Azo bileşikleri, kimyasal yapısında en az bir azo grubu bulunduran (-N=N-) renkli organik bileşiklerdir. Azo bileşikleri; tekstil, boyalar, kaplamalar, baskı mürekkepleri ve plastikler gibi farklı uygulamalarda uzun süredir parlak renk veren renklendiriciler olarak kullanılmaktadır. Bununla birlikte, tıp, analitik kimya, koordinasyon ve kompleks kimyası, boya-üretim kimyası ile organik reaktiflerin geliştirilmesi dâhil olmak üzere çeşitli alanlarda giderek artan bir ilgiyle yeni çalışmalar yürütülmektedir. Diazolama ve kenetleme adımlarında kullanılan başlangıç maddelerini çeşitlendirmek ve bunları farklı sübstitüentler ile metal iyonlarıyla birleştirmek suretiyle çok çeşitli azo bileşikleri sentezlenebilir. Farklı bileşenleri birleştirerek çok geniş bir yelpazede antibakteriyel tekstil boyaları hızla üretilebilir ve yalnızca boyama yoluyla antibakteriyel teknik tekstil ürünleri tek bir adımda elde edilebilir. Terbiye aşamalarının sayısını azaltmak, girdi maliyetlerini düşürür ve tekstil üretiminde sürdürülebilirliği artırır; su, ana ve yardımcı kimyasallar, enerji ve zaman tasarrufu sağlar. Bu çalışmada, azo bileşiklerinin kimyasal yapıları, sentez aşamaları, özellikleri ve kullanım alanlarına ilişkin bir genel bakış sunulmuştur. Tekstilde yaygın kullanımının temelini oluşturan kromofor özelliklere, rengi belirleyen yapısal faktörlere ve antibakteriyel etkinlikten sorumlu mekanizmalara özellikle vurgu yapılmaktadır. Ayrıca, tekstil malzemelerine yalnızca boyama yoluyla ek bitim işlemlerine gerek kalmaksızın antibakteriyel işlev kazandırabilen antibakteriyel azo boyalar üzerine seçilmiş çalışmalar incelenmiştir.
Azo compounds that contain at least one azo group (-N=N-) in their chemical structure, are colorful organic compounds. Azo compounds have long been utilized as vibrant colorants in different applications, such as textiles, paints, coatings, printing inks, and plastics. Meanwhile, new studies are now being carried out with growing interest in diverse fields- including medicine, analytical chemistry, coordination and complex chemistry, dye-making chemistry, and the development of organic reagents. A wide variety of azo compounds can be synthesized by diversifying the starting materials used in the diazotization and coupling steps and by combining them with different substituents and metal ions. A broad range of antibacterial textile dyes can be produced rapidly by combining various components, and antibacterial technical-textile products can be obtained in a single step through dyeing alone. Reducing the number of finishing stages lowers input costs and enhances sustainability in textile manufacturing, delivering savings in water, primary and auxiliary chemicals, energy, and time. An overview of the chemical structures, synthesis steps, properties, and applications of azo compounds has been provided in this study. Particular emphasis is given to the chromophoric features that underpin their widespread use in textiles, the structural factors governing color, and the mechanisms responsible for antibacterial activity. In addition, selected studies on antibacterial azo dyes - capable of endowing textile materials with antibacterial functionality through dyeing alone, without additional finishing processes have been reviewed.
Primary Language | Turkish |
---|---|
Subjects | Textile Finishing |
Journal Section | Review |
Authors | |
Publication Date | June 30, 2025 |
Submission Date | November 21, 2024 |
Acceptance Date | June 2, 2025 |
Published in Issue | Year 2025 Volume: 6 Issue: 1 |