Safran Kültür ve Turizm Araştırmaları Dergisi

Abstract

Politik roman, toplumsal yapıyı, siyasi gelişmeleri ve ideolojik çatışmaları edebi bir çerçevede ele alan bir roman türü olarak tanımlanır. Bu tür romanlarda bireysel hikâyeler, daha çok geniş ölçekli siyasal dönüşümlerin ve toplumsal kırılmaların gölgesinde şekillenir. Politik roman hem dönemin atmosferini yansıtması hem de birey-toplum-siyaset ilişkisini incelemesi bakımından önemli bir edebi türdür. Tarihsel ve siyasal gelişmelerin edebi eserler üzerindeki etkisi, Türkiye örneğinde belirgin bir şekilde izlenebilmektedir. Özellikle roman türü, siyasal dönüşümlerin birey ve toplum üzerindeki etkilerini yansıtma işlevi görmüş; bu bağlamda politik roman türünün oluşumu ve gelişimi büyük ölçüde Türkiye’nin yakın tarihsel sürecinden beslenmiştir. Tarık Buğra'nın Dönemeçte romanı, çok partili hayata geçiş sürecini merkeze alarak dönemin siyasi ve toplumsal dönüşümünü irdeleyen bir dönem romanıdır. 1946-1948 yılları arasında geçen Dönemeçte romanı, genç Cumhuriyet’in çok partili hayata geçiş sürecindeki siyasal dönüşümünü, üretici-tüketici davranışlarındaki değişim ve devlet otoritesinin toplumsal etkileri üzerinden ele alır. Romanda Demokrat Parti’nin yükselişi, Halk Partisi’nin ve İsmet İnönü’nün temsil ettiği eski düzenle karşılaştırılarak verilir. Tarık Buğra, dönemin iktidar değişimini ve bu değişimin halk üzerindeki ekonomik ve sosyal etkilerini ele alırken, özellikle aydınların bu sürece bakışı ve halkla olan mesafesi üzerinde durur. Bu çalışmada, Tarık Buğra’nın Dönemeçte romanı; tarihsel bağlamı, politik roman özellikleri ve toplumsal çözümlemeleri bakımından ele alınacak; edebi bir anlatı üzerinden dönemin siyasal atmosferinin nasıl yansıtıldığı irdelenecektir.