Abstract
Yazı ile takibini 7. - 8. yüzyıllarda Orhun Abideleri ile başlatabildiğimiz Türkçe, özellikle 13. yüzyıldan itibaren farklı coğrafyalarda farklı medeniyetler ile karşılaşarak, bu medeniyetler ile iletişim halinde olarak zenginleşmiştir. Bugün Köktürk Türkçesi, son derece sınırlı oranlarda yabancı kökenli sözcükleri bünyesinde barındırması sebebi ile en öz Türkçe olarak kabul görür.
Türkiye Türkçesi ise 13. yüzyıldan itibaren Batıda şekillenmeye başlayan Oğuz Türkçesinin Eski Anadolu Türkçesi ve Osmanlı Türkçesinden sonra gelen üçüncü bölümüdür. Köktürk Türkçesine göre, farklı dillerden birçok sözcüğü de bünyesinde barındırmaktadır.
Çalışmamızda 7-8. yüzyıldan 21. yüzyıla, Türk dilindeki ünlü ve ünsüz seslerin kullanım sıklıklarının tespiti amacı ile istatistiksel bir inceleme gerçekleştirilmiştir. Ünlü ve ünsüz sesler, sözcükte bulundukları yere göre sayıma tabii tutulmuşlardır. Buna göre Köktürk Türkçesi ile Türkiye Türkçesinin verilerinde, her iki dönem için de en çok kullanılan seslerde paralellik gözlemlenmiştir. Her iki dönem için sözcük başında en çok kullanılan ünlü ses A, ünsüz ses B, sözcük içinde en çok kullanılan ünsüz ses R, sözcük sonunda en çok kullanılan ünsüz ses N olmuştur.
Elde edilen veriler neticesinde Köktürk Türkçesi ile Türkiye Türkçesi arasındaki benzerlikten hareketle, en çok kullanılan A. - B, R, N sesleri ile “A. BURAN Yasası” şekillenmiştir. Adı tarafımızca verilen bu yasa, Köktürk Türkçesi ile Türkiye Türkçesi arasında, en çok kullanılan sesler noktasında genetik benzerliği ifade etmektedir.
Ethical Statement
Makale etik kurul izni gerektirmemektedir.
References
- Kaşgarlı, M. (1990). Dîvânü lûgati’t-Türk (Tıpkıbasım-Facsimile). Kültür Bakanlığı.
- Bekiroğlu, N. (2013). Mimoza sürgünü. Timaş Yayınları.
- Durukoğlu, G. (2021). Tarihî Türk lehçeleri ve Türkiye Türkçesinde seslerin kullanım sıklığı -grafiklerle-. Akademisyen Kitabevi.
- Ercilasun, A. B.& Akkoyunlu, Z. (2015). Kaşgarlı Mahmud dîvânu lugâti’t-Türk Giriş - Metin - Çeviri - Notlar - Dizin. Türk Dil Kurumu.
- Ergin, M. (1998). Orhun abideleri. Boğaziçi Yayınları.
- Gülsevin, G. (1998). Köktürk bengü taşlarındaki Oğuzca özellikler. Kardeş Ağızlar/ Türk Lehçe ve Şiveleri Dergisi, S.7, 12-18.
- Korkmaz, Z. (2013). Türkiye Türkçesinin temeli Oğuz Türkçesinin gelişimi. Ankara: Türk Dil Kurumu.
- Pala, İ. (2014). Mihmandar. Kapı Yayınları.
- Pamuk, O. (2016). Kırmızı saçlı kadın. Yapı Kredi Yayınları.
- Seyfettin, Ö. (2009). Bütün hikâyeler-2. Üç Harf Yayınları.
- Tan, C. (2012). Söylenmemiş şarkılar. Altın Kitaplar Yayınevi.
- Tanpınar, A. H. (2002). Saatleri ayarlama enstitüsü. Yapı Kredi Yayınları.
- Veli, O. (2003). La Fontaine’in masalları. Yapı Kredi Yayınları.
Abstract
References
- Kaşgarlı, M. (1990). Dîvânü lûgati’t-Türk (Tıpkıbasım-Facsimile). Kültür Bakanlığı.
- Bekiroğlu, N. (2013). Mimoza sürgünü. Timaş Yayınları.
- Durukoğlu, G. (2021). Tarihî Türk lehçeleri ve Türkiye Türkçesinde seslerin kullanım sıklığı -grafiklerle-. Akademisyen Kitabevi.
- Ercilasun, A. B.& Akkoyunlu, Z. (2015). Kaşgarlı Mahmud dîvânu lugâti’t-Türk Giriş - Metin - Çeviri - Notlar - Dizin. Türk Dil Kurumu.
- Ergin, M. (1998). Orhun abideleri. Boğaziçi Yayınları.
- Gülsevin, G. (1998). Köktürk bengü taşlarındaki Oğuzca özellikler. Kardeş Ağızlar/ Türk Lehçe ve Şiveleri Dergisi, S.7, 12-18.
- Korkmaz, Z. (2013). Türkiye Türkçesinin temeli Oğuz Türkçesinin gelişimi. Ankara: Türk Dil Kurumu.
- Pala, İ. (2014). Mihmandar. Kapı Yayınları.
- Pamuk, O. (2016). Kırmızı saçlı kadın. Yapı Kredi Yayınları.
- Seyfettin, Ö. (2009). Bütün hikâyeler-2. Üç Harf Yayınları.
- Tan, C. (2012). Söylenmemiş şarkılar. Altın Kitaplar Yayınevi.
- Tanpınar, A. H. (2002). Saatleri ayarlama enstitüsü. Yapı Kredi Yayınları.
- Veli, O. (2003). La Fontaine’in masalları. Yapı Kredi Yayınları.
Details
| Primary Language | Turkish |
|---|---|
| Subjects | New Turkish Language (Turkish of Old Anatolia, Ottoman, Turkiye) |
| Journal Section | Articles |
| Authors | |
| Early Pub Date | April 29, 2025 |
| Publication Date | April 30, 2025 |
| Submission Date | September 25, 2024 |
| Acceptance Date | April 25, 2025 |
| Published in Issue | Year 2025 Volume: 22 Issue: 1 |
KSÜ Sosyal Bilimler Dergisi ULAKBİM-TR Dizin tarafından dizinlenen hakemli ve bilimsel bir dergidir.