Abstract
The social studies course has a very important role in terms of providing the individual with the necessary knowledge and skills in the process of adaptation to society. For this reason, the practices related to the course should be constantly reviewed and the quality of teaching should be improved by eliminating the problems experienced. The purpose of this study is to conduct a meta-thematic analysis of qualitative studies on the problems in social studies teaching in Türkiye, to reach more detailed and comprehensive results. In accordance with this purpose, academic studies on the problems in social studies teaching between 2005 and 2023 in the Council of Higher Education thesis center and national databases were examined. As a result of the search, 53 academic studies were reached. Excluding 35 of these studies, 8 articles and 10 theses were considered as the material of the study. The data collected based on document analysis in meta-thematic analysis type were analyzed using content analysis. As a result of the meta-thematic analysis conducted within the scope of the research, the problems experienced in social studies teaching were grouped under seven themes. The themes related to the problems and their causes are; student-related problems, teacher-related problems, problems arising from the curriculum, problems arising from the methods and techniques used, problems arising from the lack of materials, problems arising from parents and other problems. In order to solve the problems experienced in social studies teaching, solution suggestions for all parts of the education system (teachers, students, parents, school administration etc.) were presented.
Keywords
References
- Aksin. A. (2020). Sosyal bilgiler öğretiminde teknoloji kullanımı ve materyal tasarımı. T. Çelikkaya, Ç. Öztürk Demirbaş, T. Yıldırım ve H. Yakar (Ed.), Sosyal bilgiler öğretimi II içinde (ss. 23-60). Pegem Akademi.
- Alaca. E. (2020). Sosyal bilgiler ders kitabı incelemeleri. T. Çelikkaya, Ç. Öztürk Demirbaş, T. Yıldırım ve H. Yakar (Ed.), Sosyal bilgiler öğretimi II içinde (ss. 1-20). Pegem Akademi.
- Batdı, V. (2019). Meta-tematik analiz. V. Batdı (Ed.), Meta-tematik analiz: Örnek uygulamalar içinde (s. 10-76). Anı Yayıncılık.
- Batdı, V. (2020). Introduction to meta-thematic analysis. V. Batdı (Ed.), Meta-thematic analysis in research process içinde (ss. 1-38). Anı Yayıncılık.
- Bilen, M. (1996). Plandan uygulamaya öğretim. Aydan Web Tesisleri.
- Büyüköztürk, Ş. Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz ve Ş., Demirel F. (2016). Bilimsel araştırma yöntemleri (22. Baskı). Pegem Akademi.
- Çakıoğlu, V.(2019). Ortaöğretime geçiş sistemine ilişkin öğretmen görüşlerinin incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Mersin Üniversitesi.
- Dal, S., ve Tatar, N. (2017).Temel kavramlar. S. Dal ve M. Köse (Ed.), Öğretim ilke ve yöntemleri içinde (ss. 1-33). Anı Yayıncılık.
- Doğanay, A. (2004). Sosyal bilgiler öğretimi. C. Öztürk ve D. Dilek (Ed.), Hayat bilgisi ve sosyal bilgiler öğretimi içinde (ss. 15-46). Pegem A Yayıncılık.
- Erdem, A.R. (2016). Sosyal Bilgiler öğretiminde sınıf yönetimi. S. Şimşek (Ed.), Sosyal bilgiler öğretimi içinde (ss. 102-130). Anı Yayıncılık.
- Ersoy, F. (2020). Sosyal bilgiler eğitiminde aile katılımı. A. Karaçöp (Ed.), Teori ve uygulamalarıyla eğitimde aile katılımı içinde (ss. 259-290). Pegem Akademi.
- Ersoy, F. (2021). Teknoloji kavramının tarihçesi ve eğitimde kullanımı. R. Sever ve E. Koçoğlu (Ed.), Sosyal bilgiler öğretiminde eğitim teknolojileri ve materyal tasarımı (3. Baskı) içinde (ss. 19-34). Pegem Akademi.
- Epstein, J. L., Sanders, M. G., Sheldon, S. B., Simon, B. S., Salinas, K. C., Jansorn, N. R., ... & Williams, K. J. (2018). School, family, and community partnerships: Your handbook for action. (Ç. Apaydın, Çev.). Pegem Akademi. (2009).
- Gedikoğlu, T. (2015). Liderlik ve okul yönetimi. Anı Yayıncılık.
- Gençtürk, E., ve Sarpkaya, G. (2015). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin yeterlikleri. M. Safran (Ed.), Sosyal bilgiler öğretimi içinde (ss. 49-66). Pegem Akademi.
- Güler, A., Halıcıoğlu, M.B., ve Taşğın, B. (2015). Sosyal bilimlerde nitel araştırma (2. Baskı). Seçkin Yayıncılık.
- Kabapınar, Y. (2015). Yeni öğrenme anlayışının ışığında sosyal bilgiler ders kitapları. C. Öztürk (Ed.), Sosyal bilgiler öğretimi demokratik vatandaşlık eğitimi içinde (ss. 368-400). Pegem Akademi.
- Kabapınar, Y. (2019). Kuramdan uygulamaya sosyal bilgiler öğretimi. Pegem Akademi.
- Karataş Coşkun, M. (2012). İçeriğin öğretim için düzenlenmesi. A. Doğanay (Ed.), Öğretim ilke ve yöntemleri (7. Baskı) içinde (ss. 84-126). Pegem Akademi.
- Kıldan, A.O., ve Ünver, N. (2012). Öğretim araçları. A. Doğanay (Ed.), Öğretim ilke ve yöntemleri (7. Baskı) içinde (ss. 358-382). Pegem Akademi.
- Kuru, E. (2023). Sosyal bilgiler öğretimini yönlendiren yaklaşımlar. N. Dağ ve A. Taneri (Ed.), Sosyal bilgiler öğretimi kavramlar, değerler ve beceriler içinde (ss. 57-73). Pegem Akademi.
- Küçükahmet, L. (2014). Öğretim ilke ve yöntemleri (26. Basım). Nobel Yayıncılık.
- Millî Eğitim Bakanlığı. (2024). 2024-2025 eğitim ve öğretim yılı Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli’ ne ilişkin iş ve işlemler. https://mevzuat.meb.gov.tr/dosyalar/2230.pdf
- Metin Göksu, M. (2020). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin tarih konularının öğretimine yönelik görüşleri. Kastamonu Education Journal, 28(5), 1946-1955. https://doi.org/10.24106/kefdergi.4039
- Nas, R. (2015). Sağlıklı öğretmen-öğrenci ilişkileri. Ezgi Kitabevi.
- National Council for the Social Studies (2023). New Definition of Social Studies Approved. https://www.socialstudies.org/media-information/definition-social-studies-nov2023
- Parker, W. C. (2013). Social studies in elementary education, (14th edition). Pearson. University of Washington, Seattle.
- Senemoğlu, N. (1997). Gelişim öğrenme ve öğretim. Ertem Matbaacılık.
- Sönmez, V. (2001). Öğretmen el kitabı (9. Baskı). Anı Yayıncılık.
- Şahin, Ç. (2015). Nitel verilerin analizi. R.Y. Kıncal (Ed.) Bilimsel araştırma yöntemleri içinde (ss.183-217). Nobel Yayıncılık.
- Şanlı, S. (2018). Ortaokul öğrencilerinin sosyal bilgiler derslerinde kullanılan öğretim materyallerine ilişkin görüşleri. Journal of Innovative Research in Social Studies, 1(1), 52-64. https://dergipark.org.tr/en/pub/jirss/issue/40047/493838
- Şimşek, H., ve Demir, A. (2012). İlköğretim II. kademe öğrencilerinin sosyal bilgiler dersine yönelik tutumları ve öğrencilerin tutumları ile akademik başarıları arasındaki ilişki. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(2), 1-19.
- Şimşek, A., ve Kaymakcı, S. (2015). Okul dışı sosyal bilgiler öğretiminin amacı ve kapsamı. A. Şimşek ve S. Kaymakcı (Ed.ler), Okul dışı sosyal bilgiler öğretimi içinde (ss. 1-11). Pegem Akademi.
- MEB. (2024). Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli Sosyal Bilgiler Öğretim Programı. https://tymm.meb.gov.tr/ogretim-programlari/sosyal-bilgiler-dersi
- Tok, T.N. (2012). Etkili öğretim için yöntem ve teknikler. A. Doğanay (Ed.), Öğretim ilke ve yöntemleri (7. Baskı) içinde (ss. 162-230). Pegem Akademi.
- Tokcan, H. (2015). Okul dışı sosyal bilgiler öğretimi ve öğrenme teorileri. A. Şimşek ve S. Kaymakcı (Ed.), Okul dışı sosyal bilgiler öğretimi içinde (ss. 15-40). Pegem Akademi.
- Uslu, S. (2015). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin yeterlikleri. C. Dönmez ve K. Yazıcı (Ed), Sosyal bilgiler öğretimi içinde (ss. 59-89). Pegem Akademi.
- Utkugün, C. (2020). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarına göre sosyal bilgiler dersi ve sosyal bilgiler öğretmeni. Turkish Studies Education, 15(6), 4589-4610. https://dx.doi.org/10.47423/TurkishStudies.46534
- Yel, S., Taşdemir, A. ve Yıldırım, K. (2015). Sosyal bilgilerde öğretim strateji, yöntem ve teknikleri. B. Tay ve A. Öcal (Ed.ler), Özel öğretim yöntemleriyle sosyal bilgiler öğretimi içinde (ss. 42-92). Pegem Akademi.
- Yıldırım, A., ve Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (11. Baskı). Seçkin Yayınları.
Abstract
Sosyal bilgiler dersi topluma uyum sürecinde bireye gerekli bilgi ve becerilerin kazandırılması açısından çok önemli role sahiptir. Bu nedenle derse ilişkin uygulamaların sürekli gözden geçirilmesi, yaşanan sorunların giderilerek öğretimin kalitesi artırılmalıdır. Bu araştırmanın amacı, Türkiye’de sosyal bilgiler öğretiminde yaşanan sorunlarla ilgili yapılmış nitel çalışmaların meta-tematik analizinin yapılması, daha detaylı ve kapsamlı sonuçlara ulaşılmasıdır. Bu amaç doğrultusunda, Yükseköğretim Kurulu Tez Merkezinde ve ulusal veri tabanlarında bulunan 2005-2023 yılları arasında yapılan ve sosyal bilgiler öğretiminde yaşanan problemleri ele alan akademik çalışmalar incelenmiştir. Konuya ilişkin tarama sonucu 53 akademik çalışmaya ulaşılmıştır. Bu çalışmalardan 35’i hariç tutularak sekiz makale ve 10 tez, araştırmanın materyali olarak ele alınmıştır. Meta-tematik analiz türünde doküman analizine dayalı olarak toplanan veriler içerik analizinden faydalanılarak çözümlenmiştir. Araştırma kapsamında yapılan meta-tematik analizi sonucunda sosyal bilgiler öğretiminde yaşanan sorunlar yedi temada toplanmıştır. Yaşanan sorunlar ve nedenlerine ilişkin olarak oluşturulan temalar; öğrenci kaynaklı sorunlar, öğretmen kaynaklı sorunlar, öğretim programından kaynaklanan sorunlar, kullanılan yöntem ve tekniklerden kaynaklanan sorunlar, materyal eksikliğinden kaynaklanan sorunlar, velilerden kaynaklanan sorunlar ve diğer sorunlardır. Sosyal bilgiler öğretiminde yaşanan sorunların çözümü için eğitim sisteminin tüm parçalarına (öğretmen, öğrenci, veli, okul yönetimi vb.) yönelik çözüm önerileri sunulmuştur.
Keywords
Ethical Statement
Bu çalışmada "Yükseköğretim Kurumları Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Yönergesi"nde belirtilen kurallara uyulduğunu ve "Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiğine Aykırı Eylemler"e dayalı hiçbir işlem yapmadığımı beyan ederim. Aynı zamanda tüm etik ihlallerde tüm sorumluluğun makale yazarına ait olduğunu beyan ederim.
References
- Aksin. A. (2020). Sosyal bilgiler öğretiminde teknoloji kullanımı ve materyal tasarımı. T. Çelikkaya, Ç. Öztürk Demirbaş, T. Yıldırım ve H. Yakar (Ed.), Sosyal bilgiler öğretimi II içinde (ss. 23-60). Pegem Akademi.
- Alaca. E. (2020). Sosyal bilgiler ders kitabı incelemeleri. T. Çelikkaya, Ç. Öztürk Demirbaş, T. Yıldırım ve H. Yakar (Ed.), Sosyal bilgiler öğretimi II içinde (ss. 1-20). Pegem Akademi.
- Batdı, V. (2019). Meta-tematik analiz. V. Batdı (Ed.), Meta-tematik analiz: Örnek uygulamalar içinde (s. 10-76). Anı Yayıncılık.
- Batdı, V. (2020). Introduction to meta-thematic analysis. V. Batdı (Ed.), Meta-thematic analysis in research process içinde (ss. 1-38). Anı Yayıncılık.
- Bilen, M. (1996). Plandan uygulamaya öğretim. Aydan Web Tesisleri.
- Büyüköztürk, Ş. Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz ve Ş., Demirel F. (2016). Bilimsel araştırma yöntemleri (22. Baskı). Pegem Akademi.
- Çakıoğlu, V.(2019). Ortaöğretime geçiş sistemine ilişkin öğretmen görüşlerinin incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Mersin Üniversitesi.
- Dal, S., ve Tatar, N. (2017).Temel kavramlar. S. Dal ve M. Köse (Ed.), Öğretim ilke ve yöntemleri içinde (ss. 1-33). Anı Yayıncılık.
- Doğanay, A. (2004). Sosyal bilgiler öğretimi. C. Öztürk ve D. Dilek (Ed.), Hayat bilgisi ve sosyal bilgiler öğretimi içinde (ss. 15-46). Pegem A Yayıncılık.
- Erdem, A.R. (2016). Sosyal Bilgiler öğretiminde sınıf yönetimi. S. Şimşek (Ed.), Sosyal bilgiler öğretimi içinde (ss. 102-130). Anı Yayıncılık.
- Ersoy, F. (2020). Sosyal bilgiler eğitiminde aile katılımı. A. Karaçöp (Ed.), Teori ve uygulamalarıyla eğitimde aile katılımı içinde (ss. 259-290). Pegem Akademi.
- Ersoy, F. (2021). Teknoloji kavramının tarihçesi ve eğitimde kullanımı. R. Sever ve E. Koçoğlu (Ed.), Sosyal bilgiler öğretiminde eğitim teknolojileri ve materyal tasarımı (3. Baskı) içinde (ss. 19-34). Pegem Akademi.
- Epstein, J. L., Sanders, M. G., Sheldon, S. B., Simon, B. S., Salinas, K. C., Jansorn, N. R., ... & Williams, K. J. (2018). School, family, and community partnerships: Your handbook for action. (Ç. Apaydın, Çev.). Pegem Akademi. (2009).
- Gedikoğlu, T. (2015). Liderlik ve okul yönetimi. Anı Yayıncılık.
- Gençtürk, E., ve Sarpkaya, G. (2015). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin yeterlikleri. M. Safran (Ed.), Sosyal bilgiler öğretimi içinde (ss. 49-66). Pegem Akademi.
- Güler, A., Halıcıoğlu, M.B., ve Taşğın, B. (2015). Sosyal bilimlerde nitel araştırma (2. Baskı). Seçkin Yayıncılık.
- Kabapınar, Y. (2015). Yeni öğrenme anlayışının ışığında sosyal bilgiler ders kitapları. C. Öztürk (Ed.), Sosyal bilgiler öğretimi demokratik vatandaşlık eğitimi içinde (ss. 368-400). Pegem Akademi.
- Kabapınar, Y. (2019). Kuramdan uygulamaya sosyal bilgiler öğretimi. Pegem Akademi.
- Karataş Coşkun, M. (2012). İçeriğin öğretim için düzenlenmesi. A. Doğanay (Ed.), Öğretim ilke ve yöntemleri (7. Baskı) içinde (ss. 84-126). Pegem Akademi.
- Kıldan, A.O., ve Ünver, N. (2012). Öğretim araçları. A. Doğanay (Ed.), Öğretim ilke ve yöntemleri (7. Baskı) içinde (ss. 358-382). Pegem Akademi.
- Kuru, E. (2023). Sosyal bilgiler öğretimini yönlendiren yaklaşımlar. N. Dağ ve A. Taneri (Ed.), Sosyal bilgiler öğretimi kavramlar, değerler ve beceriler içinde (ss. 57-73). Pegem Akademi.
- Küçükahmet, L. (2014). Öğretim ilke ve yöntemleri (26. Basım). Nobel Yayıncılık.
- Millî Eğitim Bakanlığı. (2024). 2024-2025 eğitim ve öğretim yılı Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli’ ne ilişkin iş ve işlemler. https://mevzuat.meb.gov.tr/dosyalar/2230.pdf
- Metin Göksu, M. (2020). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin tarih konularının öğretimine yönelik görüşleri. Kastamonu Education Journal, 28(5), 1946-1955. https://doi.org/10.24106/kefdergi.4039
- Nas, R. (2015). Sağlıklı öğretmen-öğrenci ilişkileri. Ezgi Kitabevi.
- National Council for the Social Studies (2023). New Definition of Social Studies Approved. https://www.socialstudies.org/media-information/definition-social-studies-nov2023
- Parker, W. C. (2013). Social studies in elementary education, (14th edition). Pearson. University of Washington, Seattle.
- Senemoğlu, N. (1997). Gelişim öğrenme ve öğretim. Ertem Matbaacılık.
- Sönmez, V. (2001). Öğretmen el kitabı (9. Baskı). Anı Yayıncılık.
- Şahin, Ç. (2015). Nitel verilerin analizi. R.Y. Kıncal (Ed.) Bilimsel araştırma yöntemleri içinde (ss.183-217). Nobel Yayıncılık.
- Şanlı, S. (2018). Ortaokul öğrencilerinin sosyal bilgiler derslerinde kullanılan öğretim materyallerine ilişkin görüşleri. Journal of Innovative Research in Social Studies, 1(1), 52-64. https://dergipark.org.tr/en/pub/jirss/issue/40047/493838
- Şimşek, H., ve Demir, A. (2012). İlköğretim II. kademe öğrencilerinin sosyal bilgiler dersine yönelik tutumları ve öğrencilerin tutumları ile akademik başarıları arasındaki ilişki. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(2), 1-19.
- Şimşek, A., ve Kaymakcı, S. (2015). Okul dışı sosyal bilgiler öğretiminin amacı ve kapsamı. A. Şimşek ve S. Kaymakcı (Ed.ler), Okul dışı sosyal bilgiler öğretimi içinde (ss. 1-11). Pegem Akademi.
- MEB. (2024). Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli Sosyal Bilgiler Öğretim Programı. https://tymm.meb.gov.tr/ogretim-programlari/sosyal-bilgiler-dersi
- Tok, T.N. (2012). Etkili öğretim için yöntem ve teknikler. A. Doğanay (Ed.), Öğretim ilke ve yöntemleri (7. Baskı) içinde (ss. 162-230). Pegem Akademi.
- Tokcan, H. (2015). Okul dışı sosyal bilgiler öğretimi ve öğrenme teorileri. A. Şimşek ve S. Kaymakcı (Ed.), Okul dışı sosyal bilgiler öğretimi içinde (ss. 15-40). Pegem Akademi.
- Uslu, S. (2015). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin yeterlikleri. C. Dönmez ve K. Yazıcı (Ed), Sosyal bilgiler öğretimi içinde (ss. 59-89). Pegem Akademi.
- Utkugün, C. (2020). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarına göre sosyal bilgiler dersi ve sosyal bilgiler öğretmeni. Turkish Studies Education, 15(6), 4589-4610. https://dx.doi.org/10.47423/TurkishStudies.46534
- Yel, S., Taşdemir, A. ve Yıldırım, K. (2015). Sosyal bilgilerde öğretim strateji, yöntem ve teknikleri. B. Tay ve A. Öcal (Ed.ler), Özel öğretim yöntemleriyle sosyal bilgiler öğretimi içinde (ss. 42-92). Pegem Akademi.
- Yıldırım, A., ve Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (11. Baskı). Seçkin Yayınları.
Details
| Primary Language | Turkish |
|---|---|
| Subjects | Social Studies Education |
| Journal Section | Research Article |
| Authors | |
| Publication Date | May 1, 2025 |
| Submission Date | September 11, 2024 |
| Acceptance Date | April 7, 2025 |
| Published in Issue | Year 2025 |