Abstract
Erdemli is a coastal city with a rich cultural environment in Mersin province, located in the Mediterranean Region. Sinan Pasha Tomb and Anonymous Mausoleum discussed in this study are located in Erdemli district center. The difference in the structures is the cover systems. In art history terminology, tomb monuments covered with a dome on the inside and a pyramidal cone on the outside are called tomb, while those covered with domes on the inside and outside are called mausoleums. Therefore, according to its upper covers, Sinan Pasha's work was called a tomb and Anonymous' was called a mausoleum. These two works, which we define as tomb or mausoleum, belong to the Karamanoğulları and the Ottoman period, who conquered Mersin and its surroundings. It is thought that the works were built in the name of a saint or a military commander who enabled the Turkification of Erdemli. There is an inscription on the Sinan Pasha Tomb, but there is no inscription on the Anonymous Mausoleum. For this reason, the Anonymous Mausoleum will be compared with the structures in other provinces and districts, especially the Sinan Pasha Tomb, and we will try to give information about its period. The necessity of determining and evaluating the current situation of these two works located within the borders of Erdemli district was effective in preparing this article. In addition, it is obvious that these two architectural works are important in terms of being one of the few Turkish works in their virtuous environment.
Keywords
Project Number
2019-1-TP2-3434
References
- Arık, M. Oluş. “Anadolu Selçuklu Toplum Hayatında Çini.” içinde Anadolu’da Türk Devri Çini ve Seramik Sanatı, ed. Gönül Öney ve Zehra Çobanlı, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 2007.
- Aslanapa, Oktay. Türk Sanatı. İstanbul: Remzi Kitabevi, 1999.
- Ayar, A. Rıza. "Hacıhamza Sinan Paşa Vakfiyesi (917/1511)." Amasya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi S. 2 (2014): 41-73.
- Bozkurt, Tolga. Beypazarı’ ndaki Türk Devri Yapıları. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2004.
- Cezar Mustafa. Anadolu Öncesi Türklerde Şehir ve Mimarlık, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 1977.
- Çelebi, Evliya. Evliya Çelebi Seyahatnamesi 9. çev. Yücel Dağlı ve S. Ali Kahraman, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2005.
- Çolakoğlu, Hasan. “Erdemli’ deki Türk-İslam Mimari Eserleri.” Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Mersin Üniversitesi, 2021.
- Daş, Ertan. Erken Dönem Osmanlı Türbeleri. İstanbul: Gök Kubbe Yayınları, 2007.
- Dayar, Murat. “Mersin-Mut’taki Mimari Eserler.” Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi., Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi, 2017.
- Doğan, Nermin Şaman. Karamanoğulları Dönemine Ait Bir Yapı: Konya Fakih Dede Türbesi, Hacettepe Üniversitesi Türkiyat,Araştırmaları, S.11, (2009): 91-108.
- Demirtaş, Ali. İçel İli İncelemeleri. Ankara: Ankara Yayın, 1995.
- Dorn,K. Otto. “Islamische Denkmäler Kilikiens”. Jahrbuch Für Kleinasiatische Forschung Internationale Oriantalistische Zeitschrift S. 2, (1952):113-126.
- Ernst, Diez, Karaman Devri Sanatı. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, 1956.
- Ertaş, Zafer. “Antalya Bölgesi Bir Grup Mezar Taşı Üzerindeki Yorumlar.” Sanat Tarihi Yıllığı S. 12, (Kasım 1983): 21- 33.
- Gündoğan, Esra. “Kayseri Pınarbaşı İlçesindeki Türk Dönemi Mimari Anıtları.” Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Erciyes Üniversitesi., 2015.
- Gündoğdu, Nuri, “Silifke’deki Türk Dönemi Mimari Eserleri.” Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi., Karabük Üniversitesi, 2019.
- İpekçioğlu, İpek. Konya’da Karamanoğulları Dönemi Mimari Eserleri, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, 2022.
- Oral, M. Zeki. "Turgut Oğulları, Eserleri-Vakfiyeleri." Vakıflar Dergisi S. 3, (2006): 31-64
- Öney, Gönül. Anadolu Selçuklu Mimari Süslemesi ve El Sanatları. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 1992.
- Önkal, Hakkı. Anadolu Selçuklu Türbeleri. Anakara: Atatürk Kültür Merkezi Yayını, 1996.
- Önkal, Hakkı. “Türbeler.” içinde Anadolu Selçuklu Beylikleri Dönemi Uygarlıkları, ed. Peker Ali ve Bilici Kenan. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 2006.
- Özkarcı, Mehmet. Niğde’ de Türk Mimarisi. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2001.
- Selçuk, Ali. “İki Ayrı Topluluk ve Ortak Bir Ata: Paşa Türbe Ziyareti.” Alevilik-Bektaşilik Araştırma Dergisi S. 10, (Aralık 2014): 195-214.
- Strabon, Antik Anadolu Coğrafyası. Geographika: xıı-xııı-xıv. çev. Adnan Pekman. İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları, 2000.
- Sözen, Metin ve Tanyeli, Uğur. Sanat Kavram ve Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Remzi Kitabevi, 2001.
- Sözlü, Halil ve Çolakoğlu, Hasan. “Erdemli’de Bulunan Türk Dönemi Camileri”, İstiklalin 100. Yılında Mersin, ed. İbrahim Bozkurt, Hakan Akdağ ve Abdullah Elcan, Mersin: Eğitim Yayınları, 2022.
- Sümer, Faruk. “Turgutlular” içinde Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. C. 41. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, (2012): 420-421.
- Sümer, Faruk. “Karamanoğulları” içinde Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. C. 24. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, (2001): 454-460.
- Şafakçı Hamit. "Turgutoğlu Musa Bey ve İlişkileri." Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi S. 38. (2024): 491-511.
- Şikari. Karamanname. çev. Metin Sözen ve Necati Sakaoğlu, İstanbul: Karman Valiliği Karaman Belediyesi, 2005.
- Taxier Charles. Küçük Asya: Coğrafyası, Tarihi ve Arkeolojisi 3. çev. Ali. Suat. Ankara: Enformasyon ve Dokümantasyon Hizmetleri Vakfı, 2002.
- Taşdelen, Şükrü. “Vakfi̇yelere Göre Beyli̇kler Dönemi̇ Turgutoğullari”. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi., Necmettin Erbakan Üniversitesi 2019.
- Tekindağ, M.C. Şahabettin . Silifke. Tarih Enstitüsü Dergisi, S. 2, (1971): 140-16.
- Tunçel, Mehmet. “Erdemli’ de Anonim Bir Türbe.” içinde Ortaçağ’ da Anadolu-Prof. Dr. Aynur Durukan’a Armağanı, ed. Nermin Şaman İstanbul: Doğan Rekmay Reklam Tanıtım Ltd. Şti, 2002.
- Tunçer, O. Cezmi. Anadolu Kümbetleri-2-3 Beylikler ve Osmanlı Dönemi. İstanbul: Sevinç Matbaası, 1991.
- Tay, Lokman. “Kırşehir (Merkez) Türbeleri.” Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi., Ankara Gazi Üniversitesi, 2010.
- Türeli, İdil. “Türk Sanatımda Altı Köşeli Yıldız”. Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi., Marmara Üniversitesi, 2006.
- Ünalan. H, Sibel. “Mersin’de XIV. Yüzyılda Bilinmeyen İki Yapı: Camili (Gökçeli) Köyü Merkez Camisi ve Türbesi,” Turkish Studies- İnternational Periodical For The Languages, Literature and History Of Turkish Or Turkic, Turkish Studies Dergisi S. 2 (2012): 3151-3167.
- Yanar, Ahmet. Erdemli’ ye Dair. Erdemli: Erdemliler Dayanışma Yardımlaşma ve Kültür Yayınlar Derneği Yayını, 2009.
Abstract
Erdemli, Akdeniz Bölgesinde yer alan Mersin iline bağlı zengin kültür çevresine sahip bir kıyı kentidir. Bu çalışma içerisinde ele alınan Sinan Paşa Kümbeti ve Anonim Türbe Erdemli ilçe merkezinde bulunmaktadır. Mevcut halleri ile onarım geçirmiş olan yapılar, malzeme ve teknik açısından birbiriyle benzerlik göstermektedir. Yapılardaki farklılık ise üst örtü sistemleridir. Sanat tarihi terminolojisinde üzeri içeriden kubbe dışarıdan piramidal külahla örtülü olan mezar anıtlarına kümbet, içeriden ve dışarıdan kubbe ile örtülü olanlara türbe denilmiştir. Bu yüzden üst örtülerine göre Sinan Paşa eserine kümbet, Anonim ise türbe olarak adlandırılmıştır. Kümbet veya Türbe olarak tanımladığımız bu iki eser, Mersin ve çevresini ele geçiren Karamanoğulları ve Osmanlı dönemi mimari geleneğini sürdürmektedir. Eserlerin Erdemli’nin Türkleşmesini sağlayan eren veya askeri bir komutan adına inşa edildiği düşünülmektedir. Sinan Paşa Kümbet’ inde kitabe olup, Anonim Türbe’nin üzerinde kitabe mevcut değildir. Bundan dolayı Anonim Türbe, başta Sinan Paşa Kümbeti olmak üzere diğer il ve ilçelerde bulunan yapılarla karşılaştırılıp dönemi hakkında bilgi verilmeye çalışılacaktır. Erdemli ilçe sınırlarında bulunan bu iki eserin, günümüzdeki durumunun tespit edilmesi ve değerlendirilmesinin gerekliliği bu makaleyi hazırlamamızda etkili olmuştur. Bunun yanı sıra bu iki mimari eserin Erdemli çevresinde sayıca az olan, Türk eserlerinden olmaları açısından da önemli olduğu aşikârdır.
Keywords
Supporting Institution
Mersin Üniversitesi, Bilimsel Araştırma projeleri Koordinasyon Birimi
Project Number
2019-1-TP2-3434
Thanks
Mersin Üniversitesi, Bilimsel Araştırma projeleri Koordinasyon Birimi
References
- Arık, M. Oluş. “Anadolu Selçuklu Toplum Hayatında Çini.” içinde Anadolu’da Türk Devri Çini ve Seramik Sanatı, ed. Gönül Öney ve Zehra Çobanlı, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 2007.
- Aslanapa, Oktay. Türk Sanatı. İstanbul: Remzi Kitabevi, 1999.
- Ayar, A. Rıza. "Hacıhamza Sinan Paşa Vakfiyesi (917/1511)." Amasya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi S. 2 (2014): 41-73.
- Bozkurt, Tolga. Beypazarı’ ndaki Türk Devri Yapıları. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2004.
- Cezar Mustafa. Anadolu Öncesi Türklerde Şehir ve Mimarlık, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 1977.
- Çelebi, Evliya. Evliya Çelebi Seyahatnamesi 9. çev. Yücel Dağlı ve S. Ali Kahraman, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2005.
- Çolakoğlu, Hasan. “Erdemli’ deki Türk-İslam Mimari Eserleri.” Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Mersin Üniversitesi, 2021.
- Daş, Ertan. Erken Dönem Osmanlı Türbeleri. İstanbul: Gök Kubbe Yayınları, 2007.
- Dayar, Murat. “Mersin-Mut’taki Mimari Eserler.” Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi., Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi, 2017.
- Doğan, Nermin Şaman. Karamanoğulları Dönemine Ait Bir Yapı: Konya Fakih Dede Türbesi, Hacettepe Üniversitesi Türkiyat,Araştırmaları, S.11, (2009): 91-108.
- Demirtaş, Ali. İçel İli İncelemeleri. Ankara: Ankara Yayın, 1995.
- Dorn,K. Otto. “Islamische Denkmäler Kilikiens”. Jahrbuch Für Kleinasiatische Forschung Internationale Oriantalistische Zeitschrift S. 2, (1952):113-126.
- Ernst, Diez, Karaman Devri Sanatı. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, 1956.
- Ertaş, Zafer. “Antalya Bölgesi Bir Grup Mezar Taşı Üzerindeki Yorumlar.” Sanat Tarihi Yıllığı S. 12, (Kasım 1983): 21- 33.
- Gündoğan, Esra. “Kayseri Pınarbaşı İlçesindeki Türk Dönemi Mimari Anıtları.” Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Erciyes Üniversitesi., 2015.
- Gündoğdu, Nuri, “Silifke’deki Türk Dönemi Mimari Eserleri.” Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi., Karabük Üniversitesi, 2019.
- İpekçioğlu, İpek. Konya’da Karamanoğulları Dönemi Mimari Eserleri, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, 2022.
- Oral, M. Zeki. "Turgut Oğulları, Eserleri-Vakfiyeleri." Vakıflar Dergisi S. 3, (2006): 31-64
- Öney, Gönül. Anadolu Selçuklu Mimari Süslemesi ve El Sanatları. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 1992.
- Önkal, Hakkı. Anadolu Selçuklu Türbeleri. Anakara: Atatürk Kültür Merkezi Yayını, 1996.
- Önkal, Hakkı. “Türbeler.” içinde Anadolu Selçuklu Beylikleri Dönemi Uygarlıkları, ed. Peker Ali ve Bilici Kenan. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 2006.
- Özkarcı, Mehmet. Niğde’ de Türk Mimarisi. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2001.
- Selçuk, Ali. “İki Ayrı Topluluk ve Ortak Bir Ata: Paşa Türbe Ziyareti.” Alevilik-Bektaşilik Araştırma Dergisi S. 10, (Aralık 2014): 195-214.
- Strabon, Antik Anadolu Coğrafyası. Geographika: xıı-xııı-xıv. çev. Adnan Pekman. İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları, 2000.
- Sözen, Metin ve Tanyeli, Uğur. Sanat Kavram ve Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Remzi Kitabevi, 2001.
- Sözlü, Halil ve Çolakoğlu, Hasan. “Erdemli’de Bulunan Türk Dönemi Camileri”, İstiklalin 100. Yılında Mersin, ed. İbrahim Bozkurt, Hakan Akdağ ve Abdullah Elcan, Mersin: Eğitim Yayınları, 2022.
- Sümer, Faruk. “Turgutlular” içinde Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. C. 41. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, (2012): 420-421.
- Sümer, Faruk. “Karamanoğulları” içinde Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. C. 24. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, (2001): 454-460.
- Şafakçı Hamit. "Turgutoğlu Musa Bey ve İlişkileri." Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi S. 38. (2024): 491-511.
- Şikari. Karamanname. çev. Metin Sözen ve Necati Sakaoğlu, İstanbul: Karman Valiliği Karaman Belediyesi, 2005.
- Taxier Charles. Küçük Asya: Coğrafyası, Tarihi ve Arkeolojisi 3. çev. Ali. Suat. Ankara: Enformasyon ve Dokümantasyon Hizmetleri Vakfı, 2002.
- Taşdelen, Şükrü. “Vakfi̇yelere Göre Beyli̇kler Dönemi̇ Turgutoğullari”. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi., Necmettin Erbakan Üniversitesi 2019.
- Tekindağ, M.C. Şahabettin . Silifke. Tarih Enstitüsü Dergisi, S. 2, (1971): 140-16.
- Tunçel, Mehmet. “Erdemli’ de Anonim Bir Türbe.” içinde Ortaçağ’ da Anadolu-Prof. Dr. Aynur Durukan’a Armağanı, ed. Nermin Şaman İstanbul: Doğan Rekmay Reklam Tanıtım Ltd. Şti, 2002.
- Tunçer, O. Cezmi. Anadolu Kümbetleri-2-3 Beylikler ve Osmanlı Dönemi. İstanbul: Sevinç Matbaası, 1991.
- Tay, Lokman. “Kırşehir (Merkez) Türbeleri.” Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi., Ankara Gazi Üniversitesi, 2010.
- Türeli, İdil. “Türk Sanatımda Altı Köşeli Yıldız”. Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi., Marmara Üniversitesi, 2006.
- Ünalan. H, Sibel. “Mersin’de XIV. Yüzyılda Bilinmeyen İki Yapı: Camili (Gökçeli) Köyü Merkez Camisi ve Türbesi,” Turkish Studies- İnternational Periodical For The Languages, Literature and History Of Turkish Or Turkic, Turkish Studies Dergisi S. 2 (2012): 3151-3167.
- Yanar, Ahmet. Erdemli’ ye Dair. Erdemli: Erdemliler Dayanışma Yardımlaşma ve Kültür Yayınlar Derneği Yayını, 2009.
Details
| Primary Language | Turkish |
|---|---|
| Subjects | Turkish-Islamic Archeology in the Middle Ages |
| Journal Section | Research Articles |
| Authors | |
| Project Number | 2019-1-TP2-3434 |
| Early Pub Date | June 25, 2025 |
| Publication Date | June 26, 2025 |
| Submission Date | September 12, 2024 |
| Acceptance Date | February 10, 2025 |
| Published in Issue | Year 2025 Volume: 8 Issue: 1 |
Cite
Articles published in Ortaçağ Araştırmaları Dergisi are licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License (CC BY-NC 4.0). Ortaçağ Araştırmaları Dergisi provides immediate open-access to its content, reflecting its conviction in advancing global knowledge exchange. The opinions presented in the articles are the sole responsibility of their respective authors and do not present the view or opinions of Ortaçağ Araştırmaları Dergisi. Terms of Use & Privacy Policy