Research Article
Year 2025,
Volume: 15 Issue: 2, 204 - 210, 22.05.2025
Abstract
Amaç: Bu çalışma, çocuklarda sağlıklı yeme ile ilgili aile desteği ve sağlıklı yeme öz yeterliliği arasındaki ilişkiyi değerlendirmek amacıyla yapılmıştır.
Gereç ve Yöntemler: Çalışma tanımlayıcı, kesitsel ve ilişkisel olarak yapılmıştır. Çalışmanın dahil etme kriterlerine uyan ve çalışmaya katılmayı kabul eden, yazılı ebeveyn onam formu olan 2., 3., ve 4., sınıfa devam eden 8-10 yaş aralığındaki 621 öğrenci katılmıştır. Veriler, “Tanımlayıcı Bilgi Formu”, “Sağlıklı Yeme ile İlgili Aile Desteği Ölçeği” ve “Sağlıklı Yeme Öz Yeterlik Ölçeği” kullanılarak toplanmıştır. Çocukların tanımlayıcı bilgilerinin değerlendirilmesinde sayı, yüzde ve ortalama analizleri kullanılmıştır. Sağlıklı yeme ile ilgili aile desteği ve sağlıklı yeme öz yeterliği arasındaki ilişki pearson korelasyon analizi ile, sağlıklı yeme ile ilgili aile desteğinin sağlıklı yeme öz yeterliği üzerine etkisi basit regresyon analizi ile değerlendirilmiştir.
Bulgular: Çocukların sağlıklı yeme ile ilgili aile desteği ve sağlıklı yeme öz yeterlik toplam puan ortalamaları arasındaki ilişki incelendiğinde; çocukların sağlıklı yeme ile ilgili aile desteği toplam puan ortalamaları ve sağlıklı yeme öz yeterlik puan ortalamaları arasında pozitif yönde orta düzeyde anlamlı bir ilişki olduğu (sırasıyla r=0,489; β=0,489; p<0,001) belirlenmiştir. Çocukların sağlıklı yeme öz yeterliliğini etkileyen faktörlerin %24’ünün çocukların sağlıklı yeme ile ilgili aile desteği puan ortalamaları ile açıklandığı bulunmuştur (F= 194,651, p<0,001).
Sonuç: Bu çalışmanın sonucunda; çocukların sağlıklı yeme ile ilgili aile destekleri arttıkça sağlıklı yeme öz yeterlilikleri artmaktadır. Ayrıca çocukların sağlıklı yeme ile ilgili aile destekleri, sağlıklı yeme öz yeterliliklerini yordamaktadır.
Keywords
References
- Eyinacar M. Sağlıklı beslenme alışkanlığı kazandırılması projesi kapsamında ilkokul öğrencilerinin ebeveynlerine verilen beslenme eğitiminin, çocukların beslenme alışkanlıkları üzerine etkileri [yüksek lisans tezi]. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2019.
- Çoban T, Özcebe H. Çocuklarda sağlığın geliştirilmesinde sağlık okuryazarlığının rolü. Türkiye Halk Sağlığı Dergisi. 2019; 17(3): 337-49.
- Taşdemir A. İlköğretim öğrencilerinde beslenme eğitimi üzerine bir araştırma. Sağlık Akademisi Kastamonu. 2019; 4(1): 34-52.
- Lithopoulos A, Liu S, Rhodes RE, Naylor PJ. The role of identity in parental support for physical activity and healthy eating among overweight and obese children. Health Psychology and Behavioral Medicine. 2020; 8(1): 185-201.
- Sal Altan S. Ortaokul öğrencilerine yönelik geliştirilen obezite önleme programının etkinliği [doktora tezi]. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi. 2020.
- Akder RN, Meseri R, Çakıroğlu FP. Okul çağı çocukluk döneminde beslenme eğitimi. Ankara Sağlık Bilimleri Dergisi. 2018; 7(2): 1-10.
- Öztürk Y, Alpkaya U, Keskin K, Çubuk A. 11-13 yaş çocukların beslenme davranışları ile obez akranlarına yönelik tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Journal of International Social Research. 2017; 10(53): 622-6.
- Akçay D, Yıldırımlar A. Ebeveynlerin okul kantininde satılan gıdalar ile ilgili görüşleri. Balıkesir Sağlık Bilimleri Dergisi. 2018; 7(1): 14-22.
- Kocataş S, Yılmaz A. Ortaokul öğrencilerinin obezite sıklığının, beslenme davranışlarının ve fiziksel aktivite düzeylerinin değerlendirilmesi. Journal of Public Health Nursing. 2019; 1(3): 66-83.
- Kulik NL, Moore EW, Centeio EE, Garn AC, Martin JJ, Shen B et al. Knowledge, attitudes, self-efficacy, and healthy eating behavior among children: results from the building healthy communities trial. Health Education & Behavior. 2019; 46(4): 602-11.
- Karacabey K, Angın M. Farklı okullarda eğitim gören 10-15 yaş arasındaki çocuklarda beslenme öz yeterlik düzeyinin belirlenmesi. Hemşirelik Bilimi Derg. 2019; 2(2): 14-7.
- Kabasakal E, Arslan UE, Üner S, Konşuk Ünlü H, Bilir N, Yardım MS ve ark. Çocuklar için sağlıklı yeme öz-yeterlik ölçeğinin Türkçe geçerlik ve güvenirlik çalışması. Türkiye Çocuk Hast Derg. 2021; 15: 72-7.
- Çolak E. Beslenme eğitimi açısından ortaokul ders kitapları ve öğretim programlarının durumu ve ortaokul öğrencilerinin beslenme öz yeterlilikleri [doktora tezi]. Kastamonu: Kastamonu Üniversitesi; 2019.
- Balantekin KN, Anzman‐Frasca S, Francis LA, Ventura AK, Fisher JO, Johnson SL. Positive parenting approaches and their association with child eating and weight: A narrative review from infancy to adolescence. Pediatric Obesity. 2020; 15(10): e12722.
- Ha SA, Lee SY, Kim KA, Seo JS, Sohn CM, Park HR et al. Eating habits, physical activity, nutrition knowledge, and self-efficacy by obesity status in upper-grade elementary school students. Nutrition Research and Practice. 2016; 10(6): 597- 605.
- Groele B, Glabska D, Gutkowska K, Guzek D. Mother’s fruit preferences and consumption support similar attitudes and behaviors in their children. Int J Environ Res Public Health. 2018; 15(12): 28-33. 17. Yılmaz G. Çocuklarda yeme davranışı ve annelerin besleme tutumları. Euras J Fam Med. 2020; 9(2):109-16.
- Kabasakal E, Arslan UE, Üner S, Konşuk Ünlü H, Bilir N, Yardım MS ve ark. Çocukların sağlıklı beslenmesinin değerlendirilmesine yönelik bir Türkçe geçerlik ve güvenirlik çalışması: Sağlıklı yeme ile ilgili aile desteği ölçeği. Sağlık ve Toplum. 2020; (3): 88-95.
- Berge JM, Fertig AR, Trofholz A, Neumark-Sztainer D, Rogersd E, Loth K. Associations between parental stress, parent feeding practices, and child eating behaviors within the context of food insecurity. Preventive Medicine Reports. 2020; 19: 101146.
- Story M, Sherwood NE, Himes JH, Davis M, Jacobs DR, Cartwright Y, et al. An after-school obesity prevention program for African-American girls: The Minnesota GEMS pilot study. Ethnicity and Disease, 2003; 13(1): 54-64.
- Correlation and regression [Internet]. Available from: https://www.bmj.com/about-bmj/resources-readers/publications/statistics-square-one/11-correlation-and-regression
- Türkiye Beslenme Rehberi TÜBER 2015, T.C. Sağlık Bakanlığı Yayın No: 1031, Ankara 2016.
- Ünsal A. Beslenmenin önemi ve temel besin öğeleri. Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2019; 2(3): 1-10.
- Yılmaz M, Ağartıoğlu Kundakçı G, Uyanık G, Ongan D, Yıldırım Sarı H, Akay N ve ark. İlkokul öğrencilerinde obezite, fiziksel aktivite ve özetkililik-yeterlilik düzeylerinin incelenmesi. Ahi Evran Med J. 2022; 6(2): 174-183.
- Oğuzöncül AF, Bulut İ, Pirinçci E, Yurt N, Deveci SE. Kırsalda yaşayan ilköğretim yaşındaki çocukların hijyen ve beslenme davranışlarının değerlendirilmesi. ESTÜDAM Halk Sağlığı Dergisi. 2020; 5(1): 73-83.
- Yalım-Kaya S, Şahin E, Duymaz A, Şimşek N. Kantin çalışanlarına göre ilköğretim öğrencilerinin okul kantininden tüketim tercihleri: Adana ve Mersin’de bir inceleme. Futourism Congress, Türkiye. 2018, Eylül 27-29.
- De Cianni R, Pippinato L, Zanchini R, Brun F, Di Vitaand G, Mancuso T. Parental behaviour in choosing snacks for children aged six to ten: the role of mothers’ nutritional awareness. British Food Journal. 2023; 125(2): 713-30.
- Kösedağ İ, Taşkın-Bedizel NR, Güngör-Cabbar B, Özgür S. İlkokul öğrencilerinin beslenme çantası içeriklerinin farklı değişkenler açısından incelenmesi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2022; 42(3): 2181-211.
- Güzel A, Üner S, Konşuk Ünlü H, Yardım MS, Arslan UE, Araz Ö ve ark. Evde sağlıklı beslenme önündeki engeller ölçeği Türkçe geçerlik ve güvenirliği. TurkJPH.2020; 18(2): 141-54.
- Bayhan P, Demir E. Öz S. Çocukların yeme davranışlarında ebeveynlerin etkisini ele alan lisansüstü çalışmaların incelenmesi. Çocuk ve Gelişim Dergisi. 2021; 4(8): 73-87.
- Holley CE, Haycraft E, Farrow C. Predicting children's fussiness with vegetables: The role of feeding practices. Maternal & Child Nutrition 2018; 14(1): e12442.
- Lithopoulos A, Liu S, Rhodes RE, Naylor P-J. The role of identity in parental support for physical activity and healthy eating among overweight and obese children. Health Psychology and Behavioral Medicine. 2020; 8(1): 185-201.
- Cam C, Atay E, Aygar H, Ocal EE, Göktaş S, Işıklı B, et al. Evaluation of Associated Factors with Nutrition Behavior and Dietary Self-efficacy for Healthy Food Choice among Primary School Students. Konuralp Medical Journal. 2021; 13(2): 319-26.
- Rodríguez-Oliveros G, Altamirano DVO, Pasquel MR, Frongillo EA. Self-efficacy and Social Settings Matter for Fostering Healthy Eating in Mexican School children. Journal of Nutrition Education and Behavior. 2022; 54(12): 1066-75.
- Akalın S, İrkin R. Ebeveynlerin tutum ve davranışlarının çocukluk çağı obezitesi ile ilişkisi. İzmir Demokrasi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2018; 1(3): 49-62.
- Köksal G, Gökmen H. Çocuk Hastalıklarında Beslenme Tedavisi. Köksal G editör. Beslenme Yetersizliği Hastalıkları ve Beslenme Tedavisi. Ankara: Hatipoğlu Yayınları; 2016.
- Baysal A, Arslan P. Doğumdan yetişkinliğe çocuk yemekleri çocuğun bilinçli ve sağlıklı beslenmesi. İstanbul: Özgür Yayınları; 2007.
- Cooke LJ, Wardle J, Gibson EL, Sapochnik M, Sheiham A, Lawson M. Demographic, familial and trait predictors of fruit and vegetable consumption by preschool children. Public Health Nutrition. 2004; 7(2): 295-302.
Year 2025,
Volume: 15 Issue: 2, 204 - 210, 22.05.2025
Abstract
Aim: This study was conducted to evaluate the relationship between family support for healthy eating and healthy eating self-efficacy.
Material and Methods: The study was conducted as descriptive and relational. A total of 621 students aged 8-10 attending the 2nd, 3rd, and 4th grades who meet the inclusion criteria and agree to participate in the study. Data were collected using the “Descriptive Information Form”, “Healthy Eating Family Support Scale” and “Healthy Eating Self-Efficacy Scale”. The demographic data were analyzed using the numbers and percentages. The relationship between family support for healthy eating and self-efficacy for healthy eating was evaluated by Pearson correlation coefficients, and the effect of family support for healthy eating on healthy eating self-efficacy was evaluated by simple regression analysis.
Results: When the family support scale for healthy eating of children is examined between the total score averages and the total score averages of healthy eating self-efficacy scale; the family support scale for healthy eating has been determined to have a medium positive relationship between the total score averages of children and the total score averages of healthy eating self-efficacy (respectively; r=0.489; β=0.489; p<0.001), and 24% of the factors affecting healthy eating self-efficacy of children were described with the average family support points for healthy eating of children (F=194.651, p<0.001).
Conclusion: As a result of this study; as children's family support for healthy eating increases, their healthy eating self-efficacy increases. In addition, family support for healthy eating predicts healthy eating self-efficacy.
Keywords
References
- Eyinacar M. Sağlıklı beslenme alışkanlığı kazandırılması projesi kapsamında ilkokul öğrencilerinin ebeveynlerine verilen beslenme eğitiminin, çocukların beslenme alışkanlıkları üzerine etkileri [yüksek lisans tezi]. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2019.
- Çoban T, Özcebe H. Çocuklarda sağlığın geliştirilmesinde sağlık okuryazarlığının rolü. Türkiye Halk Sağlığı Dergisi. 2019; 17(3): 337-49.
- Taşdemir A. İlköğretim öğrencilerinde beslenme eğitimi üzerine bir araştırma. Sağlık Akademisi Kastamonu. 2019; 4(1): 34-52.
- Lithopoulos A, Liu S, Rhodes RE, Naylor PJ. The role of identity in parental support for physical activity and healthy eating among overweight and obese children. Health Psychology and Behavioral Medicine. 2020; 8(1): 185-201.
- Sal Altan S. Ortaokul öğrencilerine yönelik geliştirilen obezite önleme programının etkinliği [doktora tezi]. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi. 2020.
- Akder RN, Meseri R, Çakıroğlu FP. Okul çağı çocukluk döneminde beslenme eğitimi. Ankara Sağlık Bilimleri Dergisi. 2018; 7(2): 1-10.
- Öztürk Y, Alpkaya U, Keskin K, Çubuk A. 11-13 yaş çocukların beslenme davranışları ile obez akranlarına yönelik tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Journal of International Social Research. 2017; 10(53): 622-6.
- Akçay D, Yıldırımlar A. Ebeveynlerin okul kantininde satılan gıdalar ile ilgili görüşleri. Balıkesir Sağlık Bilimleri Dergisi. 2018; 7(1): 14-22.
- Kocataş S, Yılmaz A. Ortaokul öğrencilerinin obezite sıklığının, beslenme davranışlarının ve fiziksel aktivite düzeylerinin değerlendirilmesi. Journal of Public Health Nursing. 2019; 1(3): 66-83.
- Kulik NL, Moore EW, Centeio EE, Garn AC, Martin JJ, Shen B et al. Knowledge, attitudes, self-efficacy, and healthy eating behavior among children: results from the building healthy communities trial. Health Education & Behavior. 2019; 46(4): 602-11.
- Karacabey K, Angın M. Farklı okullarda eğitim gören 10-15 yaş arasındaki çocuklarda beslenme öz yeterlik düzeyinin belirlenmesi. Hemşirelik Bilimi Derg. 2019; 2(2): 14-7.
- Kabasakal E, Arslan UE, Üner S, Konşuk Ünlü H, Bilir N, Yardım MS ve ark. Çocuklar için sağlıklı yeme öz-yeterlik ölçeğinin Türkçe geçerlik ve güvenirlik çalışması. Türkiye Çocuk Hast Derg. 2021; 15: 72-7.
- Çolak E. Beslenme eğitimi açısından ortaokul ders kitapları ve öğretim programlarının durumu ve ortaokul öğrencilerinin beslenme öz yeterlilikleri [doktora tezi]. Kastamonu: Kastamonu Üniversitesi; 2019.
- Balantekin KN, Anzman‐Frasca S, Francis LA, Ventura AK, Fisher JO, Johnson SL. Positive parenting approaches and their association with child eating and weight: A narrative review from infancy to adolescence. Pediatric Obesity. 2020; 15(10): e12722.
- Ha SA, Lee SY, Kim KA, Seo JS, Sohn CM, Park HR et al. Eating habits, physical activity, nutrition knowledge, and self-efficacy by obesity status in upper-grade elementary school students. Nutrition Research and Practice. 2016; 10(6): 597- 605.
- Groele B, Glabska D, Gutkowska K, Guzek D. Mother’s fruit preferences and consumption support similar attitudes and behaviors in their children. Int J Environ Res Public Health. 2018; 15(12): 28-33. 17. Yılmaz G. Çocuklarda yeme davranışı ve annelerin besleme tutumları. Euras J Fam Med. 2020; 9(2):109-16.
- Kabasakal E, Arslan UE, Üner S, Konşuk Ünlü H, Bilir N, Yardım MS ve ark. Çocukların sağlıklı beslenmesinin değerlendirilmesine yönelik bir Türkçe geçerlik ve güvenirlik çalışması: Sağlıklı yeme ile ilgili aile desteği ölçeği. Sağlık ve Toplum. 2020; (3): 88-95.
- Berge JM, Fertig AR, Trofholz A, Neumark-Sztainer D, Rogersd E, Loth K. Associations between parental stress, parent feeding practices, and child eating behaviors within the context of food insecurity. Preventive Medicine Reports. 2020; 19: 101146.
- Story M, Sherwood NE, Himes JH, Davis M, Jacobs DR, Cartwright Y, et al. An after-school obesity prevention program for African-American girls: The Minnesota GEMS pilot study. Ethnicity and Disease, 2003; 13(1): 54-64.
- Correlation and regression [Internet]. Available from: https://www.bmj.com/about-bmj/resources-readers/publications/statistics-square-one/11-correlation-and-regression
- Türkiye Beslenme Rehberi TÜBER 2015, T.C. Sağlık Bakanlığı Yayın No: 1031, Ankara 2016.
- Ünsal A. Beslenmenin önemi ve temel besin öğeleri. Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2019; 2(3): 1-10.
- Yılmaz M, Ağartıoğlu Kundakçı G, Uyanık G, Ongan D, Yıldırım Sarı H, Akay N ve ark. İlkokul öğrencilerinde obezite, fiziksel aktivite ve özetkililik-yeterlilik düzeylerinin incelenmesi. Ahi Evran Med J. 2022; 6(2): 174-183.
- Oğuzöncül AF, Bulut İ, Pirinçci E, Yurt N, Deveci SE. Kırsalda yaşayan ilköğretim yaşındaki çocukların hijyen ve beslenme davranışlarının değerlendirilmesi. ESTÜDAM Halk Sağlığı Dergisi. 2020; 5(1): 73-83.
- Yalım-Kaya S, Şahin E, Duymaz A, Şimşek N. Kantin çalışanlarına göre ilköğretim öğrencilerinin okul kantininden tüketim tercihleri: Adana ve Mersin’de bir inceleme. Futourism Congress, Türkiye. 2018, Eylül 27-29.
- De Cianni R, Pippinato L, Zanchini R, Brun F, Di Vitaand G, Mancuso T. Parental behaviour in choosing snacks for children aged six to ten: the role of mothers’ nutritional awareness. British Food Journal. 2023; 125(2): 713-30.
- Kösedağ İ, Taşkın-Bedizel NR, Güngör-Cabbar B, Özgür S. İlkokul öğrencilerinin beslenme çantası içeriklerinin farklı değişkenler açısından incelenmesi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2022; 42(3): 2181-211.
- Güzel A, Üner S, Konşuk Ünlü H, Yardım MS, Arslan UE, Araz Ö ve ark. Evde sağlıklı beslenme önündeki engeller ölçeği Türkçe geçerlik ve güvenirliği. TurkJPH.2020; 18(2): 141-54.
- Bayhan P, Demir E. Öz S. Çocukların yeme davranışlarında ebeveynlerin etkisini ele alan lisansüstü çalışmaların incelenmesi. Çocuk ve Gelişim Dergisi. 2021; 4(8): 73-87.
- Holley CE, Haycraft E, Farrow C. Predicting children's fussiness with vegetables: The role of feeding practices. Maternal & Child Nutrition 2018; 14(1): e12442.
- Lithopoulos A, Liu S, Rhodes RE, Naylor P-J. The role of identity in parental support for physical activity and healthy eating among overweight and obese children. Health Psychology and Behavioral Medicine. 2020; 8(1): 185-201.
- Cam C, Atay E, Aygar H, Ocal EE, Göktaş S, Işıklı B, et al. Evaluation of Associated Factors with Nutrition Behavior and Dietary Self-efficacy for Healthy Food Choice among Primary School Students. Konuralp Medical Journal. 2021; 13(2): 319-26.
- Rodríguez-Oliveros G, Altamirano DVO, Pasquel MR, Frongillo EA. Self-efficacy and Social Settings Matter for Fostering Healthy Eating in Mexican School children. Journal of Nutrition Education and Behavior. 2022; 54(12): 1066-75.
- Akalın S, İrkin R. Ebeveynlerin tutum ve davranışlarının çocukluk çağı obezitesi ile ilişkisi. İzmir Demokrasi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2018; 1(3): 49-62.
- Köksal G, Gökmen H. Çocuk Hastalıklarında Beslenme Tedavisi. Köksal G editör. Beslenme Yetersizliği Hastalıkları ve Beslenme Tedavisi. Ankara: Hatipoğlu Yayınları; 2016.
- Baysal A, Arslan P. Doğumdan yetişkinliğe çocuk yemekleri çocuğun bilinçli ve sağlıklı beslenmesi. İstanbul: Özgür Yayınları; 2007.
- Cooke LJ, Wardle J, Gibson EL, Sapochnik M, Sheiham A, Lawson M. Demographic, familial and trait predictors of fruit and vegetable consumption by preschool children. Public Health Nutrition. 2004; 7(2): 295-302.
There are 37 citations in total.
Details
| Primary Language | English |
|---|---|
| Subjects | Nursing (Other) |
| Journal Section | Research Articles |
| Authors | |
| Publication Date | May 22, 2025 |
| Submission Date | May 7, 2024 |
| Acceptance Date | February 9, 2025 |
| Published in Issue | Year 2025 Volume: 15 Issue: 2 |
