Abstract
School-based comprehensive sexuality education (CSE) is a key issue which needs to be a part of the curricula at every grade level from pre-school to 12th grade in formal education. However, there is not a specific CSE program in most of the countries like Türkiye. For this reason, this study analyzes the official curricula offered in public schools from pre-school to 12th grade in Türkiye according to the ‘International Technical Guidance on Sexuality Education’ prepared by UNESCO (2018) in order to determine the areas of education needed in CSE. The study was designed utilizing a descriptive methodology and employing document analysis as the data collecting technique. To do so, a total of 58 official curricula was analyzed by document analysis in this descriptive study. The analyses were conducted via the Analysis Criteria constructed by the researchers. The study's results indicated that the learning objectives for the key concepts of Sexual and Reproductive Health, Sexuality, and Sexual Behavior were largely unaligned with the MoNE curriculum outcomes, and the relevancy between the learning objectives of other key concepts and the MoNE curriculum outcomes diminished as grade levels increased. This study recommends the inclusion of comprehensive sexuality education topics and learning objectives in all curricula from preschool through 12th grade, ensuring a balanced approach across grade levels and subjects. Furthermore, it is recommended to enhance the concepts of Understanding Gender; Sexuality and Sexual Behaviour, and Sexual and Reproductive Health within the curricula, particularly by utilizing the Classroom Guidance Program for this purpose.
Keywords
Comprehensive sexuality education (CSE) Curriculum analysis UNESCO international technical guidance on sexuality education
Project Number
2021-0028/1
References
- Acar-Erdol, T. (2017). Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Eğitim Programının hazırlanması, uygulanması ve değerlendirilmesi (Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi). Yöktez.
- Bikmaz-Hazir, F., & Guler, D. S. (2007). An evaluation of health and sexuality education in Turkish elementary school curricula. Sex Education, 7(3), 277–292. https://doi.org/10.1080/14681810701448093
- Bulut, F., & Gölbaşı, Z. (2009). Adolesan kızların cinsellikle ilgili konularda anneleri ile olan iletişimlerinin değerlendirilmesi. TAF Preventive Medicine Bulletin, 8(1), 27–36. https://search.trdizin.gov.tr/tr/yayin/detay/91107/adolesan-kizlarin-cinsellikle-ilgili-konularda-anneleri-ile-olan-iletisimlerinin-degerlendirilmesi
- Bowen, G. A. (2009). Document analysis as a qualitative research method. Qualitative Research Journal, 9(2), 27–40. https://doi.org/10.3316/qrj0902027
- Cinsiyet Eşitliği İzleme Derneği (CEİD) ve Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) Türkiye Ofisi (2022). Türkiye’nin toplumsal cinsiyet eşitliği performansı 2000-2019: UNDP toplumsal cinsiyet eşitliği endeksleri analizi. https://www.undp.org/sites/g/files/zskgke326/files/migration/tr/UNDP-TR-TURKEY-GENDER-EQUALITY-PERFORMANCE-TR.pdf
- Criniti, S., Andelloux, M., Woodland, M. B., Montgomery, O. C., & Hartmann, S. U. (2014). The state of sexual health education in US medicine. American Journal of Sexuality Education, 9(1), 65-80. https://doi.org/10.1080/15546128.2013.854007
- Çalışandemir, F., Bencik, S., & Artan, İ. (2008). Çocukların cinsel eğitimi: Geçmişten günümüze bir bakış. Eğitim ve Bilim, 33(150), 14-27. https://egitimvebilim.ted.org.tr/index.php/EB/article/view/627
- Çok, F. (2003). Ergenlerin cinsel eğitimi: Bir program denemesi. Ankara Üniversitesi Basımevi.
- Çayır, G., & Kızılkaya Beji, N. (2015). Cinsel sağlık eğitimi (Derleme). Androloji Bülteni, 17(62), 231-240. https://www.androlojibulten.org/jvi.aspx?pdir= androloji&plng=tur&un=AND-22043
- Dilek, A. (2014). 4-6 yaş çocuk öykülerindeki kadın kahramanların mesleksel analizi. Journal of Qafqaz University- Philology and Pedagogy, 2(4), 94-102.
- Engin-Demir, C., Kılıç, A. Z., Çalışkan, B., Hanbay-Çakır, E., Güney-Karaman, N. & Özbek, U. Ş. (2016). Okulların toplumsal cinsiyete duyarlılık açısından değerlendirilmesi başlangıç durum değerlendirmesi ve ihtiyaç analizi raporu. https://doi.org/10.13140/RG.2.1.3640.8727
- Eroğlu, K., & Gölbaşı, Z. (2005). Cinsel eğitimde ebeveynlerin yeri: ne yapıyorlar, ne yaşıyorlar?. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 8(2), 12-21. https://dergipark.org.tr/en/pub/ataunihem/issue/2630/33828
- Gölbaşı, Z. (2003). Sağlıklı gençlik ve toplum için bir adım: cinsel sağlık eğitimi. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 6(6). chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/198172
- Gürsoy, E., & Gençalp, N. S. (2010). Cinsel sağlık eğitiminin önemi. Aile ve Toplum: Eğitim, Kültür ve Araştırma Dergisi, 6(23), 29-36. https://dergipark.org.tr/en/pub/spcd/issue/21111/227376
- Gürsoy, E., & Özerdoğan, N. (2017). Cinsel sağlık eğitimi: nerede, ne zaman, nasıl? Türkiye Klinikleri J Obstet Womens Health Dis Nurs-Special Topics, 3(3), 219-24. https://www.turkiyeklinikleri.com/article/tr-cinsel-saglik-egitimi-nerede-ne-zaman-nasil-80214.html
- Helvacioğlu, F. (1996). Ders kitaplarında cinsiyetçilik. Kaynak Yayınları.
- Kaya, F., Serin, Ö., & Genç, A. (2007). Eğitim fakültesi birinci sınıf öğrencilerinin cinsel yaşamlarına ilişkin yaklaşımlarının belirlenmesi. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 6(6), 441-448. https://search.trdizin. gov.tr/tr/yayin/ detay/71974/
- Kocaman, E.A., & Erdol, T.A. (2023). Okul öncesi dönem çocuk kitaplarının toplumsal cinsiyet açısından incelenmesi. Eğitimde Yeni Yaklaşımlar Dergisi,6(2),68-91. https://dergipark.org.tr/en/pub/eyyad/issue/82268/ 1338442
- MEB (2022). İlköğretim kurumları (ilkokul ve ortaokul) haftalık ders çizelgesi, ortaöğretim kurumları haftalık ders çizelgeleri.https://ttkb.meb.gov.tr/www/haftalik-ders-cizelgeleri/kategori/7
- Mckay, A. (2000). Common Questions about Sexual Health Education. Canadian Journal of Human Sexuality, 9(2), 129. https://www.proquest.com/scholarly-journals/common-questions-about-sexual-health-education/docview/220810792/se-2?accountid=8319
- National Guidelines Task Force [NGTS]. (2004). Guidelines for comprehensive sexuality education: Kindergarten through 12th grade (3rd Edition). Fulton Press.
- OECD/ILO (2019), Women at Work in G20 countries: Progress and policy action, Paper prepared under Japan’s G20 Presidency, www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---dgreports/--cabinet/documents/publication/wcms_713373.pdf
- Özcebe, H., Ünalan, T., Türkyılmaz, S., & Coşkun, Y. (2007). Türkiye Gençlerde Cinsel Sağlık ve Üreme Sağlığı Araştırması. Nüfus Bilim Derneği ve Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu.
- Reyhanioğlu, S. Ö. (2010). Üreme sağlığı akran eğitimleri projesi kapsamında eğitim almış gençlerin cinsel sağlık/üreme sağlığı hakkındaki bilgi, tutum ve davranışları [Yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi]. Yöktez.
- Senemoğlu, N. (2020). Gelişim öğrenme ve öğretim: Kuramdan uygulamaya. Anı Yayıncılık.
- Sexuality Information and Education Council of the United States [SIECUS]. (1996). Issues and answers. Fact sheet on sexuality education. SIECUS Report, 24(6), 1–4. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/12348715/
- Sexuality Information and Education Council of the United States [SIECUS]. (2004). Guidelines for Comprehensive Sexuality Education. Kindergarten-12th Grade (3rd Edition).
- United Nations Educational, Scientific, and Cultural Organization [UNESCO]. (2009a). International Guidelines on Sexuality Education: An evidence informed approach to effective sex, relationships and HIV/STI education. UNESCO.
- United Nations Educational, Scientific, and Cultural Organization [UNESCO]. (2009b) International Technical Guidance on Sexuality Education: An Evidence-informed Approach for Schools, Teachers and Health Educators. UNESCO.
- United Nations Educational, Scientific, and Cultural Organization [UNESCO]. (2018) International Technical Guidance on Sexuality Education: An Evidence-informed Approach. (Revised edition) UNESCO.
- United Nations Population Fund [UNFPA]. (2014). UNFPA Operational Guidance for Comprehensive Sexuality Education. United Nations Population Fund. https://www.unfpa.org/sites/default/files/pub-pdf/UNFPA%20Operational%20Guidance%20for%20CSE%20-Final%20WEB%20Version.pdf
- World Health Organization [WHO]. (2006). Defining sexual health: report of a technical consultation on sexual health, 28–31 January 2002. Geneva: WHO Press.
- World Health Organization [WHO]. (2010). Standards for sexuality education in Europe: A framework for policy makers, educational and health authorities and specialists. Cologne: Federal Centre for Health Education.
Yaşa Uygun Kapsamlı Cinsellik Eğitimi Bağlamında Okul Öncesinden Ortaöğretime Öğretim Programlarının Analizi
Abstract
Okul temelli kapsamlı cinsellik eğitimi (KCE), okul öncesinden 12. sınıfa kadar örgün eğitimde her sınıf düzeyinde öğretim programlarının bir parçası olması önerilen önemli bir konudur. Ancak Türkiye gibi birçok ülkede belirli bir KCE programı bulunmamaktadır. Bu nedenle bu çalışmada, UNESCO tarafından hazırlanan ‘Cinsellik Eğitimi Üzerine Uluslararası Teknik Rehberi'ne (2018) göre KCE’de ihtiyaç duyulan eğitim alanlarını belirlemek için okul öncesinden 12. sınıfa kadar devlet okullarında sunulan MEB öğretim programlarını analiz etmek amaçlanmıştır. Bu amaçla çalışma, betimsel yöntem doğrultusunda planlanmış, veri toplama yöntemi olarak doküman incelemesi kullanılmıştır. Doküman incelemesi kapsamında toplam 58 MEB öğretim programı analiz edilmiştir. Analizler araştırmacılar tarafından oluşturulan Analiz Ölçüt Listeleri aracılığıyla gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın sonuçları, özellikle Cinsel Sağlık ve Üreme Sağlığı, Cinsellik ve Cinsel Davranış anahtar kavramları öğrenme hedeflerinin çoğunlukla MEB öğretim programları kazanımlarıyla ilişkili olmadığını ve diğer anahtar kavramlardaki öğrenme hedeflerinin yine MEB kazanımlarıyla ilişkisinin ise sınıf düzeyleri ilerledikçe azaldığını göstermiştir. Bu araştırmada elde edilen sonuçlar doğrultusunda, okul öncesinden 12. sınıfın sonuna kadar tüm programlarda, sınıf düzeyleri ve dersler açısından dengeli biçimde kapsamlı cinsellik eğitimi hedeflerine ve konularına yer verilmesi önerilmektedir. Ayrıca öğretim programlarında özellikle diğer kavramlara göre geri planda kalan Toplumsal Cinsiyeti Anlamak, Cinsellik ve Cinsel Davranış ile Cinsel Sağlık ve Üreme Sağlığı kavramlarının güçlendirilmesi, bunun için özellikle Sınıf Rehberlik Programı’ndan da yararlanılması önerilmektedir.
Keywords
Kapsamlı cinsellik eğitimi Öğretim programlarının analizi UNESCO cinsellik eğitimi üzerine uluslararası teknik rehber
Supporting Institution
UNFPA ve TAPV
Project Number
2021-0028/1
References
- Acar-Erdol, T. (2017). Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Eğitim Programının hazırlanması, uygulanması ve değerlendirilmesi (Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi). Yöktez.
- Bikmaz-Hazir, F., & Guler, D. S. (2007). An evaluation of health and sexuality education in Turkish elementary school curricula. Sex Education, 7(3), 277–292. https://doi.org/10.1080/14681810701448093
- Bulut, F., & Gölbaşı, Z. (2009). Adolesan kızların cinsellikle ilgili konularda anneleri ile olan iletişimlerinin değerlendirilmesi. TAF Preventive Medicine Bulletin, 8(1), 27–36. https://search.trdizin.gov.tr/tr/yayin/detay/91107/adolesan-kizlarin-cinsellikle-ilgili-konularda-anneleri-ile-olan-iletisimlerinin-degerlendirilmesi
- Bowen, G. A. (2009). Document analysis as a qualitative research method. Qualitative Research Journal, 9(2), 27–40. https://doi.org/10.3316/qrj0902027
- Cinsiyet Eşitliği İzleme Derneği (CEİD) ve Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) Türkiye Ofisi (2022). Türkiye’nin toplumsal cinsiyet eşitliği performansı 2000-2019: UNDP toplumsal cinsiyet eşitliği endeksleri analizi. https://www.undp.org/sites/g/files/zskgke326/files/migration/tr/UNDP-TR-TURKEY-GENDER-EQUALITY-PERFORMANCE-TR.pdf
- Criniti, S., Andelloux, M., Woodland, M. B., Montgomery, O. C., & Hartmann, S. U. (2014). The state of sexual health education in US medicine. American Journal of Sexuality Education, 9(1), 65-80. https://doi.org/10.1080/15546128.2013.854007
- Çalışandemir, F., Bencik, S., & Artan, İ. (2008). Çocukların cinsel eğitimi: Geçmişten günümüze bir bakış. Eğitim ve Bilim, 33(150), 14-27. https://egitimvebilim.ted.org.tr/index.php/EB/article/view/627
- Çok, F. (2003). Ergenlerin cinsel eğitimi: Bir program denemesi. Ankara Üniversitesi Basımevi.
- Çayır, G., & Kızılkaya Beji, N. (2015). Cinsel sağlık eğitimi (Derleme). Androloji Bülteni, 17(62), 231-240. https://www.androlojibulten.org/jvi.aspx?pdir= androloji&plng=tur&un=AND-22043
- Dilek, A. (2014). 4-6 yaş çocuk öykülerindeki kadın kahramanların mesleksel analizi. Journal of Qafqaz University- Philology and Pedagogy, 2(4), 94-102.
- Engin-Demir, C., Kılıç, A. Z., Çalışkan, B., Hanbay-Çakır, E., Güney-Karaman, N. & Özbek, U. Ş. (2016). Okulların toplumsal cinsiyete duyarlılık açısından değerlendirilmesi başlangıç durum değerlendirmesi ve ihtiyaç analizi raporu. https://doi.org/10.13140/RG.2.1.3640.8727
- Eroğlu, K., & Gölbaşı, Z. (2005). Cinsel eğitimde ebeveynlerin yeri: ne yapıyorlar, ne yaşıyorlar?. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 8(2), 12-21. https://dergipark.org.tr/en/pub/ataunihem/issue/2630/33828
- Gölbaşı, Z. (2003). Sağlıklı gençlik ve toplum için bir adım: cinsel sağlık eğitimi. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 6(6). chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/198172
- Gürsoy, E., & Gençalp, N. S. (2010). Cinsel sağlık eğitiminin önemi. Aile ve Toplum: Eğitim, Kültür ve Araştırma Dergisi, 6(23), 29-36. https://dergipark.org.tr/en/pub/spcd/issue/21111/227376
- Gürsoy, E., & Özerdoğan, N. (2017). Cinsel sağlık eğitimi: nerede, ne zaman, nasıl? Türkiye Klinikleri J Obstet Womens Health Dis Nurs-Special Topics, 3(3), 219-24. https://www.turkiyeklinikleri.com/article/tr-cinsel-saglik-egitimi-nerede-ne-zaman-nasil-80214.html
- Helvacioğlu, F. (1996). Ders kitaplarında cinsiyetçilik. Kaynak Yayınları.
- Kaya, F., Serin, Ö., & Genç, A. (2007). Eğitim fakültesi birinci sınıf öğrencilerinin cinsel yaşamlarına ilişkin yaklaşımlarının belirlenmesi. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 6(6), 441-448. https://search.trdizin. gov.tr/tr/yayin/ detay/71974/
- Kocaman, E.A., & Erdol, T.A. (2023). Okul öncesi dönem çocuk kitaplarının toplumsal cinsiyet açısından incelenmesi. Eğitimde Yeni Yaklaşımlar Dergisi,6(2),68-91. https://dergipark.org.tr/en/pub/eyyad/issue/82268/ 1338442
- MEB (2022). İlköğretim kurumları (ilkokul ve ortaokul) haftalık ders çizelgesi, ortaöğretim kurumları haftalık ders çizelgeleri.https://ttkb.meb.gov.tr/www/haftalik-ders-cizelgeleri/kategori/7
- Mckay, A. (2000). Common Questions about Sexual Health Education. Canadian Journal of Human Sexuality, 9(2), 129. https://www.proquest.com/scholarly-journals/common-questions-about-sexual-health-education/docview/220810792/se-2?accountid=8319
- National Guidelines Task Force [NGTS]. (2004). Guidelines for comprehensive sexuality education: Kindergarten through 12th grade (3rd Edition). Fulton Press.
- OECD/ILO (2019), Women at Work in G20 countries: Progress and policy action, Paper prepared under Japan’s G20 Presidency, www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---dgreports/--cabinet/documents/publication/wcms_713373.pdf
- Özcebe, H., Ünalan, T., Türkyılmaz, S., & Coşkun, Y. (2007). Türkiye Gençlerde Cinsel Sağlık ve Üreme Sağlığı Araştırması. Nüfus Bilim Derneği ve Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu.
- Reyhanioğlu, S. Ö. (2010). Üreme sağlığı akran eğitimleri projesi kapsamında eğitim almış gençlerin cinsel sağlık/üreme sağlığı hakkındaki bilgi, tutum ve davranışları [Yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi]. Yöktez.
- Senemoğlu, N. (2020). Gelişim öğrenme ve öğretim: Kuramdan uygulamaya. Anı Yayıncılık.
- Sexuality Information and Education Council of the United States [SIECUS]. (1996). Issues and answers. Fact sheet on sexuality education. SIECUS Report, 24(6), 1–4. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/12348715/
- Sexuality Information and Education Council of the United States [SIECUS]. (2004). Guidelines for Comprehensive Sexuality Education. Kindergarten-12th Grade (3rd Edition).
- United Nations Educational, Scientific, and Cultural Organization [UNESCO]. (2009a). International Guidelines on Sexuality Education: An evidence informed approach to effective sex, relationships and HIV/STI education. UNESCO.
- United Nations Educational, Scientific, and Cultural Organization [UNESCO]. (2009b) International Technical Guidance on Sexuality Education: An Evidence-informed Approach for Schools, Teachers and Health Educators. UNESCO.
- United Nations Educational, Scientific, and Cultural Organization [UNESCO]. (2018) International Technical Guidance on Sexuality Education: An Evidence-informed Approach. (Revised edition) UNESCO.
- United Nations Population Fund [UNFPA]. (2014). UNFPA Operational Guidance for Comprehensive Sexuality Education. United Nations Population Fund. https://www.unfpa.org/sites/default/files/pub-pdf/UNFPA%20Operational%20Guidance%20for%20CSE%20-Final%20WEB%20Version.pdf
- World Health Organization [WHO]. (2006). Defining sexual health: report of a technical consultation on sexual health, 28–31 January 2002. Geneva: WHO Press.
- World Health Organization [WHO]. (2010). Standards for sexuality education in Europe: A framework for policy makers, educational and health authorities and specialists. Cologne: Federal Centre for Health Education.
Details
| Primary Language | Turkish |
|---|---|
| Subjects | Curriculum Evaluation in Education, Gender, Sexuality and Education |
| Journal Section | Articles |
| Authors | |
| Project Number | 2021-0028/1 |
| Early Pub Date | May 16, 2025 |
| Publication Date | May 19, 2025 |
| Submission Date | April 18, 2024 |
| Acceptance Date | December 3, 2024 |
| Published in Issue | Year 2025 Issue: 64 |
- Article Files