Research Article
BibTex RIS Cite

FASLI YAZAR MUHAMMED ŞUKRÎ’NİN EL-HUBZU’L-HÂFÎ ADLI ROMANININ KARAKTERLER BAĞLAMINDA ANALİZİ

Year 2025, Volume: 17 Issue: 1, 183 - 203, 30.06.2025

Abstract

Kuzey Afrika ülkelerinden biri olan Fas, tarih boyunca siyasi ve sosyal açıdan pek çok olaya sahne olmuştur. Fas toprakları, uzun bir süre Fransa ve İspanya’nın sömürgesi altına girmiştir. Tarih ve edebiyat arasındaki sıkı ilişki göz önünde bulundurulduğunda, Fas’ta meydana gelen siyasi, sosyal ve ekonomik gelişmelerin, Fas edebiyatı üzerinde belirgin etkiler bıraktığı söylenebilir. Çok sayıda Faslı edebiyatçı, gerçek olaylar üzerinden kurgusal eserler kaleme alarak, yaşadığı toplumun geçmişini sonraki nesillere aktarmayı hedef edinmiştir. Fas’ın ve Fas toplumunun gerçeklerini ustalıkla gözler önüne seren yazarlardan biri de Muhammed Şukrî (1935-2003)’dir.
Muhammed Şukrî’nin 1973 yılında İngilizce, 1982 yılında Arapça olarak yayımlanan el-Hubzu’l-Hâfî romanı, yazarın hayatını ve Fas toplumunun yaşam tarzını konu edinmesi bakımından realist özellikler göstermektedir. Çünkü romanda yazarın bizzat çocukluk döneminde yaşadıkları anlatılmaktadır. Bu açıdan bakıldığında eserin, gerek o dönem Fas halkının gerçeklerini gerekse Muhammed Şukrî’nin hayatını anlatan otobiyografik nitelikte bir roman olduğunu söylemek mümkündür. Yazarın el-Hubzu’l-Hâfî isimli romanı, özellikle ahlaksız bir yaşam tarzı gibi toplumun geleneksel değerlerine zarar veren konular içermesi nedeniyle sansüre uğramıştır. Roman, baba-oğul çatışmasının yanı sıra pek çok toplumsal problemleri de barındırmaktadır. Baskın bir karakter olan baba, çocuklarına uyguladığı şiddet nedeniyle Abdulkadir isimli oğlunun ölümüne sebep olmuştur. Dolayısıyla bu roman, yazarın babasına duyduğu öfkenin ve çatışmanın bir belgesi gibidir. Sadece ekmek anlamına gelen el-Hubzu’l-Hâfî ifadesi, romanda temel ihtiyacın dışında Muhammed isimli kahramanın manevi ve duygusal tatminsizliklerine karşılık kullanılan bir ifadedir. Bu bağlamda roman, maddi ihtiyaçların ötesinde, bireysel tatminsizlikleri ele alarak modern yaşamın oluşturduğu boşluk, madde kullanımı, gayr-ı ahlakî bir hayat sürme gibi konularla ruhsal tatmin arayışına girme çabasına değinir. el-Hubzu’l-Hâfî romanında yazar, ekmek betimlemesi yaparak maddi hayatın ötesinde olan içsel dünyasında yaşadığı manevi boşluğu doldurma arayışına giren Muhammed’I, yani bizzat kendisini anlatır. Romanda, Muhammed karakterinin duygusal ve manevi anlamda yaşadığı boşluğun getirdiği kötü ilişkiler ve ruhsal tatminsizlikler dikkat çeker. Yazar el-Hubzu’l-Hâfî’de kişinin sadece maddi ihtiyaçlarını değil, duygusal anlamda da doyum arayışında olduğunu ifade etmiştir. Bu çalışmada, Muhammed Şukrî’nin el-Hubzu’l-Hâfî adlı romanında öne çıkan karakterler ele alınacak, bu karakterlerin eserde nasıl tasvir edildiği incelenecek ve bu temadan hareketle yazar daha yakından tanınmaya çalışılacaktır. Çalışmanın devamında, Muhammed Şukrî’nin hayatı, edebi kişiliği ve eserleri hakkında kısaca bilgi verilecek; ardından el-Hubzu’l-Hâfî eserindeki ana kahramanlar, cinsiyet rolleri açısından bulundukları sosyo-kültürel ortam ile ve yazarın gerçek hayattaki ailesiyle ilişkilendirilerek analiz edilecektir.

Ethical Statement

yok

Supporting Institution

yok

Thanks

yok

References

  • Aydemir, Rukiye. Abdulmecîd b. Cellûn’un Hayatı, Edebi Kişiliği, Eserleri ve ‘Vâdi’d-Dimâ’ Adlı Eserinin Tahlili. İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, 2017.
  • Bakır Dayı, Rumeysa. “Arap Edebiyatında Sansür ve Yakupyan Apartmanı Örneği”. Doğu Esintileri 15 (2021), 149-178.
  • Bozkurt, Eyüp. Modern Fas Edebiyatında Kısa Öykü ve Muhammed Zafzâf’ın “Bâ’i‘atu’l-Verd” Adlı Koleksiyonunun Tahlili. İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, 2022.
  • Brunzell, Tove - Duric, Sanaa. Moroccan Architecture, Traditional and Modern. İsveç: Lund Üniversitesi, 2012. https://www.hdm.lth.se/fileadmin/hdm/Ex-jobb/Moroccan_Architecture__traditional_and_modern.pdf Bûhrâva, Habîb. “Medhalu ile’l-Edebi’l-Meğâribî”, ts. https://www.univ-chlef.dz/fla/wp-content/uploads/2021/03/adab_magharibi.pdf
  • Bûʿlâm, Ḫâbî - Ahmed, Ḥuṭâb. es-Sîyretü’ẕ-Ẕâtiyyeti fî Rivâyeti “el-Ḫubzu’l-Ḥafî” li Muhammed Şukrî. Tiyâret/Cezayir: Câmiʿatu İbn Haldûn, Yüksek Lisans Tezi, 2020.
  • Cefâfle, Necâh. eş-Şaḫṣiyyetu fî Rivâyetî “el-Ḫubzu’l-Ḥafî ve eş-Şuttâr” li Muhammed Şukrî. Biskra/Cezayir: Câmiʿatu Muhammed Ḫayḍar, Yüksek Lisans Tezi, 2014.
  • Dûga, Kenze - Bûḍyâf, Lâmiye. Bunyetu’ş-Şaḫsiyyeti fî Rivâyeti “el-Ḫubzu’l-Ḥafî” li Muhammed Şukrî. Cezayir: Câmiʿtu Muhammed Bûḍyâf- el-Mesîle, Yüksek Lisans Tezi, 2020.
  • Ereş, Figen. “Toplumsal Bir Sorun: Suçlu Çocuklar ve Ailenin Önemi”. Aile ve Toplum Eğitim-Kültür ve Araştırma Dergisi 5/17 (2009), 88-96.
  • Gökgöz, Turgay. “Kaleme Alınmış En İyi Arapça Romanlara Dair Bazı Notlar”. Filoloji Alanında Araştırma ve Değerlendirmeler. 143-192. Ankara: Gece Kitaplığı, 2021.
  • Gökgöz, Turgay. “Modern Fas Romanına Bir Bakış”. Edebali İslamiyat Dergisi 3/6 (2019), 17-29.
  • Güleryüz, Nurullah. “Roman Unsurlarında ‘Karakter’”. Journal Of Social And Humanities Sciences Research 8/66 (2021), 316-321.
  • Hânî, Kerîm el-. “el-Hubzu’l-Hâfî”, 15 Kasım 2023. https://marayana.com/laune/2023/11/15/12076/
  • Hânî, Kerîm el-. “Muhammed Şukrî”, 15 Kasım 2023. https://marayana.com/laune/2023/11/15/12062/
  • Jayyusi, Salma Khadra. Modern Arabic Fiction. New York: Columbia University Press, 2015.
  • Nasâr, Lîndâ. “Muhammed Şukrî”. el-Cezîre Net. 11 Nisan 2024. Erişim 11 Nisan 2024. https://www.aljazeera.net/culture/2022/12/17/%d9%85%d8%ad%d9%85%d8%af-%d8%b4%d9%83%d8%b1%d9%8a-%d8%b3%d9%8a%d8%b1%d8%a9-%d8%a7%d9%84%d9%83%d8%aa%d8%a7%d8%a8%d8%a9-%d9%88%d8%b1%d8%ad%d9%84%d8%a9-%d8%a7%d9%84%d9%88%d8%ac%d8%b9
  • Parrilla, Gonzalo Fernández. “Moroccan Literature. Breaking the Canon: Zafzaf, Laroui and the Moroccan Novel”. Erişim 14 Mart 2024. https://www.academia.edu/5412586/Moroccan_Literature_Breaking_the_canon_Zafzaf_Laroui_and_the_Moroccan_Novel
  • Parrilla, Gonzalo Fernández - Calderwood, Eric. “What Is Moroccan Literature? History of an Object in Motion”. Journal of Arabic Literature 52 (01 Ocak 2021), 97-123.
  • Şukrî, Muhammed. el-Hubzu’l-Hâfî. Dâru’s-Sâkî, ts.
  • Tekin, Mehmet. Roman Sanatı. İstanbul: Ötüken Neşriyat, 10. Basım, 2021.
  • Thompson, Levi. “The Autobiography of Muḥammad Shukrī: Modern Suʿlūk”. Interdisciplinary Graduate Conference on the Middle East, South Asia, and Africa. Columbia University, 2010.
  • Yazıcı, Nermin. “Türk Edebiyatında Otobiyografi”. Türkbilig, 189-217.
  • Aracîk. “Men hûve Muhammed Şukrî”. 18 Mayıs 2022. Erişim 01 Şubat 2024. https://www.arageek.com/bio/mohamed-choukri

ANALYSIS OF MOROCCAN WRITER MOHAMED CHOUKRI NOVEL AL-KHOUBZ AL-HAFI IN THE CONTEXT OF CHARACTERS

Year 2025, Volume: 17 Issue: 1, 183 - 203, 30.06.2025

Abstract

Morocco, one of the North African countries, has been the scene of many political and social events throughout history. Moroccan lands were colonized by France and Spain for a long time. When the close relationship between history and literature is taken into consideration, it can be seen that the effects of political, social and economic events experienced in Morocco are also reflected in Moroccan literature. One of the writers who wrote about the problems of Morocco and Moroccan society is Mohamed Choukri's.
Mohamed Choukri’s (1935-2003) novel al-Khoubz al-Hafi, first published in English in 1973 and later in Arabic in 1982, reflects realist characteristics as it portrays the author’s life and the lifestyle of Moroccan society. The novel recounts Choukri’s own experiences from his childhood, making it an autobiographical novel that captures both the realities of Moroccan life during that period and the personal struggles of the author. Due to its content, which addresses issues like immoral lifestyles that challenge traditional societal values, al-Khoubz al-Hafi was subjected to censorship. The novel includes many social problems as well as the father-son conflict. The father, who is a dominant character, caused the death of his son Abdulkadir due to the violence he inflicted on his children. Therefore, this novel is like a document of the author’s anger and conflict towards his father. The title al-Khoubz al-Hafi, which literally refers to bread, symbolizes more than just basic needs—it reflects the protagonist Mohamed’s emotional and spiritual dissatisfaction. Beyond addressing material needs, the novel delves into personal dissatisfaction, exploring themes such as the void created by modern life, substance abuse, and living an immoral life in the search for spiritual fulfillment. In the novel al-Khoubz al-Hafi, the author describes Mohamed, who seeks to fill the spiritual void he experiences in his inner world beyond material life, by depicting bread, and thus himself. In the novel, the bad relationships and spiritual dissatisfactions brought about by the emotional and spiritual emptiness experienced by the character Mohamed draw attention. In al-Khoubz al-Hafi, the author states that a person seeks satisfaction not only for his material needs but also for his emotional sense of satisfaction. In this study, the prominent characters in the novel In al-Khoubz al-Hafi by Mohamed Choukri will be discussed, and the way these characters are portrayed in the work will be examined. Based on this theme, an attempt will be made to gain a deeper understanding of the author. Additionally, after providing brief information about the life, literary personality, and works of Mohamed Choukri, the main characters in In al-Khoubz al-Hafi will be analyzed in terms of gender roles, considering their relationship with the socio-cultural environment they inhabit as well as the author's real family.

References

  • Aydemir, Rukiye. Abdulmecîd b. Cellûn’un Hayatı, Edebi Kişiliği, Eserleri ve ‘Vâdi’d-Dimâ’ Adlı Eserinin Tahlili. İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, 2017.
  • Bakır Dayı, Rumeysa. “Arap Edebiyatında Sansür ve Yakupyan Apartmanı Örneği”. Doğu Esintileri 15 (2021), 149-178.
  • Bozkurt, Eyüp. Modern Fas Edebiyatında Kısa Öykü ve Muhammed Zafzâf’ın “Bâ’i‘atu’l-Verd” Adlı Koleksiyonunun Tahlili. İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, 2022.
  • Brunzell, Tove - Duric, Sanaa. Moroccan Architecture, Traditional and Modern. İsveç: Lund Üniversitesi, 2012. https://www.hdm.lth.se/fileadmin/hdm/Ex-jobb/Moroccan_Architecture__traditional_and_modern.pdf Bûhrâva, Habîb. “Medhalu ile’l-Edebi’l-Meğâribî”, ts. https://www.univ-chlef.dz/fla/wp-content/uploads/2021/03/adab_magharibi.pdf
  • Bûʿlâm, Ḫâbî - Ahmed, Ḥuṭâb. es-Sîyretü’ẕ-Ẕâtiyyeti fî Rivâyeti “el-Ḫubzu’l-Ḥafî” li Muhammed Şukrî. Tiyâret/Cezayir: Câmiʿatu İbn Haldûn, Yüksek Lisans Tezi, 2020.
  • Cefâfle, Necâh. eş-Şaḫṣiyyetu fî Rivâyetî “el-Ḫubzu’l-Ḥafî ve eş-Şuttâr” li Muhammed Şukrî. Biskra/Cezayir: Câmiʿatu Muhammed Ḫayḍar, Yüksek Lisans Tezi, 2014.
  • Dûga, Kenze - Bûḍyâf, Lâmiye. Bunyetu’ş-Şaḫsiyyeti fî Rivâyeti “el-Ḫubzu’l-Ḥafî” li Muhammed Şukrî. Cezayir: Câmiʿtu Muhammed Bûḍyâf- el-Mesîle, Yüksek Lisans Tezi, 2020.
  • Ereş, Figen. “Toplumsal Bir Sorun: Suçlu Çocuklar ve Ailenin Önemi”. Aile ve Toplum Eğitim-Kültür ve Araştırma Dergisi 5/17 (2009), 88-96.
  • Gökgöz, Turgay. “Kaleme Alınmış En İyi Arapça Romanlara Dair Bazı Notlar”. Filoloji Alanında Araştırma ve Değerlendirmeler. 143-192. Ankara: Gece Kitaplığı, 2021.
  • Gökgöz, Turgay. “Modern Fas Romanına Bir Bakış”. Edebali İslamiyat Dergisi 3/6 (2019), 17-29.
  • Güleryüz, Nurullah. “Roman Unsurlarında ‘Karakter’”. Journal Of Social And Humanities Sciences Research 8/66 (2021), 316-321.
  • Hânî, Kerîm el-. “el-Hubzu’l-Hâfî”, 15 Kasım 2023. https://marayana.com/laune/2023/11/15/12076/
  • Hânî, Kerîm el-. “Muhammed Şukrî”, 15 Kasım 2023. https://marayana.com/laune/2023/11/15/12062/
  • Jayyusi, Salma Khadra. Modern Arabic Fiction. New York: Columbia University Press, 2015.
  • Nasâr, Lîndâ. “Muhammed Şukrî”. el-Cezîre Net. 11 Nisan 2024. Erişim 11 Nisan 2024. https://www.aljazeera.net/culture/2022/12/17/%d9%85%d8%ad%d9%85%d8%af-%d8%b4%d9%83%d8%b1%d9%8a-%d8%b3%d9%8a%d8%b1%d8%a9-%d8%a7%d9%84%d9%83%d8%aa%d8%a7%d8%a8%d8%a9-%d9%88%d8%b1%d8%ad%d9%84%d8%a9-%d8%a7%d9%84%d9%88%d8%ac%d8%b9
  • Parrilla, Gonzalo Fernández. “Moroccan Literature. Breaking the Canon: Zafzaf, Laroui and the Moroccan Novel”. Erişim 14 Mart 2024. https://www.academia.edu/5412586/Moroccan_Literature_Breaking_the_canon_Zafzaf_Laroui_and_the_Moroccan_Novel
  • Parrilla, Gonzalo Fernández - Calderwood, Eric. “What Is Moroccan Literature? History of an Object in Motion”. Journal of Arabic Literature 52 (01 Ocak 2021), 97-123.
  • Şukrî, Muhammed. el-Hubzu’l-Hâfî. Dâru’s-Sâkî, ts.
  • Tekin, Mehmet. Roman Sanatı. İstanbul: Ötüken Neşriyat, 10. Basım, 2021.
  • Thompson, Levi. “The Autobiography of Muḥammad Shukrī: Modern Suʿlūk”. Interdisciplinary Graduate Conference on the Middle East, South Asia, and Africa. Columbia University, 2010.
  • Yazıcı, Nermin. “Türk Edebiyatında Otobiyografi”. Türkbilig, 189-217.
  • Aracîk. “Men hûve Muhammed Şukrî”. 18 Mayıs 2022. Erişim 01 Şubat 2024. https://www.arageek.com/bio/mohamed-choukri
There are 22 citations in total.

Details

Primary Language Turkish
Subjects Language Studies (Other)
Journal Section Articles
Authors

Sevda Çetin 0000-0002-3725-2266

Early Pub Date July 10, 2025
Publication Date June 30, 2025
Submission Date October 24, 2024
Acceptance Date April 30, 2025
Published in Issue Year 2025 Volume: 17 Issue: 1

Cite

ISNAD Çetin, Sevda. “FASLI YAZAR MUHAMMED ŞUKRÎ’NİN EL-HUBZU’L-HÂFÎ ADLI ROMANININ KARAKTERLER BAĞLAMINDA ANALİZİ”. Şarkiyat 17/1 (June 2025), 183-203. https://doi.org/10.26791/sarkiat.1572969.

Creative Commons Atıf-Gayriticari 4.0 Uluslararası Lisansı (CC BY-NC 4.0) ile lisanslanmıştır.
Derginin tüm içeriğine açık erişim sağlanmaktadır. Yayınlanan makaleler öncelikle İThenticate programında taranmaktadır.
Dergimizde yayınlanan makalelerin sorumluluğu yazara ait olup, tüm telif hakları Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi’ne devrolunmuştur.


27787