Abstract
تربط الأتراك والعرب علاقات تاريخية طويلة. لأن العديد من الدول العربية عاشت تحت حكم الدولة العثمانية لنحو أربعة قرون. ومن الطبيعي أن تنعكس هذه الروابط التاريخية بين الأتراك والعرب في أنواع الأدب العربي مثل الروايات والقصص. وعند إجراء بحث عام حول هذا الموضوع، يتبين لنا أن فترة الحكم العثماني تنعكس سلبيا في مثل هذه الأعمال وترتسم صورة تركية سيئة فيما يتعلق بتلك الفترة. زياد قاسم كاتب يعتبر أحد الممثلين المهمين لنوع الرواية في الأردن. وقد ناقش العديد من النقاد الأدبيين أعماله، وكُتبت عنه تقييمات. معظم رواياته المنشورة منذ التسعينيات هي روايات تاريخية. وفي هذا المقال، نتناول رواية” الزوبعة“ لزياد قاسم، التي تتألف من ستة مجلدات والتي تتناول الأحداث بين عامي ١٨٦٠-١٩٤٩ كفاصل تاريخي، ونحلل المجلد الأول من الرواية الذي يتناول الفترة العثمانية بين عامي ١٨٦٠-١٩١٨. وفي هذا السياق، يتم الكشف عن صورة الأتراك العثمانيين في الرواية. في هذه الدراسة، يتم ذكر العلاقات العربية التركية وصورة الأتراك عند العرب وفي الأعمال الروائية بشكل موجز، ثم ذكر حياة زياد قاسم وشخصيته الأدبية، ثم ذكر نماذج من صورة الأتراك العثمانيين في المجلد الأول من رواية "الزوبعة“ الذي يحمل كعنوان فرعي الجيل الأول. وأخيرا، تتم تناول وتقييم أسباب الصورة السيئة للأتراك العثمانيين في الرواية.
References
- ‘Abdu’r-raḥîm, A. A. (1982). Târîḫu’l-‘Arab el-Ḥadîs̱ ve’l-Mu‘âṣır. Doha: Dâru’l-Mutenebbî.
- Bulut, A. (2022). 20. Yüzyıl Başlarında Arap Aydınların Osmanlı ve Türk İmajı, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi) İstanbul Medı̇pol Ünı̇versı̇tesı̇ Sosyal Bı̇lı̇mler Enstı̇tüsü.
- Cûdî, F. B. (2021). “el-Eb‘âd et-Târîḫiyye fî Rivâyetey Ebnâu’l-Ḳal‘a ve’z-Zevbe‘a li-Ziyâd Ḳâsım”. Mecelletu’l-Baḫs el-‘Arabî. (Cilt: 4, Sayı 2, s. 245-258) İslamabad.
- el-Ezra‘î, Suleymân (1997). er-Rivâye el-Cedîde fi’l-Urdun. Beyrut: el-Muessesetu’l-‘Arabiyye li’d-Dirâsât ve’n-Neşr.
- Ebû Niḍâl, N. (1993). “Rivâyetus-S̱emânînât Beyne’l-Vâkı‘ıyye ve’l-Ḥadâs̱e”, er-Rivâyetu’l-Urduniyye ve Mevḳı‘uhâ min Ḫarîtati’r-Rivâyeti’l-‘Arabiyye. (s. 67-93) Ammân: Dâru Ezmine.
- ed-Dâḳûḳî, İ. (2001). Ṣûretu’l-Etrâk leda el-‘Arab. Beyrut: Merkezu Dirâsâti’l-Vaḥde el-‘Arabiyye.
- el-Ḥarâḥişe, M. T. K. (2000). er-Ru’ye ve’l-Binye fî Rivâyâti Ziyâd Ḳâsım. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Âli Beyt Üniversitesi. el-Usta, A. (2003). “Ṣûratu’l-Etrâk fî Nemâzic Ḳıṣaṣiyye min Bilâdi’ş-Şâm”. Mu’temeru’l-‘Alâkât el-Âsyeviyye el-‘Arabiyye. Amman: el-Câmiatu’l-Urduniyye. https://staff.najah.edu/ar/publications/3584/ adresinden erişilmiştir. (Erişim tarihi: 21.01.2025).
- el-Usta, A. (2006). “El-Etrâk fi’l-Edebi’l-Filistînî” http://www.diwanalarab.com/spip.php?page=article&id_article=3970 adresinden erişilmiştir. (Erişim tarihi: 21.01.2025).
- eş-Şebûl, M. T. K. (2021). “Ṣûratu’l-Etrâk fi’r-Rivâye eş-Şâmiyye”. Mecelletu’l-Câmiati’l-‘Arabiyyeti’l-Emrîkiyye li’l-buḥûs (C. 7, Sayı: 1, s. 238-268) Cenîn.
- eş-Şimâlî, N. M. F. (2002). Tecribetu Ziyâd Ḳâsım er-Rivâiyye. Amman: Dâru Vâil li’n-neşr.
- Ez-Za‘bî, Muhammed (ty). “er-Rivâî Ziyâd Ḳâsım 1945-2007”. el-Cesre. https://aljasrah.net/aljasra11298 adresinden erişilmiştir. (Erişim tarihi: 27.01.2025)
- Fazlıoğlu, Ş. (2006). Arap Romanında Türkler, İstanbul: Küre Yayınları.
- Ḳâsım, Z. (1997). ez-Zevbe‘a. Amman: Menşûrâtu Emâneti ‘Ammân el-Kubrâ.
- Kîvân, Ḫalife (2021). “ez-Zevbe‘a li Ziyâd Ḳasım Melḥame Rivâiyye Mensiyye” https://arabi21.com/story/1354226/الزوبعة-لزياد-القاسم-ملحمة-روائية-منسية adresinden erişilmiştir. (Erişim tarihi: 27.01.2025)
- Merâşide, ‘Abdurrahîm (2002). El-Feḍâu’r-Rivâî er-Rivâye fi’l-Urdun Nemûẕecen. Amman: Vizâretu’s-S̱ekâfe. Oqlah, N. (2017). “ed-Devle el-‘Usmâniyye fi’r-Rivâyât el-‘Arabiyye Zemenu’l-Ḫuyûl el-Beyḍâ Nemûẕecen”. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. (Cilt: XIX, Sayı: 35, s. 169-174) Sakarya.
- Yâġî, ‘Abdurraḥmân (1999). Ma‘a Rivâyât fi’l-Urdun fi’n-Naḳdi’ti-Taṭbîkî. Ammân: Dâru Ezmine.
Abstract
Türkler ve Araplar uzun tarihsel bağlara sahiptir. Zira pek çok Arap ülkesi yaklaşık dört asır Osmanlı Devleti’nin hakimiyeti altında yaşamıştır. Türkler ve Araplar arasında tarihten gelen bu bağların roman ve öykü gibi Arap edebiyatı türlerine yansıması son derece doğaldır. Bu konuda genel bir inceleme yapıldığında Osmanlı hakimiyeti döneminin bu tür eserlerde olumsuz olarak yansıtıldığı ve dönemle ilgili olarak kötü bir Türk imajının çizildiği görülmektedir. Ziyad Kasım, Ürdün’de roman edebi türünün önemli temsilcilerinden birisi olarak kabul edilen bir yazardır. Eserleri pek çok edebiyat eleştirmeni tarafından ele alınıp hakkında değerlendirmeler yazılmıştır. 1990’lı yıllardan itibaren yayınlanan romanlarının çoğu tarihi roman hüviyetindedir. Bu makalede, Ziyad Kasım’ın altı ciltten oluşan ve tarihsel aralık olarak 1860-1949 yılları arası olayları konu alan ez-Zevbea adlı romanı ele alınmakta ve romanın 1860-1918 arası Osmanlı Döneminin konu edildiği birinci cildi incelenmektedir. Bu kapsamda romanda Osmanlı Türklerinin sahip olduğu imaj ortaya konulmaktadır. Çalışmada Arap-Türk ilişkilerine ve genel olarak Araplar arasında ve edebi eserlerde, özellikle de romanlarda Türk imajına kısa olarak değinilmekte, ardından Ziyad Kasım'ın hayatından ve edebi kişiliğinden bahsedilmekte, daha sonra da ez-Zevbea Romanının birinci nesil alt başlığını taşıyan ilk cildinde Osmanlı Türklerinin imajına dair örnekler üzerinde durulmaktadır. Son olarak da romanda Osmanlı Türklerine dair ortaya konulan kötü imajın sebepleri ele alınmakta ve değerlendirilmektedir.
References
- ‘Abdu’r-raḥîm, A. A. (1982). Târîḫu’l-‘Arab el-Ḥadîs̱ ve’l-Mu‘âṣır. Doha: Dâru’l-Mutenebbî.
- Bulut, A. (2022). 20. Yüzyıl Başlarında Arap Aydınların Osmanlı ve Türk İmajı, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi) İstanbul Medı̇pol Ünı̇versı̇tesı̇ Sosyal Bı̇lı̇mler Enstı̇tüsü.
- Cûdî, F. B. (2021). “el-Eb‘âd et-Târîḫiyye fî Rivâyetey Ebnâu’l-Ḳal‘a ve’z-Zevbe‘a li-Ziyâd Ḳâsım”. Mecelletu’l-Baḫs el-‘Arabî. (Cilt: 4, Sayı 2, s. 245-258) İslamabad.
- el-Ezra‘î, Suleymân (1997). er-Rivâye el-Cedîde fi’l-Urdun. Beyrut: el-Muessesetu’l-‘Arabiyye li’d-Dirâsât ve’n-Neşr.
- Ebû Niḍâl, N. (1993). “Rivâyetus-S̱emânînât Beyne’l-Vâkı‘ıyye ve’l-Ḥadâs̱e”, er-Rivâyetu’l-Urduniyye ve Mevḳı‘uhâ min Ḫarîtati’r-Rivâyeti’l-‘Arabiyye. (s. 67-93) Ammân: Dâru Ezmine.
- ed-Dâḳûḳî, İ. (2001). Ṣûretu’l-Etrâk leda el-‘Arab. Beyrut: Merkezu Dirâsâti’l-Vaḥde el-‘Arabiyye.
- el-Ḥarâḥişe, M. T. K. (2000). er-Ru’ye ve’l-Binye fî Rivâyâti Ziyâd Ḳâsım. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Âli Beyt Üniversitesi. el-Usta, A. (2003). “Ṣûratu’l-Etrâk fî Nemâzic Ḳıṣaṣiyye min Bilâdi’ş-Şâm”. Mu’temeru’l-‘Alâkât el-Âsyeviyye el-‘Arabiyye. Amman: el-Câmiatu’l-Urduniyye. https://staff.najah.edu/ar/publications/3584/ adresinden erişilmiştir. (Erişim tarihi: 21.01.2025).
- el-Usta, A. (2006). “El-Etrâk fi’l-Edebi’l-Filistînî” http://www.diwanalarab.com/spip.php?page=article&id_article=3970 adresinden erişilmiştir. (Erişim tarihi: 21.01.2025).
- eş-Şebûl, M. T. K. (2021). “Ṣûratu’l-Etrâk fi’r-Rivâye eş-Şâmiyye”. Mecelletu’l-Câmiati’l-‘Arabiyyeti’l-Emrîkiyye li’l-buḥûs (C. 7, Sayı: 1, s. 238-268) Cenîn.
- eş-Şimâlî, N. M. F. (2002). Tecribetu Ziyâd Ḳâsım er-Rivâiyye. Amman: Dâru Vâil li’n-neşr.
- Ez-Za‘bî, Muhammed (ty). “er-Rivâî Ziyâd Ḳâsım 1945-2007”. el-Cesre. https://aljasrah.net/aljasra11298 adresinden erişilmiştir. (Erişim tarihi: 27.01.2025)
- Fazlıoğlu, Ş. (2006). Arap Romanında Türkler, İstanbul: Küre Yayınları.
- Ḳâsım, Z. (1997). ez-Zevbe‘a. Amman: Menşûrâtu Emâneti ‘Ammân el-Kubrâ.
- Kîvân, Ḫalife (2021). “ez-Zevbe‘a li Ziyâd Ḳasım Melḥame Rivâiyye Mensiyye” https://arabi21.com/story/1354226/الزوبعة-لزياد-القاسم-ملحمة-روائية-منسية adresinden erişilmiştir. (Erişim tarihi: 27.01.2025)
- Merâşide, ‘Abdurrahîm (2002). El-Feḍâu’r-Rivâî er-Rivâye fi’l-Urdun Nemûẕecen. Amman: Vizâretu’s-S̱ekâfe. Oqlah, N. (2017). “ed-Devle el-‘Usmâniyye fi’r-Rivâyât el-‘Arabiyye Zemenu’l-Ḫuyûl el-Beyḍâ Nemûẕecen”. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. (Cilt: XIX, Sayı: 35, s. 169-174) Sakarya.
- Yâġî, ‘Abdurraḥmân (1999). Ma‘a Rivâyât fi’l-Urdun fi’n-Naḳdi’ti-Taṭbîkî. Ammân: Dâru Ezmine.
Abstract
Turks and Arabs have profound and enduring historical ties, largely because many Arab countries were under the rule of the Ottoman Empire for approximately four centuries. It is only natural that these shared historical ties between Turks and Arabs are reflected in various Arabic literature genres, including novels and short stories. However, a general examination of this subject reveals that the Ottoman period is often reflected in a negative light, and an unfavorable image of the Turks emerges in relation to this era.
Ziyad Qasim, an author widely recognized as one of Jordan's most significant novelists, has garnered substantial attention from literary critics and evaluations written about his works. Most of his novels published since the 1990s have been historical novels in nature. This article analyzes Ziyad Qasim's monumental novel, al-Zawbaa, a six-volume historical novel covering the period from 1860 to 1949. The analysis centers on the first volume, which deals with the Ottoman period between 1860-1918, with the aim of unveiling the portrayal of Ottoman Turks within the novel. This study begins with an overview of Arab-Turkish relations and the image of Turks among Jordan'Arabs in general and in literary works, particularly novels. It then delves into Ziyad Qasim's life and literary personality before providing specific examples of how the image of Ottoman Turks is constructed in the first volume of al-Zawbaa subtitled The First Generation. Finally, the reasons for the negative depiction of the Ottoman Turks in the novel are discussed and critically evaluated.
References
- ‘Abdu’r-raḥîm, A. A. (1982). Târîḫu’l-‘Arab el-Ḥadîs̱ ve’l-Mu‘âṣır. Doha: Dâru’l-Mutenebbî.
- Bulut, A. (2022). 20. Yüzyıl Başlarında Arap Aydınların Osmanlı ve Türk İmajı, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi) İstanbul Medı̇pol Ünı̇versı̇tesı̇ Sosyal Bı̇lı̇mler Enstı̇tüsü.
- Cûdî, F. B. (2021). “el-Eb‘âd et-Târîḫiyye fî Rivâyetey Ebnâu’l-Ḳal‘a ve’z-Zevbe‘a li-Ziyâd Ḳâsım”. Mecelletu’l-Baḫs el-‘Arabî. (Cilt: 4, Sayı 2, s. 245-258) İslamabad.
- el-Ezra‘î, Suleymân (1997). er-Rivâye el-Cedîde fi’l-Urdun. Beyrut: el-Muessesetu’l-‘Arabiyye li’d-Dirâsât ve’n-Neşr.
- Ebû Niḍâl, N. (1993). “Rivâyetus-S̱emânînât Beyne’l-Vâkı‘ıyye ve’l-Ḥadâs̱e”, er-Rivâyetu’l-Urduniyye ve Mevḳı‘uhâ min Ḫarîtati’r-Rivâyeti’l-‘Arabiyye. (s. 67-93) Ammân: Dâru Ezmine.
- ed-Dâḳûḳî, İ. (2001). Ṣûretu’l-Etrâk leda el-‘Arab. Beyrut: Merkezu Dirâsâti’l-Vaḥde el-‘Arabiyye.
- el-Ḥarâḥişe, M. T. K. (2000). er-Ru’ye ve’l-Binye fî Rivâyâti Ziyâd Ḳâsım. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Âli Beyt Üniversitesi. el-Usta, A. (2003). “Ṣûratu’l-Etrâk fî Nemâzic Ḳıṣaṣiyye min Bilâdi’ş-Şâm”. Mu’temeru’l-‘Alâkât el-Âsyeviyye el-‘Arabiyye. Amman: el-Câmiatu’l-Urduniyye. https://staff.najah.edu/ar/publications/3584/ adresinden erişilmiştir. (Erişim tarihi: 21.01.2025).
- el-Usta, A. (2006). “El-Etrâk fi’l-Edebi’l-Filistînî” http://www.diwanalarab.com/spip.php?page=article&id_article=3970 adresinden erişilmiştir. (Erişim tarihi: 21.01.2025).
- eş-Şebûl, M. T. K. (2021). “Ṣûratu’l-Etrâk fi’r-Rivâye eş-Şâmiyye”. Mecelletu’l-Câmiati’l-‘Arabiyyeti’l-Emrîkiyye li’l-buḥûs (C. 7, Sayı: 1, s. 238-268) Cenîn.
- eş-Şimâlî, N. M. F. (2002). Tecribetu Ziyâd Ḳâsım er-Rivâiyye. Amman: Dâru Vâil li’n-neşr.
- Ez-Za‘bî, Muhammed (ty). “er-Rivâî Ziyâd Ḳâsım 1945-2007”. el-Cesre. https://aljasrah.net/aljasra11298 adresinden erişilmiştir. (Erişim tarihi: 27.01.2025)
- Fazlıoğlu, Ş. (2006). Arap Romanında Türkler, İstanbul: Küre Yayınları.
- Ḳâsım, Z. (1997). ez-Zevbe‘a. Amman: Menşûrâtu Emâneti ‘Ammân el-Kubrâ.
- Kîvân, Ḫalife (2021). “ez-Zevbe‘a li Ziyâd Ḳasım Melḥame Rivâiyye Mensiyye” https://arabi21.com/story/1354226/الزوبعة-لزياد-القاسم-ملحمة-روائية-منسية adresinden erişilmiştir. (Erişim tarihi: 27.01.2025)
- Merâşide, ‘Abdurrahîm (2002). El-Feḍâu’r-Rivâî er-Rivâye fi’l-Urdun Nemûẕecen. Amman: Vizâretu’s-S̱ekâfe. Oqlah, N. (2017). “ed-Devle el-‘Usmâniyye fi’r-Rivâyât el-‘Arabiyye Zemenu’l-Ḫuyûl el-Beyḍâ Nemûẕecen”. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. (Cilt: XIX, Sayı: 35, s. 169-174) Sakarya.
- Yâġî, ‘Abdurraḥmân (1999). Ma‘a Rivâyât fi’l-Urdun fi’n-Naḳdi’ti-Taṭbîkî. Ammân: Dâru Ezmine.
Details
| Primary Language | Arabic |
|---|---|
| Subjects | Arabic Language, Literature and Culture, Print Culture |
| Journal Section | Research Article |
| Authors | |
| Publication Date | June 27, 2025 |
| Submission Date | January 29, 2025 |
| Acceptance Date | June 4, 2025 |
| Published in Issue | Year 2025 Volume: 25 Issue: 60 |
