MÎTOLOJÎ Û TESEWİF: ÇEMŞÎD Û CAMÊ CEM Dİ DÎWANA MELAYÊ CİZÎRÎ DE

Shahab Vali; Cumhur Ölmez

Research Article

Mîtolojî û Tesewif: Çemşîd û Camê Cem di Dîwana Melayê Cizîrî de

Year 2025, Volume: 17 Issue: 1, 154 - 169, 30.06.2025

Shahab Vali , Cumhur Ölmez

Abstract

Her wekî têkiliya xurt a edebiyatê û mîtolojiyê, têkiliyeke xurt a hêmanên mîtolojîk û bikaranîna wan a di metnên edebî de heye. Bi vî rengî, di zortirê metnên edebiyata cîhanî û yên edebiyata kurdî de, nemaze yên klasîk de hêmanên mîtolojîk bi gelek wate û temsîlan hatine bikaranîn û hêz û şiyaneke xurt dane hunerkariya metnê. Hinek ji wan hêmanan zêdetir wekî temsîlên edebî dimînin û hinek ji wan ji kirasê xwe yên edebî wêdetir, wateyên kûrtir li xwe dikin, dibin temsilên hizrî-îrfanî-tesewifî. Wekî padişahekî efsanewî Cemşîd û wekî amûreke cîhanbîn Camê Cem miqabilî vê temsîlê dikin û di berhemên edebî yên curbicur de cihekî berfireh digirin.
Herwekî şairên mutesewif ên fars ên wekî Senayî, ‘Ettar, Mewlana û Hafiz, şairên kurd ên wekî Ehmedê Xanî, Melayê Cizîrî, Nalî û gelek kesên din di wate û temsîlên cuda de behsa Cemşîd û Camê Cem kirine. Dîwana Melayê Cizîrî ku yek şakarên edebiyata kurdî ye, ji layê hewandina hêmanên edebî-mîtîk û tesewifî ve yek ji berhemên herî dewlemend e û Cemşîd û Camê Cem jî di vê berhemê de cihên xwe girtine.
Em ê di vê gotara xwe de berê xwe bidin helbestên Melayê Cizîrî û lê binêrên ka wî di çarçoveyeke çawa ya edebî-tesewifî de ev her du hêman bi kar anîne. Beriya wê em ê hem li ser dêrînenasiya Cemşîd û Camê Cemê, hem jî li ser cihê wan ê di nêrîna tesewifî de bisekinin û layenên van her du temsîlan vebeyan bikin.

Keywords

Melayê Cizîrî, Mîtolojî, Tesewif, Cemşîd, Camê Cem

References

‘Iraqî, Fexredîn. Kulliyatê Dîwanê Şêx Fexredîn ‘Iraqî. amd. N. Hîrî, Tehran: İntişaratê Gulşayî, 1362.
Adak, Abdurrahman, Acar, Hayrullah, Aykaç, Yakup, “Bîbliyografyaya Melayê Cizîrî”, Mukaddime, 2017, 8 (Özel Sayı 1), rr.171-199.
Adak, Abdurrahman, Destpêka Edebiyata Kurdî ya Klasîk. İstanbul: Nûbihar, 2013.
Alkış, Abdurrahim, Melayê Cizîrî’nin Dîvanında Tasavvufî Mazmunlar, Nûbihar Yayınları, İstanbul, 2016.
Asana, Camasp (amd.), Motûnê Pehlewî. Tehran: Ketabxaneyê Millî yê Îran, 1371/1992.
Avesta, amd. C. Dustxah, ji farisî: Tahir Agûr, İstanbul: Avesta, 2021.
Aykaç, Yakup, “Şah û Pehlewanên Mîtolojîk di Edebiyata Kurdî ya Klasîk de”. di nav, Mîtos û Edebiyat, Mîtosên Kurdo-Îranî di Edebiyata Kurdî de., ed. Shahab Vali & Kenan Subaşı, Nûbihar, İstanbul, 2022, rr. 205- 256.
Azarkan, Muhammed Şerif, “Molla Ahmed-I Cezerî Divanı’nın Nüshaları”, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 22, Sayı 86, Nisan 2023, rr. 618- 629.
Azarnouche, Samra, Redard, Céline, Yama/Yima: Variations Indo-Iraniennes sur la Geste Mythique. Paris: Publications de l’Institut de Civilisation Indienne. Série in 8°; 81, 2012.
Bahar, Mehrdad, Pejûheşî der Esatîrê Îran, Pareyê Nexust. Tehran: İntişaratê Tûs, 1362/1983.
Bartholomae, Christian, Altiranisches Wörterbuch. Straussburg: Vellag von Karl J. Trübner, 1904.
Bexdadî, Ebdulqadir, Luxetê Şahname. amd. Carlos G. Saleman, wer. T.H.Sobhani & A. Ravaghi, Tehran: Anjoman-i Asar ve Mafakher Farhangi, 1382/2003.
Borhan, Muhemmed Huseyin bin Xelef Tebrîzî, Borhanê Qati’. cild 1, amadekar: M. Moin, Tehran: Ketabfiroşî-yi Îbn Sîna, çap. 2, 1342/1963.
Burûmend Se’îd, Cevad, Hafiz ve Camê Cem. Tehran: Pajeng, 1367/1988.
Camus, Albert, Le Mythe de Sisyphe, Essaie sur l’Absurde, Québec: Edition Numérique, 2010.
Chardin, Philippe, “Thémarique Comparatiste”. di nav Précis de Littérature Comparée, P. Brunel, Y. Chevrel (ed.), Paris: Press Universitaire de France, 1989.
Chase, Richard, “Myth as Literature”. di nav Myth and Method-Modern Theories of Fiction, ed. James E. Miller, University of Nebraska Press, 1960.
Çalî, Şe’ban, Şêwazî Şi’rî Cizîrî, Spirez Press, Duhok, 2008.
Çeliktaş, Sami, “Hêmanên Mîtolojîk û Kesayetên Efsanevî di Dîwana Melayê Cizîrî de”, di nav, Cizîrînasî, Meqaleyên Libarey Melayê Cizîrî û Ş’irên Wî, ed. M.Zahir Ertekin, Dara, İstanbul, 2021, rr. 263-289.
Doru, Mehmet Nesim, Melayê Cizîrî, Felsefi ve Tasavvufi Görüşleri. İstanbul: Nûbihar, 2. baskı, 2016b.
Doru, Mehmet Nesim, Melayê Cizîrî, Hakikat ve Mecaz Arasında Bir Sûfî’nin Portresi. İstanbul: Nûbihar, 2016a.
Doskî, Tehsîn Îbrahîm, “Melayê Cizîrî û Dîwana Wî”, di nav, Cizîrînasî, Meqaleyên Libarey Melayê Cizîrî û Ş’irên Wî, ed. M.Zahir Ertekin, Dara, İstanbul, 2021, rr. 25- 32.
Einsentein, Samuel A., “Literature and Myth”. College English, Feb., 1968, Vol. 29, No. 5. rr. 369-373.
Ekberî, Ezîzmorad (amd.), Şahnamey Kurdî, Behmen û Feramerz. Stockholm: Neşrê Erzan, 2009.
el-Dimeşqî, Şemseddîn Ebî Ebdullah Muhemmed bin Ebîtalib el-Ensarî, Nuxbet’ul-Dehr fî ‘Eca’ib el-Berr ve’l-Behr. amadekar: M.A.F. Mehren, M.M. Eggers et Comp. et H. Schmitzdroff, Saint-Pétersbourg, 1866.
Emînî, Muhemed Reşîd (amd.), Şahnamey Kurdî (Hewramî). Slêmanî: Melbendî Rewşenbîrî Hewraman, , 2010.
Eminoğlu, Nevzat, “Estetîk û Cureyên Wê di Şiîrên Melayê Cizîrî de”, Nûbihar Akademî, Jimar 17, Sal 9, 2022, rr. 101-115.
Ertekin, Nurettin, “Tesewuf di Dîwana Melayê Cizîrî da”, di nav, Cizîrînasî, Meqaleyên Libarey Melayê Cizîrî û Ş’irên Wî, ed. M.Zahir Ertekin, Dara, İstanbul, 2021, rr. 175-226.
Falck, Colin, Myth, Truth and Literature, Towards a True Post-Modernism. Cambridge: Cambridge University Press, 1991.
Firdewsî, Ebulqasim, Şahname, Defter-i Sevvom. Teshîh-i J. KhaleghiMotlagh. New York. Bibliothrca Persica. 1992.
Firdewsî, Ebulqasim, Şahname, Defter-i Yekom. Teshîh-i J. Khaleghi Motlagh. New York: Bibliotheca Persica, 1997.
Frye, Northrop, Anatomy of Criticism. Princeton University Press, 1973.
Hafizê Şîrazî, Dîwan. amd. C. Mensûr, Tehran: Neşrê Dîdar, 1389/2010.
Hejar, Dîwanî ‘Arifî Rebbanî Şêx Ehmedî Cizîrî Meşhûr be Melay Cizîrî, Sorûş, Tehran, 1361/1982.
Hemzeyî, Ferîborz (amd.), Rezmname, Ustûrehayê Kuhenê Zagros. bexşê 2, cild 2, Kirmanşah: İntişaratê Danişgahê Razî, 1393/2014.
Heras, H.S.J., “The Fall of Man in the Avesta”, di nav M.P. Khareghat Memorial. vol. I, A Symposium on Indo-Iranian & Allied Subjects, Bombay: The Shahnamah Press, 1953.
Horkheimer, Max, Adorno, Theodor W., Dialectic of Enlightenment, Philosophical Fragments. Edited by Gunzelin Schmid Noerr, Translated by Edmund Jephcott, Stanford: Stanford University Press, 2002.
Îranşah bin Ebilxeyr, Behmenname. amd. R.’Efîfî, Tehran: İntişaratê ‘Îlmî ve Ferhengî, 1370/1991.
Kakawend, Şahrux, Zehak û Kaweyê Ahenger. amd. E. Gecerî, Senendec: İntişaratê Meh, 1380/2001.
Kavak, Abdulcebbar, “Melayê Cizîrî ve Tasavvufî Kürt Edebiyatının Gelişim Dönemi”, Bingöl Üniversitesi Yaşayan Diller Enstitüsü Dergisi, Yıl, 1, Cilt 1, Sayı 2, Kasım 2015, rr. 48-66.
Kendûleyî, Elmas Xan, Sûgê Siyaweş. amd. S. Fezlullah Dekeyî, S. Arman Dekeyî, Tehran: Neşrê Metn, 1369/1990.
Kırkan, Ahmet, “Dîwanê Melayê Cizîrî de Mezmûnê Îranî û Dîwanî de Tesîrê Mewlanayî”, di nav, Cizîrînasî, Meqaleyên Libarey Melayê Cizîrî û Ş’irên Wî, ed. M.Zahir Ertekin, Dara, İstanbul, 2021, rr. 293-335.
Lutfîniya, Heyder (amd.), Şanamey Kurdî, bergê yekem. Seqiz: Dezgay Çapemenî û Belavkidenewey Bîryar, 1399/2020.
Madan, D.M. (ed.), The Complete Text of Pahlavi Dinkar, Part I, Books III-V. Bombay: The Society For The Promotion Of Researches Into The Zoroastrian Religion, 1911.
Mela Ehmedê Zivingî, Gerdeniya Gewherî, Şerha Dîwana Şêxê Cizîrî. amadekar û wergera ji erebî: Emîn Narozî, cild. 1, İstanbul: Avesta, 2013.
Melayê Cizîrî, Dîwan, ( bi alfabeya erebî û latînî). amadekar: Emîn Narozî, cild. 3, İstanbul: Avesta, , 2013.
Mewlana, Celaleddîn Muhemmed, Kulliyatê Şemsê Tebrîzî. amd. B. Furûzanfer, Tehran: İntişaratê Emîr Kebîr, 1376/1997.
Minavî Xired. A. Tefezzolî (amd.), Tehran: İntişaratê Bonyadê Ferhengê Îran, 1354/1975.
Monneyron, Frédéric, Joel, Thomas, Mythe et Littérature. Paris: PUF, 2012.
Nesefî, Ezîzeddîn, Kitab el-Însan el-Kamil, amd. Marijan Molé, Tehran-Paris: L’Institut Franco-Iranien, 1962.
Newwabî, M., Camasb Asa, K, Gencîneyê Destnivîshayê Pehlewî ve Pejûhişhayê Îranî. Destnivîs C 4, Şîraz: Muessiseyê Asiyayiyê Danişgahê Şîraz, 1355/1976.
Nizamî, Îskendername. amd. E.Ayetî, Tehran: İntişaratê ‘Ilmî ve Ferhengî, 1373/1994.
Nyberg, Henrik Samuel, A Manual of Pahlavi II. Wiesbaden: Otto Harrassowitz, 1974.
Polat, Leyla, “Dualîzma “Aqil” û “Işq”ê di Dîwana Melayê Cizîrî da”, Kurdiyat, 2020, Hejmar 2, rr. 23-37.
Qur’ana Pîroz, Werger: M. Huseyn Êsî, M. Se’îd Girdarî, M. Muhemmed Bêrkevanî, İstanbul: Ravza Yayıncılık, 2008.
Restgar Fesayî, Mensûr, “Peykergerdaniyê Mowjûdatê Esatîrî der Şahname”. di nav Ferdowsî ve Huvîyet Şenasi Iranî, Mejmû’eh Meqalat derbareyê Şahname Ferdowsî de, Tehran: Terhê No, 1381/2002.
Restgar Fesayî, Mensûr, Ferhengê Namhayê Şahname. cild. 1, Tehran: Moessesseh Motale’at ve Tehqîqatê Ferhengî, çapa 1emîn, 1383/2004.
Ricoeur, Paul, Temps et Récit. tome 1, Paris: Editions du Seuil, 1983.
Segal, Robert A., “Myth as primitive philosophy”. di nav Thinking Through Myths, Philosophical Perspectives. Edited by K. Schilbrack, Routledge, 2004a.
Segal, Robert A., Myth: A Very Short Introduction. Oxford-New York: Oxford University Press, 2004b.
Sezer, Müslih, “Dîwana Melayê Cizîrî Wek Berhemeke Kanonîk”, di nav, Cizîrînasî, Meqaleyên Libarey Melayê Cizîrî û Ş’irên Wî, ed. M.Zahir Ertekin, Dara, İstanbul, 2021, rr. 3-23.
Sohravardî, Shaykh al-Ishrâq Shihâboddîn Yahyâ, L’Archange Empourpré, Quinze traités et récits mystiques. traduits du persan et de l’arabe par Henry Corbin, Paris: Fayard, 1976.
Suhrewerdî, Şehabeddîn Yehya, Mecmu’e Musennifatê Şêxê Işraq, c. 3, amd. S.H. Nesr, Tehran: Muessiseyê Mutali’at û Tehqîqatê Ferhengî, 1372/1993.
Şîrwanî, Zeynelabidîn, Riyaz ul-Seyahe. amd. A. Hamid, Tehran: Kitabfiroşî Se’dî, 1339/1960.
Tek, Ayhan, “Li Dor Nerît û Kanonê Wesfên Dildarê di Xezelên Melayê Cizîrî de”, di nav, Melanasî, Melayê Cizîrî û Mîrasa Wî, ed. A.Timurtaş, Y. Aykaç, H.O. Ahmad, Peywend, Wan, 2023, rr. 89-104.
Tek, Ayhan, Melayê Cizîrî, Jiyan û Tesîra Edebî, Şerha Xezelên Bijartî. İstanbul: Nûbihar, 2019.
Tenik, Ali, “Şeyh Ahmed Cızîrî’nin Şiirlerinde Varlık İlahi Sevgi ve Cemal Konularının Tasavvufi Analizi”, Mukaddime, 2017, 8 (Özel Sayı 1), rr. 93-118.
Tolkien, J.R.R., Beowulf: The Monsters and The Critics. Sir Israel Gollancz Lecture, 1936.
Uşîderî, Cihangîr, Daneşname Mezdisna, Tehran: Neşrê Merkez, çapa 3mîn, 1383/2004.
Vali, Shahab (2023). “Nêrînek berawerdî li ser Şahnameya Firdewsî û Şahnameyên Kurdî: Mînaka Camê Cem”, di Dilbilimi ve Karşılaştırmalı Edebiyat, Dilbilimi de, ed. A. Kırkan & Y. Cengiz, Cilt ed. M. Yonat & A. Jankır, Mardin: Mardin Artuklu Üniversitesi Yayınları. rr. 129-153.
Vali, Shahab, “Mîtos, Mîtolojî û Edebiyat”. di nav, Mîtos û Edebiyat, Mîtosên Kurdo-Îranî di Edebiyata Kurdî de. ed. Shahab Vali & Kenan Subaşı, İstanbul: Nûbihar, 2022, rr. 11-47.
Vali, Shahab, Ölmez, Cumhur, “Kesayet û Heyberên Mîtolojîk di Edebiyata Goranî/Hewramî de”. Mîtos û Edebiyat, Bikaranîna Mîtosên Kurdo-Îranî di Edebiyata Kurdî de içinde. ed. Shahab Vali & Kenan Subaşı, Nûbihar, İstanbul, 2022, rr. 291-361.
Yaheqqî, Muhammed Cafer, Ferhengê Esatîr ve Dastanwareha der Edebiyatê Farisî, İntişaratê Ferhengê Mu’asir, Tehran, 1386.

MÎTOLOJÎ Û TESEWİF: ÇEMŞÎD Û CAMÊ CEM Dİ DÎWANA MELAYÊ CİZÎRÎ DE

Year 2025, Volume: 17 Issue: 1, 154 - 169, 30.06.2025

Shahab Vali , Cumhur Ölmez

Abstract

Keywords

Melayê Cizîrî, Mîtolojî, Tesewif, Cemşîd, Camê Cem

References

‘Iraqî, Fexredîn. Kulliyatê Dîwanê Şêx Fexredîn ‘Iraqî. amd. N. Hîrî, Tehran: İntişaratê Gulşayî, 1362.
Adak, Abdurrahman, Acar, Hayrullah, Aykaç, Yakup, “Bîbliyografyaya Melayê Cizîrî”, Mukaddime, 2017, 8 (Özel Sayı 1), rr.171-199.
Adak, Abdurrahman, Destpêka Edebiyata Kurdî ya Klasîk. İstanbul: Nûbihar, 2013.
Alkış, Abdurrahim, Melayê Cizîrî’nin Dîvanında Tasavvufî Mazmunlar, Nûbihar Yayınları, İstanbul, 2016.
Asana, Camasp (amd.), Motûnê Pehlewî. Tehran: Ketabxaneyê Millî yê Îran, 1371/1992.
Avesta, amd. C. Dustxah, ji farisî: Tahir Agûr, İstanbul: Avesta, 2021.
Aykaç, Yakup, “Şah û Pehlewanên Mîtolojîk di Edebiyata Kurdî ya Klasîk de”. di nav, Mîtos û Edebiyat, Mîtosên Kurdo-Îranî di Edebiyata Kurdî de., ed. Shahab Vali & Kenan Subaşı, Nûbihar, İstanbul, 2022, rr. 205- 256.
Azarkan, Muhammed Şerif, “Molla Ahmed-I Cezerî Divanı’nın Nüshaları”, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 22, Sayı 86, Nisan 2023, rr. 618- 629.
Azarnouche, Samra, Redard, Céline, Yama/Yima: Variations Indo-Iraniennes sur la Geste Mythique. Paris: Publications de l’Institut de Civilisation Indienne. Série in 8°; 81, 2012.
Bahar, Mehrdad, Pejûheşî der Esatîrê Îran, Pareyê Nexust. Tehran: İntişaratê Tûs, 1362/1983.
Bartholomae, Christian, Altiranisches Wörterbuch. Straussburg: Vellag von Karl J. Trübner, 1904.
Bexdadî, Ebdulqadir, Luxetê Şahname. amd. Carlos G. Saleman, wer. T.H.Sobhani & A. Ravaghi, Tehran: Anjoman-i Asar ve Mafakher Farhangi, 1382/2003.
Borhan, Muhemmed Huseyin bin Xelef Tebrîzî, Borhanê Qati’. cild 1, amadekar: M. Moin, Tehran: Ketabfiroşî-yi Îbn Sîna, çap. 2, 1342/1963.
Burûmend Se’îd, Cevad, Hafiz ve Camê Cem. Tehran: Pajeng, 1367/1988.
Camus, Albert, Le Mythe de Sisyphe, Essaie sur l’Absurde, Québec: Edition Numérique, 2010.
Chardin, Philippe, “Thémarique Comparatiste”. di nav Précis de Littérature Comparée, P. Brunel, Y. Chevrel (ed.), Paris: Press Universitaire de France, 1989.
Chase, Richard, “Myth as Literature”. di nav Myth and Method-Modern Theories of Fiction, ed. James E. Miller, University of Nebraska Press, 1960.
Çalî, Şe’ban, Şêwazî Şi’rî Cizîrî, Spirez Press, Duhok, 2008.
Çeliktaş, Sami, “Hêmanên Mîtolojîk û Kesayetên Efsanevî di Dîwana Melayê Cizîrî de”, di nav, Cizîrînasî, Meqaleyên Libarey Melayê Cizîrî û Ş’irên Wî, ed. M.Zahir Ertekin, Dara, İstanbul, 2021, rr. 263-289.
Doru, Mehmet Nesim, Melayê Cizîrî, Felsefi ve Tasavvufi Görüşleri. İstanbul: Nûbihar, 2. baskı, 2016b.
Doru, Mehmet Nesim, Melayê Cizîrî, Hakikat ve Mecaz Arasında Bir Sûfî’nin Portresi. İstanbul: Nûbihar, 2016a.
Doskî, Tehsîn Îbrahîm, “Melayê Cizîrî û Dîwana Wî”, di nav, Cizîrînasî, Meqaleyên Libarey Melayê Cizîrî û Ş’irên Wî, ed. M.Zahir Ertekin, Dara, İstanbul, 2021, rr. 25- 32.
Einsentein, Samuel A., “Literature and Myth”. College English, Feb., 1968, Vol. 29, No. 5. rr. 369-373.
Ekberî, Ezîzmorad (amd.), Şahnamey Kurdî, Behmen û Feramerz. Stockholm: Neşrê Erzan, 2009.
el-Dimeşqî, Şemseddîn Ebî Ebdullah Muhemmed bin Ebîtalib el-Ensarî, Nuxbet’ul-Dehr fî ‘Eca’ib el-Berr ve’l-Behr. amadekar: M.A.F. Mehren, M.M. Eggers et Comp. et H. Schmitzdroff, Saint-Pétersbourg, 1866.
Emînî, Muhemed Reşîd (amd.), Şahnamey Kurdî (Hewramî). Slêmanî: Melbendî Rewşenbîrî Hewraman, , 2010.
Eminoğlu, Nevzat, “Estetîk û Cureyên Wê di Şiîrên Melayê Cizîrî de”, Nûbihar Akademî, Jimar 17, Sal 9, 2022, rr. 101-115.
Ertekin, Nurettin, “Tesewuf di Dîwana Melayê Cizîrî da”, di nav, Cizîrînasî, Meqaleyên Libarey Melayê Cizîrî û Ş’irên Wî, ed. M.Zahir Ertekin, Dara, İstanbul, 2021, rr. 175-226.
Falck, Colin, Myth, Truth and Literature, Towards a True Post-Modernism. Cambridge: Cambridge University Press, 1991.
Firdewsî, Ebulqasim, Şahname, Defter-i Sevvom. Teshîh-i J. KhaleghiMotlagh. New York. Bibliothrca Persica. 1992.
Firdewsî, Ebulqasim, Şahname, Defter-i Yekom. Teshîh-i J. Khaleghi Motlagh. New York: Bibliotheca Persica, 1997.
Frye, Northrop, Anatomy of Criticism. Princeton University Press, 1973.
Hafizê Şîrazî, Dîwan. amd. C. Mensûr, Tehran: Neşrê Dîdar, 1389/2010.
Hejar, Dîwanî ‘Arifî Rebbanî Şêx Ehmedî Cizîrî Meşhûr be Melay Cizîrî, Sorûş, Tehran, 1361/1982.
Hemzeyî, Ferîborz (amd.), Rezmname, Ustûrehayê Kuhenê Zagros. bexşê 2, cild 2, Kirmanşah: İntişaratê Danişgahê Razî, 1393/2014.
Heras, H.S.J., “The Fall of Man in the Avesta”, di nav M.P. Khareghat Memorial. vol. I, A Symposium on Indo-Iranian & Allied Subjects, Bombay: The Shahnamah Press, 1953.
Horkheimer, Max, Adorno, Theodor W., Dialectic of Enlightenment, Philosophical Fragments. Edited by Gunzelin Schmid Noerr, Translated by Edmund Jephcott, Stanford: Stanford University Press, 2002.
Îranşah bin Ebilxeyr, Behmenname. amd. R.’Efîfî, Tehran: İntişaratê ‘Îlmî ve Ferhengî, 1370/1991.
Kakawend, Şahrux, Zehak û Kaweyê Ahenger. amd. E. Gecerî, Senendec: İntişaratê Meh, 1380/2001.
Kavak, Abdulcebbar, “Melayê Cizîrî ve Tasavvufî Kürt Edebiyatının Gelişim Dönemi”, Bingöl Üniversitesi Yaşayan Diller Enstitüsü Dergisi, Yıl, 1, Cilt 1, Sayı 2, Kasım 2015, rr. 48-66.
Kendûleyî, Elmas Xan, Sûgê Siyaweş. amd. S. Fezlullah Dekeyî, S. Arman Dekeyî, Tehran: Neşrê Metn, 1369/1990.
Kırkan, Ahmet, “Dîwanê Melayê Cizîrî de Mezmûnê Îranî û Dîwanî de Tesîrê Mewlanayî”, di nav, Cizîrînasî, Meqaleyên Libarey Melayê Cizîrî û Ş’irên Wî, ed. M.Zahir Ertekin, Dara, İstanbul, 2021, rr. 293-335.
Lutfîniya, Heyder (amd.), Şanamey Kurdî, bergê yekem. Seqiz: Dezgay Çapemenî û Belavkidenewey Bîryar, 1399/2020.
Madan, D.M. (ed.), The Complete Text of Pahlavi Dinkar, Part I, Books III-V. Bombay: The Society For The Promotion Of Researches Into The Zoroastrian Religion, 1911.
Mela Ehmedê Zivingî, Gerdeniya Gewherî, Şerha Dîwana Şêxê Cizîrî. amadekar û wergera ji erebî: Emîn Narozî, cild. 1, İstanbul: Avesta, 2013.
Melayê Cizîrî, Dîwan, ( bi alfabeya erebî û latînî). amadekar: Emîn Narozî, cild. 3, İstanbul: Avesta, , 2013.
Mewlana, Celaleddîn Muhemmed, Kulliyatê Şemsê Tebrîzî. amd. B. Furûzanfer, Tehran: İntişaratê Emîr Kebîr, 1376/1997.
Minavî Xired. A. Tefezzolî (amd.), Tehran: İntişaratê Bonyadê Ferhengê Îran, 1354/1975.
Monneyron, Frédéric, Joel, Thomas, Mythe et Littérature. Paris: PUF, 2012.
Nesefî, Ezîzeddîn, Kitab el-Însan el-Kamil, amd. Marijan Molé, Tehran-Paris: L’Institut Franco-Iranien, 1962.
Newwabî, M., Camasb Asa, K, Gencîneyê Destnivîshayê Pehlewî ve Pejûhişhayê Îranî. Destnivîs C 4, Şîraz: Muessiseyê Asiyayiyê Danişgahê Şîraz, 1355/1976.
Nizamî, Îskendername. amd. E.Ayetî, Tehran: İntişaratê ‘Ilmî ve Ferhengî, 1373/1994.
Nyberg, Henrik Samuel, A Manual of Pahlavi II. Wiesbaden: Otto Harrassowitz, 1974.
Polat, Leyla, “Dualîzma “Aqil” û “Işq”ê di Dîwana Melayê Cizîrî da”, Kurdiyat, 2020, Hejmar 2, rr. 23-37.
Qur’ana Pîroz, Werger: M. Huseyn Êsî, M. Se’îd Girdarî, M. Muhemmed Bêrkevanî, İstanbul: Ravza Yayıncılık, 2008.
Restgar Fesayî, Mensûr, “Peykergerdaniyê Mowjûdatê Esatîrî der Şahname”. di nav Ferdowsî ve Huvîyet Şenasi Iranî, Mejmû’eh Meqalat derbareyê Şahname Ferdowsî de, Tehran: Terhê No, 1381/2002.
Restgar Fesayî, Mensûr, Ferhengê Namhayê Şahname. cild. 1, Tehran: Moessesseh Motale’at ve Tehqîqatê Ferhengî, çapa 1emîn, 1383/2004.
Ricoeur, Paul, Temps et Récit. tome 1, Paris: Editions du Seuil, 1983.
Segal, Robert A., “Myth as primitive philosophy”. di nav Thinking Through Myths, Philosophical Perspectives. Edited by K. Schilbrack, Routledge, 2004a.
Segal, Robert A., Myth: A Very Short Introduction. Oxford-New York: Oxford University Press, 2004b.
Sezer, Müslih, “Dîwana Melayê Cizîrî Wek Berhemeke Kanonîk”, di nav, Cizîrînasî, Meqaleyên Libarey Melayê Cizîrî û Ş’irên Wî, ed. M.Zahir Ertekin, Dara, İstanbul, 2021, rr. 3-23.
Sohravardî, Shaykh al-Ishrâq Shihâboddîn Yahyâ, L’Archange Empourpré, Quinze traités et récits mystiques. traduits du persan et de l’arabe par Henry Corbin, Paris: Fayard, 1976.
Suhrewerdî, Şehabeddîn Yehya, Mecmu’e Musennifatê Şêxê Işraq, c. 3, amd. S.H. Nesr, Tehran: Muessiseyê Mutali’at û Tehqîqatê Ferhengî, 1372/1993.
Şîrwanî, Zeynelabidîn, Riyaz ul-Seyahe. amd. A. Hamid, Tehran: Kitabfiroşî Se’dî, 1339/1960.
Tek, Ayhan, “Li Dor Nerît û Kanonê Wesfên Dildarê di Xezelên Melayê Cizîrî de”, di nav, Melanasî, Melayê Cizîrî û Mîrasa Wî, ed. A.Timurtaş, Y. Aykaç, H.O. Ahmad, Peywend, Wan, 2023, rr. 89-104.
Tek, Ayhan, Melayê Cizîrî, Jiyan û Tesîra Edebî, Şerha Xezelên Bijartî. İstanbul: Nûbihar, 2019.
Tenik, Ali, “Şeyh Ahmed Cızîrî’nin Şiirlerinde Varlık İlahi Sevgi ve Cemal Konularının Tasavvufi Analizi”, Mukaddime, 2017, 8 (Özel Sayı 1), rr. 93-118.
Tolkien, J.R.R., Beowulf: The Monsters and The Critics. Sir Israel Gollancz Lecture, 1936.
Uşîderî, Cihangîr, Daneşname Mezdisna, Tehran: Neşrê Merkez, çapa 3mîn, 1383/2004.
Vali, Shahab (2023). “Nêrînek berawerdî li ser Şahnameya Firdewsî û Şahnameyên Kurdî: Mînaka Camê Cem”, di Dilbilimi ve Karşılaştırmalı Edebiyat, Dilbilimi de, ed. A. Kırkan & Y. Cengiz, Cilt ed. M. Yonat & A. Jankır, Mardin: Mardin Artuklu Üniversitesi Yayınları. rr. 129-153.
Vali, Shahab, “Mîtos, Mîtolojî û Edebiyat”. di nav, Mîtos û Edebiyat, Mîtosên Kurdo-Îranî di Edebiyata Kurdî de. ed. Shahab Vali & Kenan Subaşı, İstanbul: Nûbihar, 2022, rr. 11-47.
Vali, Shahab, Ölmez, Cumhur, “Kesayet û Heyberên Mîtolojîk di Edebiyata Goranî/Hewramî de”. Mîtos û Edebiyat, Bikaranîna Mîtosên Kurdo-Îranî di Edebiyata Kurdî de içinde. ed. Shahab Vali & Kenan Subaşı, Nûbihar, İstanbul, 2022, rr. 291-361.
Yaheqqî, Muhammed Cafer, Ferhengê Esatîr ve Dastanwareha der Edebiyatê Farisî, İntişaratê Ferhengê Mu’asir, Tehran, 1386.

MYTHOLOGY AND MYSTİCİSM: JAMSHİD AND JÂM-İ JAM IN MULLAH JEZER’S DÎVAN

Year 2025, Volume: 17 Issue: 1, 154 - 169, 30.06.2025

Shahab Vali , Cumhur Ölmez

Abstract

As in known, there is a very fundamental relationship between mythology, mythical elements and literature and their use in many literary texts of world literature. In this way, in Kurdish literature, as in all world literature, especially the classical ones, mythical personalities, figures and elements have been used with many representations and meanings and have given a skill to the art of the text. Some of those personalities, figures and elements remain more like literary representations and some of them take on deeper meanings beyond their literary guise, becoming philosophical-gnostic- mystical representations. As a mythical king, Jamshid and Cup of Jamshid (Jâm-i Jam) as a tool for the future are against this representation and occupy a wide place in various literary works. Like many poets of Persian literature such as Senaî, Attar, Rumi and Hafiz, Kurdish poets such Ahmad Khani, Mulah Jezeri, Nali and many others have mentioned Jamshid and his Cup in different meanings and representations. The Divan of Mullah Jezeri, which is one of the masterpieces of Kurdish literature, is one of the richest works in terms of combining literary-mythical and mystical elements, and Jamshid and his famous Cup have also taken their place in this work. The main aim of this study is to try to analyse the poems of Mullah Jezeri and see how he used these two figure/element in a literary-fictional-mystical context. So, first of all, we will focus on both the history of Jamshid and his Cup, as well as their place in the Islamic mystic view and explain the layers of these represntations.

Keywords

Mullah Jezeri, Mythology, Mysticism, Jamshid, Jâm-i Jam

References

‘Iraqî, Fexredîn. Kulliyatê Dîwanê Şêx Fexredîn ‘Iraqî. amd. N. Hîrî, Tehran: İntişaratê Gulşayî, 1362.
Adak, Abdurrahman, Acar, Hayrullah, Aykaç, Yakup, “Bîbliyografyaya Melayê Cizîrî”, Mukaddime, 2017, 8 (Özel Sayı 1), rr.171-199.
Adak, Abdurrahman, Destpêka Edebiyata Kurdî ya Klasîk. İstanbul: Nûbihar, 2013.
Alkış, Abdurrahim, Melayê Cizîrî’nin Dîvanında Tasavvufî Mazmunlar, Nûbihar Yayınları, İstanbul, 2016.
Asana, Camasp (amd.), Motûnê Pehlewî. Tehran: Ketabxaneyê Millî yê Îran, 1371/1992.
Avesta, amd. C. Dustxah, ji farisî: Tahir Agûr, İstanbul: Avesta, 2021.
Aykaç, Yakup, “Şah û Pehlewanên Mîtolojîk di Edebiyata Kurdî ya Klasîk de”. di nav, Mîtos û Edebiyat, Mîtosên Kurdo-Îranî di Edebiyata Kurdî de., ed. Shahab Vali & Kenan Subaşı, Nûbihar, İstanbul, 2022, rr. 205- 256.
Azarkan, Muhammed Şerif, “Molla Ahmed-I Cezerî Divanı’nın Nüshaları”, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 22, Sayı 86, Nisan 2023, rr. 618- 629.
Azarnouche, Samra, Redard, Céline, Yama/Yima: Variations Indo-Iraniennes sur la Geste Mythique. Paris: Publications de l’Institut de Civilisation Indienne. Série in 8°; 81, 2012.
Bahar, Mehrdad, Pejûheşî der Esatîrê Îran, Pareyê Nexust. Tehran: İntişaratê Tûs, 1362/1983.
Bartholomae, Christian, Altiranisches Wörterbuch. Straussburg: Vellag von Karl J. Trübner, 1904.
Bexdadî, Ebdulqadir, Luxetê Şahname. amd. Carlos G. Saleman, wer. T.H.Sobhani & A. Ravaghi, Tehran: Anjoman-i Asar ve Mafakher Farhangi, 1382/2003.
Borhan, Muhemmed Huseyin bin Xelef Tebrîzî, Borhanê Qati’. cild 1, amadekar: M. Moin, Tehran: Ketabfiroşî-yi Îbn Sîna, çap. 2, 1342/1963.
Burûmend Se’îd, Cevad, Hafiz ve Camê Cem. Tehran: Pajeng, 1367/1988.
Camus, Albert, Le Mythe de Sisyphe, Essaie sur l’Absurde, Québec: Edition Numérique, 2010.
Chardin, Philippe, “Thémarique Comparatiste”. di nav Précis de Littérature Comparée, P. Brunel, Y. Chevrel (ed.), Paris: Press Universitaire de France, 1989.
Chase, Richard, “Myth as Literature”. di nav Myth and Method-Modern Theories of Fiction, ed. James E. Miller, University of Nebraska Press, 1960.
Çalî, Şe’ban, Şêwazî Şi’rî Cizîrî, Spirez Press, Duhok, 2008.
Çeliktaş, Sami, “Hêmanên Mîtolojîk û Kesayetên Efsanevî di Dîwana Melayê Cizîrî de”, di nav, Cizîrînasî, Meqaleyên Libarey Melayê Cizîrî û Ş’irên Wî, ed. M.Zahir Ertekin, Dara, İstanbul, 2021, rr. 263-289.
Doru, Mehmet Nesim, Melayê Cizîrî, Felsefi ve Tasavvufi Görüşleri. İstanbul: Nûbihar, 2. baskı, 2016b.
Doru, Mehmet Nesim, Melayê Cizîrî, Hakikat ve Mecaz Arasında Bir Sûfî’nin Portresi. İstanbul: Nûbihar, 2016a.
Doskî, Tehsîn Îbrahîm, “Melayê Cizîrî û Dîwana Wî”, di nav, Cizîrînasî, Meqaleyên Libarey Melayê Cizîrî û Ş’irên Wî, ed. M.Zahir Ertekin, Dara, İstanbul, 2021, rr. 25- 32.
Einsentein, Samuel A., “Literature and Myth”. College English, Feb., 1968, Vol. 29, No. 5. rr. 369-373.
Ekberî, Ezîzmorad (amd.), Şahnamey Kurdî, Behmen û Feramerz. Stockholm: Neşrê Erzan, 2009.
el-Dimeşqî, Şemseddîn Ebî Ebdullah Muhemmed bin Ebîtalib el-Ensarî, Nuxbet’ul-Dehr fî ‘Eca’ib el-Berr ve’l-Behr. amadekar: M.A.F. Mehren, M.M. Eggers et Comp. et H. Schmitzdroff, Saint-Pétersbourg, 1866.
Emînî, Muhemed Reşîd (amd.), Şahnamey Kurdî (Hewramî). Slêmanî: Melbendî Rewşenbîrî Hewraman, , 2010.
Eminoğlu, Nevzat, “Estetîk û Cureyên Wê di Şiîrên Melayê Cizîrî de”, Nûbihar Akademî, Jimar 17, Sal 9, 2022, rr. 101-115.
Ertekin, Nurettin, “Tesewuf di Dîwana Melayê Cizîrî da”, di nav, Cizîrînasî, Meqaleyên Libarey Melayê Cizîrî û Ş’irên Wî, ed. M.Zahir Ertekin, Dara, İstanbul, 2021, rr. 175-226.
Falck, Colin, Myth, Truth and Literature, Towards a True Post-Modernism. Cambridge: Cambridge University Press, 1991.
Firdewsî, Ebulqasim, Şahname, Defter-i Sevvom. Teshîh-i J. KhaleghiMotlagh. New York. Bibliothrca Persica. 1992.
Firdewsî, Ebulqasim, Şahname, Defter-i Yekom. Teshîh-i J. Khaleghi Motlagh. New York: Bibliotheca Persica, 1997.
Frye, Northrop, Anatomy of Criticism. Princeton University Press, 1973.
Hafizê Şîrazî, Dîwan. amd. C. Mensûr, Tehran: Neşrê Dîdar, 1389/2010.
Hejar, Dîwanî ‘Arifî Rebbanî Şêx Ehmedî Cizîrî Meşhûr be Melay Cizîrî, Sorûş, Tehran, 1361/1982.
Hemzeyî, Ferîborz (amd.), Rezmname, Ustûrehayê Kuhenê Zagros. bexşê 2, cild 2, Kirmanşah: İntişaratê Danişgahê Razî, 1393/2014.
Heras, H.S.J., “The Fall of Man in the Avesta”, di nav M.P. Khareghat Memorial. vol. I, A Symposium on Indo-Iranian & Allied Subjects, Bombay: The Shahnamah Press, 1953.
Horkheimer, Max, Adorno, Theodor W., Dialectic of Enlightenment, Philosophical Fragments. Edited by Gunzelin Schmid Noerr, Translated by Edmund Jephcott, Stanford: Stanford University Press, 2002.
Îranşah bin Ebilxeyr, Behmenname. amd. R.’Efîfî, Tehran: İntişaratê ‘Îlmî ve Ferhengî, 1370/1991.
Kakawend, Şahrux, Zehak û Kaweyê Ahenger. amd. E. Gecerî, Senendec: İntişaratê Meh, 1380/2001.
Kavak, Abdulcebbar, “Melayê Cizîrî ve Tasavvufî Kürt Edebiyatının Gelişim Dönemi”, Bingöl Üniversitesi Yaşayan Diller Enstitüsü Dergisi, Yıl, 1, Cilt 1, Sayı 2, Kasım 2015, rr. 48-66.
Kendûleyî, Elmas Xan, Sûgê Siyaweş. amd. S. Fezlullah Dekeyî, S. Arman Dekeyî, Tehran: Neşrê Metn, 1369/1990.
Kırkan, Ahmet, “Dîwanê Melayê Cizîrî de Mezmûnê Îranî û Dîwanî de Tesîrê Mewlanayî”, di nav, Cizîrînasî, Meqaleyên Libarey Melayê Cizîrî û Ş’irên Wî, ed. M.Zahir Ertekin, Dara, İstanbul, 2021, rr. 293-335.
Lutfîniya, Heyder (amd.), Şanamey Kurdî, bergê yekem. Seqiz: Dezgay Çapemenî û Belavkidenewey Bîryar, 1399/2020.
Madan, D.M. (ed.), The Complete Text of Pahlavi Dinkar, Part I, Books III-V. Bombay: The Society For The Promotion Of Researches Into The Zoroastrian Religion, 1911.
Mela Ehmedê Zivingî, Gerdeniya Gewherî, Şerha Dîwana Şêxê Cizîrî. amadekar û wergera ji erebî: Emîn Narozî, cild. 1, İstanbul: Avesta, 2013.
Melayê Cizîrî, Dîwan, ( bi alfabeya erebî û latînî). amadekar: Emîn Narozî, cild. 3, İstanbul: Avesta, , 2013.
Mewlana, Celaleddîn Muhemmed, Kulliyatê Şemsê Tebrîzî. amd. B. Furûzanfer, Tehran: İntişaratê Emîr Kebîr, 1376/1997.
Minavî Xired. A. Tefezzolî (amd.), Tehran: İntişaratê Bonyadê Ferhengê Îran, 1354/1975.
Monneyron, Frédéric, Joel, Thomas, Mythe et Littérature. Paris: PUF, 2012.
Nesefî, Ezîzeddîn, Kitab el-Însan el-Kamil, amd. Marijan Molé, Tehran-Paris: L’Institut Franco-Iranien, 1962.
Newwabî, M., Camasb Asa, K, Gencîneyê Destnivîshayê Pehlewî ve Pejûhişhayê Îranî. Destnivîs C 4, Şîraz: Muessiseyê Asiyayiyê Danişgahê Şîraz, 1355/1976.
Nizamî, Îskendername. amd. E.Ayetî, Tehran: İntişaratê ‘Ilmî ve Ferhengî, 1373/1994.
Nyberg, Henrik Samuel, A Manual of Pahlavi II. Wiesbaden: Otto Harrassowitz, 1974.
Polat, Leyla, “Dualîzma “Aqil” û “Işq”ê di Dîwana Melayê Cizîrî da”, Kurdiyat, 2020, Hejmar 2, rr. 23-37.
Qur’ana Pîroz, Werger: M. Huseyn Êsî, M. Se’îd Girdarî, M. Muhemmed Bêrkevanî, İstanbul: Ravza Yayıncılık, 2008.
Restgar Fesayî, Mensûr, “Peykergerdaniyê Mowjûdatê Esatîrî der Şahname”. di nav Ferdowsî ve Huvîyet Şenasi Iranî, Mejmû’eh Meqalat derbareyê Şahname Ferdowsî de, Tehran: Terhê No, 1381/2002.
Restgar Fesayî, Mensûr, Ferhengê Namhayê Şahname. cild. 1, Tehran: Moessesseh Motale’at ve Tehqîqatê Ferhengî, çapa 1emîn, 1383/2004.
Ricoeur, Paul, Temps et Récit. tome 1, Paris: Editions du Seuil, 1983.
Segal, Robert A., “Myth as primitive philosophy”. di nav Thinking Through Myths, Philosophical Perspectives. Edited by K. Schilbrack, Routledge, 2004a.
Segal, Robert A., Myth: A Very Short Introduction. Oxford-New York: Oxford University Press, 2004b.
Sezer, Müslih, “Dîwana Melayê Cizîrî Wek Berhemeke Kanonîk”, di nav, Cizîrînasî, Meqaleyên Libarey Melayê Cizîrî û Ş’irên Wî, ed. M.Zahir Ertekin, Dara, İstanbul, 2021, rr. 3-23.
Sohravardî, Shaykh al-Ishrâq Shihâboddîn Yahyâ, L’Archange Empourpré, Quinze traités et récits mystiques. traduits du persan et de l’arabe par Henry Corbin, Paris: Fayard, 1976.
Suhrewerdî, Şehabeddîn Yehya, Mecmu’e Musennifatê Şêxê Işraq, c. 3, amd. S.H. Nesr, Tehran: Muessiseyê Mutali’at û Tehqîqatê Ferhengî, 1372/1993.
Şîrwanî, Zeynelabidîn, Riyaz ul-Seyahe. amd. A. Hamid, Tehran: Kitabfiroşî Se’dî, 1339/1960.
Tek, Ayhan, “Li Dor Nerît û Kanonê Wesfên Dildarê di Xezelên Melayê Cizîrî de”, di nav, Melanasî, Melayê Cizîrî û Mîrasa Wî, ed. A.Timurtaş, Y. Aykaç, H.O. Ahmad, Peywend, Wan, 2023, rr. 89-104.
Tek, Ayhan, Melayê Cizîrî, Jiyan û Tesîra Edebî, Şerha Xezelên Bijartî. İstanbul: Nûbihar, 2019.
Tenik, Ali, “Şeyh Ahmed Cızîrî’nin Şiirlerinde Varlık İlahi Sevgi ve Cemal Konularının Tasavvufi Analizi”, Mukaddime, 2017, 8 (Özel Sayı 1), rr. 93-118.
Tolkien, J.R.R., Beowulf: The Monsters and The Critics. Sir Israel Gollancz Lecture, 1936.
Uşîderî, Cihangîr, Daneşname Mezdisna, Tehran: Neşrê Merkez, çapa 3mîn, 1383/2004.
Vali, Shahab (2023). “Nêrînek berawerdî li ser Şahnameya Firdewsî û Şahnameyên Kurdî: Mînaka Camê Cem”, di Dilbilimi ve Karşılaştırmalı Edebiyat, Dilbilimi de, ed. A. Kırkan & Y. Cengiz, Cilt ed. M. Yonat & A. Jankır, Mardin: Mardin Artuklu Üniversitesi Yayınları. rr. 129-153.
Vali, Shahab, “Mîtos, Mîtolojî û Edebiyat”. di nav, Mîtos û Edebiyat, Mîtosên Kurdo-Îranî di Edebiyata Kurdî de. ed. Shahab Vali & Kenan Subaşı, İstanbul: Nûbihar, 2022, rr. 11-47.
Vali, Shahab, Ölmez, Cumhur, “Kesayet û Heyberên Mîtolojîk di Edebiyata Goranî/Hewramî de”. Mîtos û Edebiyat, Bikaranîna Mîtosên Kurdo-Îranî di Edebiyata Kurdî de içinde. ed. Shahab Vali & Kenan Subaşı, Nûbihar, İstanbul, 2022, rr. 291-361.
Yaheqqî, Muhammed Cafer, Ferhengê Esatîr ve Dastanwareha der Edebiyatê Farisî, İntişaratê Ferhengê Mu’asir, Tehran, 1386.

There are 73 citations in total.

Details

Primary Language	Kurdi
Subjects	Sufism
Journal Section	Articles
Authors	Shahab Vali 0000-0003-0580-1598 Cumhur Ölmez 0000-0003-2489-7855
Early Pub Date	July 10, 2025
Publication Date	June 30, 2025
Submission Date	September 17, 2024
Acceptance Date	May 19, 2025
Published in Issue	Year 2025 Volume: 17 Issue: 1

Cite

ISNAD	Vali, Shahab - Ölmez, Cumhur. “MÎTOLOJÎ Û TESEWİF: ÇEMŞÎD Û CAMÊ CEM Dİ DÎWANA MELAYÊ CİZÎRÎ DE”. Şarkiyat 17/1 (June 2025), 154-169.

Download Cover Image

Article Files

Full Text

Creative Commons Atıf-Gayriticari 4.0 Uluslararası Lisansı (CC BY-NC 4.0) ile lisanslanmıştır.
Derginin tüm içeriğine açık erişim sağlanmaktadır. Yayınlanan makaleler öncelikle İThenticate programında taranmaktadır.
Dergimizde yayınlanan makalelerin sorumluluğu yazara ait olup, tüm telif hakları Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi’ne devrolunmuştur.