Abstract
Tarihsel olarak bakıldığında çocuk koruma sistemlerinin ülkeden ülkeye farklılıklar gösterdiği ve bu farklılıklar kapsamında zaman içerisinde farklı modellerin geliştirdiği gözlenmektedir. Bu modeller ise ülkelerin kültürel, sosyo- ekonomik, gelişmişlik v.b etkenlere bağlı farklılıklar gösterebilmektedir. Bu bağlamda korunmaya ve bakıma ihtiyaç duyulan çocuklara yönelik hizmetler tarihsel açıdan öncelikli olarak kalabalık ve koğuş tipi kurum bakımlarında sağlanmıştır. Ancak günümüzde gerek Avrupa ve gerekse ülkemizde kalabalık kurum bakım modelleri dönüştürülüp kapatılmıştır. Bunun yerine çocukların bakımı ev tipi sosyal hizmet modelleri veya evlat edindirme ve koruyucu aile gibi farklı bakım yöntemleri kullanılarak sağlanması ağırlıklı olarak uygulanmaya başlamıştır. Bu doğrultuda bu çalışmada özellikle kurum bakımı ve aile temelli bakım modelleri üzerinde durularak koruyucu aile sistemi, evlat edinme ve sosyal ve ekonomik destek hizmetlerinin farklı ülkeler özelinde nasıl yürütüldüğü ve uygulandığı farklı örnekler üzerinden verilmiştir. Bu kapsamda Türkiye, Almanya ve İngiltere ülkeleri incelemeye alınmıştır. Bu üç ülkenin seçilmesinde ise çocuk koruma sistemlerinin, yapılanma açısından farklı modellere sahip olması etkin bir rol oynamıştır. Türkiye’de çocuk koruma sistemleri merkezi idare yönetim modeli ile uygulanırken İngiltere ve Almanya ise yerel yönetim modelleri ağırlıklı olarak uygulanmaktadır. Yine Almanya’da sadece yerel düzeyde oluşturulan gençlik daireleri ve sivil toplum kuruluşları tarafından çocuk koruma hizmetleri yerine getirilirken İngiltere’de yerel ölçekli birden çok resmi, özel ve gönüllü kurum ve kuruluş tarafından çocuk koruma hizmetleri yerine getirildiği gözlenmiştir.
Keywords
References
- Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, Çocuk Hizmetleri Genel Müdürlüğü. (2024, 8 Mayıs). 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramının 100. Yılına Özel Çocuk Bülteni. https://www.aile.gov.tr/chgm/sayfalar/23-nisan-cocuk-bulteni adresinden erişildi.
- Baykara Acar, Y., Acar, H. ve Berghan, S. (2018). Türkiye’de Çocuk Koruma Sistemi: Sorunlar ve Savunu Alanları. Uluslararası Çocuk Merkezi. https://cocukhaklariizleme.org/storage/app/uploads/public/5ef/5fc/cc7/5ef5fccc70c70117654780.pdf adresinden erişildi.
- Bergman, A.-S. (2016). “In a Proper Home”: Foster Children’s Needs and Foster Parents’ Suitability during the Twentieth Century. Journal of Family History, 41(2), 176-191. doi:10.1177/0363199016635493
- Beter, Ö. (2010). Türkiye ve İngiltere’de çocuk koruma sistemleri. (Yayımlanmamış yayınlanmamış doktora tezi). Hacettepe Üniversitesi.
- BM Genel Kurulu. (1948). "Evrensel İnsan Hakları Beyannamesi" (217 [III] A). Paris.
- Buzer. (2024, 8 Mayıs). Sozialgesetzbuch (SGB) Achtes Buch (VIII) Kinder- und Jugendhilfe (SGB VIII). https://www.buzer.de/42_SGB_VIII.htm adresinden erişildi.
- Çocuk Hakları Sözleşmesi. (1989).
- DİTİB-Kadın. (2024, 10 Mayıs). Aile, Gençlik ve Sosyal Hizmetler Merkezi. http://jugendschutz.ditib.de/index.php/tr/content-items/8-nachrichten/47-pflegefamilie-eineverdienst-und-verantwortungsvolle-aufgabe-tr adresinden erişildi.
- Doğan, B. (2020). Alman çocuk koruma sisteminde Türkiyeli ailelerin kültür ve göç bağlamında koruyucu aile olma deneyimi. (Yayımlanmamış yayınlanmamış doktora tezi). Hacettepe Üniversitesi.
- Fostercare, U. (2024, 20 Mayıs). Koruyucu Aile Türleri. https://www.ukfostering.org.uk/fosteringinformation/types-of-fostering/ adresinden erişildi.
- Gökçe, B. (1971). Memleketimizde Cumhuriyet Devrinde Kimsesiz Çocuklar Sorunu ile İlgili Tutumun Sosyolojik Mukayeseli Tahlil ve İzahı. Ankara: Sağlık Sosyal Yardım Bakanlığı.
- Güneş Aslan, G. (2023). Dünyadaki Örnekleriyle Çocuk Koruma Sistemleri (1. bs., C. Amerikan Cilt). Ankara: Nobel.
- İzci̇, L. (2020). Türkiye ve İngiltere’de koruyucu aile sisteminin karşılaştırması. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (50), 140-163. doi:10.48070/erusosbilder.740035
- İzci, L., Seyhun Sarı, K. ve Uyanık, M. N. (2021). Aile Odaklı Hizmet Modeli olarak Koruyucu Aile Uygulaması. Ankara: Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı.
- Jarrett, T. ve Bellis, A. (2018). Foster care in England. UK: House Of Commons Library. https://commonslibrary.parliament.uk/research-briefings/cdp-2018-0064/ adresinden erişildi.
- Mignot, J.-F. (2017). Full adoption in England and Wales and France: A comparative history of law and practice (1926–2015). Adoption & Fostering, 41(2), 142-158. doi:10.1177/0308575917704551
- OFSTED. (2018). Children’s social care in England. National Statistics. https://assets.publiching.service.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/381141/Introduction_20to_20independent_20fostering_20agencies.pdf adresinden erişildi.
- Resmi Gazete. Sosyal Hizmetler Kanunu. 18059 Sosyal Hizmetler Kanunu (1983).
- Salim, M. (2011). Geçmişten Günümüze Türkiye’de Çocuk Koruma Politikaları ve Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu. (Yayımlanmamış yayınlanmış yüksek lisans tezi). Süleyman Demirel Üniversitesi.
- Seçkiner Bingöl, E. (2018). İngiltere Yerel Yönetimlerinde Sosyal Hizmet ve Sosyal Yardım. Ombudsman Akademik, (8), 105-123. doi:10.32002/ombudsmanakademik.443484
- Şenocak, H. (2010). Korunmaya Muhtaç Çocuklara Sağlanan Bakım Yöntemleri. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, (51), 177-228.
- Şimşek, Z., Erol, N., Öztop, D. ve Özcan, Ö. Ö. (2008). Kurum bakımındaki çocuk ve ergenlerde davranış ve duygusal sorunların epidemiyolojisi; ulusal örneklemde karşılaştırmalı bir araştırma. Türk Psikiyatri Dergisi, 19(3). https://search.trdizin.gov.tr/tr/yayin/detay/82521 adresinden erişildi.
- Tuncer, B. ve Erdoğan, T. (2018). Korunmaya Muhtaç Çocuklar ve Korunmaya Muhtaç Çocuklara Sağlanan Bakım Yöntemleri. Journal of International Scientific Researches, 3(2), 515-527. doi:10.21733/ibad.417251
- Uğur, Ç. (2018). Türkiye’de Çocuk Koruma Politikaları: Sosyal ve Ekonomik Destek Hizmetinin Rolü. (Yayımlanmamış yayımlanmamış uzmanlık tezi). Devlet Planlama Teşkilatı Sosyal Politika Genel Müdürlüğü.
- Vatandaş, S. ve Vatandaş, S. (2014). Alman Gençlik Dairesi (Jugendamt) ve Koruma Altına Alınan Türk Kökenli Çocuklar. Bilge Strateji, 6(10), 137-156.
- Yolcuoğlu, Dr. İ. G. (2009). Türkiye’de Çocuk Koruma Sisteminin Genel Olarak Değerlendirilmesi. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 18(18), 43-58. doi:10.21560/spcd.15089
- Zayed, Y. ve Harker, R. (2015, 24 Mayıs). Childeren in care England:statistics. https://dera.ioe.ac.uk/id/eprint/24518/2/snsg-04470_Redacted.pdf adresinden erişildi.
Abstract
Historically, it is observed that child protection systems differ from country to country and different models have been developed over time within the scope of these differences. These models may vary depending on the cultural, socio-economic, developmental, etc. factors of the countries. In this context, services for children in need of protection and care have historically been provided primarily in crowded and ward-type institutional care. However, today, both in Europe and in our country, crowded institutional care models have been transformed and closed. Instead, the care of children has begun to be predominantly provided using home-based social service models or different care methods such as adoption and foster care. Accordingly, this study focuses particularly on institutional care and family-based care models and examines how the foster care system, adoption and social and economic support services are carried out and implemented in different countries through different examples. Within this scope, Turkey, Germany and the United Kingdom were analyzed. The fact that child protection systems have different models in terms of structuring played an active role in the selection of these three countries. In Turkey, child protection systems are implemented through the central administration model, whereas in the UK and Germany, local administration models are predominantly applied. Again, in Germany, child protection services are provided only by local youth welfare offices and non-governmental organizations, whereas in the UK, child protection services are provided by multiple local public, private and voluntary institutions and organizations.
Keywords
References
- Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, Çocuk Hizmetleri Genel Müdürlüğü. (2024, 8 Mayıs). 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramının 100. Yılına Özel Çocuk Bülteni. https://www.aile.gov.tr/chgm/sayfalar/23-nisan-cocuk-bulteni adresinden erişildi.
- Baykara Acar, Y., Acar, H. ve Berghan, S. (2018). Türkiye’de Çocuk Koruma Sistemi: Sorunlar ve Savunu Alanları. Uluslararası Çocuk Merkezi. https://cocukhaklariizleme.org/storage/app/uploads/public/5ef/5fc/cc7/5ef5fccc70c70117654780.pdf adresinden erişildi.
- Bergman, A.-S. (2016). “In a Proper Home”: Foster Children’s Needs and Foster Parents’ Suitability during the Twentieth Century. Journal of Family History, 41(2), 176-191. doi:10.1177/0363199016635493
- Beter, Ö. (2010). Türkiye ve İngiltere’de çocuk koruma sistemleri. (Yayımlanmamış yayınlanmamış doktora tezi). Hacettepe Üniversitesi.
- BM Genel Kurulu. (1948). "Evrensel İnsan Hakları Beyannamesi" (217 [III] A). Paris.
- Buzer. (2024, 8 Mayıs). Sozialgesetzbuch (SGB) Achtes Buch (VIII) Kinder- und Jugendhilfe (SGB VIII). https://www.buzer.de/42_SGB_VIII.htm adresinden erişildi.
- Çocuk Hakları Sözleşmesi. (1989).
- DİTİB-Kadın. (2024, 10 Mayıs). Aile, Gençlik ve Sosyal Hizmetler Merkezi. http://jugendschutz.ditib.de/index.php/tr/content-items/8-nachrichten/47-pflegefamilie-eineverdienst-und-verantwortungsvolle-aufgabe-tr adresinden erişildi.
- Doğan, B. (2020). Alman çocuk koruma sisteminde Türkiyeli ailelerin kültür ve göç bağlamında koruyucu aile olma deneyimi. (Yayımlanmamış yayınlanmamış doktora tezi). Hacettepe Üniversitesi.
- Fostercare, U. (2024, 20 Mayıs). Koruyucu Aile Türleri. https://www.ukfostering.org.uk/fosteringinformation/types-of-fostering/ adresinden erişildi.
- Gökçe, B. (1971). Memleketimizde Cumhuriyet Devrinde Kimsesiz Çocuklar Sorunu ile İlgili Tutumun Sosyolojik Mukayeseli Tahlil ve İzahı. Ankara: Sağlık Sosyal Yardım Bakanlığı.
- Güneş Aslan, G. (2023). Dünyadaki Örnekleriyle Çocuk Koruma Sistemleri (1. bs., C. Amerikan Cilt). Ankara: Nobel.
- İzci̇, L. (2020). Türkiye ve İngiltere’de koruyucu aile sisteminin karşılaştırması. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (50), 140-163. doi:10.48070/erusosbilder.740035
- İzci, L., Seyhun Sarı, K. ve Uyanık, M. N. (2021). Aile Odaklı Hizmet Modeli olarak Koruyucu Aile Uygulaması. Ankara: Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı.
- Jarrett, T. ve Bellis, A. (2018). Foster care in England. UK: House Of Commons Library. https://commonslibrary.parliament.uk/research-briefings/cdp-2018-0064/ adresinden erişildi.
- Mignot, J.-F. (2017). Full adoption in England and Wales and France: A comparative history of law and practice (1926–2015). Adoption & Fostering, 41(2), 142-158. doi:10.1177/0308575917704551
- OFSTED. (2018). Children’s social care in England. National Statistics. https://assets.publiching.service.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/381141/Introduction_20to_20independent_20fostering_20agencies.pdf adresinden erişildi.
- Resmi Gazete. Sosyal Hizmetler Kanunu. 18059 Sosyal Hizmetler Kanunu (1983).
- Salim, M. (2011). Geçmişten Günümüze Türkiye’de Çocuk Koruma Politikaları ve Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu. (Yayımlanmamış yayınlanmış yüksek lisans tezi). Süleyman Demirel Üniversitesi.
- Seçkiner Bingöl, E. (2018). İngiltere Yerel Yönetimlerinde Sosyal Hizmet ve Sosyal Yardım. Ombudsman Akademik, (8), 105-123. doi:10.32002/ombudsmanakademik.443484
- Şenocak, H. (2010). Korunmaya Muhtaç Çocuklara Sağlanan Bakım Yöntemleri. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, (51), 177-228.
- Şimşek, Z., Erol, N., Öztop, D. ve Özcan, Ö. Ö. (2008). Kurum bakımındaki çocuk ve ergenlerde davranış ve duygusal sorunların epidemiyolojisi; ulusal örneklemde karşılaştırmalı bir araştırma. Türk Psikiyatri Dergisi, 19(3). https://search.trdizin.gov.tr/tr/yayin/detay/82521 adresinden erişildi.
- Tuncer, B. ve Erdoğan, T. (2018). Korunmaya Muhtaç Çocuklar ve Korunmaya Muhtaç Çocuklara Sağlanan Bakım Yöntemleri. Journal of International Scientific Researches, 3(2), 515-527. doi:10.21733/ibad.417251
- Uğur, Ç. (2018). Türkiye’de Çocuk Koruma Politikaları: Sosyal ve Ekonomik Destek Hizmetinin Rolü. (Yayımlanmamış yayımlanmamış uzmanlık tezi). Devlet Planlama Teşkilatı Sosyal Politika Genel Müdürlüğü.
- Vatandaş, S. ve Vatandaş, S. (2014). Alman Gençlik Dairesi (Jugendamt) ve Koruma Altına Alınan Türk Kökenli Çocuklar. Bilge Strateji, 6(10), 137-156.
- Yolcuoğlu, Dr. İ. G. (2009). Türkiye’de Çocuk Koruma Sisteminin Genel Olarak Değerlendirilmesi. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 18(18), 43-58. doi:10.21560/spcd.15089
- Zayed, Y. ve Harker, R. (2015, 24 Mayıs). Childeren in care England:statistics. https://dera.ioe.ac.uk/id/eprint/24518/2/snsg-04470_Redacted.pdf adresinden erişildi.
Details
| Primary Language | Turkish |
|---|---|
| Subjects | Policy and Administration (Other) |
| Journal Section | Review Article |
| Authors | |
| Early Pub Date | July 30, 2025 |
| Publication Date | July 30, 2025 |
| Submission Date | June 3, 2025 |
| Acceptance Date | July 29, 2025 |
| Published in Issue | Year 2025 |
All works published in this journal are licensed under the Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 (CC BY-NC 4.0 ) International License.
To view a copy of this license, visit http://creativecommons.org/licenses/by-nc/4.0/