Hedef Maliyetleme Perspektifinde Devlet Hastaneleri ve Paket Fiyat Uygulaması: Bir Kamu Hastanesi Çalışması
Abstract
Bu çalışma, kamu hastanelerinde hedef maliyetleme yönteminin uygulanabilirliğini araştırmaktadır. Hedef maliyetleme, sağlık hizmetlerinde maliyet yönetimine hasta odaklı bir yaklaşım sunar. Bu yöntem, sunulan sağlık hizmetini, hastaların ihtiyaç ve beklentilerine göre belirlenen hedef maliyetle üretilmesini amaçlar. Bu kapsamda, hedef maliyetleme yöntemi uygulanarak hastanenin üretim maliyetleri ile Sosyal Güvenlik Kurumu’nun paket işlem fiyat ödemeleri arasındaki fark ortaya konulmuştur. Elde edilen sonuçlar doğrultusunda, maliyet farklılıklarının nedenleri analiz edilmiş ve israf içeren hizmet grupları belirlenmiştir. Hesaplanan hedef maliyet endeksi ile bu hizmet grupları için iyileştirme önerileri sunulması hedeflenmektedir. Çalışmada; içerik analizine tâbi tutulan görüşme verileri doğrultusunda oluşturulan hedef maliyet endeksi, muayene ve tedavi hizmetlerinin diğer hizmet kategorilerine kıyasla daha düşük bir maliyet düzeyine sahip olduğunu ortaya koymuştur. Öte yandan tahlil, tetkik ve ilaç/sarf hizmetlerine ait maliyetlerin ise hastaların bu hizmetlere atfettiği değere kıyasla daha yüksek bir maliyete sahip olduğu tespit edilmiştir. Özellikle kolesistektomi ameliyatlarında, hastanenin elde ettiği gelirler, hizmet maliyetinin sadece yüzde 44’ünü karşılamaktadır. Bu durum, yüksek maliyetli hizmetlerde maliyet düşürme veya daha düşük maliyetli alternatiflerin değerlendirilmesi ihtiyacını ortaya koymaktadır. Sonuç olarak hastanenin, hasta gözünde değer katmayan faaliyetleri azaltması, süreçlerdeki israfı yok etmesi ve daha etkin bir maliyet yönetimi uygulaması önerilmektedir.
Keywords
Hedef Maliyetleme Sağlık Uygulama Tebliği Paket İŞlem Fiyat Uygulaması Sağlık Harcamaları Finansman Politikası
References
- Akbulut, Fevzi - Gençtürk, Mehmet (2021). “Faaliyet tabanlı maliyetleme yöntemleri ile geleneksel maliyetleme yönteminin karşılaştırılması”. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi. 24(3), Eylül, 435-456.
- Aksoylu, Semra (2001). Sanayi işletmelerinde hedef maliyetleme ve faaliyete dayalı maliyetleme sistemlerinin birlikte uygulanması. İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, (https://nek.istanbul.edu.tr/ekos/TEZ/36480.pdf)
- Aktaş, Rabia (2013). “Yalın üretim ortamında maliyet yönetimi: değer akış maliyetleme”. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi. 13(25), Haziran, 57-86.
- Ansari, Shahid - Bell, Jan - Okano, Hiroshi. “Target costing: uncharted research territory”. Handbook of management accounting research. (Ed. Christopher S. Chapman vd.), Volume 2/507-530. Amsterdam: Elsevier, 2007.
- Arslan, Emine - Çonkar, Kemalettin (2024). “hastanelerde kaynak tüketim muhasebesi ve hedef maliyetleme yöntemlerinin birlikte uygulanması”. Akdeniz İİBF Dergisi, 24(2), Kasım, 86-103.
- Atasever, Mehmet (2014). “Türkiye sağlık hizmetlerinin finansmanı ve sağlık harcamalarının analizi 2002-2013 dönemi”. Ankara: Sağlık Bakanlığı Yayınları
- Bekçi, İsmail - Özal, Halime. (2010). “Stratejik maliyet yönetiminin sağlık sektöründe uygulanabilirliğine yönelik bir araştırma”. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi (AKAD), 2(3), Aralık, 78-97.
- Can, Esin N. - Özen, İrfan (2022). “Hedef maliyetleme”. Çağdaş maliyet yönetim teknikleri ve uygulamaları. (Ed. Aktar, Adile ve Kırpık, Gülşen), 1. Baskı, İstanbul: Efe Akademi Yayınları, 83-105
- Ceran, Yunus - Özdemir, Şefik (2013). “Sağlık işletmelerinde paket işlem fiyat uygulamasının hedef maliyetleme yöntemi ve stratejik pazarlama muhasebesi açısından değerlendirilmesi ve özel X diyaliz merkezinde bir uygulama”. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 13(26), Aralık, 450-478.
- Cooper, Robin - Slagmulder, Regine (1997). Target costing and value engineering. productivity press, Portland, Oregon.
- Çarıkçı, Oğuzhan - Acar, Durmuş (2017). “Hastane yöneticilerinin ileri maliyet yönetimi yaklaşımlarına ve hastane maliyetlerini etkileyen faktörlere ilişkin görüşlerinin incelenmesi”. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 20(3), Eylül, 275-298.
- Çil Koçyiğit, Seyhan - Doğan, Emine - Sula, Hüseyin Hilmi (2019). “Hastane işletmelerinde stratejik maliyet yönetiminin uygulanabilirliğini tespit etmeye yönelik bir araştırma: Ankara ili özel hastaneler örneği”. Muhasebe ve Denetime Bakış, 18(56), Ocak, 63-86.
- Doğan, Zeki - Hatipoğlu, Ayşegül (2004). “Hedef maliyetleme yönetiminin uygulanabilirliğine ilişkin bir araştırma”. Muhasebe ve Finansman Dergisi. 21: 101-109.
- Erden, Selman Aziz (2004). Üretim ortamları maliyet yönetim sistemleri ilişkisi ve stratejik maliyet yönetimi. Türkmen Kitabevi, İstanbul.
- Kaplan, Robert S. - Atkinson, Anthony A. (2007). Advanced management accounting, Üçüncü Baskı, Prentice Hall of India, Hindistan.
- Kaya, Gamze Ayça (2010). “Hedef maliyetleme”. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(1), Mart, 313-332.
- Kutay, Nilgün - Akkaya, G. Cenk (2013). “Odaklanmış geliştirme felsefesiyle maliyetleme sistemine farklı bir bakış: Hedef maliyetleme uygulaması”. Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 2(1), Haziran, 51-66.
- Macuda, Małgorzata ve Orliński, Ryszard (2017). “Target costing – a remedy for hospitals’ illls?”. Organization Management Paradigms, XVIII(1)(II) 113-123, (Ed: Halina Sobocka-Szczapa), Entrepreneurship and Management, Varşova.
- Rajender, Agarwal – Joshua, M. Liao – Ashutosh, Gupta ve Amol, S. Navathe (2020). “The impact of bundled payment on health care spending, utilization, and quality: A systematic review”. Health Affairs 39(1), 50-57
- Saban, Metin - Bostancı, Ahmet - Güğerçin, Gülay (2007). “Hedef maliyet yöntemi ve örnek bir uygulama”. Muhasebe ve Denetime Bakış, (23), Eylül, 81-96.
- Sedevich-Fons, Leonardo (2023). “Quality and costs in health care: Using target costing in support of bundled payment programs”. The TQM Journal , 35 (6), 1490-1513.
- Şenol, H. (2011). Konaklama işletmelerinde her şey dahil sisteminin hedef maliyetleme bağlamında analizi. Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2011. https://acikbilim.yok.gov.tr/handle/20.500.12812/269195.
- Türk, Zeynep (1999). “Geleceğin maliyetlerinin kontrolünde yeni bir yaklaşım: hedef ve kaizen maliyetleme”. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(1), Temmuz, 199-214.
- Ürgüp, Seval (2022). “Modern maliyetleme yöntemlerinin özel ve devlet hastane işletmelerinde uygulanabilirliğinin karşılaştırılmasına yönelik bir araştırma: Tr72 Bölgesi örneği”. Uluslararası İktisadi ve İdari Akademik Araştırmalar Dergisi, 2(2), Ekim, 113-125.
- https://data.tuik.gov.tr/Bulten/DownloadIstatistikselTablo?p=N/Cz2tDtb60bpTZ26FJULZICe4xCKs91s/7BBPKcHsonVw5huFsimrvm4Pg/ON/X , (Erişim Tarihi: 25.11.2024).
- https://www.sbb.gov.tr/wpcontent/uploads/2020/04/SaglikHizmetKalitesi_ve_MaliSurdurulebilirlikOzelIhtisasKomisyonuRaporu.pdf , (Erişim Tarihi: 13.08.2024).
- https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2007/05/20070525M1-3.htm#_Toc167681920 , (Erişim Tarihi: 02.11.2024)
- https://www.cms.gov/priorities/innovation/innovation-models/ace,(Erişim Tarihi: 05.02.2025)
- https://www.cms.gov/priorities/innovation/innovation-models/bundled-payments, (Erişim Tarihi: 05.02.2025)
- https://www.cms.gov/priorities/innovation/innovation-models/cjr, (Erişim Tarihi: 05.02.2025)
State Hospitals and Package Price Application in Target Costing Perspective: A Public Hospital Study
Abstract
This study investigates the applicability of target costing method in public hospitals. Target costing provides a patient-centred approach to cost management in healthcare. It aims to deliver healthcare services at a target cost that is set according to the needs and expectations of patients. In this context, by applying the target costing method, the difference between the hospital's production costs and the Social Security Institution's bundled payment prices has been revealed. Based on the results obtained, the reasons for cost differences have been analyzed and service groups containing waste have been identified. With the calculated target cost index, it is aimed to provide improvement suggestions for the identified service groups.
In the study, the target cost index created in line with the interview data subjected to content analysis revealed that examination and treatment services have a lower cost profile compared to other service categories. On the other hand, the costs of medical tests, examinations and drugs/consumables were found to have a higher cost profile compared to the value attributed to these services by patients. Especially in cholecystectomy operations, the revenues generated by the hospital cover only 44 percent of the service cost. This situation reveals the need for cost reduction or evaluation of lower-cost alternatives in high-cost services. As a result, it is recommended that the hospital should reduce activities that do not add value in the eyes of the patient, eliminate waste in processes and implement a more effective cost management.
Keywords
Target Costing Health Implementation Communique Package Transaction Price Application Healt Expentitures
References
- Akbulut, Fevzi - Gençtürk, Mehmet (2021). “Faaliyet tabanlı maliyetleme yöntemleri ile geleneksel maliyetleme yönteminin karşılaştırılması”. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi. 24(3), Eylül, 435-456.
- Aksoylu, Semra (2001). Sanayi işletmelerinde hedef maliyetleme ve faaliyete dayalı maliyetleme sistemlerinin birlikte uygulanması. İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, (https://nek.istanbul.edu.tr/ekos/TEZ/36480.pdf)
- Aktaş, Rabia (2013). “Yalın üretim ortamında maliyet yönetimi: değer akış maliyetleme”. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi. 13(25), Haziran, 57-86.
- Ansari, Shahid - Bell, Jan - Okano, Hiroshi. “Target costing: uncharted research territory”. Handbook of management accounting research. (Ed. Christopher S. Chapman vd.), Volume 2/507-530. Amsterdam: Elsevier, 2007.
- Arslan, Emine - Çonkar, Kemalettin (2024). “hastanelerde kaynak tüketim muhasebesi ve hedef maliyetleme yöntemlerinin birlikte uygulanması”. Akdeniz İİBF Dergisi, 24(2), Kasım, 86-103.
- Atasever, Mehmet (2014). “Türkiye sağlık hizmetlerinin finansmanı ve sağlık harcamalarının analizi 2002-2013 dönemi”. Ankara: Sağlık Bakanlığı Yayınları
- Bekçi, İsmail - Özal, Halime. (2010). “Stratejik maliyet yönetiminin sağlık sektöründe uygulanabilirliğine yönelik bir araştırma”. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi (AKAD), 2(3), Aralık, 78-97.
- Can, Esin N. - Özen, İrfan (2022). “Hedef maliyetleme”. Çağdaş maliyet yönetim teknikleri ve uygulamaları. (Ed. Aktar, Adile ve Kırpık, Gülşen), 1. Baskı, İstanbul: Efe Akademi Yayınları, 83-105
- Ceran, Yunus - Özdemir, Şefik (2013). “Sağlık işletmelerinde paket işlem fiyat uygulamasının hedef maliyetleme yöntemi ve stratejik pazarlama muhasebesi açısından değerlendirilmesi ve özel X diyaliz merkezinde bir uygulama”. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 13(26), Aralık, 450-478.
- Cooper, Robin - Slagmulder, Regine (1997). Target costing and value engineering. productivity press, Portland, Oregon.
- Çarıkçı, Oğuzhan - Acar, Durmuş (2017). “Hastane yöneticilerinin ileri maliyet yönetimi yaklaşımlarına ve hastane maliyetlerini etkileyen faktörlere ilişkin görüşlerinin incelenmesi”. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 20(3), Eylül, 275-298.
- Çil Koçyiğit, Seyhan - Doğan, Emine - Sula, Hüseyin Hilmi (2019). “Hastane işletmelerinde stratejik maliyet yönetiminin uygulanabilirliğini tespit etmeye yönelik bir araştırma: Ankara ili özel hastaneler örneği”. Muhasebe ve Denetime Bakış, 18(56), Ocak, 63-86.
- Doğan, Zeki - Hatipoğlu, Ayşegül (2004). “Hedef maliyetleme yönetiminin uygulanabilirliğine ilişkin bir araştırma”. Muhasebe ve Finansman Dergisi. 21: 101-109.
- Erden, Selman Aziz (2004). Üretim ortamları maliyet yönetim sistemleri ilişkisi ve stratejik maliyet yönetimi. Türkmen Kitabevi, İstanbul.
- Kaplan, Robert S. - Atkinson, Anthony A. (2007). Advanced management accounting, Üçüncü Baskı, Prentice Hall of India, Hindistan.
- Kaya, Gamze Ayça (2010). “Hedef maliyetleme”. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(1), Mart, 313-332.
- Kutay, Nilgün - Akkaya, G. Cenk (2013). “Odaklanmış geliştirme felsefesiyle maliyetleme sistemine farklı bir bakış: Hedef maliyetleme uygulaması”. Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 2(1), Haziran, 51-66.
- Macuda, Małgorzata ve Orliński, Ryszard (2017). “Target costing – a remedy for hospitals’ illls?”. Organization Management Paradigms, XVIII(1)(II) 113-123, (Ed: Halina Sobocka-Szczapa), Entrepreneurship and Management, Varşova.
- Rajender, Agarwal – Joshua, M. Liao – Ashutosh, Gupta ve Amol, S. Navathe (2020). “The impact of bundled payment on health care spending, utilization, and quality: A systematic review”. Health Affairs 39(1), 50-57
- Saban, Metin - Bostancı, Ahmet - Güğerçin, Gülay (2007). “Hedef maliyet yöntemi ve örnek bir uygulama”. Muhasebe ve Denetime Bakış, (23), Eylül, 81-96.
- Sedevich-Fons, Leonardo (2023). “Quality and costs in health care: Using target costing in support of bundled payment programs”. The TQM Journal , 35 (6), 1490-1513.
- Şenol, H. (2011). Konaklama işletmelerinde her şey dahil sisteminin hedef maliyetleme bağlamında analizi. Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2011. https://acikbilim.yok.gov.tr/handle/20.500.12812/269195.
- Türk, Zeynep (1999). “Geleceğin maliyetlerinin kontrolünde yeni bir yaklaşım: hedef ve kaizen maliyetleme”. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(1), Temmuz, 199-214.
- Ürgüp, Seval (2022). “Modern maliyetleme yöntemlerinin özel ve devlet hastane işletmelerinde uygulanabilirliğinin karşılaştırılmasına yönelik bir araştırma: Tr72 Bölgesi örneği”. Uluslararası İktisadi ve İdari Akademik Araştırmalar Dergisi, 2(2), Ekim, 113-125.
- https://data.tuik.gov.tr/Bulten/DownloadIstatistikselTablo?p=N/Cz2tDtb60bpTZ26FJULZICe4xCKs91s/7BBPKcHsonVw5huFsimrvm4Pg/ON/X , (Erişim Tarihi: 25.11.2024).
- https://www.sbb.gov.tr/wpcontent/uploads/2020/04/SaglikHizmetKalitesi_ve_MaliSurdurulebilirlikOzelIhtisasKomisyonuRaporu.pdf , (Erişim Tarihi: 13.08.2024).
- https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2007/05/20070525M1-3.htm#_Toc167681920 , (Erişim Tarihi: 02.11.2024)
- https://www.cms.gov/priorities/innovation/innovation-models/ace,(Erişim Tarihi: 05.02.2025)
- https://www.cms.gov/priorities/innovation/innovation-models/bundled-payments, (Erişim Tarihi: 05.02.2025)
- https://www.cms.gov/priorities/innovation/innovation-models/cjr, (Erişim Tarihi: 05.02.2025)
Details
| Primary Language | Turkish |
|---|---|
| Subjects | Non-Profit Finance and Risk, Business Administration, Financial Accounting |
| Journal Section | Articles |
| Authors | |
| Publication Date | April 15, 2025 |
| Submission Date | December 4, 2024 |
| Acceptance Date | February 11, 2025 |
| Published in Issue | Year 2025 Issue: 106 |
