Review Article
BibTex RIS Cite

Sait Hikmet’in Unutulmuş Tiyatro Eseri: Kimi Seviyor?

Year 2025, Volume: 5 Issue: 1, 49 - 63, 30.06.2025
https://doi.org/10.54281/kundergisi.56

Abstract

Tanzimat ile başlayan Batılılaşma süreci, Batı edebiyatıyla daha yakın ilişkiler kurmamızı sağlamıştır. Bu sayede Batı edebiyatında yer alan birçok edebi tür de (hikâye, roman vb.) aydınlarımız aracılığıyla memleketimize girmiştir. Bu dönem edebiyatımıza giriş yapan tiyatro türü, Müslüman-Şark edebiyatlarında yer almaması, daha önce tanınmamış olması yönüyle ayrı bir öneme sahiptir. Edebi türlerin geçmiş dönem edebiyatımızda başta şiir ve tenkit, şark hikayesi olmak üzere Batılı benzerleriyle yapı bakımından farklılıklar bulunmasına rağmen benzerliklerinin de var olduğu gerçeği inkâr edilemez. Ancak tiyatro türünün ise bizim edebiyatımızda benzerinin bulunduğunu söylemek güçtür. Bu sadece bizim edebiyatımızla sınırlı olmayıp diğer İslâm edebiyatlarında da bu şekildedir. Edebiyatımızda geleneksel olarak orta oyunu, meddah, karagöz vb. türleriyle yer bulsa da modern anlamda tiyatronun girişi yine Tanzimat döneminde olmuştur. İlk olarak Batı’dan yapılan çeviriler, Türk yazarlarına ilham kaynağı olmuş ve tiyatro eserleri kaleme almaya başlamışlardır. Milli tiyatromuzun inşasında temel vazifesi gören Şinasi’nin Şair Evlenmesi adlı oyunu bu anlamda önemli bir adım olur, Namık Kemal gerek yazmış olduğu Vatan Yahut Silistre eseriyle gerekse Celâl Mukaddimesiyle tiyatro sanatı hakkındaki düşüncelerini açık bir şekilde belirtir, türün gelişiminde ve yaygınlaşmasında önemli bir rol üstlenir. Ebüzziya Mehmet Tevfik, Recaizade Mahmut Ekrem, Ahmet Mithat Efendi, Şemsettin Sami gibi isimler de eserleriyle tiyatro türünün gelişmesine büyük katkı sağlamıştır. Bu isimlerden sonra gelen nesil II. Abdülhamit devrinin sansürlerine maruz kalmış olsa da II. Meşrutiyet’in ilanıyla birlikte oluşan özgürlükçü ortamda birçok yazar yazmış olduğu eserleri yayınlama ve sahneleme imkânı bulmuş, bunun yanında daha önceden tiyatro eseri yazmamış olan yazarlar da tiyatro eseri yazarak, eserlerini ortaya koymuştur. Çalışmamızda bu devirde yetişmiş yazarlardan pek fazla tanınmayan daha çok arka planda kalmış bir isim olan Sait Hikmet tanıtılarak okuyucunun bilgi sahibi olması sağlanmış, yine kendisine ait olan bir tiyatro eseri Kimi Seviyor Osmanlı Türkçesi’nden aktarılıp, eserin incelemesi yapılmıştır.

Ethical Statement

Makale kapsamında katılımcı kullanılmadığı için ilgili onaya yer verilmemiştir.

Supporting Institution

Çalışma için herhangi bir maddi destek alınmamıştır.

References

  • Alus, Sermet Muhtar. “Sait Hikmet Merhum”. Yedigün Dergisi 66 (Haziran 1934): 8-10.
  • And, Metin. Başlangıcından 1983’e Türk Tiyatro Tarihi. İstanbul: İletişim Yayınları, 2019.
  • Ayverdi, İlhan. Misalli Büyük Türkçe Sözlük. İstanbul: Kubbealtı Neşriyat, 2016.
  • Buttanrı, Müzeyyen. Çeşitli Yönleriyle Tiyatro. Eskişehir: Osmangazi Üniversitesi Basımevi, 2011.
  • Enginün, İnci. Türk Tiyatrosu Şinasi’den Turan Oflazoğlu’na. İstanbul: Dergâh Yayınları, 2019.
  • Gövsa, İbrahim Alaaddin. Resimli Yeni Lügat ve Ansiklopedi C 5. İstanbul: Yeni Matbaa, 1947.
  • Gövsa, İbrahim Alaaddin. Türk Meşhurları Ansiklopedisi. İstanbul: Yedigün Neşriyatı, 1946.
  • Işık, İhsan. “Sait Hikmet”. Türkiye Yazarlar Ansiklopedisi. Ankara: Elvan Yayınları, 2004.
  • Okay, Orhan M. Batılılaşma Devri Türk Edebiyatı. İstanbul: Dergâh Yayınları, 2016.
  • Özdemir, Emin. Edebiyat Bilgileri Sözlüğü. İstanbul: Remzi Kitabevi, 1990.
  • Özön, Nihat. “Türk Tiyatrosuna Toplu Bir Bakış”. Türk Dili-Tiyatro Özel Sayısı. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2020. 654- 673.
  • Sel, Polat. “Sait Hikmet’in Mazi ve Ati İsimli Tiyatro Eserine Dair”. Süreyya Beyzadeoğlu Armağanı. Ed. Ali İhsan Öbek vd. Çanakkale: Paradigma Yayınları, 2024. 709- 726.
  • Sait Hikmet. “Kimi Seviyor”. Musavver Tiyatro Dergisi (1327): 25-32.
  • Sait Hikmet. Mazi ve Ati. İstanbul: Hilal Matbaası, 1908.
  • Sevengil, Refik Ahmet. Yakın Çağlarda Türk Tiyatrosu. İstanbul: Kanaat Kütüphanesi, 1934.
  • Tanpınar, Ahmet Hamdi. On Dokuzuncu Asır Türk Edebiyatı Tarihi. Haz: Abdullah Uçman. İstanbul: Dergâh Yayınları, 2013.
  • Yalçın, Alemdar. II. Meşrutiyette Tiyatro Edebiyatı Tarihi. Ankara: Akçağ Yayınları, 2002.

Sait Hikmet’s Forgotten Play: Whom Does He Love?

Year 2025, Volume: 5 Issue: 1, 49 - 63, 30.06.2025
https://doi.org/10.54281/kundergisi.56

Abstract

The Westernization process that started with Tanzimat enabled us to establish closer relations with Western literature. In this way, many literary genres in Western literature (stories, novels, etc.) entered our country through our intellectuals. The genre of theater, which entered our literature in this period, has a special importance in that it was not included in the Muslim-Sharq literatures and had not been recognized before. It cannot be denied that literary genres have similarities with their Western counterparts, especially poetry, criticism and the oriental story, although there are differences in terms of structure. However, it is difficult to say that the genre of theater has a counterpart in our literature. This is not limited to our literature, but is also the case in other Islamic literatures. Although it traditionally found a place in our literature with the genres of middle play, meddah, karagöz, etc., the entry of theater in the modern sense was again in the Tanzimat period. Firstly, translations from the West inspired Turkish writers and they started to write theater works. Şinasi's play Şair Evlenmesi, which served as the basis for the construction of our national theater, was an important step in this sense, and Namık Kemal clearly expresses his thoughts on the art of theater with both his work Vatan Yahut Silistre and Celâl Mukaddimes, and plays an important role in the development and popularization of the genre. Names such as Ebüzziya Mehmet Tevfik, Recaizade Mahmut Ekrem, Ahmet Mithat Efendi, Şemsettin Sami also contributed greatly to the development of the theater genre with their works. Although the generation that came after these names was subjected to the censorships of Abdülhamit II, many writers found the opportunity to publish and stage their works in the liberal environment created with the declaration of the Constitutional Monarchy II, and in addition, writers who had not written theater works before also wrote theater works and put their works forward. In our study, Sait Hikmet, one of the writers who grew up in this period, who was not well known and remained in the background, was introduced and the reader was provided with information, and a theater work of his, Kimi Seviyor, was transferred from Ottoman Turkish and the work was analyzed.

References

  • Alus, Sermet Muhtar. “Sait Hikmet Merhum”. Yedigün Dergisi 66 (Haziran 1934): 8-10.
  • And, Metin. Başlangıcından 1983’e Türk Tiyatro Tarihi. İstanbul: İletişim Yayınları, 2019.
  • Ayverdi, İlhan. Misalli Büyük Türkçe Sözlük. İstanbul: Kubbealtı Neşriyat, 2016.
  • Buttanrı, Müzeyyen. Çeşitli Yönleriyle Tiyatro. Eskişehir: Osmangazi Üniversitesi Basımevi, 2011.
  • Enginün, İnci. Türk Tiyatrosu Şinasi’den Turan Oflazoğlu’na. İstanbul: Dergâh Yayınları, 2019.
  • Gövsa, İbrahim Alaaddin. Resimli Yeni Lügat ve Ansiklopedi C 5. İstanbul: Yeni Matbaa, 1947.
  • Gövsa, İbrahim Alaaddin. Türk Meşhurları Ansiklopedisi. İstanbul: Yedigün Neşriyatı, 1946.
  • Işık, İhsan. “Sait Hikmet”. Türkiye Yazarlar Ansiklopedisi. Ankara: Elvan Yayınları, 2004.
  • Okay, Orhan M. Batılılaşma Devri Türk Edebiyatı. İstanbul: Dergâh Yayınları, 2016.
  • Özdemir, Emin. Edebiyat Bilgileri Sözlüğü. İstanbul: Remzi Kitabevi, 1990.
  • Özön, Nihat. “Türk Tiyatrosuna Toplu Bir Bakış”. Türk Dili-Tiyatro Özel Sayısı. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2020. 654- 673.
  • Sel, Polat. “Sait Hikmet’in Mazi ve Ati İsimli Tiyatro Eserine Dair”. Süreyya Beyzadeoğlu Armağanı. Ed. Ali İhsan Öbek vd. Çanakkale: Paradigma Yayınları, 2024. 709- 726.
  • Sait Hikmet. “Kimi Seviyor”. Musavver Tiyatro Dergisi (1327): 25-32.
  • Sait Hikmet. Mazi ve Ati. İstanbul: Hilal Matbaası, 1908.
  • Sevengil, Refik Ahmet. Yakın Çağlarda Türk Tiyatrosu. İstanbul: Kanaat Kütüphanesi, 1934.
  • Tanpınar, Ahmet Hamdi. On Dokuzuncu Asır Türk Edebiyatı Tarihi. Haz: Abdullah Uçman. İstanbul: Dergâh Yayınları, 2013.
  • Yalçın, Alemdar. II. Meşrutiyette Tiyatro Edebiyatı Tarihi. Ankara: Akçağ Yayınları, 2002.
There are 17 citations in total.

Details

Primary Language English
Subjects Modern Turkish Literature in Turkiye Field
Journal Section Research Paper
Authors

Polat Sel 0000-0001-5281-1938

Early Pub Date June 29, 2025
Publication Date June 30, 2025
Submission Date April 14, 2025
Acceptance Date May 26, 2025
Published in Issue Year 2025 Volume: 5 Issue: 1

Cite

MLA Sel, Polat. “Sait Hikmet’s Forgotten Play: Whom Does He Love?”. KÜN Edebiyat Ve Kültür Araştırmaları Dergisi, vol. 5, no. 1, 2025, pp. 49-63, doi:10.54281/kundergisi.56.

Lisans

Kün Edebiyat ve Kültür Araştırmaları Dergisi Creative Commons Atıf 4.0 Uluslararası (CC BY 4.0) lisansı ile lisanslanmıştır.

Kün: Journal of Literary and Cultural Studies is licensed under Creative Commons Attribution 4.0 International (CC BY 4.0).

pEPOhSyI5kH.jpg