenmesi [Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
  • Akdal, D. ve Kargın, T. (2019). Sesbilgisel farkındalık becerilerini desteklemeye yönelik SESFAR müdahale programının etkililiğinin incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 27(6), 2609-2620. https://doi.org/10.24106/kefdergi.3459
  • Akoğlu G. ve Turan F. (2012). Eğitsel müdahale yaklaşımı olarak sesbilgisel farkındalık: zihinsel engelli çocuklarda okuma becerilerine etkileri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,42,11-22. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/87261
  • Alhwaiti, M. (2024). Phonological awareness and rapid automatized naming as predictors of early literacy skills among children with mild to borderline intellectual functioning. Applied Neuropsychology: Child, 13(1), 8-16. https://doi.org/10.1080/21622965.2022.2106863
  • Altınkaynak, Ş. Ö. (2019). Okul öncesi dönemde erken okuryazarlık becerilerinin gelişimi. Dumlupınar Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 3(1), 37-49. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/662974
  • Altun, D. ve Tantekin-Erden, F. T. (2016). Okul öncesi öğretmen adaylarının erken okuryazarlık ile ilgili görüşleri ve staj uygulamaları. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 17(1), 241-261. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1489163
  • Armbruster, B. B., Lehr, F., & Osborn, J. (2003). Put reading first: The research building blocks for teaching children to read: Kindergarten through grade 3. National Institute for Literacy.
  • Aypak Caba, H. (2022). Okul öncesi eğitim öğretmenlerinin erken okuryazarlık becerileri hakkında görüşleri ile öğretme ve öğrenme yaklaşımları arasındaki ilişkinin incelenmesi [Tezsiz Yüksek Lisans Projesi, Pamukkale Üniversitesi]. https://hdl.handle.net/11499/39003
  • Baş, H. ve Nural, E. (2023). Türkiye’de öğretmen yetiştirme uygulamalarında yaşanan sorunların belirlenmesi ve çözüm önerilerine ilişkin öğretmen görüşlerinin değerlendirilmesi. Eğitim Bilim ve Araştırma Dergisi, 4(1), 16-46. https://doi.org/10.54637/ebad.1222046
  • Bautista, G. F., Ghesquière, P., & Torbeyns, J. (2023). Stimulating preschoolers’ early literacy development using educational technology: A systematic literature review. International Journal of Child-Computer Interaction, 39(100620), 1-22. https://doi.org/10.1016/j.ijcci.2023.100620
  • Bigozzi, L., Vettori, G., & Incognito, O. (2023). The role of preschoolers’ home literacy environment and emergent literacy skills on later reading and writing skills in primary school: A mediational model. Frontiers in psychology, 14, 1113822. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2023.1113822
  • Birgisdottir, F., Gestsdottir, S., & Geldhof, G. J. (2020). Early predictors of first and fourth grade reading and math: The role of self-regulation and early literacy skills. Early Childhood Research Quarterly, 53, 507-519. https://doi.org/10.1016/j.ecresq.2020.05.001
  • Blachman, B. A. (1991). Phonological awareness: Implications for prereading and early reading instruction. In Phonological processes in literacy: A tribute to Isabelle Y. Liberman, (1st ed., pp. 29-36). Routledge Press. https://doi.org/10.4324/9781315044439
  • Blaiklock, K. (2004). A critique of running records of children's oral reading. New Zealand Journal of Educational Studies, 39, 241-253. https://citeseerx.ist.psu.edu/document?repid=rep1&type=pdf&doi=8cf3c1f03edcc788c14fdd91473b6ff4d8eceb6c
  • Block, C. C., & Mangieri, J. N. (2003). Exemplary literacy teachers: promoting success for all children in grades K-5. Solving problems in the teaching of literacy. (1st ed., pp. 47-68). Guilford Publications. https://eric.ed.gov/?id=ED479084
  • Burger, A., & Chong, I. (2011). Receptive vocabulary. In S. Goldstein & J. A. Naglieri (Eds.), Encyclopedia of child behavior and development. Springer US. https://dx.doi.org/10.1007/978-0-387-79061-9
  • Bursuck, W., & Damer, M. (2007). Reading instruction for students who are at risk or have disabilities. Pearson Education Press. https://ptgmedia.pearsoncmg.com/imprint_downloads/merrill_professional/pdf/FM.pdf
  • Butterfuss, R., Kim, J., & Kendeou, P. (2020). Reading comprehension. Oxford Research Encyclopedia of Education 4(1), 1-24. https://eric.ed.gov/?redir=https%3a%2f%2fdoi.org%2f10.1093%2facrefore%2f9780190264093.013.865
  • Cabell, S. Q. Justice, L. M., Konold, T. R., & McGinty, A. S. (2011). Profiles of emergent literacy skills among preschool children who are at risk for academic difficulties. Early Childhood Research Quarterly, 26(1), 1-14. https://doi.org/10.1016/j.ecresq.2010.05.003
  • Castles, A., Rastle, K., & Nation, K. (2018). Ending the reading wars: Reading acquisition from novice to expert. Psychological Science in the Public Interest, 19(1), 5-51. https://doi.org/10.1177/1529100618772271
  • Catts, H., Adlof, S. M., & Weismer, S. E. (2006). Language deficits in poor comprehenders: A case for the simple view of reading. Journal of Speech, Language and Hearing Resource, 49, 278-293. Children,14(3), 29 – 40. https://doi.org/10.1044/1092-4388(2006/023)
  • Cunningham, A. E., & Stanovich, K. E. (1997). Early reading acquisition and its relation to reading experience and ability 10 years later. Developmental Psychology, 33(6), 934–945. https://www.researchgate.net/profile/Anne-Cunningham-9/publication/13845653_Early_Reading_Acquisition_and_Its_Relation_to_Reading_Experience_and_Ability_10_Years_Later/links/02bfe510ff38d02c58000000/Early-Reading-Acquisition-and-Its-Relation-to-Reading-Experience-and-Ability-10-Years-Later.pdf
  • Çabuk, B. (2014). Anasınıfı ve sınıf öğretmenlerinin okuma yazmaya hazırlık etkinlikleriyle ilgili algı ve bilgi düzeyleriyle mesleki yeterliklerine ilişkin algı düzeylerinin karşılaştırılması. [Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
  • Çakar, T. Y. (2022). Okul öncesi erken okuryazarlık ortamı değerlendirme aracı geliştirme çalışması [Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
  • Çalış, E. S. & Feyman Gök, N. (2022). Okul öncesi öğretmenlerinin erken okuryazarlık becerileri ile ilgili görüşleri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (64), 175-202. https://doi.org/10.21764/maeuefd.1067062
  • Davoudi, M., & Moghadam, H. R. H. (2015). Critical review of the models of reading comprehension with a focus on situation models. International Journal of Linguistics, 7(5), 172-187. http://dx.doi.org/10.5296/ijl.v7i5.8357
  • DeJournett, R. R. (2017). Investigating the exitence of word callers. [Doctoral dissertation, University of Tennessee]. https://trace.tennessee.edu/utk_graddiss/4686
  • Delican, B. ve Ateş, S. (2021). Erken okuryazarlık gelişimini belirleme aracının geliştirilmesi. Cumhuriyet International Journal of Education, 10(1), 159-180. http://dx.doi.org/10.30703/cije.704440
  • Dennis, L. R., & Horn, E. (2011). Strategies for supporting early literacy development. Young Exceptional Children, 14(3), 29-40. https://doi.org/10.1177/1096250611420553
  • Diaconu, D. (2004). The effects of early literacy activities upon reading achievement in grade four in Eastern European countries. In 1st IEA International Research Conference, Lefkosia, Cyprus. https://www.iea.nl/sites/default/files/2019-03/IRC2004_Diaconu.pdf
  • Dickinson, D. K. (2002). Shifting images of developmentally appropriate practice as seen through different lenses. Educational Researcher, 31, 26–32. https://doi.org/10.3102/0013189X031001026
  • Doğanay Bilgi, A., Aslan, D. ve Açıkgöz, G. (2020). Okul öncesi dönemdeki çocukların Yazı Farkındalığı Becerilerini Değerlendirme Aracı’nın geçerlik ve güvenirlik çalışması. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 8(1), 24-43. https://doi.org/10.16916/aded.613196
  • Doğrul, H., Gülle, A. & Akay, C. (2022). Türkiye’de öğretmenlerin hizmet içi eğitimine yönelik ihtiyaçlarının belirlenmesi: Bir meta-sentez çalışması (2011-2020). Kesit Akademi Dergisi, 8 (30), 157-180. http://dx.doi.org/10.29228/kesit.54915
  • Duff, D., Tomblin, J. B., & Catts, H. (2015). The influence of reading on vocabulary growth: a case for a matthew effect. Journal of Speech Language and Hearing Research, 58(3), 853. https://doi.org/10.1044/2015_JSLHR-L-13-0310
  • Duff, F. J., & Hulme, C. (2012). The role of children's phonological and semantic knowledge in learning to read words. Scientific Studies of Reading, 16(6), 504–525. https://doi.org/10.1080/10888438.2011.598199
  • Ekici, K ve İmir, H. & Temel, F. (2020). İlkokul algısı yazı farkındalığı becerilerine göre değişmekte midir? Ana Dili Eğitimi Dergisi, 8(3), 753-776. http://www.anadiliegitimi.com/
  • Elçiçek, Z. & Yaşar, M. (2016). Türkiye'de ve dünyada öğretmenlerim mesleki gelişimi. Electronic Journal of Education Sciences, 5(9), 12-19. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/338484
  • Erdem, A. R. ve Şimşek, S. (2013). Öğretmenlere ve okul yöneticilerine verilen hizmet içi eğitimlerin irdelenmesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(4), 94-108. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/202240
  • Erdoğan, Ö. (2011). İlk okuma-yazma süreci için önemli bir beceri: Fonolojik farkındalık. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(1), 161-180. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/153435
  • Ergül, C., Sarıca, A. ve Akoğlu, G. (2016). Etkileşimli kitap okuma: dil ve erken okuryazarlık becerilerinin geliştirilmesinde etkili bir yöntem. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 17, (02), 193-206. https://doi.org/10.21565/ozelegitimdergisi.246307
  • Ergül, C., Karaman, G., Akoğlu, G., Tufan, M., Kesiktaş, D. ve Bahap-Kudret, Z. (2014). Okul öncesi öğretmenlerinin “erken okuryazarlık” kavramına ilişkin bilgi düzeyleri ve sınıf uygulamaları. İlköğretim Online, 13(4), 1449-1472. https://eds.p.ebscohost.com/eds/pdfviewer/pdfviewer?vid=0&sid=ce14f60a-7abc-4cee-832e-84eb7ba199a8%40redis
  • Ezell, H. K., & Justice, L. M. (2005). Shared story book building young children’s language and emergent literacy skill. Paul H. Publishing.
  • Farver, J. M., Nakamoto, J., & Lonigan, C. J. (2007). Assessing preschoolers' emergent literacy skills in English and Spanish with the get ready to read! screening tool. Annals of Dyslexia, 57(2), 161-178. https://link.springer.com/article/10.1007/s11881-007-0007-9
  • Foster, W. A., & Miller, M. (2007). Development of the literacy achievement gap: A longitudinal study of kindergarten through third grade. Language, Speech, and Hearing Services in Schools, 38, 173 181. https://doi.org/10.1044/0161-1461(2007/018)
  • Foy, J. G., & Mann, V. (2003). Home literacy environment and phonological awareness in preschool children: Differential effects for rhyme and phoneme awareness. Applied Psycholinguistics, 24(1), 59-88. https://doi.org/10.1017/S0142716403000043
  • Foy, J. G., & Mann, V. (2006). Changes in letter sound knowledge are associated with development of phonological awareness in pre-school children. Journal of Research in Reading, 29(2), 143–161. https://doi.org/10.1111/j.1467-9817.2006.00279.x
  • Gengeç, H. (2021). Risk grubunda olan ve olmayan 60-72 aylık çocukların erken okuryazarlık becerilerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. [Yayımlanmamış doktora tezi, Ankara Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
  • Gengeç, H., Güldenoğlu, B. ve Kargın, T. (2023). Erken okuryazarlık becerileri üzerinde etkili olan değişkenler: SED ve ev okuryazarlığı. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (57), 252-280. https://doi.org/10.9779/pauefd.1064101
  • Gough, P. B., & Tunmer, W. E. (1986). Decoding, reading and reading disability. Remedial and Special Education, 7, 6-10. https://doi.org/10.1177/074193258600700104
  • Gönen, S. ve Kocakaya, S. 2006. Fizik öğretmenlerinin hizmet içi eğitimler üzerine görüşlerinin değerlendirilmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(19), 37-44. http://pauegitimdergi.pau.edu.tr/Makaleler/1813934474
  • Grabe, W. P., & Stoller, F. L. (2013). Teaching and researching: Reading. Routledge.
  • Greene, B. E., & Lynch-Brown, C. (2002). Effects of teachers' reading aloud styles on vocabulary acquisition and comprehension of students in the early elementary grades. Journal of Educational Psychology, 94, 465- 474. https://psycnet.apa.org/doi/10.1037/0022-0663.94.3.465
  • Gunn, B., Feil, E., Seeley, J., Severson, H., & Walker, H. M. (2006). Promoting school success: Developing social skills and early literacy in Head Start classrooms. NHSA Dialog: A Research-to-Practice Journal for the Early Intervention Field, 9(1), 1-11. https://doi.org/10.1207/s19309325nhsa0901_2
  • Güldenoğlu, B., Kargın, T. ve Ergül, C. (2016). Sesbilgisel farkındalık becerilerinin okuma ve okuduğunu anlama üzerindeki etkisi: Boylamsal bir çalışma. İlköğretim Online,15(1), 251-272. https://doi.org/10.17051/io.2016.25973
  • Güldenoğlu, B., Kargın, T., Gengeç, H. ve Gürbüz, M. (2019). Okuma sürecinde dil temelli becerilerin önemi: dil–okuma ilişkisine yönelik bulgular. Turkish Journal of Special Education Research and Practice, 1(1), 1-27. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/910994
  • Güldenoğlu, B., Kargın, T. ve Miller, P. (2015). Okuma güçlüğü olan ve olmayan öğrencilerin cümle anlama becerilerinin incelenmesi. Türk Psikoloji Dergisi, 30(76), 82-96. https://www.researchgate.net/profile/Tevhide-Kargin/publication/290441566_Okuma_Guclugu_Olan_ve_Olmayan_Ogrencilerin_Cumle_Anlama_Becerilerinin_Incelenmesi/links/5698e5a808ae1c4279067e7b/Okuma-Guecluegue-Olan-ve-Olmayan-Oegrencilerin-Cuemle-Anlama-Becerilerinin-Incelenmesi.pdf
  • Hammill, D. D. (2004). What we know about correlates of reading. Exceptional Children, 70(4), 453–468. https://doi.org/10.1177/001440290407000405
  • Hamre, B. K., Pianta, R. C., Burchinal, M., Field, S., LoCasale-Crouch, J., Downer, J. T., & Scott-Little, C. (2012). A course on effective teacher-child interactions: Effects on teacher beliefs, knowledge, and observed practice. American Educational Research Journal, 49(1), 88-123. https://doi.org/10.3102/0002831211434596
  • Hand, E. D., Lonigan, C. J., & Puranik, C. S. (2024). Prediction of kindergarten and first-grade reading skills: Unique contributions of preschool writing and early-literacy skills. Reading and Writing, 37(1), 25-48. https://doi.org/10.1007/s11145-022-10330-1
  • Hindman, A. H., & Wasik, B. A. (2008). Head start teachers' beliefs about language and literacy instruction. Early Childhood Research Quarterly, 23(4), 479–492. https://doi.org/10.1016/j.ecresq.2008.06.002
  • Hirsch, E. D. (2003). Reading comprehension requires knowledge of words and the world. American Educator, 27(1), 10-13. https://atlantaclassical.org/wp-content/uploads/2014/08/Reading-Comprehension-E.D.-Hirsch-article.pdf
  • Hogan, T. P., Adlof, S. M., & Alonzo, C. (2014). On the importance of listening comprehension. International Journal of Speech-Language Pathology, 16, 199- 207. https://doi.org/10.3109/17549507.2014.904441
  • Hoover, W. A., & Gough, P. B. (1990). The simple view of reading. Reading and Writing: An Interdisciplinary Journal, 2(2), 127–160. https://link.springer.com/content/pdf/10.1007/BF00401799.pdf
  • Hougen, M. (2015). Evidence-based reading instruction for adolescents, grades 6-12. https://static1.squarespace.com/static/56b90cb101dbae64ff707585/t/5be5eda688251bb05cc3f05b/1541795240801/CEEDAR+Adolescent+Reading+%281%29.pdf
  • Işıtan-Kılıç, D. ve Aykut, Ç. (2024). Görme yetersizliği ve erken okuryazarlık becerileri. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 22(1), 412-443. https://doi.org/10.37217/tebd.1232040
  • İşlek, S. ve Turan, F. (2023). Erken okuryazarlık müdahalesinde yazıyı referans gösterme stratejisinin kullanımı, Trakya Eğitim Dergisi, 13(1), 128-140. https://doi.org/10.24315/tred.1012196
  • Juel, C. (1988). Learning to read and write: A longitudinal study of fifty-four children from first through fourth grade. Journal of Educational Psychology, 80, 437-447. https://psycnet.apa.org/doi/10.1037/0022-0663.80.4.437
  • Karakelle, S. (2004). Fonolojik farkındalık ve harf bilgisinin ilk okuma becerisi üzerindeki etkisi. İstanbul Üniversitesi Psikoloji Çalışmaları Dergisi, 24, 45-56. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/99942
  • Karaman, G. ve Güngör-Aytar, A. (2016). Erken okuryazarlık becerilerini değerlendirme aracının (EOBDA) geliştirilmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(2), 516-541. https://doi.org/10.17860/efd.02080
  • Karasar, N. (1994). Bilimsel araştırma yöntemi: Kavramlar, ilkeler, teknikler. 3A Araştırma Eğitim Danışmanlık.
  • Kargın, T., Altun, D. ve Güldenoğlu, B. (2021). Değerlendirmeden uygulamaya tüm yönleriyle erken okuryazarlık. Pegem Akademi.
  • Kargın, T., Güldenoğlu, B. ve Ergül, C. (2017). Anasınıfı çocuklarının erken okuryazarlık beceri profili: Ankara örneklemi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 18(01), 61-87. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/285986
  • Kelman, M. E. (2007). An investigation of preschool children's primary literacy skills. Dissertation Abstracts International: Section B: The Sciences and Engineering, 68(5-B), 3004. https://psycnet.apa.org/record/2007-99220-368
  • Kendeou, P., Muis, K. R., & Fulton, S. (2011). Reader and text factors in reading comprehension processes. Journal of Research in Reading, 34(4), 365-383. https://doi.org/10.1111/j.1467-9817.2010.01436.x
  • Kim, Y.-S. G., & Pilcher, H. (2016). What is listening comprehension and what does it take to improve listening comprehension? In R. Schiff & M. Joshi (Eds.), Handbook of interventions in learning disabilities (pp. 159-174). Springer.
  • Kintsch, W., & Kintsch, E. (2005). Roles of motivation and engagement in reading comprehension assessment. In S. G. Paris & S. A. Stahl (Eds.), Children’s reading comprehension and assessment (pp. 187-214). Lawrence Erlbaum Associates.
  • Korukluoğlu, P. ve Gürol, M. (2023). Estonya, İsveç, Hollanda, Kanada, Japonya ve Türkiye’de öğretmenlere yönelik hizmet içi mesleki gelişim uygulamalarının karşılaştırılmalı incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 52(240), 2553-2586. https://doi.org/10.37669/milliegitim.1182711
  • Laçin, E. (2020). Sınıflarında özel gereksinimli çocuk olan okulöncesi öğretmenlerinin erken okuryazarlık bilgi düzeylerinin incelenmesi. [Yayımlanmamış doktora tezi, Ankara Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
  • Laçin, E. ve Güldenoğlu, B. (2022). Sınıflarında özel gereksinimli çocuk olan okulöncesi öğretmenlerinin erken okuryazarlık bilgi düzeylerinin incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 55, 1-29. https://doi.org/10.9779/pauefd.975676
  • Lehto, J. E., & Anttila, M. (2003). Listening comprehension in primary level grades two, four and six. Scandinavian Journal of Educational research, 47(2), 133-143. https://www.tandfonline.com/doi/epdf/10.1080/00313830308615?needAccess=true
  • Lonigan, C. J., & Phillips, B. M. (2012). Understanding the contributions of early academic skills to children's success in school. In Contemporary debates in childhood education and development (pp. 145-158). Routledge.
  • McGinty, A. S., & Justice, L. M. (2009). Predictors of print knowledge in children with specific language impairment: Experiential and developmental factors. Journal of Speech, Language and Hearing Research, 52(1), 81–97. https://doi.org/10.1044/1092-4388(2008/07-0279)
  • Mclean, S., & Rouault, G. (2017). The effectiveness and efficiency of extensive reading at developing reading rates. System(70), 92-106. https://doi.org/10.1016/j.system.2017.09.003
  • Missal, K., Reschly, A., Betts, J., McConnell, S., Heistad, D., Pickart, M., & Marston, D. (2007). Examination of the predictive validity of preschool early literacy skills. School Psychology Review, 36, 433–452. https://doi.org/10.1080/02796015.2007.12087932
  • Morrison, G. S. (2015). Early childhood education today. (13. ed.). Pearson Education, Inc.
  • Naslund, J. C., & Schneider, W. (1991). Longitudinal effects of verbal ability, memory capacity, and phonological awareness on reading performance. European Journal of Psychology of Education, 6(4), 375–392. https://doi.org/10.1007/BF03172772
  • National Early Literacy Panel. (2008). Developing early literacy: Report of the National Early Literacy Panel. National Institute for Literacy. https://familieslearning.org/wp-content/uploads/2023/12/nelp_qa.pdf
  • Nelson, P. A. (2005). Could you and your students use a poetry getaway? The Reading Teacher, 58, 771-773. https://doi.org/10.1598/RT.58.8.7
  • Oakhill, J., Cain, K., & Elbro, C. (2015). Understanding and teaching reading comprehension: A handbook. Routledge.
  • Öksüz, H. İ. ve Akyol, H. (2023). Ön bilgi, okuma hataları ve kelime tanıma becerilerinin okuduğunu anlamaya etkisi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 11(2), 269-282. http://doi.org/10.16916/aded.1210693
  • Parpucu, N. ve Dinç, B. (2017). Seslerin renkli dünyası programının okul öncesi çocukların fonolojik farkındalık becerileri üzerindeki etkisi. Eğitim ve Bilim, 42(192). http://dx.doi.org/10.15390/EB.2017.6864
  • Pence, K. L., Bowles, R. P., Skibbe, L. E., Justice, L. M., & Wiggins, A. (2010). Theoretical explanations for preschoolers’ lowercase alphabet knowledge. Journal of Speech, Language, and Hearing Research, 53, 1757-1768. https://doi.org/10.1044/1092-4388(2010/09-0093)
  • Perfetti, C. (2010). Decoding, vocabulary, and comprehension. The golden triangle of reading skill. In M. G.
  • McKeown ve L. Kucan (Eds.), Bringing reading research to life (pp. 291-302). Guilford.
  • Rasinski, T. V., & Padak, N. D. (1998). How elementary students referred for compensatory reading instruction perform on school‐based measures of word recognition, fluency, and comprehension. Reading Psychology: An International Quarterly, 19(2), 185-216. https://doi.org/10.1080/0270271980190202
  • Reutzel, D. R. (2015). Early literacy research: Findings primary‐grade teachers will want to know. The Reading Teacher, 69(1), 14-24. https://doi.org/10.1002/trtr.1387
  • Robbins, C., & Ehri, L. C. (1994). Reading storybooks to kindergartners helps them learn new vocabulary words. Journal of Educational Psychology, 86, 54-64. https://ltl.appstate.edu/reading_resources/robbins_ehri_94.pdf
  • Samuelsson, J., Åsberg Johnels, J., Thunberg, G., Palmqvist, L., Heimann, M., Reichenberg, M., & Holmer, E. (2023). The relationship between early literacy skills and speech-sound production in students with intellectual disability and communication difficulties: a cross-sectional study. International Journal of Developmental Disabilities, 1-11. https://doi.org/10.1080/20473869.2023.2212958
  • Saydam, E. N. (2022). Okul öncesi öğretmeni adaylarının “erken okuryazarlık” kavramına yönelik algılarının belirlenmesi. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (27), 69-84. https://doi.org/10.29000/rumelide.1104129
  • Scarborough, H. S., & Parker, J. D. (2003). Matthew effects in children with learning disabilities: Development of reading, IQ, and psychosocial problems from grade 2 to grade 8. Annals of Dyslexia, 53(1), 47-71. https://doi.org/10.1007/s11881-003-0004-6
  • Schiff, R., Schwartz-Nahshon, S., & Nagar, R. (2011). Effect of phonological and morphological awareness on reading comprehension in Hebrew-speaking adolescents with reading disabilities. Annals of Dyslexia, 61, 44–63. https://doi.org/10.1007/s11881-010-0046-5
  • Snow, C. E. (2017). Early literacy development and instruction: An overview. The Routledge international handbook of early literacy education, 5-13.
  • Snowling, M. J., & Hulme, C. (2011). Evidence‐based interventions for reading and language difficulties: Creating a virtuous circle. British Journal of Educational Psychology, 81(1), 1-23. https://doi.org/10.1111/j.2044-8279.2010.02014.x
  • Storch, S. A., & Whitehurst, G. J. (2002) Oral language and code-related precursors to reading: Evidence from a longitudinal structural model. Developmental Psychology, 38, 934-937. https://doi.org/10.1037/0012-1649.38.6.934
  • Suggate, S., Schaughency, E., McAnally, H., & Reese, E. (2018). From infancy to adolescence: The longitudinal links between vocabulary, early literacy skills, oral narrative, and reading comprehension. Cognitive Development, 47, 82-95. https://doi.org/10.1016/j.cogdev.2018.04.005
  • Swank, L. K., & Catts, H. W. (1994). Phonological awareness and written word decoding. Language, speech, and hearing services in schools, 25(1), 9-14. https://doi.org/10.1044/0161-1461.2501.09
  • Tabachnick, B.G., & Fidell, L.S. (2013) Using multivariate statistics. (4th. Ed.), Allyn and Bacon.
  • Teale, W. H., Whittingham, C. E., & Hoffman, E. B. (2020). Early literacy research, 2006–2015: A decade of measured progress. Journal of Early Childhood Literacy, 20(2), 169-222. https://doi.org/10.1177/1468798418754939
  • Tekin-İftar, E. (2012). Çoklu başlama düzeyi modelleri. E. Tekin-İftar (Eds.), Eğitim ve davranış bilimlerinde tek-denekli araştırmalar (s. 181-216) içinde. Türk Psikologlar Derneği.
  • Tibi, S., & Kirby, J. R. (2018). Investigating phonological awareness and naming speed as predictors of reading in Arabic. Scientific Studies of Reading, 22(1), 1019-1043. https://doi.org/10.1080/10888438.2017.1340948
  • Türköz, H. K. (2022). Okul öncesi öğretmenlerin erken okuryazarlık becerilerine yönelik yeterliklerinin belirlenmesi [Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
  • Türköz, H. K, Burak, Y. ve Ahmetoğlu, E. (2024). Okul öncesi öğretmenlerin erken okuryazarlık bilgileri ile okuma yazmaya hazırlık çalışmalarına ilişkin yeterlikleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Okuma Yazma Eğitimi Araştırmaları, 12(1), 27-45. https://doi.org/10.35233/oyea.1252180
  • Van Kleeck, A., & Schuele, C. M. (2010). Historical perspectives on literacy in early childhood. American Journal of Speech-Language Pathology, 19(4), 341–355. http://static.crowdwisdomhq.com/asha/8456%20Article.pdf
  • Vender, M., & Melloni, C. (2021). Phonological awareness across child populations: How bilingualism and dyslexia interact. Languages, 6(1), 39. https://doi.org/10.3390/languages6010039
  • Verhoeven, L., & Van Leeuwe, J. (2008). Prediction of the development of reading comprehension: A longitudinal study. Applied Cognitive Psychology, 22(3), 407–423. https://doi.org/10.1002/acp.1414
  • Whitehurst, G. J., & Lonigan, C. J. (1998). Child development and emergent literacy. Child Development, 69(3),848-872. https://doi.org/10.1111/j.1467-8624.1998.tb06247.x
  • Wohlwend, K. (2023). Serious play for serious times: Recentering play in early literacy classrooms. The Reading Teacher, 76(4), 478-486. https://doi.org/10.1002/trtr.2157
  • Yükseköğretim Kurulu. (2018). Yeni Öğretmen Yetiştirme Lisans Programları. 16.11.2024 tarihinde https://www.yok.gov.tr/Documents/Kurumsal/egitim_ogretim_dairesi/Yeni-Ogretmen-Yetistirme-Lisans-Programlari/Ozel_Egitim_Ogretmenligi_Lisans_Programi.pdf adresinden erişilmiştir.
  • Zimmerman, S. S., Rodriguez, M. C., Rewey, K. L., & Heidemann, S. L. (2008). The impact of an early literacy initiative on the long term academic success of diverse students. Journal of Education for Students Placed at Risk, 13(4), 452-481. https://doi.org/10.1080/10824660802427744

Özel Gereksinimli Çocuklarla Çalışan Öğretmenlere Çevrimiçi Olarak Verilen Erken Okuryazarlık Eğitiminin Etkisi

Year 2025, Volume: 26 Issue: 2, 227 - 257, 30.05.2025

Abuzer Dalga , Birkan Güldenoğlu , Tevhide Kargın , Hilal Gengeç

https://doi.org/10.29299/kefad.1506813

Abstract

Bu çalışmanın temel amacı, özel gereksinimli ya da risk grubundaki çocuklarla çalışan öğretmenlere verilen erken okuryazarlık eğitiminin etkililiğinin değerlendirilmesidir. Çalışmaya katılan 322 öğretmenin 200’ü deney grubunda, 122’si ise kontrol grubunda yer almıştır. Tüm öğretmenlerden erken okuryazarlık bilgi düzeylerini belirlemeye yönelik ön test puanları alındıktan sonra deney grubundaki öğretmenlere çevrimiçi olarak “Erken Okuryazarlık Eğiticilerin Eğitimi” sunulmuştur. Eğitim sonunda gruplara son test uygulanarak deney grubuna verilen eğitimin etkililiğinin belirlenmesi hedeflenmiştir. Veriler normal dağılmadığından nonparametrik yöntemlerin kullanılması kararlaştırılmıştır. Deney ve kontrol grubundaki öğretmenlerin erken okuryazarlığa ilişkin bilgi düzeyleri Mann Whitney-U Testi kullanılarak karşılaştırılmıştır. Analiz sonucunda, her iki grup arasında ön test puanlarında fark bulunmazken, son test puanlarında ise deney grubu lehine anlamlı farklılık bulunmuştur. Sonrasında deney ve kontrol grubunun ön ve son test puanları Wilcoxon İşaretli Sıralar Testi ile erken okuryazarlık bilgi düzeyleri karşılaştırılmıştır. Analiz sonuçları, kontrol grubunun ön test ve son test sıra ortalamalarında anlamlı fark olmadığını, deney grubunda ise son test puanları lehine anlamlı fark olduğunu göstermiştir. Analiz sonuçları birlikte değerlendirildiğinde, deney grubundaki öğretmenlere sunulan eğitimin öğretmenlerin erken okuryazarlığa ilişkin bilgi seviyelerini istatistiksel olarak artırdığı görülmüştür. Öğretmenlerin erken okuryazarlık bilgi seviyelerine ilişkin çalışma bulguları alan yazına dayalı olarak yorumlanarak sonuçlarla birlikte sunulmuştur.

Keywords

Erken okuryazarlık Özel gereksinimli çocuklar Risk grubu Öğretmen Eğitimi

Supporting Institution

TÜBİTAK

Project Number

220K191

References

  • Aarnoutse, C., van Leeuwe, J., & Verhoeven, L. (2005). Early literacy from a longitudinal perspective. Educational Research and Evaluation, 11(3), 253–275. https://doi.org/10.1080/08993400500101054
  • Akbey, G. Ö. (2016). Down sendromlu bireylerin akıcı okuma ve okuduğunu anlama ile fonolojik farkındalık düzeyleri arasındaki ilişki [Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi] Ulusal Tez Merkezi.
  • Akdal, D. (2020). Okul öncesi öğretmenlerinin “sesbilgisel farkındalık” kavramına yönelik bilgi düzeyleri ve sınıf içi etkinlikler. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(2), 496-515. https://doi.org/10.31592/aeusbed.653877
  • Akdal, D. (2018). Sesbilgisel farkındalık becerilerini desteklemeye yönelik SESFAR müdahale programının etkililiğinin incelenmesi [Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
  • Akdal, D. ve Kargın, T. (2019). Sesbilgisel farkındalık becerilerini desteklemeye yönelik SESFAR müdahale programının etkililiğinin incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 27(6), 2609-2620. https://doi.org/10.24106/kefdergi.3459
  • Akoğlu G. ve Turan F. (2012). Eğitsel müdahale yaklaşımı olarak sesbilgisel farkındalık: zihinsel engelli çocuklarda okuma becerilerine etkileri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,42,11-22. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/87261
  • Alhwaiti, M. (2024). Phonological awareness and rapid automatized naming as predictors of early literacy skills among children with mild to borderline intellectual functioning. Applied Neuropsychology: Child, 13(1), 8-16. https://doi.org/10.1080/21622965.2022.2106863
  • Altınkaynak, Ş. Ö. (2019). Okul öncesi dönemde erken okuryazarlık becerilerinin gelişimi. Dumlupınar Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 3(1), 37-49. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/662974
  • Altun, D. ve Tantekin-Erden, F. T. (2016). Okul öncesi öğretmen adaylarının erken okuryazarlık ile ilgili görüşleri ve staj uygulamaları. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 17(1), 241-261. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1489163
  • Armbruster, B. B., Lehr, F., & Osborn, J. (2003). Put reading first: The research building blocks for teaching children to read: Kindergarten through grade 3. National Institute for Literacy.
  • Aypak Caba, H. (2022). Okul öncesi eğitim öğretmenlerinin erken okuryazarlık becerileri hakkında görüşleri ile öğretme ve öğrenme yaklaşımları arasındaki ilişkinin incelenmesi [Tezsiz Yüksek Lisans Projesi, Pamukkale Üniversitesi]. https://hdl.handle.net/11499/39003
  • Baş, H. ve Nural, E. (2023). Türkiye’de öğretmen yetiştirme uygulamalarında yaşanan sorunların belirlenmesi ve çözüm önerilerine ilişkin öğretmen görüşlerinin değerlendirilmesi. Eğitim Bilim ve Araştırma Dergisi, 4(1), 16-46. https://doi.org/10.54637/ebad.1222046
  • Bautista, G. F., Ghesquière, P., & Torbeyns, J. (2023). Stimulating preschoolers’ early literacy development using educational technology: A systematic literature review. International Journal of Child-Computer Interaction, 39(100620), 1-22. https://doi.org/10.1016/j.ijcci.2023.100620
  • Bigozzi, L., Vettori, G., & Incognito, O. (2023). The role of preschoolers’ home literacy environment and emergent literacy skills on later reading and writing skills in primary school: A mediational model. Frontiers in psychology, 14, 1113822. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2023.1113822
  • Birgisdottir, F., Gestsdottir, S., & Geldhof, G. J. (2020). Early predictors of first and fourth grade reading and math: The role of self-regulation and early literacy skills. Early Childhood Research Quarterly, 53, 507-519. https://doi.org/10.1016/j.ecresq.2020.05.001
  • Blachman, B. A. (1991). Phonological awareness: Implications for prereading and early reading instruction. In Phonological processes in literacy: A tribute to Isabelle Y. Liberman, (1st ed., pp. 29-36). Routledge Press. https://doi.org/10.4324/9781315044439
  • Blaiklock, K. (2004). A critique of running records of children's oral reading. New Zealand Journal of Educational Studies, 39, 241-253. https://citeseerx.ist.psu.edu/document?repid=rep1&type=pdf&doi=8cf3c1f03edcc788c14fdd91473b6ff4d8eceb6c
  • Block, C. C., & Mangieri, J. N. (2003). Exemplary literacy teachers: promoting success for all children in grades K-5. Solving problems in the teaching of literacy. (1st ed., pp. 47-68). Guilford Publications. https://eric.ed.gov/?id=ED479084
  • Burger, A., & Chong, I. (2011). Receptive vocabulary. In S. Goldstein & J. A. Naglieri (Eds.), Encyclopedia of child behavior and development. Springer US. https://dx.doi.org/10.1007/978-0-387-79061-9
  • Bursuck, W., & Damer, M. (2007). Reading instruction for students who are at risk or have disabilities. Pearson Education Press. https://ptgmedia.pearsoncmg.com/imprint_downloads/merrill_professional/pdf/FM.pdf
  • Butterfuss, R., Kim, J., & Kendeou, P. (2020). Reading comprehension. Oxford Research Encyclopedia of Education 4(1), 1-24. https://eric.ed.gov/?redir=https%3a%2f%2fdoi.org%2f10.1093%2facrefore%2f9780190264093.013.865
  • Cabell, S. Q. Justice, L. M., Konold, T. R., & McGinty, A. S. (2011). Profiles of emergent literacy skills among preschool children who are at risk for academic difficulties. Early Childhood Research Quarterly, 26(1), 1-14. https://doi.org/10.1016/j.ecresq.2010.05.003
  • Castles, A., Rastle, K., & Nation, K. (2018). Ending the reading wars: Reading acquisition from novice to expert. Psychological Science in the Public Interest, 19(1), 5-51. https://doi.org/10.1177/1529100618772271
  • Catts, H., Adlof, S. M., & Weismer, S. E. (2006). Language deficits in poor comprehenders: A case for the simple view of reading. Journal of Speech, Language and Hearing Resource, 49, 278-293. Children,14(3), 29 – 40. https://doi.org/10.1044/1092-4388(2006/023)
  • Cunningham, A. E., & Stanovich, K. E. (1997). Early reading acquisition and its relation to reading experience and ability 10 years later. Developmental Psychology, 33(6), 934–945. https://www.researchgate.net/profile/Anne-Cunningham-9/publication/13845653_Early_Reading_Acquisition_and_Its_Relation_to_Reading_Experience_and_Ability_10_Years_Later/links/02bfe510ff38d02c58000000/Early-Reading-Acquisition-and-Its-Relation-to-Reading-Experience-and-Ability-10-Years-Later.pdf
  • Çabuk, B. (2014). Anasınıfı ve sınıf öğretmenlerinin okuma yazmaya hazırlık etkinlikleriyle ilgili algı ve bilgi düzeyleriyle mesleki yeterliklerine ilişkin algı düzeylerinin karşılaştırılması. [Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
  • Çakar, T. Y. (2022). Okul öncesi erken okuryazarlık ortamı değerlendirme aracı geliştirme çalışması [Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
  • Çalış, E. S. & Feyman Gök, N. (2022). Okul öncesi öğretmenlerinin erken okuryazarlık becerileri ile ilgili görüşleri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (64), 175-202. https://doi.org/10.21764/maeuefd.1067062
  • Davoudi, M., & Moghadam, H. R. H. (2015). Critical review of the models of reading comprehension with a focus on situation models. International Journal of Linguistics, 7(5), 172-187. http://dx.doi.org/10.5296/ijl.v7i5.8357
  • DeJournett, R. R. (2017). Investigating the exitence of word callers. [Doctoral dissertation, University of Tennessee]. https://trace.tennessee.edu/utk_graddiss/4686
  • Delican, B. ve Ateş, S. (2021). Erken okuryazarlık gelişimini belirleme aracının geliştirilmesi. Cumhuriyet International Journal of Education, 10(1), 159-180. http://dx.doi.org/10.30703/cije.704440
  • Dennis, L. R., & Horn, E. (2011). Strategies for supporting early literacy development. Young Exceptional Children, 14(3), 29-40. https://doi.org/10.1177/1096250611420553
  • Diaconu, D. (2004). The effects of early literacy activities upon reading achievement in grade four in Eastern European countries. In 1st IEA International Research Conference, Lefkosia, Cyprus. https://www.iea.nl/sites/default/files/2019-03/IRC2004_Diaconu.pdf
  • Dickinson, D. K. (2002). Shifting images of developmentally appropriate practice as seen through different lenses. Educational Researcher, 31, 26–32. https://doi.org/10.3102/0013189X031001026
  • Doğanay Bilgi, A., Aslan, D. ve Açıkgöz, G. (2020). Okul öncesi dönemdeki çocukların Yazı Farkındalığı Becerilerini Değerlendirme Aracı’nın geçerlik ve güvenirlik çalışması. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 8(1), 24-43. https://doi.org/10.16916/aded.613196
  • Doğrul, H., Gülle, A. & Akay, C. (2022). Türkiye’de öğretmenlerin hizmet içi eğitimine yönelik ihtiyaçlarının belirlenmesi: Bir meta-sentez çalışması (2011-2020). Kesit Akademi Dergisi, 8 (30), 157-180. http://dx.doi.org/10.29228/kesit.54915
  • Duff, D., Tomblin, J. B., & Catts, H. (2015). The influence of reading on vocabulary growth: a case for a matthew effect. Journal of Speech Language and Hearing Research, 58(3), 853. https://doi.org/10.1044/2015_JSLHR-L-13-0310
  • Duff, F. J., & Hulme, C. (2012). The role of children's phonological and semantic knowledge in learning to read words. Scientific Studies of Reading, 16(6), 504–525. https://doi.org/10.1080/10888438.2011.598199
  • Ekici, K ve İmir, H. & Temel, F. (2020). İlkokul algısı yazı farkındalığı becerilerine göre değişmekte midir? Ana Dili Eğitimi Dergisi, 8(3), 753-776. http://www.anadiliegitimi.com/
  • Elçiçek, Z. & Yaşar, M. (2016). Türkiye'de ve dünyada öğretmenlerim mesleki gelişimi. Electronic Journal of Education Sciences, 5(9), 12-19. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/338484
  • Erdem, A. R. ve Şimşek, S. (2013). Öğretmenlere ve okul yöneticilerine verilen hizmet içi eğitimlerin irdelenmesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(4), 94-108. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/202240
  • Erdoğan, Ö. (2011). İlk okuma-yazma süreci için önemli bir beceri: Fonolojik farkındalık. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(1), 161-180. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/153435
  • Ergül, C., Sarıca, A. ve Akoğlu, G. (2016). Etkileşimli kitap okuma: dil ve erken okuryazarlık becerilerinin geliştirilmesinde etkili bir yöntem. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 17, (02), 193-206. https://doi.org/10.21565/ozelegitimdergisi.246307
  • Ergül, C., Karaman, G., Akoğlu, G., Tufan, M., Kesiktaş, D. ve Bahap-Kudret, Z. (2014). Okul öncesi öğretmenlerinin “erken okuryazarlık” kavramına ilişkin bilgi düzeyleri ve sınıf uygulamaları. İlköğretim Online, 13(4), 1449-1472. https://eds.p.ebscohost.com/eds/pdfviewer/pdfviewer?vid=0&sid=ce14f60a-7abc-4cee-832e-84eb7ba199a8%40redis
  • Ezell, H. K., & Justice, L. M. (2005). Shared story book building young children’s language and emergent literacy skill. Paul H. Publishing.
  • Farver, J. M., Nakamoto, J., & Lonigan, C. J. (2007). Assessing preschoolers' emergent literacy skills in English and Spanish with the get ready to read! screening tool. Annals of Dyslexia, 57(2), 161-178. https://link.springer.com/article/10.1007/s11881-007-0007-9
  • Foster, W. A., & Miller, M. (2007). Development of the literacy achievement gap: A longitudinal study of kindergarten through third grade. Language, Speech, and Hearing Services in Schools, 38, 173 181. https://doi.org/10.1044/0161-1461(2007/018)
  • Foy, J. G., & Mann, V. (2003). Home literacy environment and phonological awareness in preschool children: Differential effects for rhyme and phoneme awareness. Applied Psycholinguistics, 24(1), 59-88. https://doi.org/10.1017/S0142716403000043
  • Foy, J. G., & Mann, V. (2006). Changes in letter sound knowledge are associated with development of phonological awareness in pre-school children. Journal of Research in Reading, 29(2), 143–161. https://doi.org/10.1111/j.1467-9817.2006.00279.x
  • Gengeç, H. (2021). Risk grubunda olan ve olmayan 60-72 aylık çocukların erken okuryazarlık becerilerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. [Yayımlanmamış doktora tezi, Ankara Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
  • Gengeç, H., Güldenoğlu, B. ve Kargın, T. (2023). Erken okuryazarlık becerileri üzerinde etkili olan değişkenler: SED ve ev okuryazarlığı. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (57), 252-280. https://doi.org/10.9779/pauefd.1064101
  • Gough, P. B., & Tunmer, W. E. (1986). Decoding, reading and reading disability. Remedial and Special Education, 7, 6-10. https://doi.org/10.1177/074193258600700104
  • Gönen, S. ve Kocakaya, S. 2006. Fizik öğretmenlerinin hizmet içi eğitimler üzerine görüşlerinin değerlendirilmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(19), 37-44. http://pauegitimdergi.pau.edu.tr/Makaleler/1813934474
  • Grabe, W. P., & Stoller, F. L. (2013). Teaching and researching: Reading. Routledge.
  • Greene, B. E., & Lynch-Brown, C. (2002). Effects of teachers' reading aloud styles on vocabulary acquisition and comprehension of students in the early elementary grades. Journal of Educational Psychology, 94, 465- 474. https://psycnet.apa.org/doi/10.1037/0022-0663.94.3.465
  • Gunn, B., Feil, E., Seeley, J., Severson, H., & Walker, H. M. (2006). Promoting school success: Developing social skills and early literacy in Head Start classrooms. NHSA Dialog: A Research-to-Practice Journal for the Early Intervention Field, 9(1), 1-11. https://doi.org/10.1207/s19309325nhsa0901_2
  • Güldenoğlu, B., Kargın, T. ve Ergül, C. (2016). Sesbilgisel farkındalık becerilerinin okuma ve okuduğunu anlama üzerindeki etkisi: Boylamsal bir çalışma. İlköğretim Online,15(1), 251-272. https://doi.org/10.17051/io.2016.25973
  • Güldenoğlu, B., Kargın, T., Gengeç, H. ve Gürbüz, M. (2019). Okuma sürecinde dil temelli becerilerin önemi: dil–okuma ilişkisine yönelik bulgular. Turkish Journal of Special Education Research and Practice, 1(1), 1-27. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/910994
  • Güldenoğlu, B., Kargın, T. ve Miller, P. (2015). Okuma güçlüğü olan ve olmayan öğrencilerin cümle anlama becerilerinin incelenmesi. Türk Psikoloji Dergisi, 30(76), 82-96. https://www.researchgate.net/profile/Tevhide-Kargin/publication/290441566_Okuma_Guclugu_Olan_ve_Olmayan_Ogrencilerin_Cumle_Anlama_Becerilerinin_Incelenmesi/links/5698e5a808ae1c4279067e7b/Okuma-Guecluegue-Olan-ve-Olmayan-Oegrencilerin-Cuemle-Anlama-Becerilerinin-Incelenmesi.pdf
  • Hammill, D. D. (2004). What we know about correlates of reading. Exceptional Children, 70(4), 453–468. https://doi.org/10.1177/001440290407000405
  • Hamre, B. K., Pianta, R. C., Burchinal, M., Field, S., LoCasale-Crouch, J., Downer, J. T., & Scott-Little, C. (2012). A course on effective teacher-child interactions: Effects on teacher beliefs, knowledge, and observed practice. American Educational Research Journal, 49(1), 88-123. https://doi.org/10.3102/0002831211434596
  • Hand, E. D., Lonigan, C. J., & Puranik, C. S. (2024). Prediction of kindergarten and first-grade reading skills: Unique contributions of preschool writing and early-literacy skills. Reading and Writing, 37(1), 25-48. https://doi.org/10.1007/s11145-022-10330-1
  • Hindman, A. H., & Wasik, B. A. (2008). Head start teachers' beliefs about language and literacy instruction. Early Childhood Research Quarterly, 23(4), 479–492. https://doi.org/10.1016/j.ecresq.2008.06.002
  • Hirsch, E. D. (2003). Reading comprehension requires knowledge of words and the world. American Educator, 27(1), 10-13. https://atlantaclassical.org/wp-content/uploads/2014/08/Reading-Comprehension-E.D.-Hirsch-article.pdf
  • Hogan, T. P., Adlof, S. M., & Alonzo, C. (2014). On the importance of listening comprehension. International Journal of Speech-Language Pathology, 16, 199- 207. https://doi.org/10.3109/17549507.2014.904441
  • Hoover, W. A., & Gough, P. B. (1990). The simple view of reading. Reading and Writing: An Interdisciplinary Journal, 2(2), 127–160. https://link.springer.com/content/pdf/10.1007/BF00401799.pdf
  • Hougen, M. (2015). Evidence-based reading instruction for adolescents, grades 6-12. https://static1.squarespace.com/static/56b90cb101dbae64ff707585/t/5be5eda688251bb05cc3f05b/1541795240801/CEEDAR+Adolescent+Reading+%281%29.pdf
  • Işıtan-Kılıç, D. ve Aykut, Ç. (2024). Görme yetersizliği ve erken okuryazarlık becerileri. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 22(1), 412-443. https://doi.org/10.37217/tebd.1232040
  • İşlek, S. ve Turan, F. (2023). Erken okuryazarlık müdahalesinde yazıyı referans gösterme stratejisinin kullanımı, Trakya Eğitim Dergisi, 13(1), 128-140. https://doi.org/10.24315/tred.1012196
  • Juel, C. (1988). Learning to read and write: A longitudinal study of fifty-four children from first through fourth grade. Journal of Educational Psychology, 80, 437-447. https://psycnet.apa.org/doi/10.1037/0022-0663.80.4.437
  • Karakelle, S. (2004). Fonolojik farkındalık ve harf bilgisinin ilk okuma becerisi üzerindeki etkisi. İstanbul Üniversitesi Psikoloji Çalışmaları Dergisi, 24, 45-56. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/99942
  • Karaman, G. ve Güngör-Aytar, A. (2016). Erken okuryazarlık becerilerini değerlendirme aracının (EOBDA) geliştirilmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(2), 516-541. https://doi.org/10.17860/efd.02080
  • Karasar, N. (1994). Bilimsel araştırma yöntemi: Kavramlar, ilkeler, teknikler. 3A Araştırma Eğitim Danışmanlık.
  • Kargın, T., Altun, D. ve Güldenoğlu, B. (2021). Değerlendirmeden uygulamaya tüm yönleriyle erken okuryazarlık. Pegem Akademi.
  • Kargın, T., Güldenoğlu, B. ve Ergül, C. (2017). Anasınıfı çocuklarının erken okuryazarlık beceri profili: Ankara örneklemi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 18(01), 61-87. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/285986
  • Kelman, M. E. (2007). An investigation of preschool children's primary literacy skills. Dissertation Abstracts International: Section B: The Sciences and Engineering, 68(5-B), 3004. https://psycnet.apa.org/record/2007-99220-368
  • Kendeou, P., Muis, K. R., & Fulton, S. (2011). Reader and text factors in reading comprehension processes. Journal of Research in Reading, 34(4), 365-383. https://doi.org/10.1111/j.1467-9817.2010.01436.x
  • Kim, Y.-S. G., & Pilcher, H. (2016). What is listening comprehension and what does it take to improve listening comprehension? In R. Schiff & M. Joshi (Eds.), Handbook of interventions in learning disabilities (pp. 159-174). Springer.
  • Kintsch, W., & Kintsch, E. (2005). Roles of motivation and engagement in reading comprehension assessment. In S. G. Paris & S. A. Stahl (Eds.), Children’s reading comprehension and assessment (pp. 187-214). Lawrence Erlbaum Associates.
  • Korukluoğlu, P. ve Gürol, M. (2023). Estonya, İsveç, Hollanda, Kanada, Japonya ve Türkiye’de öğretmenlere yönelik hizmet içi mesleki gelişim uygulamalarının karşılaştırılmalı incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 52(240), 2553-2586. https://doi.org/10.37669/milliegitim.1182711
  • Laçin, E. (2020). Sınıflarında özel gereksinimli çocuk olan okulöncesi öğretmenlerinin erken okuryazarlık bilgi düzeylerinin incelenmesi. [Yayımlanmamış doktora tezi, Ankara Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
  • Laçin, E. ve Güldenoğlu, B. (2022). Sınıflarında özel gereksinimli çocuk olan okulöncesi öğretmenlerinin erken okuryazarlık bilgi düzeylerinin incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 55, 1-29. https://doi.org/10.9779/pauefd.975676
  • Lehto, J. E., & Anttila, M. (2003). Listening comprehension in primary level grades two, four and six. Scandinavian Journal of Educational research, 47(2), 133-143. https://www.tandfonline.com/doi/epdf/10.1080/00313830308615?needAccess=true
  • Lonigan, C. J., & Phillips, B. M. (2012). Understanding the contributions of early academic skills to children's success in school. In Contemporary debates in childhood education and development (pp. 145-158). Routledge.
  • McGinty, A. S., & Justice, L. M. (2009). Predictors of print knowledge in children with specific language impairment: Experiential and developmental factors. Journal of Speech, Language and Hearing Research, 52(1), 81–97. https://doi.org/10.1044/1092-4388(2008/07-0279)
  • Mclean, S., & Rouault, G. (2017). The effectiveness and efficiency of extensive reading at developing reading rates. System(70), 92-106. https://doi.org/10.1016/j.system.2017.09.003
  • Missal, K., Reschly, A., Betts, J., McConnell, S., Heistad, D., Pickart, M., & Marston, D. (2007). Examination of the predictive validity of preschool early literacy skills. School Psychology Review, 36, 433–452. https://doi.org/10.1080/02796015.2007.12087932
  • Morrison, G. S. (2015). Early childhood education today. (13. ed.). Pearson Education, Inc.
  • Naslund, J. C., & Schneider, W. (1991). Longitudinal effects of verbal ability, memory capacity, and phonological awareness on reading performance. European Journal of Psychology of Education, 6(4), 375–392. https://doi.org/10.1007/BF03172772
  • National Early Literacy Panel. (2008). Developing early literacy: Report of the National Early Literacy Panel. National Institute for Literacy. https://familieslearning.org/wp-content/uploads/2023/12/nelp_qa.pdf
  • Nelson, P. A. (2005). Could you and your students use a poetry getaway? The Reading Teacher, 58, 771-773. https://doi.org/10.1598/RT.58.8.7
  • Oakhill, J., Cain, K., & Elbro, C. (2015). Understanding and teaching reading comprehension: A handbook. Routledge.
  • Öksüz, H. İ. ve Akyol, H. (2023). Ön bilgi, okuma hataları ve kelime tanıma becerilerinin okuduğunu anlamaya etkisi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 11(2), 269-282. http://doi.org/10.16916/aded.1210693
  • Parpucu, N. ve Dinç, B. (2017). Seslerin renkli dünyası programının okul öncesi çocukların fonolojik farkındalık becerileri üzerindeki etkisi. Eğitim ve Bilim, 42(192). http://dx.doi.org/10.15390/EB.2017.6864
  • Pence, K. L., Bowles, R. P., Skibbe, L. E., Justice, L. M., & Wiggins, A. (2010). Theoretical explanations for preschoolers’ lowercase alphabet knowledge. Journal of Speech, Language, and Hearing Research, 53, 1757-1768. https://doi.org/10.1044/1092-4388(2010/09-0093)
  • Perfetti, C. (2010). Decoding, vocabulary, and comprehension. The golden triangle of reading skill. In M. G.
  • McKeown ve L. Kucan (Eds.), Bringing reading research to life (pp. 291-302). Guilford.
  • Rasinski, T. V., & Padak, N. D. (1998). How elementary students referred for compensatory reading instruction perform on school‐based measures of word recognition, fluency, and comprehension. Reading Psychology: An International Quarterly, 19(2), 185-216. https://doi.org/10.1080/0270271980190202
  • Reutzel, D. R. (2015). Early literacy research: Findings primary‐grade teachers will want to know. The Reading Teacher, 69(1), 14-24. https://doi.org/10.1002/trtr.1387
  • Robbins, C., & Ehri, L. C. (1994). Reading storybooks to kindergartners helps them learn new vocabulary words. Journal of Educational Psychology, 86, 54-64. https://ltl.appstate.edu/reading_resources/robbins_ehri_94.pdf
  • Samuelsson, J., Åsberg Johnels, J., Thunberg, G., Palmqvist, L., Heimann, M., Reichenberg, M., & Holmer, E. (2023). The relationship between early literacy skills and speech-sound production in students with intellectual disability and communication difficulties: a cross-sectional study. International Journal of Developmental Disabilities, 1-11. https://doi.org/10.1080/20473869.2023.2212958
  • Saydam, E. N. (2022). Okul öncesi öğretmeni adaylarının “erken okuryazarlık” kavramına yönelik algılarının belirlenmesi. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (27), 69-84. https://doi.org/10.29000/rumelide.1104129
  • Scarborough, H. S., & Parker, J. D. (2003). Matthew effects in children with learning disabilities: Development of reading, IQ, and psychosocial problems from grade 2 to grade 8. Annals of Dyslexia, 53(1), 47-71. https://doi.org/10.1007/s11881-003-0004-6
  • Schiff, R., Schwartz-Nahshon, S., & Nagar, R. (2011). Effect of phonological and morphological awareness on reading comprehension in Hebrew-speaking adolescents with reading disabilities. Annals of Dyslexia, 61, 44–63. https://doi.org/10.1007/s11881-010-0046-5
  • Snow, C. E. (2017). Early literacy development and instruction: An overview. The Routledge international handbook of early literacy education, 5-13.
  • Snowling, M. J., & Hulme, C. (2011). Evidence‐based interventions for reading and language difficulties: Creating a virtuous circle. British Journal of Educational Psychology, 81(1), 1-23. https://doi.org/10.1111/j.2044-8279.2010.02014.x
  • Storch, S. A., & Whitehurst, G. J. (2002) Oral language and code-related precursors to reading: Evidence from a longitudinal structural model. Developmental Psychology, 38, 934-937. https://doi.org/10.1037/0012-1649.38.6.934
  • Suggate, S., Schaughency, E., McAnally, H., & Reese, E. (2018). From infancy to adolescence: The longitudinal links between vocabulary, early literacy skills, oral narrative, and reading comprehension. Cognitive Development, 47, 82-95. https://doi.org/10.1016/j.cogdev.2018.04.005
  • Swank, L. K., & Catts, H. W. (1994). Phonological awareness and written word decoding. Language, speech, and hearing services in schools, 25(1), 9-14. https://doi.org/10.1044/0161-1461.2501.09
  • Tabachnick, B.G., & Fidell, L.S. (2013) Using multivariate statistics. (4th. Ed.), Allyn and Bacon.
  • Teale, W. H., Whittingham, C. E., & Hoffman, E. B. (2020). Early literacy research, 2006–2015: A decade of measured progress. Journal of Early Childhood Literacy, 20(2), 169-222. https://doi.org/10.1177/1468798418754939
  • Tekin-İftar, E. (2012). Çoklu başlama düzeyi modelleri. E. Tekin-İftar (Eds.), Eğitim ve davranış bilimlerinde tek-denekli araştırmalar (s. 181-216) içinde. Türk Psikologlar Derneği.
  • Tibi, S., & Kirby, J. R. (2018). Investigating phonological awareness and naming speed as predictors of reading in Arabic. Scientific Studies of Reading, 22(1), 1019-1043. https://doi.org/10.1080/10888438.2017.1340948
  • Türköz, H. K. (2022). Okul öncesi öğretmenlerin erken okuryazarlık becerilerine yönelik yeterliklerinin belirlenmesi [Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
  • Türköz, H. K, Burak, Y. ve Ahmetoğlu, E. (2024). Okul öncesi öğretmenlerin erken okuryazarlık bilgileri ile okuma yazmaya hazırlık çalışmalarına ilişkin yeterlikleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Okuma Yazma Eğitimi Araştırmaları, 12(1), 27-45. https://doi.org/10.35233/oyea.1252180
  • Van Kleeck, A., & Schuele, C. M. (2010). Historical perspectives on literacy in early childhood. American Journal of Speech-Language Pathology, 19(4), 341–355. http://static.crowdwisdomhq.com/asha/8456%20Article.pdf
  • Vender, M., & Melloni, C. (2021). Phonological awareness across child populations: How bilingualism and dyslexia interact. Languages, 6(1), 39. https://doi.org/10.3390/languages6010039
  • Verhoeven, L., & Van Leeuwe, J. (2008). Prediction of the development of reading comprehension: A longitudinal study. Applied Cognitive Psychology, 22(3), 407–423. https://doi.org/10.1002/acp.1414
  • Whitehurst, G. J., & Lonigan, C. J. (1998). Child development and emergent literacy. Child Development, 69(3),848-872. https://doi.org/10.1111/j.1467-8624.1998.tb06247.x
  • Wohlwend, K. (2023). Serious play for serious times: Recentering play in early literacy classrooms. The Reading Teacher, 76(4), 478-486. https://doi.org/10.1002/trtr.2157
  • Yükseköğretim Kurulu. (2018). Yeni Öğretmen Yetiştirme Lisans Programları. 16.11.2024 tarihinde https://www.yok.gov.tr/Documents/Kurumsal/egitim_ogretim_dairesi/Yeni-Ogretmen-Yetistirme-Lisans-Programlari/Ozel_Egitim_Ogretmenligi_Lisans_Programi.pdf adresinden erişilmiştir.
  • Zimmerman, S. S., Rodriguez, M. C., Rewey, K. L., & Heidemann, S. L. (2008). The impact of an early literacy initiative on the long term academic success of diverse students. Journal of Education for Students Placed at Risk, 13(4), 452-481. https://doi.org/10.1080/10824660802427744
There are 122 citations in total.

Details

Primary Language Turkish
Subjects Special Education and Disability (Other)
Journal Section Research Articles
Authors

Abuzer Dalga 0000-0002-3084-6002

Birkan Güldenoğlu 0000-0002-9629-1505

Tevhide Kargın 0000-0002-1243-8486

Hilal Gengeç 0000-0001-8723-6857

Project Number 220K191
Publication Date May 30, 2025
Submission Date June 28, 2024
Acceptance Date December 17, 2024
Published in Issue Year 2025 Volume: 26 Issue: 2

Cite

APA Dalga, A., Güldenoğlu, B., Kargın, T., Gengeç, H. (2025). Özel Gereksinimli Çocuklarla Çalışan Öğretmenlere Çevrimiçi Olarak Verilen Erken Okuryazarlık Eğitiminin Etkisi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 26(2), 227-257. https://doi.org/10.29299/kefad.1506813
 Download Cover Image

2562219122   19121   19116   19117     19118       19119       19120     19124