Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi

Abstract

Özet
Anadolu’da ve Türk Dünyası’nın farklı yerlerinde; toprağa tohum saçılırken, hayvancılıkta, yeni bir ev-mülk alımında, sofrada, hasta ve akraba ziyaretinde, ticarette, hayır hasenat yapılırken, tarlada-bahçede çalışırken ve özellikle doğum, düğün ve ölüm gibi geçiş dönemlerinde farklı amaçlar için alkış ve dilekler yaygın olarak kullanılır. Geçiş dönemlerinden biri olan doğumda, çocuğun sağlıklı ve güvenli olarak dünyaya gelmesi ve uzun ömürlü olması için alkış ve dilekler söylenir. Önemli bir eşik olan doğumda yapılan eylemlerin, ritüellerin, söylenen alkışların kökenleri, erken dönem Türk inanç sistemlerine ve mitlerine kadar gitmektedir. Türk-Türkmen kültüründe doğum öncesi ve sonrası çeşitli ritüeller sergilenmiş ve alkışlar söylenmiştir. Alkışlar, toplumun kültürünü, inançlarını yansıtan; özgün, etkileyici, ortamı sakinleştiren, huzur veren kalıp sözlerdir. Bu özlü sözler, şahıs-toplum arasında sağlıklı ve kalıcı bir iletişimin kurulmasını sağlar.
Bu çalışmanın amacı; Türk-Türkmen kültüründe doğum öncesi ve sonrasıyla ilgili oluşmuş inançların, ritüellerin ve söylenilen alkışların kaynaklardan alınarak, kullanım yerlerine göre tasnifi ve örnekleriyle incelenmesidir. Bu çalışmada, doğum ile ilgili inanç, pratik ve uygulamalar; doğum öncesi‖, doğum sırası, isim koyma ve doğum sonrası olmak üzere üç bölümde incelenmiştir. Ayrıca, doğum öncesi ve sonrası söylenen 63 civarındaki alkış-dilek örnekleriyle açıklanmış ve kendi içinde sınıflandırılarak yeni bulgulara ulaşılmış ve çözümlenmiştir.