Abstract
This study examines the narrative of the Seven Sleepers (Ashab al-Kahf), a shared story within the Christian and Islamic belief systems, through a comparative analysis of its textual and iconographic dimensions. Known as the “Seven Sleepers” in Christian tradition, the story originated in early Syriac literature and was later transmitted to Western Christianity, finding significant expression in the works of figures such as Gregory of Tours and James de Voragine. In the Islamic tradition, the story is recounted in detail in the Qur’anic chapter al-Kahf, where it emphasizes the faith of a group of young men who take refuge in a cave to protect their belief, fall into a long miraculous sleep, and awaken centuries later as a sign of resurrection and divine power.
In both traditions, the narrative serves not only as a theological account but also as a reflection of themes such as time, faith, miracle, and divine omnipotence. Its visual representations appear prominently in Christian iconography—especially in manuscripts, icons, and frescoes—and in Islamic art, particularly through illustrated manuscripts (miniatures) and popular religious practices. The cave, the youths, and the dog (Qitmir) gain different symbolic meanings in each tradition. In this context, the study aims to reveal how a shared narrative is transformed within two distinct religious and cultural frameworks, how it is interpreted through visual arts, and how it continues to exist in collective memory.
Keywords
References
- Anderson, J. C. (1994). The Palimpsest Psalter, Pantokrator Cod. 61: Its Content and Relationship to the Bristol Psalter. Dumbarton Oaks Papers, 40, 199–220. https://doi.org/10.2307/1291728
- Anderson, J., Canart, P., & Walter, C. (1989). The Barberini Psalter Codex Vaticanus Barberinianus Greacus 372. New York: Belser Incorporated.
- Aydın, A. (2021). Batılılaşma dönemi süsleme programında Ashâb-ı Kehf sembolizmine bir örnek: Muğla Keyfoturağı Cami. SDÜ Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi(52), 182–200.
- Büyüksofuoğlu, Z. (2022). Cami'üt-Teravih'teki Dini Sahnelerin Minyatür Okumaları ve Desen Analizi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Çelik, H. (2017). Ashab-ı Kehf kıssası ve içerdiği mesajlar. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(1), 189–217.
- Çora, G. (2024). Yedi Uyurlar Efsanesinin Hıristiyan Ve Türk İslâm Sanatına Yansıması, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Muğla.
- Dufrenne, S. (1966). L'illustration des Psautiers grecs du Moyen Age. Paris: C.N.R.S.
- Ersöz, İ. (2009). Ashâb-ı Kehf. Diyanet İslâm Ansiklopedisi. Ankara: Diyanet Yayınları.
- Farhad, M., & Bağcı, S. (2009). Falnama: The book of omens. Washington, DC: Smithsonian Institution. Gökdoğan, M. D. (2020). Mehmet Şerefettin Yaltkaya’nın Benî Mûsâ hakkındaki yazısı. Dört Öge (17), 151–176.
- Güler, S. (2021). Kütahya Ulu Cami’nin hüsn-i hat yazıları. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi(68), 271–291. https://doi.org/10.51290/dpusbe.841981
- Karaoğlan, H. (2022). Hristiyanlıkta Yedi Uyurlar. OSHAS Journal, 8(58), 1696–1707. http://dx.doi.org/10.29228/JOSH
- Karataş, İ. E. (2019). Muğla'nın Üç Camisinde Ashab-I Kehf Sembolleri. CBÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 17(3), 469–492.
- Koç, K. (2017). Afşin Ashabü'l-Kehf'in Tarihsel Süreci (Ana Kaynaklar ve Arşiv Belgelerine Göre), Yayımlanmamış Doktora Tezi, Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Nevşehir.
- Komesli, N. S. (2022). New York Public Library Spencer Persian koleksiyonunda yer alan MS.46 kayıtlı kısas'ı enbiya yazmasının minyatürlerinin incelenmesi, Yayımlanmamış Yüksek Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
- Koncu, H. (2013). Bir Ashâb-ı Kehf kıssası: Hâzâ Kıssa-i Ashâbü’l-Kehf. Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi(10), 275–318.
- Nizam, E. A. (2013). Divan şiirinde bir telmih unsuru olarak 'Ashâb-ı Kehf'. Turkish Studies, 8(13), 483–499. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.5878
- Piatnitsky, Y. (1995). The cult of 'The Seven Sleepers of Ephesos' in Byzantine and postbyzantine painting. In B. Brandt & K. R. Krierer (Eds.), 100 Jahre Österreichische Forschungen in Ephesos (pp. 161–167). Wien: Akten des Symposions.
- Şani, A. (2016). İshak b. an-Nişaburi'nin Kısas-ı Enbiya'sının Beş Minyatürlü Nüshasının İncelenmesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Tahiroğlu, R. K. (2022). Geleneksel Türk Sanatlarında Ashâb-ı Kehf. Ülken Sosyal Bilimler Dergisi, 1(2), 114–138.
- Turan, H. Ç. (2013). Minyatürlere yansıyan yüzüyle Mağara Uyurları ve zamanın göreceliği. In Uluslararası İnanç Turizmi ve Eshab-ı Kehf Sempozyumu (20-22 Eylül 2012) (pp. 407–420). Kahramanmaraş: Öncü Basımevi.
- Turan, H., & Er, Z. (2020). Amasya Bayezıt İl Halk Kütüphanesi’ndeki Mecmûʻa-i Edʻiye ve tasvirleri. Vakıflar Dergisi(53), 163–180.
- Tüfekçioğlu, A. (2021). Topkapı Sarayı Haremi'ndeki Ashâb-ı Kehf isimleri yazılı kitabelerin düşündürdükleri. Milli Saraylar Sanat Tarih Mimarlık Dergisi(20), 5–17.
- Zarcone, T. (2022). The Seven Sleepers between Christianity and Islam: From portraits to talismans. In D. Albera, S. Kuehn, & M. Pénicaud (Eds.), Religiographies (pp. 48–62).
Abstract
Bu çalışma, Hristiyanlık ve İslam inanç sistemlerinde ortak bir anlatı olarak yer alan Yedi Uyurlar (Ashâb-ı Kehf) kıssasını, metinsel ve ikonografik boyutlarıyla karşılaştırmalı olarak ele almaktadır. Hristiyan geleneğinde “Seven Sleepers” olarak bilinen bu kıssa, erken dönem Süryanî literatüründe ortaya çıkmış, zamanla Batı Hristiyanlığına aktarılmış ve Tourslu Gregory ile James de Voragine gibi isimlerin eserlerinde geniş yer bulmuştur. İslam geleneğinde ise kıssa, Kur’ân-ı Kerim’de Kehf Suresi’nde detaylı biçimde anlatılmış; Ashâb-ı Kehf olarak anılan gençlerin inançlarını korumak adına mağaraya sığınmaları, uzun bir uykuya dalmaları ve yıllar sonra uyanarak yeniden dirilişe tanıklık etmeleri vurgulanmıştır.
Her iki gelenekte de bu anlatı, yalnızca teolojik bir içerik değil, aynı zamanda zaman, inanç, mucize ve ilahi kudret gibi temaların ifadesi olarak değerlendirilmiştir. Kıssanın görsel yansımaları Hristiyan ikonografisinde el yazmaları, ikonalar ve fresklerde; İslam sanatında ise minyatürlerde ve halk inançlarına dayalı pratiklerde güçlü şekilde temsil edilmiştir. Mağara, gençler ve köpek figürü her iki gelenekte de farklı sembolik anlamlar kazanmıştır. Bu bağlamda çalışma, ortak bir anlatının iki ayrı dinî ve kültürel yapı içerisinde nasıl dönüştüğünü, sanat yoluyla nasıl yorumlandığını ve halk belleğinde nasıl yaşatıldığını ortaya koymayı amaçlamaktadır.
Keywords
References
- Anderson, J. C. (1994). The Palimpsest Psalter, Pantokrator Cod. 61: Its Content and Relationship to the Bristol Psalter. Dumbarton Oaks Papers, 40, 199–220. https://doi.org/10.2307/1291728
- Anderson, J., Canart, P., & Walter, C. (1989). The Barberini Psalter Codex Vaticanus Barberinianus Greacus 372. New York: Belser Incorporated.
- Aydın, A. (2021). Batılılaşma dönemi süsleme programında Ashâb-ı Kehf sembolizmine bir örnek: Muğla Keyfoturağı Cami. SDÜ Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi(52), 182–200.
- Büyüksofuoğlu, Z. (2022). Cami'üt-Teravih'teki Dini Sahnelerin Minyatür Okumaları ve Desen Analizi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Çelik, H. (2017). Ashab-ı Kehf kıssası ve içerdiği mesajlar. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(1), 189–217.
- Çora, G. (2024). Yedi Uyurlar Efsanesinin Hıristiyan Ve Türk İslâm Sanatına Yansıması, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Muğla.
- Dufrenne, S. (1966). L'illustration des Psautiers grecs du Moyen Age. Paris: C.N.R.S.
- Ersöz, İ. (2009). Ashâb-ı Kehf. Diyanet İslâm Ansiklopedisi. Ankara: Diyanet Yayınları.
- Farhad, M., & Bağcı, S. (2009). Falnama: The book of omens. Washington, DC: Smithsonian Institution. Gökdoğan, M. D. (2020). Mehmet Şerefettin Yaltkaya’nın Benî Mûsâ hakkındaki yazısı. Dört Öge (17), 151–176.
- Güler, S. (2021). Kütahya Ulu Cami’nin hüsn-i hat yazıları. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi(68), 271–291. https://doi.org/10.51290/dpusbe.841981
- Karaoğlan, H. (2022). Hristiyanlıkta Yedi Uyurlar. OSHAS Journal, 8(58), 1696–1707. http://dx.doi.org/10.29228/JOSH
- Karataş, İ. E. (2019). Muğla'nın Üç Camisinde Ashab-I Kehf Sembolleri. CBÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 17(3), 469–492.
- Koç, K. (2017). Afşin Ashabü'l-Kehf'in Tarihsel Süreci (Ana Kaynaklar ve Arşiv Belgelerine Göre), Yayımlanmamış Doktora Tezi, Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Nevşehir.
- Komesli, N. S. (2022). New York Public Library Spencer Persian koleksiyonunda yer alan MS.46 kayıtlı kısas'ı enbiya yazmasının minyatürlerinin incelenmesi, Yayımlanmamış Yüksek Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
- Koncu, H. (2013). Bir Ashâb-ı Kehf kıssası: Hâzâ Kıssa-i Ashâbü’l-Kehf. Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi(10), 275–318.
- Nizam, E. A. (2013). Divan şiirinde bir telmih unsuru olarak 'Ashâb-ı Kehf'. Turkish Studies, 8(13), 483–499. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.5878
- Piatnitsky, Y. (1995). The cult of 'The Seven Sleepers of Ephesos' in Byzantine and postbyzantine painting. In B. Brandt & K. R. Krierer (Eds.), 100 Jahre Österreichische Forschungen in Ephesos (pp. 161–167). Wien: Akten des Symposions.
- Şani, A. (2016). İshak b. an-Nişaburi'nin Kısas-ı Enbiya'sının Beş Minyatürlü Nüshasının İncelenmesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Tahiroğlu, R. K. (2022). Geleneksel Türk Sanatlarında Ashâb-ı Kehf. Ülken Sosyal Bilimler Dergisi, 1(2), 114–138.
- Turan, H. Ç. (2013). Minyatürlere yansıyan yüzüyle Mağara Uyurları ve zamanın göreceliği. In Uluslararası İnanç Turizmi ve Eshab-ı Kehf Sempozyumu (20-22 Eylül 2012) (pp. 407–420). Kahramanmaraş: Öncü Basımevi.
- Turan, H., & Er, Z. (2020). Amasya Bayezıt İl Halk Kütüphanesi’ndeki Mecmûʻa-i Edʻiye ve tasvirleri. Vakıflar Dergisi(53), 163–180.
- Tüfekçioğlu, A. (2021). Topkapı Sarayı Haremi'ndeki Ashâb-ı Kehf isimleri yazılı kitabelerin düşündürdükleri. Milli Saraylar Sanat Tarih Mimarlık Dergisi(20), 5–17.
- Zarcone, T. (2022). The Seven Sleepers between Christianity and Islam: From portraits to talismans. In D. Albera, S. Kuehn, & M. Pénicaud (Eds.), Religiographies (pp. 48–62).
Details
| Primary Language | Turkish |
|---|---|
| Subjects | Philosophy of Art, Turkish Islamic Philosophy |
| Journal Section | Research Articles |
| Authors | |
| Publication Date | June 29, 2025 |
| Submission Date | April 11, 2025 |
| Acceptance Date | May 30, 2025 |
| Published in Issue | Year 2025 Volume: 7 Issue: 1 |
Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Creative Commons Atıf-GayriTicari-AynıLisanslaPaylaş 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.