Research Article
BibTex RIS Cite

Evrimsel Biyoloji ve Hermeneutik

Year 2025, Volume: 15 Issue: 1, 247 - 267, 27.06.2025

Okan Okutan , Hacı Ömer Özden

Abstract

Evrimsel biyoloji canlılığın tarihiyle ilgili anlatılar oluşturan hermeneutik karakterde bir bilim dalıdır. Bir kerede olup biten, tekrarlanamaz nitelikte olgular bu disiplinin ana konularını oluşturur. Bu yönüyle deneysel yöntemleri öne çıkaran doğa bilimlerinden çok hermeneutik nitelikte yöntemler kullanan beşerî bilimlere daha yakındır. Evrimsel biyolojinin hermeneutik doğası incelediği konuları bir metin gibi değerlendirmemize imkân verir. Bir metni anlamak, ona bazı ön yargılarla/ön anlamalarla yaklaşmayı gerektirir. Dolayısıyla evrimsel biyolojinin olgulara yaklaşırken birtakım ön tasarımlar kurgulaması ve bunlardan hareketle anlatılar inşa etmesi kaçınılmazdır. Tüm bu süreçler evrimsel biyolojinin hermeneutik karakterini ifşa eder. Fakat söz konusu nitelikler bu bilim dalının birtakım sonuçlara ulaşırken deneysel yöntemlere hiç başvurmadığı ve ulaştığı sonuçların nesnellik ve evrensellik özelliklerinden uzak olduğunu göstermez. Bu makale evrimsel biyolojinin sözü edilen nitelikleri üzerine değerlendirmelerde bulunmakta ve bazı sonuçlara ulaşmaktadır. Makalede ele alınan temel problemlerin hakkında yapılan çalışma sayısı oldukça yetersizdir. Bu nedenle bizim çalışmamız, çok geniş bir literatür taramasından hareketle genel bir çerçeve oluşturma hedefiyle hazırlanmış bir taslak niteliğindedir.

Keywords

Evrimsel Biyoloji Hermeneutik Anlatı Önyargı Nesnellik

References

  • Abel O. & Jérôme P. 2011, Ricœur Sözlüğü. Çev. A. Altınörs, İstanbul.
  • Batur Ö. S., Akdoğanbulut D., Yorgancı M., Cantaş A. 2012, “Evrimsel Biyolojinin Genel Tarihi”. Ed. E. D. Özsoy, Evrimsel Biyoloji Yazıları. Ankara, 17-37.
  • Barlow N. 1969, The Autobiography of Charles Darwin 1809-1882. New York.
  • Beer G. 2004, Darwin’s Plots, Evolutionary Narrative in Darwin, George Eliot and Nineteenth-Century Fiction. Cambridge.
  • Bennett A. F., Brockmann H. J., Feldman M. W., Fitch W. M., Godfrey L. R., Hanken J.… Smocovitis V. B. 1998, Ed. D. J. Futuyma, Evolution, Science, and Society: Evolutionary Biology and the National Research Agenda. Erişim Adresi: https://cwis-clse.asc.ohio-state.edu/r373/evolution
  • Carrier M. 2020, “Tarihsel Yaklaşımlar: Kuhn, Lakatos ve Feyerabend.” Çev. Ö. F. Anlı, Ed. James Robert Brown, Bilim Felsefesi, Ankara, 187-212.
  • Daeschler, E. B., Shubin, N. H., & Jenkins, F. A. 2006, “A Devonian Tetrapod-like Fish and the Evolution of the Tetrapod Body Plan”. Nature 440(7085), 757–763.
  • Darwin C. 1859, On The Origin of Species By Means of Natural Selection, Or Preservation of Favoured Races In The Struggle For Life. London.
  • Darwin C. 2020, Cinsel Seçilim. Çev. B. Kılıç, İstanbul.
  • Dawkins R. 2001, Gen Bencildir. Çev. A. Ü. Müftüoğlu, Ankara.
  • Dervişcemaloğlu Bahar. 2016, Anlatıbilime Giriş. İstanbul.
  • Eger M. 1993, “Hermeneutics as an Approach to Science: Part I”. Science & Education 2, 1-29.
  • Eldredge N. 2019, Evrimin Zaferi ve Yaratılışçılığın Çöküşü. Çev. I. Akkaya, İstanbul.
  • Elgin M. 2006, “There May be Strict Empirical Laws in Biology, after All”. Biology and Philosophy 21, 119–134.
  • Elgin M. 2010, “Mathematical Models, Explanation, Laws, and Evolutionary Biology”. History and Philosophy of the Life Sciences 32(4), 433-451.
  • Elgin M. 2018, “Darwin, Modern Sentez ve Bilim Felsefesi.” Historia 1923 5, 81-103.
  • Elgin M. 2023, "Aristoteles Biyolojisi, Darwin Devrimi ve Rakip Paradigmaların Eşölçülmezliği.” Pasajlar 5(13), 35-50.
  • Fletcher H. & Hickey I. 2015, Genetik. Çev. H. Acar, A. Güzeloğlu, N. Koçak, T. Cora & E. Kurar, Ankara.
  • Futuyma D. J. 2005, Evolution. Massachusetts.
  • Gadamer, H. G. 1990, “Tarih Bilinci Sorunu”. Çev. T. Parla, Eds. Paul R. & William S. Toplum Bilimlerinde Yorumcu Yaklaşım. İstanbul, 79-106.
  • Gadamer, H. G. 2009. Hakikat ve Yöntem 2. Çev. H. Arslan & İ. Yavuzcan, İstanbul.
  • Garvey B. 2020, Biyoloji Felsefesi. Çev. M. C. Mutlu, İstanbul.
  • Gould S. J. 1989, Wonderful Life The Burgess Shale and the Nature of History. New York & London.
  • Gould S. J. 2002, The Structure of Evolutionary Theory, Harvard & Cambridge.
  • Gould S. J. 2020, Darwin ve Sonrası Doğa Tarihi Üzerine Düşünceler. Çev. C. Temürcü, İstanbul.
  • Heelan P. A. 1998, “The Scope of Hermeneutics in Natural Science”. Stud. Hist. Phil. Sci. 29(2) 273–298.
  • Heidegger M. 2008, Varlık ve Zaman. Çev. K. Ökten, İstanbul.
  • Hirsch E. D. 1965, “Truth and Method in Interpretation”. The Review of Metaphysics, 18 (3) 488-507.
  • Hull D. L. 2005, “Deconstructing Darwin: Evolutionary Theory in Context”. Journal of the History of Biology 38(1), 137–152.
  • Jahn M. 2020, Anlatıbilim: Anlatı Teorisi El Kitabı. Çev. B. Dervişcemaloğlu, İstanbul.
  • Joseph J. K. 2021, Ideas For A Hermeneutic Phenomenology of The Natural Sciences. Dordrecht.
  • Junker T. 2021, İnsanın Evrimi Bir Varoluş Yolculuğu. Çev. N. Epçeli, İstanbul.
  • Kuhn T. S. 1995, Bilimsel Devrimlerin Yapısı. Çev. N. Kuyaş, İstanbul.
  • Kusch M. 2020, “Bilim Sosyolojisi: Bloor, Collins, Latour”. Çev. T. F. Orman, Ed. J. R. Brown, Bilim Felsefesi. Ankara, 236-261.
  • Landa J. A. G. 2000, “Catastrophism and Hindsight: Narrative Hermeneutics in Biology and in Historiography”, Ed. R. P. Alastrue, M. J. M. Alfaro, Beyond Borders: Redefining Generic and Ontological Boundaries, Heidelberg, 105-119.
  • Landau M. 1984, “Human Evolution as Narrative: Have Hero Myths and Folktales Influenced our Interpretations of the Evolutionary Past?”. American Scientist, 72(3) 262-268.
  • Lewin R. 2018, Modern İnsanın Kökeni. Çev. N. Soysal, İstanbul.
  • Lewontin R. C. 2021, İdeoloji Olarak Biyoloji, DNA Doktrini. Çev. C. Adanur, İstanbul.
  • Lewontin R. C. 2019, Steven R. & Leon J. K. Genlerimizden İbaret Değiliz-Biyoloji, İdeoloji ve İnsan Doğası. Çev. B. Ergil & N. Yıldırım & G. K. Sevinç & D. M. Şeftalicioğlu, İstanbul.
  • Macfarlane A. 2021, İngiliz Bireyselciliğinin Kökenleri. Çev. O. İşçi, İstanbul.
  • Mayr E. 2021, Biyolojiyi Benzersiz Kılan Nedir? -Bilimsel Bir Disiplinin Özerkliği Üzerine Düşünceler. Çev. M. Yavuz, İstanbul.
  • Mayr E. 2022a, Biyoloji Budur -Canlı Dünyanın Bilimi. Çev. A. İzbırak, İstanbul.
  • Mayr E. 2022b, Evrim Nedir? Çev. N. Soysal, İstanbul.
  • Popper K. R. 1964, The Poverty of Historicism. New York and Evanston.
  • Popper K. R. 2002, The Logic of Scientific Discovery. London and New York.
  • Ricœur P. 1973, “The Model of the Text: Meaningful Action Considered as a Text”, New Literary History. 5(1) 91-117.
  • Ricoeur P. 1990, “Anlamlı Eylemi Bir Metin Gibi Görmek”. Çev. T. Parla, Eds. P. Robinow & W. Sullivan, Toplum Bilimlerinde Yorumcu Yaklaşım. İstanbul, 27-44.
  • Ricoeur P. 2007, Zaman ve Anlatı: 1. Zaman- Olayörgüsü- Üçlü Mimesis. Çev. M. Rifat & S. Rifat, İstanbul.
  • Ricoeur P. 2016, Zaman ve Anlatı: 4. Anlatılan (Öykülenen) Zaman. Çev. U. Öksüzan & A. Altınörs, İstanbul.
  • Robert P. C. 1997, “Hermeneutics and the Natural Sciences: Introduction”, Ed. R. P. Crease Hermeneutics and the Natural Sciences. Dordrecht/Boston/London, (259-270).
  • Ruse M. 2013, “Charles Robert Darwin and Alfred Russel Wallace: Their Dispute Over the Units of Selection”, Theory in Biosciences, 132(4), 215–224.
  • Schweber S. S. 1980, “Essay Review Early Victorian Science: Science in Culture”, Journal of the History of Biology 13(1), 121-140.
  • Schweber S. S. 1980, “Darwin and the Political Economists: Divergence of Character”, Journal of the History of Biology, 13(2), 195-289.
  • Smith A. 1995, Toplumsal Değişme Anlayışı -İşlevselci Toplumsal Değişme Anlayışının Bir Eleştirisi. Çev. Ü. Oskay, Ankara.
  • Sober E. 2009, Biyoloji Felsefesi. Çev. G. Akbay & Z. Akpınar & O. Arslan vd. Ankara.
  • Stent G. S. 1986, “Hermenutics and the Analysis of Complex Biological Systems”. Proceedings of the American Philosophical Society. 130(3) 336-342.
  • Sterělny K. 2009, “Philosophy of Evolutionary Thought”, Eds. M. Ruse & J. Travis & E. O. Wilson Evolution_The First Four Billion Years. Harvard, 313-330.
  • Tammone W. 1995, “Competition, the Division of Labor, and Darwin's Principle of Divergence”. Journal of the History of Biology. 28(1) 109–131.
  • Tatar B. 2018, 3 Derste Hermenötik. İstanbul.
  • Turbayne C. M. 1971, The Myth of Metaphor. Columbia.
  • Varlık S. 2021, Paul Ricoeur’da Temellük ve Tahayyül Yorumlamanın Katettiği Hermeneutik Yay. İstanbul.
  • West D. 2013, Kıta Avrupası Felsefesine Giriş. Çev. A. Cevizci, İstanbul.
  • Worth S. E. 2008, “Storytelling and Narrative Knowing: An Examination of the Epistemic Benefits of Well-Told Stories”, Journal of Aesthetic Education. 42(3) 42-56.
  • Young R. M. 1985, “Darwinism is Social” Ed. D. Kohn, The Darwinian Heritage. New Jersey, 609-638.
  • Yücedağ İ. 2021, “İşlevselcilik”. Sosyal Bilimler Ansiklopedisi 2, 295-297. Ankara.

Evolutionary Biology and Hermeneutics

Year 2025, Volume: 15 Issue: 1, 247 - 267, 27.06.2025

Okan Okutan , Hacı Ömer Özden

Abstract

Evolutionary biology is a hermeneutic branch of science that constructs narratives about the history of life. Phenomena that happen once and cannot be repeated constitute the main subjects of this discipline. Hereof, it is closer to the humanities, which use hermeneutic methods rather than the natural sciences, which emphasise experimental methods. The hermeneutic nature of evolutionary biology allows us to evaluate the subjects it examines as if they were a text. Understanding a text requires approaching it with some prejudices/pre-understandings. Therefore, it is inevitable for evolutionary biology to construct some preliminary designs and construct narratives based on these when approaching facts. All these processes reveal the hermeneutic character of evolutionary biology. However, these qualities do not show that this branch of science does not resort to experimental methods when reaching certain conclusions and that the results it reaches are far from the characteristics of objectivity and universality. This article evaluates the mentioned qualities of evolutionary biology and reaches some conclusions. The number of studies on the basic problems addressed in this article is quite insufficient. For this reason, our study is a sketch prepared with the aim of creating a general framework based on a very wide literature review.

Keywords

Evolutionary Biology Hermeneutics Narrative Prejudice Objectivity

References

  • Abel O. & Jérôme P. 2011, Ricœur Sözlüğü. Çev. A. Altınörs, İstanbul.
  • Batur Ö. S., Akdoğanbulut D., Yorgancı M., Cantaş A. 2012, “Evrimsel Biyolojinin Genel Tarihi”. Ed. E. D. Özsoy, Evrimsel Biyoloji Yazıları. Ankara, 17-37.
  • Barlow N. 1969, The Autobiography of Charles Darwin 1809-1882. New York.
  • Beer G. 2004, Darwin’s Plots, Evolutionary Narrative in Darwin, George Eliot and Nineteenth-Century Fiction. Cambridge.
  • Bennett A. F., Brockmann H. J., Feldman M. W., Fitch W. M., Godfrey L. R., Hanken J.… Smocovitis V. B. 1998, Ed. D. J. Futuyma, Evolution, Science, and Society: Evolutionary Biology and the National Research Agenda. Erişim Adresi: https://cwis-clse.asc.ohio-state.edu/r373/evolution
  • Carrier M. 2020, “Tarihsel Yaklaşımlar: Kuhn, Lakatos ve Feyerabend.” Çev. Ö. F. Anlı, Ed. James Robert Brown, Bilim Felsefesi, Ankara, 187-212.
  • Daeschler, E. B., Shubin, N. H., & Jenkins, F. A. 2006, “A Devonian Tetrapod-like Fish and the Evolution of the Tetrapod Body Plan”. Nature 440(7085), 757–763.
  • Darwin C. 1859, On The Origin of Species By Means of Natural Selection, Or Preservation of Favoured Races In The Struggle For Life. London.
  • Darwin C. 2020, Cinsel Seçilim. Çev. B. Kılıç, İstanbul.
  • Dawkins R. 2001, Gen Bencildir. Çev. A. Ü. Müftüoğlu, Ankara.
  • Dervişcemaloğlu Bahar. 2016, Anlatıbilime Giriş. İstanbul.
  • Eger M. 1993, “Hermeneutics as an Approach to Science: Part I”. Science & Education 2, 1-29.
  • Eldredge N. 2019, Evrimin Zaferi ve Yaratılışçılığın Çöküşü. Çev. I. Akkaya, İstanbul.
  • Elgin M. 2006, “There May be Strict Empirical Laws in Biology, after All”. Biology and Philosophy 21, 119–134.
  • Elgin M. 2010, “Mathematical Models, Explanation, Laws, and Evolutionary Biology”. History and Philosophy of the Life Sciences 32(4), 433-451.
  • Elgin M. 2018, “Darwin, Modern Sentez ve Bilim Felsefesi.” Historia 1923 5, 81-103.
  • Elgin M. 2023, "Aristoteles Biyolojisi, Darwin Devrimi ve Rakip Paradigmaların Eşölçülmezliği.” Pasajlar 5(13), 35-50.
  • Fletcher H. & Hickey I. 2015, Genetik. Çev. H. Acar, A. Güzeloğlu, N. Koçak, T. Cora & E. Kurar, Ankara.
  • Futuyma D. J. 2005, Evolution. Massachusetts.
  • Gadamer, H. G. 1990, “Tarih Bilinci Sorunu”. Çev. T. Parla, Eds. Paul R. & William S. Toplum Bilimlerinde Yorumcu Yaklaşım. İstanbul, 79-106.
  • Gadamer, H. G. 2009. Hakikat ve Yöntem 2. Çev. H. Arslan & İ. Yavuzcan, İstanbul.
  • Garvey B. 2020, Biyoloji Felsefesi. Çev. M. C. Mutlu, İstanbul.
  • Gould S. J. 1989, Wonderful Life The Burgess Shale and the Nature of History. New York & London.
  • Gould S. J. 2002, The Structure of Evolutionary Theory, Harvard & Cambridge.
  • Gould S. J. 2020, Darwin ve Sonrası Doğa Tarihi Üzerine Düşünceler. Çev. C. Temürcü, İstanbul.
  • Heelan P. A. 1998, “The Scope of Hermeneutics in Natural Science”. Stud. Hist. Phil. Sci. 29(2) 273–298.
  • Heidegger M. 2008, Varlık ve Zaman. Çev. K. Ökten, İstanbul.
  • Hirsch E. D. 1965, “Truth and Method in Interpretation”. The Review of Metaphysics, 18 (3) 488-507.
  • Hull D. L. 2005, “Deconstructing Darwin: Evolutionary Theory in Context”. Journal of the History of Biology 38(1), 137–152.
  • Jahn M. 2020, Anlatıbilim: Anlatı Teorisi El Kitabı. Çev. B. Dervişcemaloğlu, İstanbul.
  • Joseph J. K. 2021, Ideas For A Hermeneutic Phenomenology of The Natural Sciences. Dordrecht.
  • Junker T. 2021, İnsanın Evrimi Bir Varoluş Yolculuğu. Çev. N. Epçeli, İstanbul.
  • Kuhn T. S. 1995, Bilimsel Devrimlerin Yapısı. Çev. N. Kuyaş, İstanbul.
  • Kusch M. 2020, “Bilim Sosyolojisi: Bloor, Collins, Latour”. Çev. T. F. Orman, Ed. J. R. Brown, Bilim Felsefesi. Ankara, 236-261.
  • Landa J. A. G. 2000, “Catastrophism and Hindsight: Narrative Hermeneutics in Biology and in Historiography”, Ed. R. P. Alastrue, M. J. M. Alfaro, Beyond Borders: Redefining Generic and Ontological Boundaries, Heidelberg, 105-119.
  • Landau M. 1984, “Human Evolution as Narrative: Have Hero Myths and Folktales Influenced our Interpretations of the Evolutionary Past?”. American Scientist, 72(3) 262-268.
  • Lewin R. 2018, Modern İnsanın Kökeni. Çev. N. Soysal, İstanbul.
  • Lewontin R. C. 2021, İdeoloji Olarak Biyoloji, DNA Doktrini. Çev. C. Adanur, İstanbul.
  • Lewontin R. C. 2019, Steven R. & Leon J. K. Genlerimizden İbaret Değiliz-Biyoloji, İdeoloji ve İnsan Doğası. Çev. B. Ergil & N. Yıldırım & G. K. Sevinç & D. M. Şeftalicioğlu, İstanbul.
  • Macfarlane A. 2021, İngiliz Bireyselciliğinin Kökenleri. Çev. O. İşçi, İstanbul.
  • Mayr E. 2021, Biyolojiyi Benzersiz Kılan Nedir? -Bilimsel Bir Disiplinin Özerkliği Üzerine Düşünceler. Çev. M. Yavuz, İstanbul.
  • Mayr E. 2022a, Biyoloji Budur -Canlı Dünyanın Bilimi. Çev. A. İzbırak, İstanbul.
  • Mayr E. 2022b, Evrim Nedir? Çev. N. Soysal, İstanbul.
  • Popper K. R. 1964, The Poverty of Historicism. New York and Evanston.
  • Popper K. R. 2002, The Logic of Scientific Discovery. London and New York.
  • Ricœur P. 1973, “The Model of the Text: Meaningful Action Considered as a Text”, New Literary History. 5(1) 91-117.
  • Ricoeur P. 1990, “Anlamlı Eylemi Bir Metin Gibi Görmek”. Çev. T. Parla, Eds. P. Robinow & W. Sullivan, Toplum Bilimlerinde Yorumcu Yaklaşım. İstanbul, 27-44.
  • Ricoeur P. 2007, Zaman ve Anlatı: 1. Zaman- Olayörgüsü- Üçlü Mimesis. Çev. M. Rifat & S. Rifat, İstanbul.
  • Ricoeur P. 2016, Zaman ve Anlatı: 4. Anlatılan (Öykülenen) Zaman. Çev. U. Öksüzan & A. Altınörs, İstanbul.
  • Robert P. C. 1997, “Hermeneutics and the Natural Sciences: Introduction”, Ed. R. P. Crease Hermeneutics and the Natural Sciences. Dordrecht/Boston/London, (259-270).
  • Ruse M. 2013, “Charles Robert Darwin and Alfred Russel Wallace: Their Dispute Over the Units of Selection”, Theory in Biosciences, 132(4), 215–224.
  • Schweber S. S. 1980, “Essay Review Early Victorian Science: Science in Culture”, Journal of the History of Biology 13(1), 121-140.
  • Schweber S. S. 1980, “Darwin and the Political Economists: Divergence of Character”, Journal of the History of Biology, 13(2), 195-289.
  • Smith A. 1995, Toplumsal Değişme Anlayışı -İşlevselci Toplumsal Değişme Anlayışının Bir Eleştirisi. Çev. Ü. Oskay, Ankara.
  • Sober E. 2009, Biyoloji Felsefesi. Çev. G. Akbay & Z. Akpınar & O. Arslan vd. Ankara.
  • Stent G. S. 1986, “Hermenutics and the Analysis of Complex Biological Systems”. Proceedings of the American Philosophical Society. 130(3) 336-342.
  • Sterělny K. 2009, “Philosophy of Evolutionary Thought”, Eds. M. Ruse & J. Travis & E. O. Wilson Evolution_The First Four Billion Years. Harvard, 313-330.
  • Tammone W. 1995, “Competition, the Division of Labor, and Darwin's Principle of Divergence”. Journal of the History of Biology. 28(1) 109–131.
  • Tatar B. 2018, 3 Derste Hermenötik. İstanbul.
  • Turbayne C. M. 1971, The Myth of Metaphor. Columbia.
  • Varlık S. 2021, Paul Ricoeur’da Temellük ve Tahayyül Yorumlamanın Katettiği Hermeneutik Yay. İstanbul.
  • West D. 2013, Kıta Avrupası Felsefesine Giriş. Çev. A. Cevizci, İstanbul.
  • Worth S. E. 2008, “Storytelling and Narrative Knowing: An Examination of the Epistemic Benefits of Well-Told Stories”, Journal of Aesthetic Education. 42(3) 42-56.
  • Young R. M. 1985, “Darwinism is Social” Ed. D. Kohn, The Darwinian Heritage. New Jersey, 609-638.
  • Yücedağ İ. 2021, “İşlevselcilik”. Sosyal Bilimler Ansiklopedisi 2, 295-297. Ankara.
There are 65 citations in total.

Details

Primary Language Turkish
Subjects Contemporary Philosophy
Journal Section Araştırma Makaleleri
Authors

Okan Okutan 0000-0002-6746-1990

Hacı Ömer Özden 0000-0002-0269-5964

Publication Date June 27, 2025
Submission Date March 3, 2025
Acceptance Date May 21, 2025
Published in Issue Year 2025 Volume: 15 Issue: 1

Cite

APA Okutan, O., & Özden, H. Ö. (2025). Evrimsel Biyoloji ve Hermeneutik. Akdeniz İnsani Bilimler Dergisi, 15(1), 247-267. https://doi.org/10.13114/mjh.1649621
 Download Cover Image
Adres:
Akdeniz İnsani Bilimler Dergisi
Akdeniz Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi
07058 Kampüs, Antalya / TÜRKİYE		E-Posta:
mjh@akdeniz.edu.tr