Abstract
The main topic of this article is to review the baptisteries of the Ionian Region from an architectural standpoint and to question the contribution of the baptismal rite to the spatial layout of buildings. This paper discusses the baptistery sections and their relation with the church based on the rite's main practices, and the potential baptistery routes are demonstrated. Although the sermons and/or writings of Apostles, Church Fathers, and theologians generally relate to the contents of baptism, they present certain clues regarding spatial solutions. We re-examined and reinterpreted the architecture of the building in the light of this information, evaluated the baptisteries built in the early Christian era in terms of their similarities and differences, and arrived at a conclusion by also considering the characteristics of churches in which they were built.
Baptism, a Christian sacrament, generally consists of three stages. Stage one is confession, stage two is immersing in water three times, and stage three is anointment. The structure or room where these steps are performed is called a baptistery, and the water reservoir therein is called a baptismal font. The baptistery is an architectural unit/style designed for liturgical purposes, as is the case with the church, and is exclusively used during the baptismal rite.
During our research, we conducted onsite study visits to baptisteries in light of information from a literature review. We marked potential routes of the baptismal rite on the available plans. In this context, we have taken the Holy Book, historical records regarding the baptism liturgy, and basic publications on the content of baptism as references. Although the extent of this paper is limited by the fact that the study exclusively focuses on the baptisteries in the Ionian region, it is meaningful in terms of the building plans in this region, sections and spatial layout of baptisteries, performance method of ritual, and routes taken in the baptismal rite.
Examples in the Ionian region are the Baptistery of Church of Agios Ioannis Theologos in Ephesus, the Baptistery of the Church of Mary in Ephesus, the Baptistery of Church of St. Michael in Miletus, the Baptistery of the Grand Church in Miletus, and the Baptistery of Güzelbahçe (Urla) Church. The buildings are constructed either as detached structures or as annexes connected to the church through a hallway and share similar plan characteristics. These magnificent architectural works, which were built in the important cities, bishoprics, and pilgrimage centres of the Ionian region and which allowed the baptism of crowds, are extremely important for the visibility of baptisteries as a style of the early Christian architecture in this region. These structures date back to the 4th to 7th centuries, based on their plan characteristics, location in the church complex, dimensions, ornaments, and standard features.
Keywords
References
- Aydın, Ayşe. “Kilikya ve İsaura bölgesi vaftiz yapıları”, Sanat Tarihi Dergisi, 15/1, S.1 (Nisan 2006): 1-19.
- Akar, Taner.“Arykanda Arif Kale Piskoposluk Kilisesi ve Vaftizhanesi” Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tez., Mersin Üniversitesi, 2022.
- Alexander Kazhdan ve Robert Francis Taft, “Exorsizma.” The Oxford Dictionary of Byzantium II, Oxford University Press, New York, 1991.
- Bakker, Gerald. “An Early Christian Monastery in Southern Turkey” içinde The Baptistery in: Alahan. Ed. M. Gough. Toronto: Pontifical Institute of Mediaeval Studies 1985.
- Bozinis, Petros. “Les Priéres Pour Le Baptême Dans L’euchologe Barberini Grec 336. Analyse Théologique Et Rituelle.” Yayımlanmamış Doktora Tezi., Université Strasbourg, 2013.
- Büyükkolancı, Mustafa. “Zwei neugefundene Bauten der Johannes-Kirche von Ephesos: Baptisterium und Skeuphylakion”, Istanbuler Mitteilungen 32, (1982): 236-257.
- Büyükkolancı, Mustafa. Efes Aziz Yuhanna Kilisesi ve Ayasuluk Kalesi. İstanbul: Ege Yayınları, 2023.
- Deichmann, Friedrich Wilhelm. “Baptisterium”, Reallexikon für Antike und Christentum, Band I, Hiersemann, Stuttgard 1950,1157-1168.
- Delvoye, Charles. Baptisterium. Reallexikon zur byzantinischen Kunst, Band I, Hiersemann, Stuttgart 1966, 459-496.
- Emminghaus, Johannes. H. “Baptisterium”, (Ed. M. Buchberger). Lexikon für Theologie und Kirche. Verlag Herder, Freiburg 1957, 1232.
- Foss, Clive. Ephesus after Antiquity: A Late Antique, Byzantine and Turkish city. Cambridge: Cambridge University Press, 1979.
- Johnson Mark J, “Baptistery” The Oxford Dictionary of Byzantium I, Oxford University Press, New York 1991.
- Karydis, Nikolaos. “The Evolution of the Church of St. John at Ephesos during the Early Byzantine Period” Band 84, Jahreshefte des Österreichischen Archäologischen Institutes (2015): 97-128.
- Külzer, Andreas, “Bizans Döneminde Ephesos” içinde “Bizans Dönemi Ephesos’u: Tarihine Bir Genel Bakış” ed. Falko Daim ve Sabine Ladstätter, İstanbul: Ege Yayınları, 2011.
- Ladstätter S. “Ephesos from Late Antiquity Until the Late Middle Ages: Proceedings of the International Conference at the Research Center for Anatolian Civilizations” içinde “Ephesos from Late Antiquity until the Middle Ages. An Archaeological Introduction”, ed: Sabine Ladstätter, Paul Magdalino, Wien: Österreichisches Archäologisches Institut Sonderschriften Band 58, 2019.
- Ladstätter, Sabine. “Bizans Döneminde Ephesos” içinde “Bizans Döneminde Ephesos Büyük Bir Antik Kentin Tarihinde Son Sayfa”. Ed. Falko Daim ve Sabine Ladstätter, İstanbul: Ege Yayınları 2019.
- Ladstätter, Sabine-Pülz, Andrea. “The Transition To Late Antiquity On the Danube and Beyond.” içinde Ephesus in the Late Roman and Early Byzantiım Period: Changes in its Urban Character from the Third to the Seventh Century AD. ed. Andrew Poulter, London: The British Academy, 2007.
- Lassus, Jean. Sanctuaires chrétiens de Syrie. Essai sur la genèse, la forme et l’usage liturgique des édifices du culte chrétien, en Syrie, du IIIe siècle à la conquête musulmane. Paris Geuthner: Bibliothèque archéologique et historique, Institut français de Beyrouth, C. XLII, 1947.
- Lightfoot Chirst - Koçyiğit Oğuz - Yaman Hüseyin. “28. KST I. Cilt” içinde Amorium Kazısı, 2005 Ed: Birnur Koral-Dr. Haydar Dönmez. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları 2006.
- Mansel Arif Müfit. Side. 1947-1966 Yılları Kazıları Ve Araştırmalarının Sonuçları, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları Seri V. Sayı 33, 1978.
- Niewöhner, Philipp. Die Byzantinischen Basiliken Von Milet. Berlin/Boston: Walter de Gruyter GmbH & Co. KG 2016.
- Niewöhner, Philipp. Miletus/Balat. Urbanism and Monuments from the Archaic to Ottoman Periods. A Guide Book. İstanbul: Ege Yayınları 2015.
- Otten, Thomas. “The Archaeology of Byzantine Anatolia. From the End of Late Antiquity until the Coming of the Turks” içinde Pergamon. içinde. ed: Philipp Niewöhner, Oxford: Oxford University Pess 2017.
- Philipp Niewöhner, “The Archaeology of Byzantine Anatolia. From the End of Late Antiquity until the Coming of the Turks” içinde Miletus. ed: Philipp Niewöhner. Oxford: Oxford University Press. 2017.
- Pitarakis, Bridge. “Hayat Kısa Sanat Uzun Bizans’ta Şifa Sanatı.” içinde Işık, Su ve Acaibü’l Mahlukat: Doğaüstü Şifa Güçleri. ed: Bridge Pitarakis, İstanbul: Pera Müzesi 2015.
- Reisch, Knoll ve Keil. Die marien kirche in Ephesos. Forschungen in Ephesos IV(1) Wien: Österreichisches Archäologisches Institut 1932.
- Ristow, Sebastian. Frühchristliche Baptisterien, Jahrbuch für Antike und Christentum, Ergänzungsband, Aschendorf Verlag 1998.
- Scheibelreiter-Gail, Veronika. “Ephesische Kirchenmosaiken: eine Sprache der Bilder?”, Mitteilungen zur christlichen Archäologie S.1, 2008.
- Smith, William and Cheetham, Samuel. “Baptism” Encyclopaedic Dictionary Of Christian Antiquities, Logos Press, India 2005.
- Taft Robert Francis, “Baptism”, The Oxford Dictionary of Byzantium I, Oxford University Press, New York 1991.
- Uygun-Yazıcı, Selda. Anadolu’da Erken Hıristiyanlık Dönemi Vaftizhaneleri: Kilikia, Pamphylia, Lykia Örnekleri. Yayımlanmamış Doktora Tezi., Anadolu Üniversitesi, 2019.
- Volanakis, Johannes E. (1999), “Die Baptisterien von Ephesos und Spendung der Taufe in Frühchristlicher Zeit” ÖFE, S.351-352 (1999): 349-353.
- Weber, Georg. “Basilika und Baptisterium in Gül-Bagtsche (Bei Vurla),” Byzantinische Zeitschrift, 10/2, S. 568-570 (1901). 568-573.
- Whitaker, E. C, Documents of the baptismal liturgy. London: S.P.C.K. 1970.
- Yıldırım, Şener. Side antik kentinin Bizans dönemi dini mimarisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi., Anadolu Üniversitesi, 2013.
Abstract
Bu makalenin temel konusu, Ionia bölgesindeki vaftizhanelerin mimari açıdan incelenmesi ve vaftiz ayininin yapıların mekânsal düzenlemesine katkısının sorgulanmasıdır. Araştırmada, ayinin ana ritüelleri üzerinden vaftizhanenin bölümleri, kiliseyle olan ilişkisi ortaya konulmaya çalışılmış, olası vaftiz güzergahları belirlenmiştir. Havarilerin, Kilise Babalarının, teologların vaazları ve/veya yazıları genellikle vaftizin ihtivası üzerine olsa da mekânsal çözümlemeye dair belirli ipuçları sunar. Bu bilgiler ışığında yapıların mimarisi yeniden gözden geçirilmiş, yorumlanmış ve Erken Hıristiyanlık Döneminde inşa edilen vaftizhaneler benzerlik ve farklılıklarıyla değerlendirilmiş inşa edildiği kilisenin özellikleri de göz önüne alınarak bir sonuca varılmıştır.
Hıristiyan sakramentlerinden birisi olan vaftiz genel anlamda üç aşamadan oluşur. Birinci aşama günah çıkarma, ikinci aşama üç kez suya dalma ve çıkma, üçüncü aşama ise yağlanmadır. Bunların uygulandığı yapı ya da odaya vaftizhane, ortada bulunan su haznesine vaftiz teknesi/havuzu denir. Vaftizhane, kilise gibi litürjik kullanım için tasarlanan ve sadece vaftiz ayini sırasında kullanılan mimari birim/türdür.
Çalışma sırasında literatür taramasıyla elde edilen bilgiler ışığında vaftizhaneler yerinde incelenmiş, mevcut planları üzerine vaftiz ayininin olası güzergahları işaretlenmiştir. Bu bağlamda Kutsal Kitap, vaftiz litürjisiyle ilgili dönem kaynağı, vaftizin ihtivasına dair temel yayınlar yol gösterici olmuştur. Çalışmanın sadece Ionia bölgesindeki vaftizhanelere odaklanması makalenin sınırlılığı olsa da bu bölgedeki yapıların planları, vaftizhanenin bölümleri, mekansal organizasyonu ritüelin uygulanma biçimi ve vaftiz ayininde izlenen güzergahlar bakımından anlamlıdır. Ionia bölgesindeki örnekler Efes Aziz Ioannes Theologos Kilisesi Vaftizhanesi, Efes Meryem Kilisesi Vaftizhanesi, Milet Mikhail Kilisesi Vaftizhanesi, Milet Büyük Kilise Vaftizhanesi ve Güzelbahçe (Urla) Kilisesi Vaftizhanesidir. Yapılar, kiliseden bağımsız ve/veya bir koridor yardımıyla kiliseye bağlanmış ek mekân olarak inşa edilmiştir ve benzer plan özelliklerine sahiptir. Ionia bölgesinin önemli kentlerinde, piskoposluk ve haç merkezlerinde inşa edilen, kalabalık toplulukların vaftizine olanak sağlayacak büyüklükte olan, bu ihtişamlı eserler bölgenin erken Hıristiyan dönemi mimarisinin bir türü olan vaftizhanelerin görünürlüğü bakımından son derece önemlidir. Yapılar, plan özellikleri, kiliseye göre konumları, boyutları, bezemeleri, benzer örnekleri göz önüne alındığında 4.-7. yüzyıla tarihlenir.
Keywords
References
- Aydın, Ayşe. “Kilikya ve İsaura bölgesi vaftiz yapıları”, Sanat Tarihi Dergisi, 15/1, S.1 (Nisan 2006): 1-19.
- Akar, Taner.“Arykanda Arif Kale Piskoposluk Kilisesi ve Vaftizhanesi” Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tez., Mersin Üniversitesi, 2022.
- Alexander Kazhdan ve Robert Francis Taft, “Exorsizma.” The Oxford Dictionary of Byzantium II, Oxford University Press, New York, 1991.
- Bakker, Gerald. “An Early Christian Monastery in Southern Turkey” içinde The Baptistery in: Alahan. Ed. M. Gough. Toronto: Pontifical Institute of Mediaeval Studies 1985.
- Bozinis, Petros. “Les Priéres Pour Le Baptême Dans L’euchologe Barberini Grec 336. Analyse Théologique Et Rituelle.” Yayımlanmamış Doktora Tezi., Université Strasbourg, 2013.
- Büyükkolancı, Mustafa. “Zwei neugefundene Bauten der Johannes-Kirche von Ephesos: Baptisterium und Skeuphylakion”, Istanbuler Mitteilungen 32, (1982): 236-257.
- Büyükkolancı, Mustafa. Efes Aziz Yuhanna Kilisesi ve Ayasuluk Kalesi. İstanbul: Ege Yayınları, 2023.
- Deichmann, Friedrich Wilhelm. “Baptisterium”, Reallexikon für Antike und Christentum, Band I, Hiersemann, Stuttgard 1950,1157-1168.
- Delvoye, Charles. Baptisterium. Reallexikon zur byzantinischen Kunst, Band I, Hiersemann, Stuttgart 1966, 459-496.
- Emminghaus, Johannes. H. “Baptisterium”, (Ed. M. Buchberger). Lexikon für Theologie und Kirche. Verlag Herder, Freiburg 1957, 1232.
- Foss, Clive. Ephesus after Antiquity: A Late Antique, Byzantine and Turkish city. Cambridge: Cambridge University Press, 1979.
- Johnson Mark J, “Baptistery” The Oxford Dictionary of Byzantium I, Oxford University Press, New York 1991.
- Karydis, Nikolaos. “The Evolution of the Church of St. John at Ephesos during the Early Byzantine Period” Band 84, Jahreshefte des Österreichischen Archäologischen Institutes (2015): 97-128.
- Külzer, Andreas, “Bizans Döneminde Ephesos” içinde “Bizans Dönemi Ephesos’u: Tarihine Bir Genel Bakış” ed. Falko Daim ve Sabine Ladstätter, İstanbul: Ege Yayınları, 2011.
- Ladstätter S. “Ephesos from Late Antiquity Until the Late Middle Ages: Proceedings of the International Conference at the Research Center for Anatolian Civilizations” içinde “Ephesos from Late Antiquity until the Middle Ages. An Archaeological Introduction”, ed: Sabine Ladstätter, Paul Magdalino, Wien: Österreichisches Archäologisches Institut Sonderschriften Band 58, 2019.
- Ladstätter, Sabine. “Bizans Döneminde Ephesos” içinde “Bizans Döneminde Ephesos Büyük Bir Antik Kentin Tarihinde Son Sayfa”. Ed. Falko Daim ve Sabine Ladstätter, İstanbul: Ege Yayınları 2019.
- Ladstätter, Sabine-Pülz, Andrea. “The Transition To Late Antiquity On the Danube and Beyond.” içinde Ephesus in the Late Roman and Early Byzantiım Period: Changes in its Urban Character from the Third to the Seventh Century AD. ed. Andrew Poulter, London: The British Academy, 2007.
- Lassus, Jean. Sanctuaires chrétiens de Syrie. Essai sur la genèse, la forme et l’usage liturgique des édifices du culte chrétien, en Syrie, du IIIe siècle à la conquête musulmane. Paris Geuthner: Bibliothèque archéologique et historique, Institut français de Beyrouth, C. XLII, 1947.
- Lightfoot Chirst - Koçyiğit Oğuz - Yaman Hüseyin. “28. KST I. Cilt” içinde Amorium Kazısı, 2005 Ed: Birnur Koral-Dr. Haydar Dönmez. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları 2006.
- Mansel Arif Müfit. Side. 1947-1966 Yılları Kazıları Ve Araştırmalarının Sonuçları, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları Seri V. Sayı 33, 1978.
- Niewöhner, Philipp. Die Byzantinischen Basiliken Von Milet. Berlin/Boston: Walter de Gruyter GmbH & Co. KG 2016.
- Niewöhner, Philipp. Miletus/Balat. Urbanism and Monuments from the Archaic to Ottoman Periods. A Guide Book. İstanbul: Ege Yayınları 2015.
- Otten, Thomas. “The Archaeology of Byzantine Anatolia. From the End of Late Antiquity until the Coming of the Turks” içinde Pergamon. içinde. ed: Philipp Niewöhner, Oxford: Oxford University Pess 2017.
- Philipp Niewöhner, “The Archaeology of Byzantine Anatolia. From the End of Late Antiquity until the Coming of the Turks” içinde Miletus. ed: Philipp Niewöhner. Oxford: Oxford University Press. 2017.
- Pitarakis, Bridge. “Hayat Kısa Sanat Uzun Bizans’ta Şifa Sanatı.” içinde Işık, Su ve Acaibü’l Mahlukat: Doğaüstü Şifa Güçleri. ed: Bridge Pitarakis, İstanbul: Pera Müzesi 2015.
- Reisch, Knoll ve Keil. Die marien kirche in Ephesos. Forschungen in Ephesos IV(1) Wien: Österreichisches Archäologisches Institut 1932.
- Ristow, Sebastian. Frühchristliche Baptisterien, Jahrbuch für Antike und Christentum, Ergänzungsband, Aschendorf Verlag 1998.
- Scheibelreiter-Gail, Veronika. “Ephesische Kirchenmosaiken: eine Sprache der Bilder?”, Mitteilungen zur christlichen Archäologie S.1, 2008.
- Smith, William and Cheetham, Samuel. “Baptism” Encyclopaedic Dictionary Of Christian Antiquities, Logos Press, India 2005.
- Taft Robert Francis, “Baptism”, The Oxford Dictionary of Byzantium I, Oxford University Press, New York 1991.
- Uygun-Yazıcı, Selda. Anadolu’da Erken Hıristiyanlık Dönemi Vaftizhaneleri: Kilikia, Pamphylia, Lykia Örnekleri. Yayımlanmamış Doktora Tezi., Anadolu Üniversitesi, 2019.
- Volanakis, Johannes E. (1999), “Die Baptisterien von Ephesos und Spendung der Taufe in Frühchristlicher Zeit” ÖFE, S.351-352 (1999): 349-353.
- Weber, Georg. “Basilika und Baptisterium in Gül-Bagtsche (Bei Vurla),” Byzantinische Zeitschrift, 10/2, S. 568-570 (1901). 568-573.
- Whitaker, E. C, Documents of the baptismal liturgy. London: S.P.C.K. 1970.
- Yıldırım, Şener. Side antik kentinin Bizans dönemi dini mimarisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi., Anadolu Üniversitesi, 2013.
Details
| Primary Language | Turkish |
|---|---|
| Subjects | Art History, Theory and Criticism (Other) |
| Journal Section | Research Articles |
| Authors | |
| Early Pub Date | June 25, 2025 |
| Publication Date | June 26, 2025 |
| Submission Date | October 16, 2024 |
| Acceptance Date | May 13, 2025 |
| Published in Issue | Year 2025 Volume: 8 Issue: 1 |
Cite
Articles published in Ortaçağ Araştırmaları Dergisi are licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License (CC BY-NC 4.0). Ortaçağ Araştırmaları Dergisi provides immediate open-access to its content, reflecting its conviction in advancing global knowledge exchange. The opinions presented in the articles are the sole responsibility of their respective authors and do not present the view or opinions of Ortaçağ Araştırmaları Dergisi. Terms of Use & Privacy Policy