Abstract
Kentsel alanlarda patlatmalı temel kazılar, yoğun yerleşim alanlarında ve sert kaya birimlerinde kazı işlemlerinin hızlandırılması amacıyla uygulanır. Bunun yanı sıra başarılı bir patlatmadan söz edilebilmek için atımın çevresel etkiler açısından da emniyetli olması gerekir. Kentsel alanlarda yapılan patlatmalar, dikkatli planlama ve uygulama gerektiren kritik bir mühendislik disiplini gerektirir. Bu çalışmada, şehir içi patlatmalı temel kazılarda etkili olan parametrelerin öncelik sırası tespit edilmiş ve ilk kazı başlangıç noktası ve atım yönü bulmaya yönelik bir yol haritası verilmiştir. Çalışmanın devamında, belirlenen yol haritası uygulanarak örnek bir kazı çalışması yapılmış ve edinilen sonuçlar irdelenmiştir. Kazı alanında sahadaki jeolojik ve çevresel unsurlar dikkate alınarak tasarımlar geliştirilmiştir. Geliştirilen tasarımların sahada hangi bölgelerde kullanılacağı tespit edilmiş ve çevresel risk unsurları dikkate alınarak kazı başlangıç yeri ve atım yönlerine karar verilmiştir. Çalışma kapsamında kazı alanında 19 adet patlatma, belirlenen tasarımlara, yerlere ve atım yönüne uygun bir şekilde yapılmış ve çevresel bir etki yaratmadan çalışma başarılı bir şekilde tamamlanmıştır.
Ethical Statement
Bu çalışma için Etik Kurul Kararı gerekmemektedir.
Thanks
Araştırıcılar, arazi çalışmaları süresince gerekli imkan ve yardımlarda bulunan Turgut Müteahhitlik San. ve Tic. A.Ş. çalışanlarına ve yetkililerine teşekkür eder.
References
- Anon, (2010). Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği, T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı, Ankara. https://mevzuat.csb.gov.tr/#!/
- Anon, (2022). Çevresel Gürültü Kontrol Yönetmeliği, T.C. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, Ankara. https://mevzuat.csb.gov.tr/#!/
- Abidin, M., Aydın, Y.E. (2020). İstanbul İli Çekmeköy İlçesi Taşdelen Mahallesi Pafta:7 Parsel:1208, Parsel bazında zemin ve temel etüdü veri raporu. Rapor No:5327. Ekşioğlu Mimarlık Mühendislik İnşaat ve Ticaret Ltd. Şti. (307s).
- Alemdağ, S., Kaya, A., Görocak, Z., Dağ, S. (2011). Farklı ayrışma derecesine sahip kaya kütlelerinin kazılabilirlik özellikleri: Gümüşhane Granitoyidi Örneği. Gümüşhane, KD Türkiye. Jeoloji Mühendisliği Dergisi, 35 (2), 133-149.
- Chen X, Chennakeshava N, Wildeboer R, Mischi M, Sloun RJGV (2023) Shear-Wave Particle-Velocity Estimation and Enhancement Using a Multi-Resolution Convolutional Neural Network. Ultrasound in Medicine & Biology, 49(7), 1518-1526. https://doi.org/10.1016/j.ultrasmedbio.2023.02.004.
- Ceylanoğlu, A., Gül, Y., Akın A. (2007). Kazılabilirlik ve riperlenebilirlik sınıflama sistemlerinin incelenmesi ve yeni bir sınıflama sisteminin önerilmesi. Madencilik Dergisi, 46 (2), 13-26.
- Franklin, J.A., Broch, E., Walton, G. (1971). Logging the mechanical character of rock. Transactions of the Institution of Mining and Metallurgy, 80, A1-A9.
- Ghojoghi E, Farsangi MAE, Mansouri H, Rashedi R (2024) Prediction and minimization of blasting flyrock distance, using deep neural networks and gravitational search algorithm, JAYA, and multi-verse optimization algorithms, Heliyon, 10(19). https://doi.org/10.1016/j.heliyon.2024.e37876.
- Göktan R. M., İphar, M. (2013). Açık işletmelerde kayaç sökülebilirlik tayin yöntemleri. MT Bilimsel Yeraltı Kaynakları Dergisi, 2 (3), 1-16.
- Jimeno, C.L., Jimeno, E.L., Carcedo, F.J.A. (1995). Drilling and Blasting of Rocks, (Translated by De Ramiro, Y.V), A.A Balkemo Publisher, 197 (7), Rotterdam, Netherlands, pp 390.
- Kahndelwal, M., Shing, T.N. (2006). Prediction of blast induced ground vibrations and frequency in opencast mine: a neural network approach, Journal of Sound and Vibration. 289: 711–25. https://doi.org/10.1016/j.jsv.2005.02.044
- Karadoğan, A. (2008). Patlatmadan Kaynaklanan Titreşimler İçin Ulusal Yapı Hasar Kriterleri Oluşturulabilirliğinin Araştırılması, Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye.
- Karadoğan, A., Özyurt, M. C., Kalaycı Şahinoğlu, Ü., & Özer, Ü., (2020). Prediction Of Blast Induced Ground Vibrations By Using Artificial Neural Networks. Scientific Mining Journal , 59(4), 265-273.
- Kuzu, C. (2011). Taşocağı işletmeciliğinde patlama kaynaklı çevresel etkiler. Madencilik Türkiye Dergisi, 13, 64-72.
- Lundborg, N., Persson, A., Ladegaard-Pedersen, A., and Holmberg, R. (1975). Keeping the lid on flyrock in open pit blasting. Engineering and Mining Journal, 176, 95-100.
- Öz, M. (2015). Temel Kazı Patlatmalarından Kaynaklı Çevresel Sorunlar, Alınabilecek Tedbirler ve Patlatmada İş Güvenliği Uygulamaları, Yüksek Lisans Tezi, Okan Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye.
- Özer, Ü., Karadoğan, A., Özyurt, M.C., Sertabipoğlu, Z., Şahinoğlu Kalaycı, Ü. (2022). Dijitalpark Teknokent Çekmeköy Projesi işi kapsamında patlatma kaynaklı titreşim ve hava şoku ölçümlerinin değerlendirilmesi, Döner Sermaye Projesi, İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa, Mühendislik Fakültesi, İstanbul.
- Özer, Ü., Karadoğan, A., Özyurt, M.C., Sertabipoğlu, Z., Şahinoğlu Kalaycı, Ü., Sefer, İ., Zaif, B.C., Durdu, A., Kişi, A., Günay, M. K., Karadoğan, H., Özkul, O., Bayındır, O., Yurttaş, M., Çevik, İ., Şireci, S., Şahin, S., Kanlıçay, E. (2018). Kuzey Marmara Otoyolu, Cebeci tüneli patlatmalı kazısında gecikme aralığının parça boyut dağılımı ve ilerleme üzerine etkisinin analizi, 4. Uluslararası Yeraltı Kazıları Sempozyumu & Sergisi, 13 - 14 Eylül 2018, İstanbul, Türkiye, ss.307-313.
- Ozer, U., Karadogan, A., Ozyurt, M. C., Sahınoglu, Ü., & Sertabipoglu, Z., (2019). Environmentally sensitive blasting design based on risk analysis by using artificial neural networks. Arabian Journal Of Geosciences ,12(2).
- Ozer, U., Karadoğan, A., Özyurt, M. C., Sertabipoglu, Z., & Sahinoglu, Ü., (2020). Modelling of blasting-induced air overpressure wave propagation under atmospheric conditions by using ANN model. Arabian Journal Of Geosciences , 13(16).
- Özer, Ü., Karadoğan, A., Özyurt, M.C., (2016). İstanbul İli Maltepe İlçesi 2588 Ada 25-27-29-31-33 Parseller, 2543 Ada 10-18-36-37-39 Parseller ve 496 Ada 3 Parselde gerçekleştirilen proje işi kapsamında patlatmalı temel kazısı çalışmalarından kaynaklanan titreşim ve hava şoku ölçümlerinin değerlendirilmesi”, Döner Sermaye Projesi, İstanbul Üniversitesi Mühendislik Fakültesi, İstanbul.
- Özer Ü., Kalaycı Şahinoğlu Ü., Karadoğan A., Özyurt M. C. (2016). Kentsel alanda patlatmalı kazılarda proje adımları, 8. International Aggregates Symposium, 13 - 14 Ekim 2016, Kütahya, Türkiye, cilt.1, ss.162-170.
- Taiwo BO, Fissha Y, Hosseini S, Khishe M, Kahraman E, Adebayo B, Sazid M. et al. (2024) Machine learning based prediction of flyrock distance in rock blasting: A safe and sustainable mining approach. Green and Smart Mining Engineering, 1(3), 346-361, https://doi.org/10.1016/j.gsme.2024.08.006.
- T.C. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı (2022). Çevresel Gürültü Kontrol Yönetmeliği, Resmi Gazete, Sayı: 32029.
- URL-1, (2024) https://earth.google.com/web/@ 41.01458742,29.20214812,143.26265106a,1324.5265622d,35y,359.99829885h,0t,0r/data=ChYqEAgBEgoyMDIwLTA1LTA5GABCAggBOgMKATBCAggASg0IARAA, 15 Ağustos 2024.
Determination of Initial Excavation Starting Point and Shot Direction in Blasting Foundation Excavations in Urban Areas
Abstract
Blasting for foundation excavation in urban areas are applied to accelerate excavation processes in densely populated areas and hard rock units. In addition, the blasting must be safe in terms of environmental effects for effective process. Blasting in urban areas requires a critical engineering discipline that both increases efficiency and requires careful planning and execution. In this study, the priority order of the parameters effective in urban blast foundation excavations was determined and a road map was provided so as to find the first excavation starting point and blast direction. Following that, a sample excavation study was carried out by applying the determined road map and the results were examined. Designs were developed by considering the geological and environmental factors in the excavation area. The areas where the developed designs planned to be used in the field were determined and the excavation start location and blasting directions were decided by considering the environmental risk factors. Within the scope of the study, 19 blasts were performed in the excavation area in accordance with the determined designs, locations and blasting directions. The current investigation was successfully completed with no negative effects on the environment.
Keywords
Urban area foundation excavation blasting initial excavation starting point blast direction
References
- Anon, (2010). Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği, T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı, Ankara. https://mevzuat.csb.gov.tr/#!/
- Anon, (2022). Çevresel Gürültü Kontrol Yönetmeliği, T.C. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, Ankara. https://mevzuat.csb.gov.tr/#!/
- Abidin, M., Aydın, Y.E. (2020). İstanbul İli Çekmeköy İlçesi Taşdelen Mahallesi Pafta:7 Parsel:1208, Parsel bazında zemin ve temel etüdü veri raporu. Rapor No:5327. Ekşioğlu Mimarlık Mühendislik İnşaat ve Ticaret Ltd. Şti. (307s).
- Alemdağ, S., Kaya, A., Görocak, Z., Dağ, S. (2011). Farklı ayrışma derecesine sahip kaya kütlelerinin kazılabilirlik özellikleri: Gümüşhane Granitoyidi Örneği. Gümüşhane, KD Türkiye. Jeoloji Mühendisliği Dergisi, 35 (2), 133-149.
- Chen X, Chennakeshava N, Wildeboer R, Mischi M, Sloun RJGV (2023) Shear-Wave Particle-Velocity Estimation and Enhancement Using a Multi-Resolution Convolutional Neural Network. Ultrasound in Medicine & Biology, 49(7), 1518-1526. https://doi.org/10.1016/j.ultrasmedbio.2023.02.004.
- Ceylanoğlu, A., Gül, Y., Akın A. (2007). Kazılabilirlik ve riperlenebilirlik sınıflama sistemlerinin incelenmesi ve yeni bir sınıflama sisteminin önerilmesi. Madencilik Dergisi, 46 (2), 13-26.
- Franklin, J.A., Broch, E., Walton, G. (1971). Logging the mechanical character of rock. Transactions of the Institution of Mining and Metallurgy, 80, A1-A9.
- Ghojoghi E, Farsangi MAE, Mansouri H, Rashedi R (2024) Prediction and minimization of blasting flyrock distance, using deep neural networks and gravitational search algorithm, JAYA, and multi-verse optimization algorithms, Heliyon, 10(19). https://doi.org/10.1016/j.heliyon.2024.e37876.
- Göktan R. M., İphar, M. (2013). Açık işletmelerde kayaç sökülebilirlik tayin yöntemleri. MT Bilimsel Yeraltı Kaynakları Dergisi, 2 (3), 1-16.
- Jimeno, C.L., Jimeno, E.L., Carcedo, F.J.A. (1995). Drilling and Blasting of Rocks, (Translated by De Ramiro, Y.V), A.A Balkemo Publisher, 197 (7), Rotterdam, Netherlands, pp 390.
- Kahndelwal, M., Shing, T.N. (2006). Prediction of blast induced ground vibrations and frequency in opencast mine: a neural network approach, Journal of Sound and Vibration. 289: 711–25. https://doi.org/10.1016/j.jsv.2005.02.044
- Karadoğan, A. (2008). Patlatmadan Kaynaklanan Titreşimler İçin Ulusal Yapı Hasar Kriterleri Oluşturulabilirliğinin Araştırılması, Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye.
- Karadoğan, A., Özyurt, M. C., Kalaycı Şahinoğlu, Ü., & Özer, Ü., (2020). Prediction Of Blast Induced Ground Vibrations By Using Artificial Neural Networks. Scientific Mining Journal , 59(4), 265-273.
- Kuzu, C. (2011). Taşocağı işletmeciliğinde patlama kaynaklı çevresel etkiler. Madencilik Türkiye Dergisi, 13, 64-72.
- Lundborg, N., Persson, A., Ladegaard-Pedersen, A., and Holmberg, R. (1975). Keeping the lid on flyrock in open pit blasting. Engineering and Mining Journal, 176, 95-100.
- Öz, M. (2015). Temel Kazı Patlatmalarından Kaynaklı Çevresel Sorunlar, Alınabilecek Tedbirler ve Patlatmada İş Güvenliği Uygulamaları, Yüksek Lisans Tezi, Okan Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye.
- Özer, Ü., Karadoğan, A., Özyurt, M.C., Sertabipoğlu, Z., Şahinoğlu Kalaycı, Ü. (2022). Dijitalpark Teknokent Çekmeköy Projesi işi kapsamında patlatma kaynaklı titreşim ve hava şoku ölçümlerinin değerlendirilmesi, Döner Sermaye Projesi, İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa, Mühendislik Fakültesi, İstanbul.
- Özer, Ü., Karadoğan, A., Özyurt, M.C., Sertabipoğlu, Z., Şahinoğlu Kalaycı, Ü., Sefer, İ., Zaif, B.C., Durdu, A., Kişi, A., Günay, M. K., Karadoğan, H., Özkul, O., Bayındır, O., Yurttaş, M., Çevik, İ., Şireci, S., Şahin, S., Kanlıçay, E. (2018). Kuzey Marmara Otoyolu, Cebeci tüneli patlatmalı kazısında gecikme aralığının parça boyut dağılımı ve ilerleme üzerine etkisinin analizi, 4. Uluslararası Yeraltı Kazıları Sempozyumu & Sergisi, 13 - 14 Eylül 2018, İstanbul, Türkiye, ss.307-313.
- Ozer, U., Karadogan, A., Ozyurt, M. C., Sahınoglu, Ü., & Sertabipoglu, Z., (2019). Environmentally sensitive blasting design based on risk analysis by using artificial neural networks. Arabian Journal Of Geosciences ,12(2).
- Ozer, U., Karadoğan, A., Özyurt, M. C., Sertabipoglu, Z., & Sahinoglu, Ü., (2020). Modelling of blasting-induced air overpressure wave propagation under atmospheric conditions by using ANN model. Arabian Journal Of Geosciences , 13(16).
- Özer, Ü., Karadoğan, A., Özyurt, M.C., (2016). İstanbul İli Maltepe İlçesi 2588 Ada 25-27-29-31-33 Parseller, 2543 Ada 10-18-36-37-39 Parseller ve 496 Ada 3 Parselde gerçekleştirilen proje işi kapsamında patlatmalı temel kazısı çalışmalarından kaynaklanan titreşim ve hava şoku ölçümlerinin değerlendirilmesi”, Döner Sermaye Projesi, İstanbul Üniversitesi Mühendislik Fakültesi, İstanbul.
- Özer Ü., Kalaycı Şahinoğlu Ü., Karadoğan A., Özyurt M. C. (2016). Kentsel alanda patlatmalı kazılarda proje adımları, 8. International Aggregates Symposium, 13 - 14 Ekim 2016, Kütahya, Türkiye, cilt.1, ss.162-170.
- Taiwo BO, Fissha Y, Hosseini S, Khishe M, Kahraman E, Adebayo B, Sazid M. et al. (2024) Machine learning based prediction of flyrock distance in rock blasting: A safe and sustainable mining approach. Green and Smart Mining Engineering, 1(3), 346-361, https://doi.org/10.1016/j.gsme.2024.08.006.
- T.C. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı (2022). Çevresel Gürültü Kontrol Yönetmeliği, Resmi Gazete, Sayı: 32029.
- URL-1, (2024) https://earth.google.com/web/@ 41.01458742,29.20214812,143.26265106a,1324.5265622d,35y,359.99829885h,0t,0r/data=ChYqEAgBEgoyMDIwLTA1LTA5GABCAggBOgMKATBCAggASg0IARAA, 15 Ağustos 2024.
Details
| Primary Language | Turkish |
|---|---|
| Subjects | Drilling and Blasting in Rock Engineering |
| Journal Section | Research Articles |
| Authors | |
| Publication Date | June 30, 2025 |
| Submission Date | August 28, 2024 |
| Acceptance Date | March 6, 2025 |
| Published in Issue | Year 2025 Volume: 6 Issue: 1 |
