Abstract
Liderlik toplumların siyasi, sosyal ve ekonomik yapılarını şekillendiren çok boyutlu bir kavramdır. Çalışmada İslamiyet öncesi ve sonrası Türk toplumlarında kadınların sosyal, siyasi ve askeri alanlardaki etkin rolleri incelenmiştir. Türk tarihinde kadınlar İslamiyet öncesi ve sonrası dönemlerde toplumsal, askeri ve siyasi alanlarda aktif yer aldıkları anlaşılmaktadır. İslamiyet öncesi dönemde göçebe yaşam tarzı ve eşitlikçi toplumsal yapı, kadınların lider olarak yetişmesini sağlamıştır. İslamiyet’in kabulünden sonra ise kadınların toplumsal rollerinde değişikliklerin olduğu görülmektedir. Osmanlı döneminde kadınların vakıf yönetimi, hayır işleri ve eğitim gibi alanlarda etkili olduğu, harem yapısı içinde valide sultanların devletin idaresinde etkin oldukları kaynaklarda belirtilmektedir. Cumhuriyetin ilanından sonra yapılan reformlar sayesinde kadınların siyaset, eğitim, ekonomi gibi farklı alanlarda yer almaya başladıkları görülmektedir.
İslamiyet öncesi dönemde yaşayan Tomris Hatun, MÖ 6. yüzyılda Saka/Massaget topluluğunun lideri olarak Pers İmparatorluğu'na karşı kazandığı zaferle tarihe geçmiştir. Onun liderlik özellikleri stratejik zekâ, kararlılık, adalet anlayışı ve halkıyla kurduğu güçlü bağ ile öne çıkmaktadır. Modern liderlik teorileri ışığında Tomris Hatun’un otoriter, vizyoner, dönüşümcü, karizmatik ve stratejik liderlik tarzlarını benimsediği görülmektedir. Bu çalışmada Tomris Hatun’un liderlik özellikleri analiz edilerek Türk tarihinde kadın liderliğinin önemi vurgulanmakta ve kadınların toplumsal yapının şekillenmesindeki önemli rolü ortaya koyulmaktadır. Tomris Hatun, Türk tarihinde kadın liderliğinin sembolik bir değeri olarak kabul edilmekte ve sonraki nesiller için ilham kaynağı olmaya devam etmektedir.
Ethical Statement
Bu araştırmada etik kurul kararına ihtiyaç bulunmamaktadır
References
- Acar, H. (2019). Türk Kültür ve Devlet Geleneğinde Kadın. İnsan&İnsan, 395-411. DOI: https://doi.org/10.29224/insanveinsan.536610. Afyoncu, E. (2018). Muhteşem Süleyman Kanuni Sultan Süleyman ve Hürrem Sultan. İstanbul: Yeditepe Yayınevi. Afyoncu, E., & Demir, U. (2016). Turhan Sultan. İstanbul: Yeditepe Yayınevi. Ahmed, L. (1992). Women and Gender in Islam: Historical Roots of a Modern Debate. Yale University Press. Akarsu, E. (2019). Büyük Selçuklu Devleti’nin Devletleşme Sürecinde Kilit Şahsiyet: Altuncan Hatun. Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(2), 104-110.
- Akıncı, Ş. (2004). Medeni Kanun'da Kadın ve Aile. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 8(2), 1-16.
- Aksoy, İ. (2016). Toplumsal ve Siyasal Süreçte Türk Kadını. Yasama Dergisi, (32), 7-20.
- Aktaş, A. (2020). Sosyal Yardımlar Bağlamında “Nene Hatun-Kara Fatma” Analizi. Tarih Ve Günce, (6),243-262.
- Alan, H., & Köker, A. R. (2021). Stratejik Liderlikten Dijital Stratejik Liderliğe:Kavramsal ve Kuramsal Bir Tartışma. Türkiye Siyaset Bilimi Dergisi, 4(2), 235-252.
- Aliye, F. (2021). Osmanlı’da Kadın ve İslam. IQ Kültür Sanat Yayıncılık.
- Anhegger, M. E. (2022). Topkapı Sarayı’nda Padişah Evi Harem. Yapı Kredi Yayınları.
- Artamonov, M. İ. (2020). Kimmerler ve İskitler Başlangıcından M.Ö. IV. Yüzyıla Kadar. Selenge Yayınları.
- Avcı, A. (2019). Örgütsel Değişim ve Örgüt Yönetiminde Karizmatik Liderlik ve Eleştirel Bir Bakış. Uluslararası Liderlik Çalışmaları Dergisi: Kuram Ve Uygulama, 2(2), 148-157.
- Aycan, Z. (2006). Paternalism: Towards Conceptual Refinement and Operationalization. Indigenous and Cultural Psychology: Understanding People in Context (s. 445-466). içinde NewYork: Springer.
- Babinger, F. (2021). Fatih Sultan Mehmed ve Zamanı. Alfa Yayınları.
- Bass, B., & Steidlemier, P. (1999). Ethics, Character and Authentic Transformational Leadership Behavior. Leadership Quarterly, 10(2), 181-217.
- Bayram, M. (2016). Fatma Bacı ve Bacıyan-ı Rum Anadolu Bacılar Teşkilatı. Çizgi Kitabevi.
- Bilgin, B. (1989). Atatürk ve Kadın. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi , 1(4),85-94.
HİSTORİCAL ORİGİNS OF WOMEN'S LEADERSHİP İN TURKİSH SOCİETY AND TOMRİS HATUN'S LEADERSHİP CHARACTERİSTİCS
Abstract
Leadership is a multidimensional concept that exerts a profound influence on the political, social, and economic structures of societies. This study analyzes the effective roles of women in social, political, and military fields in pre-Islamic and post-Islamic Turkish societies. The analysis revealed that women have historically played active roles in various aspects of Turkish society, including social, military, and political domains, both in the pre-Islamic era and the post-Islamic period. During the pre-Islamic era, the nomadic lifestyle and egalitarian social structure fostered an environment conducive to the growth and leadership development of women. However, the adoption of Islam brought about significant changes in the social roles of women. According to historical sources, during the Ottoman period, women demonstrated effectiveness in domains such as foundation management, charity, and education. Within the harem structure, valide sultans played a pivotal role in the administration of the state. Following the establishment of the Republic, a series of reforms were implemented, leading to the participation of women in various fields, including politics, education, and the economy.
A notable example is Tomris Hatun, who lived in the pre-Islamic period and made history with her victory against the Persian Empire as the leader of the Saka/Massaget community in the 6th century BC. Her leadership qualities are characterized by strategic intelligence, decisiveness, a sense of justice, and strong bonds with her people. In the context of contemporary leadership theories, an examination of Tomris Hatun's leadership style reveals its alignment with various leadership models, including authoritarian, visionary, transformational, charismatic, and strategic. This study analyzes the leadership characteristics of Tomris Hatun and emphasizes the importance of women's leadership in Turkish history, revealing the significant role of women in shaping the social structure. Tomris Hatun is recognized as a symbolic value of women's leadership in Turkish history and continues to be a source of inspiration for subsequent generations.
References
- Acar, H. (2019). Türk Kültür ve Devlet Geleneğinde Kadın. İnsan&İnsan, 395-411. DOI: https://doi.org/10.29224/insanveinsan.536610. Afyoncu, E. (2018). Muhteşem Süleyman Kanuni Sultan Süleyman ve Hürrem Sultan. İstanbul: Yeditepe Yayınevi. Afyoncu, E., & Demir, U. (2016). Turhan Sultan. İstanbul: Yeditepe Yayınevi. Ahmed, L. (1992). Women and Gender in Islam: Historical Roots of a Modern Debate. Yale University Press. Akarsu, E. (2019). Büyük Selçuklu Devleti’nin Devletleşme Sürecinde Kilit Şahsiyet: Altuncan Hatun. Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(2), 104-110.
- Akıncı, Ş. (2004). Medeni Kanun'da Kadın ve Aile. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 8(2), 1-16.
- Aksoy, İ. (2016). Toplumsal ve Siyasal Süreçte Türk Kadını. Yasama Dergisi, (32), 7-20.
- Aktaş, A. (2020). Sosyal Yardımlar Bağlamında “Nene Hatun-Kara Fatma” Analizi. Tarih Ve Günce, (6),243-262.
- Alan, H., & Köker, A. R. (2021). Stratejik Liderlikten Dijital Stratejik Liderliğe:Kavramsal ve Kuramsal Bir Tartışma. Türkiye Siyaset Bilimi Dergisi, 4(2), 235-252.
- Aliye, F. (2021). Osmanlı’da Kadın ve İslam. IQ Kültür Sanat Yayıncılık.
- Anhegger, M. E. (2022). Topkapı Sarayı’nda Padişah Evi Harem. Yapı Kredi Yayınları.
- Artamonov, M. İ. (2020). Kimmerler ve İskitler Başlangıcından M.Ö. IV. Yüzyıla Kadar. Selenge Yayınları.
- Avcı, A. (2019). Örgütsel Değişim ve Örgüt Yönetiminde Karizmatik Liderlik ve Eleştirel Bir Bakış. Uluslararası Liderlik Çalışmaları Dergisi: Kuram Ve Uygulama, 2(2), 148-157.
- Aycan, Z. (2006). Paternalism: Towards Conceptual Refinement and Operationalization. Indigenous and Cultural Psychology: Understanding People in Context (s. 445-466). içinde NewYork: Springer.
- Babinger, F. (2021). Fatih Sultan Mehmed ve Zamanı. Alfa Yayınları.
- Bass, B., & Steidlemier, P. (1999). Ethics, Character and Authentic Transformational Leadership Behavior. Leadership Quarterly, 10(2), 181-217.
- Bayram, M. (2016). Fatma Bacı ve Bacıyan-ı Rum Anadolu Bacılar Teşkilatı. Çizgi Kitabevi.
- Bilgin, B. (1989). Atatürk ve Kadın. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi , 1(4),85-94.
Details
| Primary Language | Turkish |
|---|---|
| Subjects | Women's Studies |
| Journal Section | Research Articles |
| Authors | |
| Early Pub Date | June 24, 2025 |
| Publication Date | June 26, 2025 |
| Submission Date | March 5, 2025 |
| Acceptance Date | May 30, 2025 |
| Published in Issue | Year 2025 Volume: 5 Issue: 1 |
Publication of Application and Research Center of Women's and Family Studies
SAMSUN