Abstract
This article examines the political and social changes in Turkey following the establishment of the Republic, focusing on the effects of Mustafa Kemal Atatürk's death and World War II. Specifically, it explores the transition to democratic processes and the development of a multi-party-political system in the post-war period. The aim of this article is to detail Turkey's economic and social reforms during the post-war period, the transition to a multi-party-political system, and the challenges encountered in this process. Additionally, it evaluates the impact of the Democrat Party era and the May 27, 1960 military coup on Turkey's political history. This article seeks to provide a comprehensive analysis of significant milestones and reforms in Turkey's political history, offering readers in-depth insights into the country's democratization process. It is particularly important for understanding the impact of political and economic changes on democratic norms during the post-war period. The article employs historical analysis and document review methodologies. It begins with the examination of official documents, legislative texts, and historical sources from the relevant period. Based on the data obtained from these sources, post-war reforms and political changes are detailed. Additionally, a review of literature and existing academic studies on the political leaders and party policies of the era is incorporated. The article concludes by presenting the effects of Turkey's post-World War II transformation and the transition to a multi-party system on the country's democratization process. It highlights how the repressive policies and anti-democratic practices of the Democrat Party era laid the groundwork for the May 27, 1960 military coup, marking a significant turning point in Turkey's political history.
Ethical Statement
This paper complies with Research and Publication Ethics, has no conflict of interest to declare, and has received no financial support. The article has been checked for spelling and plagiarism/similarity. The article was evaluated by "at least two external referees" and "double blinding" method. The author sent a signed "Copyright Transfer Form" to the journal. There is no need to obtain ethical permission for the current study as per the legislation. The "Declaration Form Regarding No Ethics Permission Required" was sent to the journal by the author on this subject. The author contributed to all sections and stages of the study alone.
Supporting Institution
No financial support was received for the conduct of the research.
References
- AĞAOĞLU, Samet (2016), “Arkadaşım Menderes- İpin Gölgesindeki Günler”, Marmara'da Bir Ada (Ed. Tamer Erdoğan), Yapı Kredi Yayınları, İstanbul ss.78-102.
- AHMAD, Feroz ve TURGAY, Bedia (1976), Türkiye’de Çok Partili Politikanın Açıklamalı Kronolojisi: 1945-1971, Bilgi Yayınevi, İstanbul.
- AKIN, Rıdvan (2012), Türk Siyasal Tarihi: 1908- 2000, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul.
- AKŞİN, Sina (2008), “Siyasal Tarih 1950-1960, Çağdaş Türkiye Tarihi 1908-1980”, Çağdaş Türkiye (Ed. Sina Akşin), Cem Yayınevi, İstanbul, 10. Baskı.
- ALBAYRAK, Mustafa (2004), Türk Siyasi Tarihinde Demokrat Parti 1946-1960, Phoenix Yayınevi, Ankara.
- ANADOL, Cemal (2004), Türk Siyâset Târihinde Demokrat Parti, Çetin Matbaacılık, İstanbul.
- ARMAOĞLU, Fahir (2007), 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi 1914-1995, Alkım Yayınevi, İstanbul, Cilt.1-2, 16. Baskı.
- AYDEMİR, Şevket Süreyya (1973), İhtilalin Mantığı, Remzi Kitabevi, İstanbul.
- BALCI, Meral (2015), Sıradışı Bir Siyasetçi: Kasım Gülek Hayatı ve Siyasi Faaliyetleri, Yeditepe Yayınları, İstanbul.
- BAŞGİL, Ali Fuad (1966), 27 Mayıs İhtilâli ve Sebepleri, Çeltüt Matbaacılık, İstanbul.
- BULUT, Sedef (2009), “Üçüncü Dönem Demokrat Parti İktidarı (1957-1960): Siyasi Baskılar ve Tahkikat Komisyonu”, Gazi Akademik Bakış Dergisi, S.2(4), ss.125-145.
- BURGAÇ, Murat (2013), “1946 Genel Seçimlerinde Propaganda”, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, S.13(26), ss.163-184.
- ÇAVDAR, Tevfik (1996), Türkiye’nin Demokrasi Tarihi (1950-1995), İmge Kitabevi Yayınları, Ankara.
- DEMİREL, Ahmet (2014), Tek Partinin İktidarı: Türkiye’de Seçimler ve Siyaset, İletişim Yayınları, İstanbul.
- DEMİRER, Mehmet Arif (1995), 6 Eylül 1955 Yassıada 6/7 Eylül Davası, Bağlam Yayınları, İstanbul.
- DOĞANER, Yasemin (2013), Türk Demokrasi Tarihinde Vatan Cephesi, Siyasal Kitabevi, Ankara.
- ENGİN, Vahdettin (2011), Hesaplaşma: Atatürk ve Muhalefet Arasındaki İktidar Mücadelesinde Son Hamle İzmir Suikastı, Yeditepe Yayınevi, İstanbul.
- EROĞUL, Cem (1998), Demokrat Parti Tarihi ve İdeolojisi, İmge Kitabevi Yayınları, Ankara.
- GOLOĞLU, Mahmut (2013), Demokrasiye Geçiş 1946-1950, İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.
- GÜRKAN, Nilgün (1998), Türkiye’de Demokrasiye Geçişte Basın (1945-1950), İletişim Yayınları, İstanbul.
- HAMİTOĞULLARI, Beşir (1966), “Türkiye’de Toprak, Toprak Reformu ve İktisadi Kalkınma”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Dergisi, S.12(1), ss.21-46.
- KARPAT, Kemal H. (2008), Kısa Türkiye Tarihi 1800-2012, Timaş Yayınları, İstanbul.
- KARPAT, Kemal H. (2017), Türk Demokrasi Tarihi, Timaş Yayınları, İstanbul.
- KIRKPINAR, Leyla (2000), “Demokrat Parti ve Muhalefet Stratejisi”, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, S.3(10), ss.87-98.
- KOÇAK, Cemil (2008), “Siyasal Tarih 1923-1950”, Çağdaş Türkiye Tarihi 1908-1980 (Ed. Sina Akşin), Cem Yayınevi, İstanbul, 10. Baskı, ss.85-173.
- KORKMAZ, Ferhat (2012), İkinci Yeni Limanı Pazar Postası, Salkımsöğüt Yayınları, Konya, 2. Baskı.
- LEWIS, Bernard (2010), Modern Türkiye’nin Doğuşu, Arkadaş Yayınevi, Ankara, 4. Baskı.
- ÖZDAĞ, Ümit (1997), Menderes Döneminde Ordu- Siyaset İlişkileri ve 27 Mayıs İhtilali, Boyut Kitapları, İstanbul.
- ÖZDEMİR, Hikmet (2008), “Siyasal Tarih 1960-1980”, Çağdaş Türkiye Tarihi 1908-1980 (Ed. Sina Akşin), Cem Yayınevi, İstanbul, 10. Baskı.
- PANCAROĞLU, Adnan Feruh (2008), “Yakın Tarihimizde Millet Partisi Olgusu”, Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyonkarahisar.
- SİTEMBÖLÜKBAŞI, Şaban (1995), Türkiye’de İslâmın Yeniden İnkişafı (1950-1960), İsam Yayınları, Ankara.
- ŞAHHÜSEYİNOĞLU, H. Nedim (2005), Dünden Bugüne Düşünceye ve Basına Sansür, Paragraf Yayınları, Ankara.
- ŞUR, Şükrü (2015), “Demokrat Parti ve Atatürk’ün Üç İlkesi: Cumhuriyetçilik, Laiklik ve Devletçilik (1950-1960)”, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, S.56, ss.147-176.
- TBMM – TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ (1945), Tutanak Dergisi, D.7, C.17, 14 Mayıs 1945.
- TÖKİN, Füruzan Hüsrev (1965), Türkiye’de Siyasi Partiler ve Siyasi Düşüncenin Gelişmesi 1839-1965, Elif Yayınları, İstanbul.
- TUNAYA, Tarık Zafer (1952), Türkiye’de Siyasi Partiler 1859-1952, Arba Yayınları, İstanbul.
- UÇAROL, Rifat (2015), Siyasi Tarih (1789-2014), Der Yayınları, İstanbul, Genişletilmiş 10. Baskı.
- UYAR, Hakkı (2012a), Tek Parti Dönemi ve CHP, Boyut Yayıncılık, İstanbul.
- UYAR, Hakkı (2012b), Türk Siyasal Yaşamında Cepheleşmeye Bir Örnek Vatan Cephesi, Boyut Yayıncılık, İstanbul.
- YALÇIN, Durmuş (2012), Türkiye Cumhuriyeti Tarihi II, Atatürk Araştırma Merkezi Yayını, Ankara.
- YETKİN, Çetin (2017), Karşı Devrim 1945-1950, Kilit Yayınları, Ankara.
- YILDIRMAZ, Sinan (2008), “Vatan Cephesi: Demokrat Parti’nin Politik Meşrutiyet Krizi ve Toplumsal Muhalefeti Kontrol Altına Alma Çabası”, Türkiye’de Siyasal Muhalefet: 1923-1980 Makaleler (Der. Ayşegül Komsuoğlu), Bengi Yayınları, İstanbul.
- YÜCEL, M. Serhan (2001), Demokrat Parti, Ülke Kitapları, İstanbul.
Abstract
Bu makale, Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşundan sonra Mustafa Kemal Atatürk'ün vefatı ve II. Dünya Savaşı'nın etkileri doğrultusunda yaşanan siyasi ve sosyal değişimleri ele almaktadır. Özellikle, savaş sonrası dönemde Türkiye'nin demokratik süreçlere geçişi ve çok partili siyasi yaşamın gelişimi incelenmektedir. Makalenin amacı, Türkiye'nin savaş sonrası dönemdeki ekonomik ve sosyal reformlarını, çok partili siyasi yaşama geçiş sürecini ve bu süreçte yaşanan zorlukları detaylandırmaktır. Ayrıca, Demokrat Parti dönemi ve 27 Mayıs 1960 askeri müdahalesinin Türkiye'nin siyasi tarihindeki etkileri değerlendirilmektedir. Bu makale, Türkiye'nin siyasi tarihindeki önemli dönemeçleri ve reformları kapsamlı bir şekilde analiz ederek, okuyuculara ülkenin demokratikleşme süreci hakkında derinlemesine bilgi sunmayı amaçlamaktadır. Özellikle, savaş sonrası dönemdeki politik ve ekonomik değişimlerin demokratik normlar üzerindeki etkilerini anlamak açısından önemlidir. Makale, tarihsel analiz ve belge tarama metodolojilerini kullanarak hazırlanmıştır. İlk olarak, döneme ait resmî belgeler, yasa metinleri ve tarihi kaynaklar incelenmiş; ardından bu kaynaklardan elde edilen veriler doğrultusunda, savaş sonrası reformlar ve siyasi değişimler detaylandırılmıştır. Ayrıca, dönemin siyasi liderlerinin ve parti politikalarının etkileri üzerine yapılan literatür taraması ve mevcut akademik çalışmalar dikkate alınmıştır. Makalenin sonunda, Türkiye'nin II. Dünya Savaşı sonrası geçirdiği dönüşüm sürecinin ve çok partili yaşama geçişin, ülkenin demokratikleşme süreci üzerindeki etkileri ortaya konulmuştur. Demokrat Parti dönemindeki baskıcı politikalar ve demokratik normlara zarar veren uygulamalar, 27 Mayıs 1960 askeri müdahalesine zemin hazırlamış ve bu durum, Türkiye'nin siyasi tarihindeki önemli bir dönüm noktası olarak değerlendirilmiştir.
Ethical Statement
Bu makale Araştırma ve Yayın Etiğine uygundur. Beyan edilecek herhangi bir çıkar çatışması yoktur. Araştırmanın ortaya konulmasında herhangi bir mali destek alınmamıştır. Makale yazım ve intihal/benzerlik açısından kontrol edilmiştir. Makale, “en az iki dış hakem” ve “çift taraflı körleme” yöntemi ile değerlendirilmiştir. Yazar, dergiye imzalı “Telif Devir Formu” belgesi göndermişlerdir. Mevcut çalışma için mevzuat gereği etik izni alınmaya ihtiyaç yoktur. Bu konuda yazarlar tarafından dergiye “Etik İznine Gerek Olmadığına Dair Beyan Formu” gönderilmiştir. Yazar, çalışmanın tüm bölümlerine ve aşamalarına tek başına katkıda bulunmuştur.
Supporting Institution
Araştırmanın ortaya konulmasında herhangi bir mali destek alınmamıştır.
References
- AĞAOĞLU, Samet (2016), “Arkadaşım Menderes- İpin Gölgesindeki Günler”, Marmara'da Bir Ada (Ed. Tamer Erdoğan), Yapı Kredi Yayınları, İstanbul ss.78-102.
- AHMAD, Feroz ve TURGAY, Bedia (1976), Türkiye’de Çok Partili Politikanın Açıklamalı Kronolojisi: 1945-1971, Bilgi Yayınevi, İstanbul.
- AKIN, Rıdvan (2012), Türk Siyasal Tarihi: 1908- 2000, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul.
- AKŞİN, Sina (2008), “Siyasal Tarih 1950-1960, Çağdaş Türkiye Tarihi 1908-1980”, Çağdaş Türkiye (Ed. Sina Akşin), Cem Yayınevi, İstanbul, 10. Baskı.
- ALBAYRAK, Mustafa (2004), Türk Siyasi Tarihinde Demokrat Parti 1946-1960, Phoenix Yayınevi, Ankara.
- ANADOL, Cemal (2004), Türk Siyâset Târihinde Demokrat Parti, Çetin Matbaacılık, İstanbul.
- ARMAOĞLU, Fahir (2007), 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi 1914-1995, Alkım Yayınevi, İstanbul, Cilt.1-2, 16. Baskı.
- AYDEMİR, Şevket Süreyya (1973), İhtilalin Mantığı, Remzi Kitabevi, İstanbul.
- BALCI, Meral (2015), Sıradışı Bir Siyasetçi: Kasım Gülek Hayatı ve Siyasi Faaliyetleri, Yeditepe Yayınları, İstanbul.
- BAŞGİL, Ali Fuad (1966), 27 Mayıs İhtilâli ve Sebepleri, Çeltüt Matbaacılık, İstanbul.
- BULUT, Sedef (2009), “Üçüncü Dönem Demokrat Parti İktidarı (1957-1960): Siyasi Baskılar ve Tahkikat Komisyonu”, Gazi Akademik Bakış Dergisi, S.2(4), ss.125-145.
- BURGAÇ, Murat (2013), “1946 Genel Seçimlerinde Propaganda”, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, S.13(26), ss.163-184.
- ÇAVDAR, Tevfik (1996), Türkiye’nin Demokrasi Tarihi (1950-1995), İmge Kitabevi Yayınları, Ankara.
- DEMİREL, Ahmet (2014), Tek Partinin İktidarı: Türkiye’de Seçimler ve Siyaset, İletişim Yayınları, İstanbul.
- DEMİRER, Mehmet Arif (1995), 6 Eylül 1955 Yassıada 6/7 Eylül Davası, Bağlam Yayınları, İstanbul.
- DOĞANER, Yasemin (2013), Türk Demokrasi Tarihinde Vatan Cephesi, Siyasal Kitabevi, Ankara.
- ENGİN, Vahdettin (2011), Hesaplaşma: Atatürk ve Muhalefet Arasındaki İktidar Mücadelesinde Son Hamle İzmir Suikastı, Yeditepe Yayınevi, İstanbul.
- EROĞUL, Cem (1998), Demokrat Parti Tarihi ve İdeolojisi, İmge Kitabevi Yayınları, Ankara.
- GOLOĞLU, Mahmut (2013), Demokrasiye Geçiş 1946-1950, İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.
- GÜRKAN, Nilgün (1998), Türkiye’de Demokrasiye Geçişte Basın (1945-1950), İletişim Yayınları, İstanbul.
- HAMİTOĞULLARI, Beşir (1966), “Türkiye’de Toprak, Toprak Reformu ve İktisadi Kalkınma”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Dergisi, S.12(1), ss.21-46.
- KARPAT, Kemal H. (2008), Kısa Türkiye Tarihi 1800-2012, Timaş Yayınları, İstanbul.
- KARPAT, Kemal H. (2017), Türk Demokrasi Tarihi, Timaş Yayınları, İstanbul.
- KIRKPINAR, Leyla (2000), “Demokrat Parti ve Muhalefet Stratejisi”, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, S.3(10), ss.87-98.
- KOÇAK, Cemil (2008), “Siyasal Tarih 1923-1950”, Çağdaş Türkiye Tarihi 1908-1980 (Ed. Sina Akşin), Cem Yayınevi, İstanbul, 10. Baskı, ss.85-173.
- KORKMAZ, Ferhat (2012), İkinci Yeni Limanı Pazar Postası, Salkımsöğüt Yayınları, Konya, 2. Baskı.
- LEWIS, Bernard (2010), Modern Türkiye’nin Doğuşu, Arkadaş Yayınevi, Ankara, 4. Baskı.
- ÖZDAĞ, Ümit (1997), Menderes Döneminde Ordu- Siyaset İlişkileri ve 27 Mayıs İhtilali, Boyut Kitapları, İstanbul.
- ÖZDEMİR, Hikmet (2008), “Siyasal Tarih 1960-1980”, Çağdaş Türkiye Tarihi 1908-1980 (Ed. Sina Akşin), Cem Yayınevi, İstanbul, 10. Baskı.
- PANCAROĞLU, Adnan Feruh (2008), “Yakın Tarihimizde Millet Partisi Olgusu”, Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyonkarahisar.
- SİTEMBÖLÜKBAŞI, Şaban (1995), Türkiye’de İslâmın Yeniden İnkişafı (1950-1960), İsam Yayınları, Ankara.
- ŞAHHÜSEYİNOĞLU, H. Nedim (2005), Dünden Bugüne Düşünceye ve Basına Sansür, Paragraf Yayınları, Ankara.
- ŞUR, Şükrü (2015), “Demokrat Parti ve Atatürk’ün Üç İlkesi: Cumhuriyetçilik, Laiklik ve Devletçilik (1950-1960)”, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, S.56, ss.147-176.
- TBMM – TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ (1945), Tutanak Dergisi, D.7, C.17, 14 Mayıs 1945.
- TÖKİN, Füruzan Hüsrev (1965), Türkiye’de Siyasi Partiler ve Siyasi Düşüncenin Gelişmesi 1839-1965, Elif Yayınları, İstanbul.
- TUNAYA, Tarık Zafer (1952), Türkiye’de Siyasi Partiler 1859-1952, Arba Yayınları, İstanbul.
- UÇAROL, Rifat (2015), Siyasi Tarih (1789-2014), Der Yayınları, İstanbul, Genişletilmiş 10. Baskı.
- UYAR, Hakkı (2012a), Tek Parti Dönemi ve CHP, Boyut Yayıncılık, İstanbul.
- UYAR, Hakkı (2012b), Türk Siyasal Yaşamında Cepheleşmeye Bir Örnek Vatan Cephesi, Boyut Yayıncılık, İstanbul.
- YALÇIN, Durmuş (2012), Türkiye Cumhuriyeti Tarihi II, Atatürk Araştırma Merkezi Yayını, Ankara.
- YETKİN, Çetin (2017), Karşı Devrim 1945-1950, Kilit Yayınları, Ankara.
- YILDIRMAZ, Sinan (2008), “Vatan Cephesi: Demokrat Parti’nin Politik Meşrutiyet Krizi ve Toplumsal Muhalefeti Kontrol Altına Alma Çabası”, Türkiye’de Siyasal Muhalefet: 1923-1980 Makaleler (Der. Ayşegül Komsuoğlu), Bengi Yayınları, İstanbul.
- YÜCEL, M. Serhan (2001), Demokrat Parti, Ülke Kitapları, İstanbul.
Details
| Primary Language | Turkish |
|---|---|
| Subjects | Comparative Political Movement |
| Journal Section | Articles |
| Authors | |
| Publication Date | June 30, 2025 |
| Submission Date | July 24, 2024 |
| Acceptance Date | June 7, 2025 |
| Published in Issue | Year 2025 Volume: 8 Issue: 2 |
Creative Commons Lisansı
This work (journal) is lisenced under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-No Derivative 4.0 International License.