Research Article
COVID-19 Sürecinde Dünyanın Önde Gelen Havayolu Şirketlerinin Finansal Performanslarının TOPSIS, ELECTRE ve VIKOR Yöntemleri ile Değerlendirilmesi
Abstract
Global anlamda dünyayı derinden etkileyen en son felaket COVID-19 pandemisidir. Bu süreçte global anlamda alınan önlemler sonucunda çoğu sektör verdiği hizmeti yavaşlatmak veya tamamen durdurmak zorunda kalmıştır. Bu felaketin derinden etkilediği sektörlerin başında ise odağı insan olan havayolu sektörü gelmiştir. Çalışmanın çıkış noktasını da bu durum oluşturmuştur. Bu çalışmanın amacı global anlamda COVID-19 döneminde havayolu şirketlerinin finansal performanslarının değerlendirilmesidir. Çalışma kapsamında dünyanın önde gelen 10 havayolu şirketinin 4 yıllık (2018-2021) finansalları incelenmiştir. Çalışma sürecinde çalışmada bulunan firmaların ilgili dönemlerdeki bilançoları detaylı incelenerek çalışmada kullanılan rasyolar elde edilmiştir. Çalışma sonucunda hem yıl bazında hem de 4 yıllık ortalamalar dikkate alınarak çok kriterli karar verme yöntemlerinden TOPSIS, ELECTRE ve VIKOR ile değerlendirmeler yapılmaya çalışılmıştır. Çalışmada COVID-19’un yıkıcı etkisinin olduğu 2020 ve kısmen 2021 yıllarının beklendiği gibi firma finansallarına olumsuz yansıdığı ve 4 yıllık ortalama veriler dikkate alındığında şirket finansallarının 1-2 firma hariç birbirine yakın seyrettiği görülmüştür. Firma değerlendirmeleri yapılırken elde edilen sonuçlar ikili üstünlük matrisleri kullanılarak görselleştirilmiştir.
References
- Ali, K., Akıllı, K. (2021). Aracı Kurumların Finansal Performanslarının Vikor Yöntemi İle Değerlendirilmesi. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 22(2), 168-192.
- Almeida-Filho, A. T. D., De Lima Silva, D. F., Ferreira, L. (2021). Financial modelling with multiple criteria decision making: A systematic literature review. Journal of the Operational Research Society, 72(10), 2161-2179.
- Altman, E. I. (1968). Financial ratios, discriminant analysis and the prediction of corporate bankruptcy. The journal of finance, 23(4), 589-609.
- Aydın, N., Başar, M., Coşkun, M. (2010). Finansal Yönetim. Detay Yayıncılık, 1.baskı, Ankara.
- Bae, K., Gupta, A., Mau, R. (2021). Comparative analysis of airline financial and operational performances: a fuzzy AHP and TOPSIS integrated approach. Decision Science Letters, 10(3), 361-374.
- Bayram, E. (2020). Katılım Bankalarının Finansal Performans Analizi: CRITIC ve PROMETHEE Yaklaşımları. Balkan Sosyal Bilimler Dergisi, 9(18): 32-38.
- Bozdoğan, T., Odabaş, A., Shegiwal, A. H. (2021). Analysis of Financial Performance of Foreign Banks Having Branches in Turkey by TOPSIS and ELECTRE Methods. Alanya Akademik Bakış, 5 (2): 1049-1067.
- Çanakçıoğlu, M., Küçükönder, H. (2020). Entropi ve Topsis Bütünleşik Yaklaşimi ile BIST Gıda ve İçecek Endeksindeki Şirketlerin Finansal Performanslarinin Değerlendirilmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, 11(2), 200-217.
- Diakoulaki, D., Mavrotas, G., Papayannakis, L. (1995). Determining objective weights in multiple criteria problems: The critic method. Computers & Operations Research, 22(7), 763-770.
- Eyüboğlu, K., Bayraktar, Y. (2019). Ana Metal Sanayi Alt Sektörlerinin Finansal Performanslarinin Ahp Ve Topsis Yöntemleri İle Değerlendirilmesi. Muhasebe ve Finans İncelemeleri Dergisi, 2(1), 1-10.
- Gülcan, N. (2022). Finansal Kiralama ve Faktoring Şirketlerinin Finansal Performans Değerlendirmesinde VIKOR Yönteminin Uygulanması. Ekonomi Politika ve Finans Araştırmaları Dergisi, 7(IERFM Özel Sayısı), 235-247.
- Ishizaka, A., Siraj, S. (2018). Are multi-criteria decision-making tools useful? An experimental comparative study of three methods. European Journal of Operational Research, 264(2), 462-471.
- Işıldak, M. S. (2020). AHP ve VIKOR Yöntemleri Kullanılarak BİST'te İşlem Gören Dokuma, Giyim Eşyası ve Deri İşletmelerinin Finansal Performans Analizi. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(5), 1435-1446.
- Jollyta, D. (2018). TOPSIS technique for selecting of property development location. Softw. Eng, 6(1), 20-26.
- Kaplan, G., Odabas, A., Bozdoğan, T. (2023). Covid-19 Pandemisinde Bankaların Finansal Performanslarının ELECTRE ve TOPSIS Yöntemleriyle Değerlendirilmesi. Alanya Akademik Bakış, 7(2), 865-892.
- Karaoğlan, S., Şahin, S. (2018). BİST XKMYA işletmelerinin finansal performanslarının çok kriterlikarar verme yöntemleri ile ölçümü ve yöntemlerin karşılaştırılması.
- Konak, F., Civelek, S. A. (2021). Veri Zarflama Analizi ve Topsis Yöntemi ile Finansal Performans Değerlendirmesi: BİST Teknoloji Endeksi Uygulaması. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 10(4), 3110-3131.
- Opricovic, S., Tzeng, G. H. (2004). Compromise solution by MCDM methods: A comparative analysis of VIKOR and TOPSIS. European journal of operational research, 156(2), 445-455.
- Opricovic, S., Tzeng, G. H. (2007). Extended VIKOR method in comparison with outranking methods. European journal of operational research, 178(2), 514-529.
- Odabaş, A., Bozdoğan, T. (2020). Katılım Bankalarının Finansal Performanslarının ELECTRE Yöntemiyle Analizi. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (88):199-224.
- Rivensin, R., Jollyta, D. (2021). A TOPSIS And ELECTRE Comparıson Analysıs On Web-Based Software. Journal Ilmiah Kursor, 11(1).
- Roy, B. (1996). Multicriteria methodology for decision aiding (Vol. 12). Springer Science & Business Media.
- Şahin, A., Sarı, E. B. (2019). Entropi Tabanli Topsis Ve Vikor Yöntemleriyle Bist-İmalat İşletmelerinin Finansal Ve Borsa Performanslarinin Karşilaştirilmasi. Journal of Accounting and Taxation Studies, 12(2), 255-270.
- Şahin, İ. E., Karacan, K. B. (2019). BIST’te işlem gören inşaat işletmelerinin çok kriterli karar verme yöntemleri ile finansal performans ölçümü. International Journal of Multidisciplinary Studies and Innovative Technologies, 3(2), 162-172.
- Tufan, C., Kılıç, Y. (2019). Borsa İstanbul’da İşlem Gören Lojistik İşletmelerinin Finansal Performanslarinin TOPSIS ve VIKOR Yöntemleriyle Değerlendirilmesi. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 20.
- URL-1, (2020). https://www.marketwatch.com/story/united-airlines-cuts-80-of-capacity-expects-bigger-reduction-in-may-2020-04-03. 06 Ocak 2025.
- URL-2, (2021). https://web.shgm.gov.tr › kurumsal › faaliyet › 2021. 06 Ocak 2025.
- URL-3, (2025). https://l24.im/xv3a6. 10 Nisan 2025.
- Yanık, L., Tamer, E. (2017). Borsa İstanbul’da işlem gören otomotiv imalat sektörü firmalarının finansal performanslarının AHP, TOPSIS, ELECTRE ve VIKOR yöntemleri ile analizi. Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, 7(13), 165-188.
- Yu, P. L. (1973). A class of solutions for group decision problems. Management science, 19(8), 936-946.
- Zeleny, M. (1982). Multiple Criteria Decision Making. McGraw-Hill, Company.
- Žižović, M., Miljković, B., Marinković, D. (2020). Objective methods for determining criteria weight coefficients: A modification of the CRITIC method. Decision Making: Applications in Management and Engineering, 3(2), 149-161.
Evaluation of the Financial Performance of the World's Leading Airline Companies during the COVID-19 Period with TOPSIS, ELECTRE and VIKOR Methods
Abstract
The most recent disaster that has deeply affected the world globally is the COVID-19 pandemic. As a result of the measures taken globally during this process, most sectors have had to slow down or completely stop their services. The airline sector, which is focused on people, was one of the sectors deeply affected by this disaster. This situation also formed the starting point of the study. The aim of this research is to evaluate the financial performance of major airline companies during the COVID-19 period from global perspective. Within the scope of the study, the 4-year (2018-2021) financials of the world's 10 leading airline companies were examined. During the study, the balance sheets of the companies in the study in the relevant periods were examined in detail and the ratios used in the study were obtained. As a result of the study, evaluations were made with multi-criteria decision-making methods TOPSIS, ELECTRE and VIKOR, considering both annual and 4-year averages. In the study, it was observed that the years 2020 and partially 2021, when COVID-19 had a devastating effect, had a negative impact on company financials as expected, and when the 4-year average data were taken into account, company financials were close to each other except for 1-2 companies. The results obtained during company evaluations were visualized using binary superiority matrices.
References
- Ali, K., Akıllı, K. (2021). Aracı Kurumların Finansal Performanslarının Vikor Yöntemi İle Değerlendirilmesi. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 22(2), 168-192.
- Almeida-Filho, A. T. D., De Lima Silva, D. F., Ferreira, L. (2021). Financial modelling with multiple criteria decision making: A systematic literature review. Journal of the Operational Research Society, 72(10), 2161-2179.
- Altman, E. I. (1968). Financial ratios, discriminant analysis and the prediction of corporate bankruptcy. The journal of finance, 23(4), 589-609.
- Aydın, N., Başar, M., Coşkun, M. (2010). Finansal Yönetim. Detay Yayıncılık, 1.baskı, Ankara.
- Bae, K., Gupta, A., Mau, R. (2021). Comparative analysis of airline financial and operational performances: a fuzzy AHP and TOPSIS integrated approach. Decision Science Letters, 10(3), 361-374.
- Bayram, E. (2020). Katılım Bankalarının Finansal Performans Analizi: CRITIC ve PROMETHEE Yaklaşımları. Balkan Sosyal Bilimler Dergisi, 9(18): 32-38.
- Bozdoğan, T., Odabaş, A., Shegiwal, A. H. (2021). Analysis of Financial Performance of Foreign Banks Having Branches in Turkey by TOPSIS and ELECTRE Methods. Alanya Akademik Bakış, 5 (2): 1049-1067.
- Çanakçıoğlu, M., Küçükönder, H. (2020). Entropi ve Topsis Bütünleşik Yaklaşimi ile BIST Gıda ve İçecek Endeksindeki Şirketlerin Finansal Performanslarinin Değerlendirilmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, 11(2), 200-217.
- Diakoulaki, D., Mavrotas, G., Papayannakis, L. (1995). Determining objective weights in multiple criteria problems: The critic method. Computers & Operations Research, 22(7), 763-770.
- Eyüboğlu, K., Bayraktar, Y. (2019). Ana Metal Sanayi Alt Sektörlerinin Finansal Performanslarinin Ahp Ve Topsis Yöntemleri İle Değerlendirilmesi. Muhasebe ve Finans İncelemeleri Dergisi, 2(1), 1-10.
- Gülcan, N. (2022). Finansal Kiralama ve Faktoring Şirketlerinin Finansal Performans Değerlendirmesinde VIKOR Yönteminin Uygulanması. Ekonomi Politika ve Finans Araştırmaları Dergisi, 7(IERFM Özel Sayısı), 235-247.
- Ishizaka, A., Siraj, S. (2018). Are multi-criteria decision-making tools useful? An experimental comparative study of three methods. European Journal of Operational Research, 264(2), 462-471.
- Işıldak, M. S. (2020). AHP ve VIKOR Yöntemleri Kullanılarak BİST'te İşlem Gören Dokuma, Giyim Eşyası ve Deri İşletmelerinin Finansal Performans Analizi. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(5), 1435-1446.
- Jollyta, D. (2018). TOPSIS technique for selecting of property development location. Softw. Eng, 6(1), 20-26.
- Kaplan, G., Odabas, A., Bozdoğan, T. (2023). Covid-19 Pandemisinde Bankaların Finansal Performanslarının ELECTRE ve TOPSIS Yöntemleriyle Değerlendirilmesi. Alanya Akademik Bakış, 7(2), 865-892.
- Karaoğlan, S., Şahin, S. (2018). BİST XKMYA işletmelerinin finansal performanslarının çok kriterlikarar verme yöntemleri ile ölçümü ve yöntemlerin karşılaştırılması.
- Konak, F., Civelek, S. A. (2021). Veri Zarflama Analizi ve Topsis Yöntemi ile Finansal Performans Değerlendirmesi: BİST Teknoloji Endeksi Uygulaması. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 10(4), 3110-3131.
- Opricovic, S., Tzeng, G. H. (2004). Compromise solution by MCDM methods: A comparative analysis of VIKOR and TOPSIS. European journal of operational research, 156(2), 445-455.
- Opricovic, S., Tzeng, G. H. (2007). Extended VIKOR method in comparison with outranking methods. European journal of operational research, 178(2), 514-529.
- Odabaş, A., Bozdoğan, T. (2020). Katılım Bankalarının Finansal Performanslarının ELECTRE Yöntemiyle Analizi. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (88):199-224.
- Rivensin, R., Jollyta, D. (2021). A TOPSIS And ELECTRE Comparıson Analysıs On Web-Based Software. Journal Ilmiah Kursor, 11(1).
- Roy, B. (1996). Multicriteria methodology for decision aiding (Vol. 12). Springer Science & Business Media.
- Şahin, A., Sarı, E. B. (2019). Entropi Tabanli Topsis Ve Vikor Yöntemleriyle Bist-İmalat İşletmelerinin Finansal Ve Borsa Performanslarinin Karşilaştirilmasi. Journal of Accounting and Taxation Studies, 12(2), 255-270.
- Şahin, İ. E., Karacan, K. B. (2019). BIST’te işlem gören inşaat işletmelerinin çok kriterli karar verme yöntemleri ile finansal performans ölçümü. International Journal of Multidisciplinary Studies and Innovative Technologies, 3(2), 162-172.
- Tufan, C., Kılıç, Y. (2019). Borsa İstanbul’da İşlem Gören Lojistik İşletmelerinin Finansal Performanslarinin TOPSIS ve VIKOR Yöntemleriyle Değerlendirilmesi. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 20.
- URL-1, (2020). https://www.marketwatch.com/story/united-airlines-cuts-80-of-capacity-expects-bigger-reduction-in-may-2020-04-03. 06 Ocak 2025.
- URL-2, (2021). https://web.shgm.gov.tr › kurumsal › faaliyet › 2021. 06 Ocak 2025.
- URL-3, (2025). https://l24.im/xv3a6. 10 Nisan 2025.
- Yanık, L., Tamer, E. (2017). Borsa İstanbul’da işlem gören otomotiv imalat sektörü firmalarının finansal performanslarının AHP, TOPSIS, ELECTRE ve VIKOR yöntemleri ile analizi. Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, 7(13), 165-188.
- Yu, P. L. (1973). A class of solutions for group decision problems. Management science, 19(8), 936-946.
- Zeleny, M. (1982). Multiple Criteria Decision Making. McGraw-Hill, Company.
- Žižović, M., Miljković, B., Marinković, D. (2020). Objective methods for determining criteria weight coefficients: A modification of the CRITIC method. Decision Making: Applications in Management and Engineering, 3(2), 149-161.
There are 32 citations in total.
Details
| Primary Language | Turkish |
|---|---|
| Subjects | Statistical Data Science, Applied Statistics |
| Journal Section | Research Articles |
| Authors | |
| Publication Date | June 30, 2025 |
| Submission Date | December 2, 2024 |
| Acceptance Date | June 11, 2025 |
| Published in Issue | Year 2025 Volume: 6 Issue: 1 |
