SULTAN III. AHMED’İN DAMAT İBRAHİM PAŞA İÇİN YAZDIĞI İKİ KIT‘A VE BUNLARIN NEDÎM’İN “TAZMÎN-İ KELÂMÜ‘L-MÜLÛK MÜLÛKÜ‘L-KELÂM” BAŞLIKLI ŞİİRİNDEKİ AKSİ
Abstract
Padişahların kendi maiyetlerindeki kişiler için şiirler yazıp onlara övgüde bulunmasına Türk şiir geleneğinde çok fazla rastlanmaz. Çok az örneği olan bu durum Lale Devri padişahı olan Sultan III. Ahmed ile Sadrazam İbrahim Paşa arasında görülmektedir. Padişahın, vezirine yazdığı iki kıt‘ada kullandığı ifadeler Türk şiir geleneği açısından da dikkate şayan bir durum teşkil etmektedir. Padişahın bir veziri için yazdığı şiirlerde onu övmesinin yanı sıra devrin önemli şairlerinden Nedîm de yazdığı bir şiirinde bu durumu ele almıştır. Nedîm, saraya yakın bir şair olmasının, dolayısıyla hem III. Ahmed hem de Damat İbrahim Paşa’yla olan ilişkisinden de hareketle bu ikili hakkında yazdığı bir şiirinde bir yandan padişahın ağzından veziri övmüş diğer yandan da vezirin ağzından padişaha hürmetkâr ifadelerde bulunmuştur. Sadece III. Ahmed’in değil Nedîm’in yazdığı şiirin de Türk şiir geleneğinde çok fazla örneği bulunmadığından çalışmamızda Lale Devri’nin bu önde gelen isimlerinin şiir tavırlarının incelenmesi amaçlanmıştır.
References
- Afyoncu, Erhan (2023). III. Ahmed’in Hatt-ı Hümâyûnları. İstanbul: Yeditepe Yayınevi.
- Aktepe, Münir (1989). “Ahmed III”. İslam Ansiklopedisi. C. 2. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. s. 34-38.
- Bayram, Yavuz (2018). Adlî Divanı. Kültür ve Turizm Bakanlığı. (e-kitap): https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-215522/adli-divani.html (Erişim Tarihi: 18.01.2025).
- Coşgun, Gökhan (2024). “Ortak Mahlas Sorununa Çarpıcı Bir Örnek: Eşrefzâde Abdülkâdir Efendi'nin (Necîb) Şiirlerinin Ali Emîrî Tarafından Sultan III. Ahmed'e (Necîb) Mal Edilmesi”. Hikmet-Akademik Edebiyat Dergisi [Journal of Academic Literature] Vefatının 100. Yılında Ali Emîrî Özel Sayısı. Eylül 2024. s. 230-264.
- Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi. Ali Emîrî-Sultan III. Ahmed Fonu. 119.11739.
- İlhan, Enes (2016). Lale Devrinde Gül Âşığı: III. Ahmed (Necîb) – Hayatı, Sanatı ve Divançesi. Ankara: Gece Kitaplığı.
- İşbilir, Ömer (2002). “Kuyucu Murad Paşa”. İslam Ansiklopedisi. C. 26. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. s. 507-508.
- Kaya, Bayram Ali (2013). “Yahyâ Efendi, Zekeriyyâzâde”. İslam Ansiklopedisi. C. 43. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. s. 245-246.
- Kayaalp, İsa (2019). Bahtî Divanı. Kültür ve Turizm Bakanlığı. (e-kitap): https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-242306/bahtisultan-i-ahmed-divani.html (Erişim Tarihi: 16.01.2025).
- Macit, Muhsin (2017). Nedîm Dîvânı. Kültür ve Turizm Bakanlığı. (e-kitap): https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-196897/nedim-divani.html (Erişim Tarihi: 14.12.2024).
- Öz, Mustafa (1993). “Ca‘fer es-Sâdık”. İslam Ansiklopedisi. C. 7. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. s. 1-3. Özcan, Abdulkadir-İzgöer, Ahmet Zeki-Uğur, Yunus-Çakır, Baki (2013). Târîh-i Çelebizâde–Çelebizâde İsmaîl Âsım Efendi. C. 3. İstanbul: Klasik Kitaplar.
- Yılmaz, Kadri H. (2012). “Nedîm’in Şiirlerinden Hareketle Damat İbrahim Paşa ve Faaliyetleri”. Uluslararası Nevşehir Tarih ve Kültür Sempozyumu Bildirileri (16-19 Kasım 2011). Editör: Adem Öger, Nevşehir Üniversitesi Yayınları. C. 4. s. 317-324.
- Yücel, Bilal (1996). “Hüseyn-i Baykara Risalesinin Uzak İki Nüshası”. Türklük Bilimi Araştırmaları. S. 2. s. 70-112.
TWO QIT'AS WRITTEN BY SULTAN AHMED III FOR DAMAT IBRAHIM PASHA AND THEIR REFLECTIONS IN NEDÎM’S POEM TITLED TAZMÎN-İ KELÂMÜ’L-MÜLÛK MÜLÛKÜ’L-KELÂM
Abstract
In the Turkish poetry tradition, it is quite rare for sultans to compose poems praising individuals within their entourage. One of the few notable examples of this practice can be observed in the relationship between Sultan Ahmed III, the ruler of the Tulip Era, and his Grand Vizier, İbrahim Pasha. The expressions used by the sultan in two couplets dedicated to his vizier constitute a remarkable instance within the Turkish poetic tradition. In addition to the sultan's praise for his vizier in these poems, the prominent poet of the era, Nedîm, also addressed this unique literary occurrence in one of his works. As a poet closely associated with the palace, Nedîm, drawing from his relationship with both Ahmed III and Damat İbrahim Pasha, composed a poem in which he, on the one hand, praised the vizier through the voice of the sultan and, on the other hand, expressed reverence toward the sultan through the voice of the vizier. Given that such instances are exceedingly rare in Turkish poetry, this study aims to examine the poetic approach of these leading figures of the Tulip Era.
Keywords
References
- Afyoncu, Erhan (2023). III. Ahmed’in Hatt-ı Hümâyûnları. İstanbul: Yeditepe Yayınevi.
- Aktepe, Münir (1989). “Ahmed III”. İslam Ansiklopedisi. C. 2. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. s. 34-38.
- Bayram, Yavuz (2018). Adlî Divanı. Kültür ve Turizm Bakanlığı. (e-kitap): https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-215522/adli-divani.html (Erişim Tarihi: 18.01.2025).
- Coşgun, Gökhan (2024). “Ortak Mahlas Sorununa Çarpıcı Bir Örnek: Eşrefzâde Abdülkâdir Efendi'nin (Necîb) Şiirlerinin Ali Emîrî Tarafından Sultan III. Ahmed'e (Necîb) Mal Edilmesi”. Hikmet-Akademik Edebiyat Dergisi [Journal of Academic Literature] Vefatının 100. Yılında Ali Emîrî Özel Sayısı. Eylül 2024. s. 230-264.
- Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi. Ali Emîrî-Sultan III. Ahmed Fonu. 119.11739.
- İlhan, Enes (2016). Lale Devrinde Gül Âşığı: III. Ahmed (Necîb) – Hayatı, Sanatı ve Divançesi. Ankara: Gece Kitaplığı.
- İşbilir, Ömer (2002). “Kuyucu Murad Paşa”. İslam Ansiklopedisi. C. 26. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. s. 507-508.
- Kaya, Bayram Ali (2013). “Yahyâ Efendi, Zekeriyyâzâde”. İslam Ansiklopedisi. C. 43. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. s. 245-246.
- Kayaalp, İsa (2019). Bahtî Divanı. Kültür ve Turizm Bakanlığı. (e-kitap): https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-242306/bahtisultan-i-ahmed-divani.html (Erişim Tarihi: 16.01.2025).
- Macit, Muhsin (2017). Nedîm Dîvânı. Kültür ve Turizm Bakanlığı. (e-kitap): https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-196897/nedim-divani.html (Erişim Tarihi: 14.12.2024).
- Öz, Mustafa (1993). “Ca‘fer es-Sâdık”. İslam Ansiklopedisi. C. 7. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. s. 1-3. Özcan, Abdulkadir-İzgöer, Ahmet Zeki-Uğur, Yunus-Çakır, Baki (2013). Târîh-i Çelebizâde–Çelebizâde İsmaîl Âsım Efendi. C. 3. İstanbul: Klasik Kitaplar.
- Yılmaz, Kadri H. (2012). “Nedîm’in Şiirlerinden Hareketle Damat İbrahim Paşa ve Faaliyetleri”. Uluslararası Nevşehir Tarih ve Kültür Sempozyumu Bildirileri (16-19 Kasım 2011). Editör: Adem Öger, Nevşehir Üniversitesi Yayınları. C. 4. s. 317-324.
- Yücel, Bilal (1996). “Hüseyn-i Baykara Risalesinin Uzak İki Nüshası”. Türklük Bilimi Araştırmaları. S. 2. s. 70-112.
Details
| Primary Language | Turkish |
|---|---|
| Subjects | Classical Turkish Literature of Ottoman Field |
| Journal Section | Research Articles |
| Authors | |
| Publication Date | June 11, 2025 |
| Submission Date | January 23, 2025 |
| Acceptance Date | March 4, 2025 |
| Published in Issue | Year 2025 Issue: 11 |
