Research Article
BibTex RIS Cite

An Analysis of the Scope and Types of Aggregation and Balancing Effects in the Content Control of General Terms and Conditions

Year 2025, Volume: 15 Issue: 1, 819 - 900, 30.06.2025

Doğa Ekrem Doğancı

https://doi.org/10.52273/sduhfd..1633855

Abstract

In assessing the conduct of a content audit of a general term, various extra-contractual and intra-contractual facts are taken into account, including balancing and aggregation effects. Accordingly, contractual provisions may aggregate and cause an imbalance between contractual rights and obligations to the detriment of the customer, or vice versa, the effects of one of them contrary to the interests of the customer may be balanced by the effects of the other in favor of the customer.
Determining the scope and type of such effects in a legal dispute, especially in comprehensive and complex contractual structures, requires meticulous and sometimes multiple examinations. Although the presence of aggregation and balancing effects is acknowledged, their doctrinal place in content control, their interrelations, scope, limitations, and types have not yet been the subject of an independent academic study in Turkish legal scholarship. In practice, judicial decisions often do not explicitly analyze the aggregation and balancing effects of contract clauses. However, addressing the legal uncertainty surrounding these effects is crucial for the proper execution of content control and the effective protection of the customer.
This study aims to contribute to resolving the ambiguity regarding aggregation and balancing effects. In this context, general information on content control will first be provided. Subsequently, the aggregation and balancing effects and their role in the execution of content control will be examined. This will be followed by explanations regarding their types will be presented. Finally their scope and limitations will be discussed.

Keywords

Standard Terms and Conditions Content Control Turkish Code of Debts Art. 25 Consumer Protection Law Art. 5

References

  • Açıkgöz O, Tüketicinin Korunması Çerçevesinde Mobil Haberleşme Abonelik Sözleşmesinde Genel İşlem Koşulları (On İki Levha 2013)
  • Adelmann N, Die Grenzen Der Inhaltskontrolle Allgemeiner Versicherungsbedingungen, Entwurf Einer Regelung Für Ein Europäisches VVG (VVW 2008)
  • Akçaal M, ‘Borçlar Kanunu’nun Genel İşlem Koşullarına dair Hükümleri Hakkında Bir İnceleme‘ (2014) 18 (1) Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 49-69
  • Akıncı Ş, Borçlar Hukuku Bilgisi (14. Baskı, Sayram 2024)
  • Akipek, Jale, Akıntürk T ve Ateş D, Türk Medeni Hukuku Başlangıç Hükümleri Kişiler Hukuku, C. 1 (19. Baskı, Beta 2024)
  • Akyol Ş., Sözleşmenin Yorumu (Vedat 2010)
  • Altop A, ‘Türk Borçlar Kanunu Tasarısı’ndaki Genel İşlem Koşulları Düzenlemesi’ in Samim Ünan (ed), Prof. Dr. Ergon A. Çetingil ve Prof. Dr. Reyegan Kender’e 50. Birlikte Çalışma Yılı Armağanı (İstanbul Hukuk Fakültesi 2007) 254-260
  • — —, ‘Genel İşlem Koşulları’ in M. Murat İnceoğlu (ed), Türk Borçlar Kanunu Sempozyumu, Makaleler-Tebliğler, (On İki Levha, 2012), s. 27-45
  • Antalya G O, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Cilt V/ 1,1 (2. Baskı, Seçkin 2019)
  • — —, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Cilt V/ 1,2 (2. Baskı, Seçkin 2019)
  • — —, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Cilt V/ 1,3 (2. Baskı, Seçkin 2019)
  • — — ve Doğancı D E, ‘Genel İşlem Koşullarında Saydamlık Kuralının, Bunun TBK m. 20 vd.’daki Görünümlerinin ve TTK m. 55f.1 f ile TBK m. 20 vd.’nın Birlikte Uygulanabilirliğinin Değerlendirilmesi’ (2018) 24 (2) Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, 823-860
  • — — ve Doğancı D E, ‘Saydamlık Kuralı Bağlamında Genel İşlem Koşulu Denetimi Yönünden Rekabet Hukukunda Koşul Rekabeti ve Rekabet İhlalinin Değerlendirilmesi (I. Bölüm)’ (2018) (16) Legal Hukuk Dergisi, 5507-5588
  • — — ve Doğancı D E, ‘Saydamlık Kuralı Bağlamında Genel İşlem Koşulu Denetimi Yönünden Rekabet Hukukunda Koşul Rekabeti ve Rekabet İhlalinin Değerlendirilmesi (I. Bölüm)’ (2018) (17) Legal Hukuk Dergisi, 53-134
  • — — ve Topuz M, Medeni Hukuk: Giriş, Temel Kavramlar, Türk Medeni Kanunu’nun Başlangıç Hükümleri (5. Baskı, Seçkin 2024)
  • Atamer Y M, Sözleşme Özgürlüğünün Sınırlandırılması Sorunu Çerçevesinde Genel İşlem Şartlarının Denetlenmesi (2. Baskı, Beta 2001)
  • — —, ‘Genel İşlem Şartlarının Denetiminde Yeni Açılımlar’ in Rona Serozan (ed), Prof. Dr. Necip Kocayusufpaşaoğlu İçin Armağan (Seçkin 2004) 291-331
  • — —,‘Türk Borçlar Kanunu Tasarısı’nda Genel İşlem Şartlarının Denetlenmesi’ (2005) 4 Hukuki Perspektifler Dergisi, s. 109-115
  • — —, ‘Yeni Türk Borçlar Kanunu Hükümleri Uyarınca Genel İşlem Koşullarının Denetlenmesi – TKHK M. 6 ve TTK M. 55, F. 1 ile Karşılaştırmalı Olarak’ in Başak Şit (ed), Türk Hukukunda Genel İşlem Şartları Sempozyumu 08.04.2011 (Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü 2012) 9-73
  • — —, ‘Genel İşlem Koşulu mu, Bireysel Pazarlıkla Kurulan Sözleşme mi? Tüketici ve Tacir İşlemleri Açısından Karşılaştırmalı Olarak başvurulabilecek Değerlendirme Kriterleri’ in Çiğdem Kırca (ed), Yeni Türk Borçlar Kanunu ve Yeni Türk Ticaret Kanunu Sempozyumu (Vedat 2013) 103- 139
  • Atamulu İ, ‘Genel İşlem Şartlarında Şahsi (Bireysel) Anlaşmanın Mevcudiyetini İspat Yükü’ (2018) 13 (1) Erciyes Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 101-147
  • Aral F ve Ayrancı H, Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri (16.Baskı, Yetkin 2023)
  • Aydoğdu M, Türk Borçlar Hukuku’nda Genel İşlem Koşullarının ve Tüketici Hukuku’nda Haksız Şartların Denetimi (Seçkin 2014)
  • — —, Genel İşlem Koşulları Şerhi (2. Baskı, Adalet 2023)
  • — — ve Kahveci N, Türk Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri (5. Baskı, Adalet 2021)
  • Appenzeller C, Die Europäishe AGB- Kontrolle (Nomos 2017)
  • Arkan, S, Ticari İşletme Hukuku (16. Baskı, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü 2012)
  • Armbruster C, ‘Das Transparenzgebot für Allgemeine Geschäftsbedingungen nach der Schuldrechtsmodernisierung’ (2004) 6 DNotZ, 437-447
  • Ayan M, Borçlar Hukuku (Genel Hükümler) (12.Baskı, Adalet 2020)
  • — — ve Ayan N, Medeni Hukuka Giriş (13.Baskı, Adalet 2020)
  • Ayan S, ‘Genel İşlem Koşulları Yönünden Türk Borçlar Kanunu ile 6502 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’un Karşılaştırılması’ in Hüseyin C Aksoy (ed), Tüketici Hukuku Konferansı 5-6 Aralık 2015 Makaleler-Tebliğler (Yetkin 2016) 105-117
  • Bakır A, Türk Haksız Rekabet Hukukunda Dürüstlük Kuralına Aykırı Genel İşlem Şartı Kullanımı ve Yaptırımı (Seçkin 2017)
  • Basedow J, ‘Transparenz als Prinzip des VersicherungsVertragsrecht’ (1999) 25 VersR, 1045- 1088
  • Baş E, ‘6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu Çerçevesinde Genel İşlem Koşulu Kavramı ve İçerik Denetimi’ in Tufan Öğüz (ed), Prof. Dr. Mustafa Dural’a Armağan (Filiz, 2013), 276- 303
  • Becker F, Die gebotene Grenze zwischen AGB und Individualvereinbarungen im unter- nehmerischen Geschäftsverkehr (LIT 2011)
  • Bernreuther F, ‘Zum Maßstab der Auslegung von AGB und dem Transparenzgebot’ (1993) 26 BB, 1823-1827.
  • Büyüksagis E, ‘İçerik Denetiminin Müzakere Edilmemiş Sözleşme Hükümleriyle Sınırlanması Üzerine: Mostaza Claro’nun Düşündürdükleri’ (2013) 8 (Özel Sayı Prof. Dr. Aydın Zevkliler’ e Armağan) Yaşar Üniversitesi Elektronik Dergisi, 675-711.
  • Civan O E, Genel İş Koşulları (Beta 2015)
  • Coester, M, ‘Vorbem. zu §§ 307–309, §§307’ in Micheal Martinek (ed), J. von Staudinger, Kommentar zum Burgerlichen Gesetzbuch mit Einführungsgesetz und Nebengesetzen Buch 2 Recht der Schuldverhaltnisse (15. Baskı, Gruyter Sellier 2013)
  • Çınar Ö, Tüketici Hukukunda Haksız Şartlar (On İki Levha Yayıncılık 2009)
  • Damm R, ‘Europäisches Verbrauchervertragsrecht und AGB-Recht: Zur Umsetzung der EG-Richtlinie über mißbräuchliche Klauseln in Verbraucherverträgen’ (1994) 4 JZ, 167-178
  • Dammann J, ‘5.Teil. ABC der Klauseln’, Wolf/ Lindacher/ Pfeiffer AGB-Recht Kommentar (6.Baskı, Beck 2013) Dural M ve Sarı S, Türk Özel Hukuku Cilt I Temel Kavramlar ve Medeni Kanunun Başlangıç Hükümleri (19.Baskı, Filiz 2024)
  • Doğancı D E, Genel İşlem Koşullarında Saydamlık Denetimi (On İki Levha 2018)
  • Dylla-Krebs C, Schranken der Inhaltskontrolle Allgemeiner Geschäftsbedingungen– Eine systematische Abgrenzung kontrollfreier von kontrollunterworfener Klauseln (Nomos 1990)
  • Edis S, Medeni Hukuka Giriş ve Başlangıç Hükümleri (4. Baskı, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi 1989)
  • Ehle B ve Brunschweiler A, ‘AGB Recht Schweiz/ Deutschland, Recht im Umbruch Ein rechtsvergleichender Überblick’ (2012) 5 (12) BB İnternationel, 262-271
  • Engin, Baki İlkay, ‘Türk Hukukunda Tüketicinin Genel İşlem Şartlarına Karşı Korunması’, Banka ve Tüketici Hukuku Sorunları Sempozyumu (İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mukayeseli Hukuk Araştırma ve Uygulama Merkezi, 2010), 75-100.
  • — —, ‘Türk Borçlar Kanunu Hükümleri Çerçevesinde Genel İşlem Koşullarının Denetlenmesi’, 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu ve Yargıtay Kararları Işığında Faktoring Sempozyumu 25-27 Kasım 2011 - Antalya (Factoring Derneği İktisadi İşletmesi 2012), 58-82.
  • Eren F, Borç Hukuku Genel Hükümler (28. Baskı, Legem Yayınevi 2023)
  • — — Borç Hukuku Özel Hükümler (11. Baskı, Legem Yayınevi 2023)
  • Erişir E, ‘Yetki Şartlarının Genel İşlem Koşulu Denetimi’ (2014) 16 (Özel Sayı: Prof. Dr. Hakan Pekcanitez’e Armağan) Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 1141-1213
  • Ertan F N, Haksız Rekabet Hukuku (On İki Levha 2016)
  • Evermann M, Die Anforderungen des Transparenzgebots an die Gestaltung von Allgemeinen Versicherungsbedingungen Unter besonderer Berücksichtigung der Richtlinie 93/13/EWG (Versicherungswirtschaft 2002)
  • Fahr P, Inhaltskontrolle Transparenzgebot und §8 AGBG Zur Abgrenzung kontrollfreier Preis- und Leistungsbestimmungen (Akademischer Verlag 1999)
  • Fastrich L, Richterliche Inhaltskontrolle im Privatrecht (Beck 1992)
  • Fuchs A, ‘Vorbemerkungen zur Inhaltskontrolle, §307’ in Marcus Bieder et al (eds), Ulmer Brandner Hensen AGB-Recht Kommentar (12. Baskı, Ottoschmidt 2016)
  • Fürrer A, Müller-Chen, M ve Çetiner B, Borçlar Hukuku Genel Hükümler (2. Baskı, On İki Levha 2022)
  • Gauch P, ‘Die Verwendung “missbräuchliche Geschäftsbedingungen” —Unlauterer Wettberwerb nach Art. 8 des revidierten UWG‘ (1987) 3 BR, 51-60
  • Gottschalk E, ‘Das Transparenzgebot und allgemeine Geschäftsbedingungen’ (2006) 4 Archiv für die civilistische Praxis, 555-597
  • Grüneberg C, ‘§307’, Palandt Otto Kommentar zum Bürgerlichen Gesetzbuch (71. Baskı, Beck 2010)
  • Gutkin L, Die Europäisierung der AGB- Kontrolle von Preisänderungsklauseln (Duncker & Humblot 2018)
  • Gül N, ‘Simsarın Ücret Alacağı’ (2016) 65 (4) Ankara Üni. Hukuk Fak. Dergisi, 2795-2820
  • Gümüş M A, Borçlar Hukuku Özel Hükümler Cilt I (3. Baskı, Vedat 2013)
  • — —, Borçlar Hukuku Özel Hükümler Cilt II (3. Baskı, Vedat 2014)
  • — —, Borçlar Hukukunun Genel Hükümleri (Yetkin 2021)
  • Havutçu A, Açık İçerik Denetimi Yoluyla Tüketicinin Genel İşlem Şartlarına Karşı Korunması (Güncel 2003)
  • — —, ‘Türk Borçlar Kanunu Tasarısının Değerlendirilmesi Sempozyumu, Sözleşmenin Kurulması, Haksız Fiiller, Sebepsiz Zenginleşme’, (2005) 3 (34) Legal HD 3613- 3625
  • — —, ‘İfa Engelleri ve Hukuki Sonuçları, 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun Genel İşlem Şartlarına İlişkin Hükümlerinin Değerlendirilmesi’ (2011) (2) İzmir Barosu Dergisi 29- 46
  • — —, ‘Genel İşlem Şartlarının Sözleşme İle İlişkilendirilmesi, İçeriklerinin Denetlenmesi’ in Aksoy, Hüseyin Can (Ed.), Tüketici Hukuku Konferansı, 5-6 Aralık 2015, Makaleler-Tebliğler (Yetkin 2016) , 75-104
  • Heinrichs H, ‘Die EG-Richtlinie über missbräuchliche Klauseln in Verbraucherverträgen’ (1993) 29 NJW, 1817-1822
  • — —, ‘Das Transparenzgebot und die EG-Richtlinie über mißbräuchliche Klauseln in Verbraucherverträgen’ in Graf von Westphalen Von Friedrich ve Sandrock Otto (eds), Lebendiges Recht –Von den Sumerern bis zur Gegenwart, Festschrift für Reinhold Trinkner zum 65. Geburtstag (Recht und Wirtschaft 1995), 157-177
  • Helvacı S ve Erlüle F, Medeni Hukuk (5. Baskı, Legal 2018)
  • Hennigs, Stefan, Unlauterer Wettbewerb durch Verwendung Unwirksamer Vertragsklauseln (Nomos 2017) Hess M ve Ruckstuhl L, ‘AGB-Kontrolle nach dem neuen Art. 8 UWG – eine kritische Auslegeordnung’ (2012) 9 AJP, 1188-1211
  • Jobbich T G, Die Kodifikation des Transparenzgebots in §307 BGB: Unter Besondere Berücksichtigung der Arbeits- vertragskontrolle (Peter Lang 2009)
  • Jung P, ‘Die systematische Stellung der offenen AGB-Inhaltskontrolle im UWG –Vertrags- und wettbewerbsrechtliche Folgeprobleme’ in Alexander Brunner, Anton K. Schnyder ve Andrea Eisner-Kiefer, Allgemeine Geschäftsbedingungen nach neuem Schweizer Recht (Schulthess 2014) 39–81
  • Kaplan İ, Hâkimin Sözleşmeye Müdahalesi (Yetkin 2013)
  • Kara M S, ‘Genel İşlem Şartlarına İlişkin Haksız Rekabet Hükümleri’ (2013) 17 (1-2) Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi, 723-744
  • Kent L D, Die Sprache des Rechts Band I: Recht verstehen (Walter de Gruyter 2004)
  • Kırca Ç, ‘Genel İşlem Koşulları İle Kararlaştırılan Ceza Koşulunun Denetlenmesi’ in Emel Badur ve Gamze T Başaran (eds), Evrensel Hukuk İlkeleri Işığında Türk Medeni Hukukunda Değişimler Sempozyumu, 10-11 Haziran 2016 ( Seçkin 2016), 119-144
  • Kocayusufpaşaoğlu N, (Kocayusufpaşaoğlu / Hatemi / Serozan / Arpacı) Borçlar Hukuku Genel Bölüm, Borçlar Hukukuna Giriş- Hukuki İşlem-Sözleşme (7. Baskı, Filiz 2008)
  • Koller T, ‘Art. 8 UWG, Eine Auslegeordnung’ in Susan Emmenegger (ed), Das Bankkonto Policy - Inhaltskontrolle - Erwachsenenschutz (SBT 2013)
  • Köndgen J, ‘Grund und Grenzen des Transparenzgebots im AGB-Recht-Bemerkungen zum “Hypothekenzins-” und zum “Wertstellungs- Urteil” des BGH’ (1989) 15 NJW, 943-952
  • Kreinbaum B, Transparenz und AGB-Gesetz (Duncker & Humblot 1998)
  • Lehmann P ve Honsell H, ‘ZGB Art 2’ in Thomas Geiser ve Christiana Fountoulakis (eds), Basler Kommentar Zivilgesetzbuch I Art. 1-456 ZGB (7. Baskı, Helbing Lichtenhahn 2022)
  • Locher H, Das Recht der Allgemeinen Geschaftsbedingungen (2. Baskı, Beck 1997)
  • Looschelders D, ‘§§ 305–310 BGB’ in Harm P Westermann, Barbara Grunewald ve Georg Maier-Reimer (eds), Erman Bürgerliches Gesetzbuch Kommentar mit Nebengesetzen (17. Baskı, Ottoschmidt 2023)
  • Merz H, Berner Kommentar zum Schweizerischen Privatrecht, Band I, Einleitung und Personenrecht (Stämpfli 1966)
  • Morsbach S S, Die Missbräuchlichkeitskontrolle Allgemeiner Geschäfts- und Versicherungsbedingungen in Verbraucherverträgen (Peterlang 2011)
  • Nomer N H, Borçlar Hukuku Genel Hükümler (20. Baskı, Beta 2024)
  • — —, ‘Sözleşmedeki Esaslı Bir Nokta, Özellikle Karşılıklı Borç Doğuran Akitlerde İvazın Miktarı Belirlenmeksizin Sözleşme Kurulabilir mi?’ (2013) 8 (Özel Sayı Prof. Dr. Aydın Zevkliler’ e Armağan) Yaşar Üniversitesi Elektronik Dergisi, 2053- 2064
  • Oğuzman M K ve Öz T, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, C. 1 (22. Baskı, Vedat 2024)
  • — — ve Barlas N, Medeni Hukuk Giriş Kaynaklar Temel Kavramlar (30. Baskı 2024)
  • Özdemir H, ‘Eser Sözleşmesi’ in Turgut M Öz (ed), Borçlar Hukuku Özel Hükümler (Seçkin Yayıncılık 2023)
  • Pfeiffer T, ‘§ 305, 305a 307, 310 Abs. 1,3’, Wolf/ Lindacher/ Pfeiffer AGB-Recht Kommentar (6. Baskı, Beck 2013)
  • Pilz K, Missverständliche AGB, Ein Beitrag zum Verhältnis von Auslegung und Transparenzkontrolle untersucht am Beispiel Allgemeiner Versicherungsbedingungen (VVW 2011)
  • Poroy R ve Yasaman H, Ticari İşletme Hukuku: 6102 sayılı TTK Nazara Alınarak Genişletilmiş ve Güncelleştirilmiş (14. Baskı, Vedat 2012)
  • Präve P, ‘Versicherungsbedingungen und Transparenzgebot’ (2000) 4 VersR, 138- 144
  • Probst T, ‘UWG Art. 8’ in Peter Jung (ed), Bundesgesetz gegen den unlauteren Wettbewerb (UWG) (3.Baskı, Stämpfli Verlag AG 2023)
  • Roberto V ve Walker M, ‘AGB-Kontrolle nach dem revidierten Art. 8 UWG’ (2014) 2 recht, 49-66
  • Schäfer J, Das Transparenzgebot im Recht der Geschäftsbedingungen (Peter Lang 1992)
  • Schnyder A K, ‘Einführung in die Dogmatik der AGB nach Schweizerischen und europaischem Recht’ in Alexander Brunner ve Andre Eisner-Kiefer (eds), Allgemeine Geschäftsbedingungen nach neuem Schweizer Recht (Schulthess 2014), 39- 81
  • Schmid J, ‘Die Inhaltskontrolle Allgemeiner Geschäftsbedingungen: Überlegungen zum neuen Art. 8 UWG’ (2012) 1 ZBJV, 1-22
  • Serozan R, Medeni Hukuk Genel Bölüm Kişiler Hukuku (Vedat 2011)
  • Sert Sütçü S, ‘Satış Sözleşmesi’ in Turgut M Öz (ed), Borçlar Hukuku Özel Hükümler (Seçkin Yayıncılık 2023)
  • Sirmen A L, ‘Tüketici Sözleşmelerindeki Genel İşlem Şartlarının Denetlenmesi’ in Başak Şit (ed), Türk Hukukunda Genel İşlem Şartları Sempozyumu 08.04.2011 (Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü 2012) 107- 135.
  • Stefan M, ‘Kompensation und Summierung von AGB-Klauseln’ (2022) 3 AjP, 218-228
  • Stoffels M, AGB Recht (3. Baskı, Beck 2015)
  • Şimşek A F, ‘Genel İşlem Şartlarında Şeffaflık İlkesi’ (Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi 2011)
  • Topuz M, ‘6098 sayılı Türk Borçlar kanunu Çerçevesinde Genel İşlem Koşullarında Kapsam (Yürürlük) Denetimi’ in Tufan Öğüz (ed), Prof. Dr. Mustafa Dural’a Armağan (Filiz, 2013) 1138- 1168
  • — —, Finansal Kiralama (Leasing) Sözleşmesi (3. Baskı, Seçkin 2023)
  • Ulmer P ve Habersack M, ‘Einleitung, §305’ in Marcus Bieder et al (eds), Ulmer Brandner Hensen AGB-Recht Kommentar (12. Baskı, Ottoschmidt 2016)
  • Ulusan İ, ‘Türk Borçlar Kanunu’ndaki Genel İşlem Şartlarına İlişkin Yeniliklerle İlgili Bazı Düşünceler’ in Tufan Öğüz(ed), Prof. Dr. Mustafa Dural’a Armağan (Filiz) 2013, 1219-1228
  • Uzunallı S, ‘Genel İşlem Şartlarının Haksız Rekabet Hükümleriyle Denetlenmesi’ (2013) 71 (2), 383- 420.
  • Ünal A ve Köroğlu E, ‘Genel İşlem Şartlarının İçerik Denetiminin Sonuçları’ (2019) (13) Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, 523-550
  • Vogt H U, ‘Kommentierung der Art. 19 (Veränderung der Verhältnisse nach Vertragsabschluss), Art. 20 (Auslegung und Ergänzung eines Vertrages), Art. 32 (unklare oder unverständliche Vertragsklauseln) und Art. 33 (ein Missverhältnis begründende Vertragsklauseln)’ in Claire Huguenin ve Reto M. Hilty (eds), Schweizer Obligationenrecht 2020. Entwurf für einen neuen allgemeinen Teil (Schulthess 2013)
  • Wandt M, ‘Ersetzung unwirksame ALB im Treuhänderverfahren gem. § 172 VVG’ (2001), 52 VersR, s. 1449- 1461
  • Westermann H P, ‘Das Transparenzgebot – ein neuer Oberbegriff der AGB-Inhaltskontrolle?’ in Jürgen F Baur, Klaus J Hopt ve Peter K Mailänder (eds), Festschrift für Ernst Steindorff zum 70. Geburtstag am 13. März 1990 (De Gruyter 1990) 817- 832
  • Widmer E, Missbräuchliche Geschäftsbedingungen nach Art. 8 UWG Unter besonderer Berücksichtigung der Allgemeinen Geschäftsbedingungen von Banken (Dike 2015)
  • Wurmnest W, ‘§307,308, 309’ Münchener Kommentar zum Bürgerlichen Gesetzbuch, Band 2: Schuldrecht Allgemeiner Teil (§ 241-432) (9. Baskı, Beck 2022)
  • Yağcıoğlu A H, ‘Yeni İsviçre Haksız Rekabet Kanunu’nda Genel İşlem Koşullarının Açık İçerik Denetimi (UWG Art. 8)’ (2013) 8 (Özel Sayı Prof. Dr. Aydın Zevkliler’ e Armağan) Yaşar Üniversitesi Elektronik Dergisi, 3057- 3098.
  • Yavuz C, Acar F ve Özen B, Borçlar Hukuku Özel Hükümler Birinci Cilt (11. Baskı, Beta Yayıncılık 2021)
  • Yavuz C, Acar F ve Özen B, Borçlar Hukuku Özel Hükümler İkinci Cilt (11. Baskı, Beta Yayıncılık 2021)
  • Yelmen A, Türk Borçlar Kanunu’na Göre Genel İşlem Şartları (Yetkin 2014)
  • Yılmaz A, Haksız Rekabet Hukuku’nda Genel İşlem şartı Kullanımı (Seçkin 2015)
  • Yılmaz İ A, Tüketici Hukuku (6. Baskı, Ekin 2022)
  • Zevkliler A ve Özel Ç , Tüketicinin Korunması Hukuku (Seçkin 2016)
  • — — ve Gökyayla E, Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri (20.Baskı, Vedat 2020)
  • Thouvenin F, ‘Art. 8 UWG: Zur Strukturierung eines strukturlosen Tatbestandes’, (2012) Jusletter <https://www.rwi.uzh.ch/dam/jcr:2f20e680-58a0-44f2-b72c-d7987494dabb/2012%20Thouvenin%20-%20Art%208%20UWG.pdf> Erişim Tarihi 12 Kasım 2024
  • <https://dejure.org/>
  • <https://legalbank.net/arama/mahkeme-kararlari>
  • < https://www.lexpera.com.tr>
  • < http://relevancy.bger.ch
  • < https://www.swisslex.ch>
  • < https://beck-online.beck.de/Home>
  • < https://www.mevzuat.gov.tr>

Genel İşlem Koşulları İçerik Denetiminde Toplama ve Dengeleme Etkilerinin Kapsamı ve Türlerine İlişkin Bir İnceleme

Year 2025, Volume: 15 Issue: 1, 819 - 900, 30.06.2025

Doğa Ekrem Doğancı

https://doi.org/10.52273/sduhfd..1633855

Abstract

Bir genel işlem koşuluna içerik denetiminin yürütümüne ilişkin değerlendirmede sözleşme dışı ve içi çeşitli olgular dikkate alınmakta olup bunlar arasında dengeleme ve toplama etkileri de yer almaktadır. Buna göre sözleşme kayıtları toplanarak karşı taraf aleyhine sözleşmeden doğan hak ve yükümlülükler arası bir dengesizliğe sebebiyet verebilirler veya tam tersi bunlardan birinin karşı tarafın menfaatine aykırı olan etkileri, diğerinin karşı taraf lehine etkileri ile dengelenebilir.
Hukuki ihtilafta söz konusu etkilerin türü ve kapsamının tespiti, özellikle kapsamlı ve karmaşık sözleşme yapılanmalarında özenli ve bazen çok sayıda inceleme yapılmasını gerektirebilmektedir. Dengeleme ve toplama etkilerinin varlığı kabul edilmekle birlikte bunların içerik denetimi yürütümündeki dogmatik yerleri, birbiriyle ilişkileri, kapsamları, sınırları ve bu etkilerin türleri Türk hukuku öğretisinde henüz müstakil bir akademik çalışmaya konu olmamıştır. Uygulamada verilen kararlarda ise sözleşme hükümleri arası toplama ve dengeleme etkilerinin sıklıkla açıkça inceleme konusu dahi yapılmadığı görülmektedir. Oysa toplama ve dengeleme etkilerine ilişkin hukuki belirsizliğin giderilmesi, içerik denetiminin gereği gibi yürütümü ve karşı tarafın etkili şekilde korunması açısından kritik önem taşır.
Bu çalışma ile toplama ve dengeleme etkilerine ilişkin belirsizliğin giderilmesine katkı sağlanması amaçlanmaktadır. Bu kapsamda öncelikle içerik denetimi hakkında genel bilgiler aktarılmıştır. Daha sonra toplama ve dengeleme etkisi ile bunların içerik denetiminin yürütümünde yerleri irdelenmiştir. Takiben bunların türleri hakkında açıklamalar paylaşılmıştır. Nihayet bunların kapsam ve sınırları tartışılmıştır.

Keywords

Genel İşlem Koşulu İçerik Denetimi Türk Borçlar Kanunu m. 25 TKHK m. 5

References

  • Açıkgöz O, Tüketicinin Korunması Çerçevesinde Mobil Haberleşme Abonelik Sözleşmesinde Genel İşlem Koşulları (On İki Levha 2013)
  • Adelmann N, Die Grenzen Der Inhaltskontrolle Allgemeiner Versicherungsbedingungen, Entwurf Einer Regelung Für Ein Europäisches VVG (VVW 2008)
  • Akçaal M, ‘Borçlar Kanunu’nun Genel İşlem Koşullarına dair Hükümleri Hakkında Bir İnceleme‘ (2014) 18 (1) Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 49-69
  • Akıncı Ş, Borçlar Hukuku Bilgisi (14. Baskı, Sayram 2024)
  • Akipek, Jale, Akıntürk T ve Ateş D, Türk Medeni Hukuku Başlangıç Hükümleri Kişiler Hukuku, C. 1 (19. Baskı, Beta 2024)
  • Akyol Ş., Sözleşmenin Yorumu (Vedat 2010)
  • Altop A, ‘Türk Borçlar Kanunu Tasarısı’ndaki Genel İşlem Koşulları Düzenlemesi’ in Samim Ünan (ed), Prof. Dr. Ergon A. Çetingil ve Prof. Dr. Reyegan Kender’e 50. Birlikte Çalışma Yılı Armağanı (İstanbul Hukuk Fakültesi 2007) 254-260
  • — —, ‘Genel İşlem Koşulları’ in M. Murat İnceoğlu (ed), Türk Borçlar Kanunu Sempozyumu, Makaleler-Tebliğler, (On İki Levha, 2012), s. 27-45
  • Antalya G O, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Cilt V/ 1,1 (2. Baskı, Seçkin 2019)
  • — —, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Cilt V/ 1,2 (2. Baskı, Seçkin 2019)
  • — —, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Cilt V/ 1,3 (2. Baskı, Seçkin 2019)
  • — — ve Doğancı D E, ‘Genel İşlem Koşullarında Saydamlık Kuralının, Bunun TBK m. 20 vd.’daki Görünümlerinin ve TTK m. 55f.1 f ile TBK m. 20 vd.’nın Birlikte Uygulanabilirliğinin Değerlendirilmesi’ (2018) 24 (2) Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, 823-860
  • — — ve Doğancı D E, ‘Saydamlık Kuralı Bağlamında Genel İşlem Koşulu Denetimi Yönünden Rekabet Hukukunda Koşul Rekabeti ve Rekabet İhlalinin Değerlendirilmesi (I. Bölüm)’ (2018) (16) Legal Hukuk Dergisi, 5507-5588
  • — — ve Doğancı D E, ‘Saydamlık Kuralı Bağlamında Genel İşlem Koşulu Denetimi Yönünden Rekabet Hukukunda Koşul Rekabeti ve Rekabet İhlalinin Değerlendirilmesi (I. Bölüm)’ (2018) (17) Legal Hukuk Dergisi, 53-134
  • — — ve Topuz M, Medeni Hukuk: Giriş, Temel Kavramlar, Türk Medeni Kanunu’nun Başlangıç Hükümleri (5. Baskı, Seçkin 2024)
  • Atamer Y M, Sözleşme Özgürlüğünün Sınırlandırılması Sorunu Çerçevesinde Genel İşlem Şartlarının Denetlenmesi (2. Baskı, Beta 2001)
  • — —, ‘Genel İşlem Şartlarının Denetiminde Yeni Açılımlar’ in Rona Serozan (ed), Prof. Dr. Necip Kocayusufpaşaoğlu İçin Armağan (Seçkin 2004) 291-331
  • — —,‘Türk Borçlar Kanunu Tasarısı’nda Genel İşlem Şartlarının Denetlenmesi’ (2005) 4 Hukuki Perspektifler Dergisi, s. 109-115
  • — —, ‘Yeni Türk Borçlar Kanunu Hükümleri Uyarınca Genel İşlem Koşullarının Denetlenmesi – TKHK M. 6 ve TTK M. 55, F. 1 ile Karşılaştırmalı Olarak’ in Başak Şit (ed), Türk Hukukunda Genel İşlem Şartları Sempozyumu 08.04.2011 (Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü 2012) 9-73
  • — —, ‘Genel İşlem Koşulu mu, Bireysel Pazarlıkla Kurulan Sözleşme mi? Tüketici ve Tacir İşlemleri Açısından Karşılaştırmalı Olarak başvurulabilecek Değerlendirme Kriterleri’ in Çiğdem Kırca (ed), Yeni Türk Borçlar Kanunu ve Yeni Türk Ticaret Kanunu Sempozyumu (Vedat 2013) 103- 139
  • Atamulu İ, ‘Genel İşlem Şartlarında Şahsi (Bireysel) Anlaşmanın Mevcudiyetini İspat Yükü’ (2018) 13 (1) Erciyes Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 101-147
  • Aral F ve Ayrancı H, Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri (16.Baskı, Yetkin 2023)
  • Aydoğdu M, Türk Borçlar Hukuku’nda Genel İşlem Koşullarının ve Tüketici Hukuku’nda Haksız Şartların Denetimi (Seçkin 2014)
  • — —, Genel İşlem Koşulları Şerhi (2. Baskı, Adalet 2023)
  • — — ve Kahveci N, Türk Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri (5. Baskı, Adalet 2021)
  • Appenzeller C, Die Europäishe AGB- Kontrolle (Nomos 2017)
  • Arkan, S, Ticari İşletme Hukuku (16. Baskı, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü 2012)
  • Armbruster C, ‘Das Transparenzgebot für Allgemeine Geschäftsbedingungen nach der Schuldrechtsmodernisierung’ (2004) 6 DNotZ, 437-447
  • Ayan M, Borçlar Hukuku (Genel Hükümler) (12.Baskı, Adalet 2020)
  • — — ve Ayan N, Medeni Hukuka Giriş (13.Baskı, Adalet 2020)
  • Ayan S, ‘Genel İşlem Koşulları Yönünden Türk Borçlar Kanunu ile 6502 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’un Karşılaştırılması’ in Hüseyin C Aksoy (ed), Tüketici Hukuku Konferansı 5-6 Aralık 2015 Makaleler-Tebliğler (Yetkin 2016) 105-117
  • Bakır A, Türk Haksız Rekabet Hukukunda Dürüstlük Kuralına Aykırı Genel İşlem Şartı Kullanımı ve Yaptırımı (Seçkin 2017)
  • Basedow J, ‘Transparenz als Prinzip des VersicherungsVertragsrecht’ (1999) 25 VersR, 1045- 1088
  • Baş E, ‘6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu Çerçevesinde Genel İşlem Koşulu Kavramı ve İçerik Denetimi’ in Tufan Öğüz (ed), Prof. Dr. Mustafa Dural’a Armağan (Filiz, 2013), 276- 303
  • Becker F, Die gebotene Grenze zwischen AGB und Individualvereinbarungen im unter- nehmerischen Geschäftsverkehr (LIT 2011)
  • Bernreuther F, ‘Zum Maßstab der Auslegung von AGB und dem Transparenzgebot’ (1993) 26 BB, 1823-1827.
  • Büyüksagis E, ‘İçerik Denetiminin Müzakere Edilmemiş Sözleşme Hükümleriyle Sınırlanması Üzerine: Mostaza Claro’nun Düşündürdükleri’ (2013) 8 (Özel Sayı Prof. Dr. Aydın Zevkliler’ e Armağan) Yaşar Üniversitesi Elektronik Dergisi, 675-711.
  • Civan O E, Genel İş Koşulları (Beta 2015)
  • Coester, M, ‘Vorbem. zu §§ 307–309, §§307’ in Micheal Martinek (ed), J. von Staudinger, Kommentar zum Burgerlichen Gesetzbuch mit Einführungsgesetz und Nebengesetzen Buch 2 Recht der Schuldverhaltnisse (15. Baskı, Gruyter Sellier 2013)
  • Çınar Ö, Tüketici Hukukunda Haksız Şartlar (On İki Levha Yayıncılık 2009)
  • Damm R, ‘Europäisches Verbrauchervertragsrecht und AGB-Recht: Zur Umsetzung der EG-Richtlinie über mißbräuchliche Klauseln in Verbraucherverträgen’ (1994) 4 JZ, 167-178
  • Dammann J, ‘5.Teil. ABC der Klauseln’, Wolf/ Lindacher/ Pfeiffer AGB-Recht Kommentar (6.Baskı, Beck 2013) Dural M ve Sarı S, Türk Özel Hukuku Cilt I Temel Kavramlar ve Medeni Kanunun Başlangıç Hükümleri (19.Baskı, Filiz 2024)
  • Doğancı D E, Genel İşlem Koşullarında Saydamlık Denetimi (On İki Levha 2018)
  • Dylla-Krebs C, Schranken der Inhaltskontrolle Allgemeiner Geschäftsbedingungen– Eine systematische Abgrenzung kontrollfreier von kontrollunterworfener Klauseln (Nomos 1990)
  • Edis S, Medeni Hukuka Giriş ve Başlangıç Hükümleri (4. Baskı, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi 1989)
  • Ehle B ve Brunschweiler A, ‘AGB Recht Schweiz/ Deutschland, Recht im Umbruch Ein rechtsvergleichender Überblick’ (2012) 5 (12) BB İnternationel, 262-271
  • Engin, Baki İlkay, ‘Türk Hukukunda Tüketicinin Genel İşlem Şartlarına Karşı Korunması’, Banka ve Tüketici Hukuku Sorunları Sempozyumu (İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mukayeseli Hukuk Araştırma ve Uygulama Merkezi, 2010), 75-100.
  • — —, ‘Türk Borçlar Kanunu Hükümleri Çerçevesinde Genel İşlem Koşullarının Denetlenmesi’, 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu ve Yargıtay Kararları Işığında Faktoring Sempozyumu 25-27 Kasım 2011 - Antalya (Factoring Derneği İktisadi İşletmesi 2012), 58-82.
  • Eren F, Borç Hukuku Genel Hükümler (28. Baskı, Legem Yayınevi 2023)
  • — — Borç Hukuku Özel Hükümler (11. Baskı, Legem Yayınevi 2023)
  • Erişir E, ‘Yetki Şartlarının Genel İşlem Koşulu Denetimi’ (2014) 16 (Özel Sayı: Prof. Dr. Hakan Pekcanitez’e Armağan) Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 1141-1213
  • Ertan F N, Haksız Rekabet Hukuku (On İki Levha 2016)
  • Evermann M, Die Anforderungen des Transparenzgebots an die Gestaltung von Allgemeinen Versicherungsbedingungen Unter besonderer Berücksichtigung der Richtlinie 93/13/EWG (Versicherungswirtschaft 2002)
  • Fahr P, Inhaltskontrolle Transparenzgebot und §8 AGBG Zur Abgrenzung kontrollfreier Preis- und Leistungsbestimmungen (Akademischer Verlag 1999)
  • Fastrich L, Richterliche Inhaltskontrolle im Privatrecht (Beck 1992)
  • Fuchs A, ‘Vorbemerkungen zur Inhaltskontrolle, §307’ in Marcus Bieder et al (eds), Ulmer Brandner Hensen AGB-Recht Kommentar (12. Baskı, Ottoschmidt 2016)
  • Fürrer A, Müller-Chen, M ve Çetiner B, Borçlar Hukuku Genel Hükümler (2. Baskı, On İki Levha 2022)
  • Gauch P, ‘Die Verwendung “missbräuchliche Geschäftsbedingungen” —Unlauterer Wettberwerb nach Art. 8 des revidierten UWG‘ (1987) 3 BR, 51-60
  • Gottschalk E, ‘Das Transparenzgebot und allgemeine Geschäftsbedingungen’ (2006) 4 Archiv für die civilistische Praxis, 555-597
  • Grüneberg C, ‘§307’, Palandt Otto Kommentar zum Bürgerlichen Gesetzbuch (71. Baskı, Beck 2010)
  • Gutkin L, Die Europäisierung der AGB- Kontrolle von Preisänderungsklauseln (Duncker & Humblot 2018)
  • Gül N, ‘Simsarın Ücret Alacağı’ (2016) 65 (4) Ankara Üni. Hukuk Fak. Dergisi, 2795-2820
  • Gümüş M A, Borçlar Hukuku Özel Hükümler Cilt I (3. Baskı, Vedat 2013)
  • — —, Borçlar Hukuku Özel Hükümler Cilt II (3. Baskı, Vedat 2014)
  • — —, Borçlar Hukukunun Genel Hükümleri (Yetkin 2021)
  • Havutçu A, Açık İçerik Denetimi Yoluyla Tüketicinin Genel İşlem Şartlarına Karşı Korunması (Güncel 2003)
  • — —, ‘Türk Borçlar Kanunu Tasarısının Değerlendirilmesi Sempozyumu, Sözleşmenin Kurulması, Haksız Fiiller, Sebepsiz Zenginleşme’, (2005) 3 (34) Legal HD 3613- 3625
  • — —, ‘İfa Engelleri ve Hukuki Sonuçları, 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun Genel İşlem Şartlarına İlişkin Hükümlerinin Değerlendirilmesi’ (2011) (2) İzmir Barosu Dergisi 29- 46
  • — —, ‘Genel İşlem Şartlarının Sözleşme İle İlişkilendirilmesi, İçeriklerinin Denetlenmesi’ in Aksoy, Hüseyin Can (Ed.), Tüketici Hukuku Konferansı, 5-6 Aralık 2015, Makaleler-Tebliğler (Yetkin 2016) , 75-104
  • Heinrichs H, ‘Die EG-Richtlinie über missbräuchliche Klauseln in Verbraucherverträgen’ (1993) 29 NJW, 1817-1822
  • — —, ‘Das Transparenzgebot und die EG-Richtlinie über mißbräuchliche Klauseln in Verbraucherverträgen’ in Graf von Westphalen Von Friedrich ve Sandrock Otto (eds), Lebendiges Recht –Von den Sumerern bis zur Gegenwart, Festschrift für Reinhold Trinkner zum 65. Geburtstag (Recht und Wirtschaft 1995), 157-177
  • Helvacı S ve Erlüle F, Medeni Hukuk (5. Baskı, Legal 2018)
  • Hennigs, Stefan, Unlauterer Wettbewerb durch Verwendung Unwirksamer Vertragsklauseln (Nomos 2017) Hess M ve Ruckstuhl L, ‘AGB-Kontrolle nach dem neuen Art. 8 UWG – eine kritische Auslegeordnung’ (2012) 9 AJP, 1188-1211
  • Jobbich T G, Die Kodifikation des Transparenzgebots in §307 BGB: Unter Besondere Berücksichtigung der Arbeits- vertragskontrolle (Peter Lang 2009)
  • Jung P, ‘Die systematische Stellung der offenen AGB-Inhaltskontrolle im UWG –Vertrags- und wettbewerbsrechtliche Folgeprobleme’ in Alexander Brunner, Anton K. Schnyder ve Andrea Eisner-Kiefer, Allgemeine Geschäftsbedingungen nach neuem Schweizer Recht (Schulthess 2014) 39–81
  • Kaplan İ, Hâkimin Sözleşmeye Müdahalesi (Yetkin 2013)
  • Kara M S, ‘Genel İşlem Şartlarına İlişkin Haksız Rekabet Hükümleri’ (2013) 17 (1-2) Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi, 723-744
  • Kent L D, Die Sprache des Rechts Band I: Recht verstehen (Walter de Gruyter 2004)
  • Kırca Ç, ‘Genel İşlem Koşulları İle Kararlaştırılan Ceza Koşulunun Denetlenmesi’ in Emel Badur ve Gamze T Başaran (eds), Evrensel Hukuk İlkeleri Işığında Türk Medeni Hukukunda Değişimler Sempozyumu, 10-11 Haziran 2016 ( Seçkin 2016), 119-144
  • Kocayusufpaşaoğlu N, (Kocayusufpaşaoğlu / Hatemi / Serozan / Arpacı) Borçlar Hukuku Genel Bölüm, Borçlar Hukukuna Giriş- Hukuki İşlem-Sözleşme (7. Baskı, Filiz 2008)
  • Koller T, ‘Art. 8 UWG, Eine Auslegeordnung’ in Susan Emmenegger (ed), Das Bankkonto Policy - Inhaltskontrolle - Erwachsenenschutz (SBT 2013)
  • Köndgen J, ‘Grund und Grenzen des Transparenzgebots im AGB-Recht-Bemerkungen zum “Hypothekenzins-” und zum “Wertstellungs- Urteil” des BGH’ (1989) 15 NJW, 943-952
  • Kreinbaum B, Transparenz und AGB-Gesetz (Duncker & Humblot 1998)
  • Lehmann P ve Honsell H, ‘ZGB Art 2’ in Thomas Geiser ve Christiana Fountoulakis (eds), Basler Kommentar Zivilgesetzbuch I Art. 1-456 ZGB (7. Baskı, Helbing Lichtenhahn 2022)
  • Locher H, Das Recht der Allgemeinen Geschaftsbedingungen (2. Baskı, Beck 1997)
  • Looschelders D, ‘§§ 305–310 BGB’ in Harm P Westermann, Barbara Grunewald ve Georg Maier-Reimer (eds), Erman Bürgerliches Gesetzbuch Kommentar mit Nebengesetzen (17. Baskı, Ottoschmidt 2023)
  • Merz H, Berner Kommentar zum Schweizerischen Privatrecht, Band I, Einleitung und Personenrecht (Stämpfli 1966)
  • Morsbach S S, Die Missbräuchlichkeitskontrolle Allgemeiner Geschäfts- und Versicherungsbedingungen in Verbraucherverträgen (Peterlang 2011)
  • Nomer N H, Borçlar Hukuku Genel Hükümler (20. Baskı, Beta 2024)
  • — —, ‘Sözleşmedeki Esaslı Bir Nokta, Özellikle Karşılıklı Borç Doğuran Akitlerde İvazın Miktarı Belirlenmeksizin Sözleşme Kurulabilir mi?’ (2013) 8 (Özel Sayı Prof. Dr. Aydın Zevkliler’ e Armağan) Yaşar Üniversitesi Elektronik Dergisi, 2053- 2064
  • Oğuzman M K ve Öz T, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, C. 1 (22. Baskı, Vedat 2024)
  • — — ve Barlas N, Medeni Hukuk Giriş Kaynaklar Temel Kavramlar (30. Baskı 2024)
  • Özdemir H, ‘Eser Sözleşmesi’ in Turgut M Öz (ed), Borçlar Hukuku Özel Hükümler (Seçkin Yayıncılık 2023)
  • Pfeiffer T, ‘§ 305, 305a 307, 310 Abs. 1,3’, Wolf/ Lindacher/ Pfeiffer AGB-Recht Kommentar (6. Baskı, Beck 2013)
  • Pilz K, Missverständliche AGB, Ein Beitrag zum Verhältnis von Auslegung und Transparenzkontrolle untersucht am Beispiel Allgemeiner Versicherungsbedingungen (VVW 2011)
  • Poroy R ve Yasaman H, Ticari İşletme Hukuku: 6102 sayılı TTK Nazara Alınarak Genişletilmiş ve Güncelleştirilmiş (14. Baskı, Vedat 2012)
  • Präve P, ‘Versicherungsbedingungen und Transparenzgebot’ (2000) 4 VersR, 138- 144
  • Probst T, ‘UWG Art. 8’ in Peter Jung (ed), Bundesgesetz gegen den unlauteren Wettbewerb (UWG) (3.Baskı, Stämpfli Verlag AG 2023)
  • Roberto V ve Walker M, ‘AGB-Kontrolle nach dem revidierten Art. 8 UWG’ (2014) 2 recht, 49-66
  • Schäfer J, Das Transparenzgebot im Recht der Geschäftsbedingungen (Peter Lang 1992)
  • Schnyder A K, ‘Einführung in die Dogmatik der AGB nach Schweizerischen und europaischem Recht’ in Alexander Brunner ve Andre Eisner-Kiefer (eds), Allgemeine Geschäftsbedingungen nach neuem Schweizer Recht (Schulthess 2014), 39- 81
  • Schmid J, ‘Die Inhaltskontrolle Allgemeiner Geschäftsbedingungen: Überlegungen zum neuen Art. 8 UWG’ (2012) 1 ZBJV, 1-22
  • Serozan R, Medeni Hukuk Genel Bölüm Kişiler Hukuku (Vedat 2011)
  • Sert Sütçü S, ‘Satış Sözleşmesi’ in Turgut M Öz (ed), Borçlar Hukuku Özel Hükümler (Seçkin Yayıncılık 2023)
  • Sirmen A L, ‘Tüketici Sözleşmelerindeki Genel İşlem Şartlarının Denetlenmesi’ in Başak Şit (ed), Türk Hukukunda Genel İşlem Şartları Sempozyumu 08.04.2011 (Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü 2012) 107- 135.
  • Stefan M, ‘Kompensation und Summierung von AGB-Klauseln’ (2022) 3 AjP, 218-228
  • Stoffels M, AGB Recht (3. Baskı, Beck 2015)
  • Şimşek A F, ‘Genel İşlem Şartlarında Şeffaflık İlkesi’ (Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi 2011)
  • Topuz M, ‘6098 sayılı Türk Borçlar kanunu Çerçevesinde Genel İşlem Koşullarında Kapsam (Yürürlük) Denetimi’ in Tufan Öğüz (ed), Prof. Dr. Mustafa Dural’a Armağan (Filiz, 2013) 1138- 1168
  • — —, Finansal Kiralama (Leasing) Sözleşmesi (3. Baskı, Seçkin 2023)
  • Ulmer P ve Habersack M, ‘Einleitung, §305’ in Marcus Bieder et al (eds), Ulmer Brandner Hensen AGB-Recht Kommentar (12. Baskı, Ottoschmidt 2016)
  • Ulusan İ, ‘Türk Borçlar Kanunu’ndaki Genel İşlem Şartlarına İlişkin Yeniliklerle İlgili Bazı Düşünceler’ in Tufan Öğüz(ed), Prof. Dr. Mustafa Dural’a Armağan (Filiz) 2013, 1219-1228
  • Uzunallı S, ‘Genel İşlem Şartlarının Haksız Rekabet Hükümleriyle Denetlenmesi’ (2013) 71 (2), 383- 420.
  • Ünal A ve Köroğlu E, ‘Genel İşlem Şartlarının İçerik Denetiminin Sonuçları’ (2019) (13) Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, 523-550
  • Vogt H U, ‘Kommentierung der Art. 19 (Veränderung der Verhältnisse nach Vertragsabschluss), Art. 20 (Auslegung und Ergänzung eines Vertrages), Art. 32 (unklare oder unverständliche Vertragsklauseln) und Art. 33 (ein Missverhältnis begründende Vertragsklauseln)’ in Claire Huguenin ve Reto M. Hilty (eds), Schweizer Obligationenrecht 2020. Entwurf für einen neuen allgemeinen Teil (Schulthess 2013)
  • Wandt M, ‘Ersetzung unwirksame ALB im Treuhänderverfahren gem. § 172 VVG’ (2001), 52 VersR, s. 1449- 1461
  • Westermann H P, ‘Das Transparenzgebot – ein neuer Oberbegriff der AGB-Inhaltskontrolle?’ in Jürgen F Baur, Klaus J Hopt ve Peter K Mailänder (eds), Festschrift für Ernst Steindorff zum 70. Geburtstag am 13. März 1990 (De Gruyter 1990) 817- 832
  • Widmer E, Missbräuchliche Geschäftsbedingungen nach Art. 8 UWG Unter besonderer Berücksichtigung der Allgemeinen Geschäftsbedingungen von Banken (Dike 2015)
  • Wurmnest W, ‘§307,308, 309’ Münchener Kommentar zum Bürgerlichen Gesetzbuch, Band 2: Schuldrecht Allgemeiner Teil (§ 241-432) (9. Baskı, Beck 2022)
  • Yağcıoğlu A H, ‘Yeni İsviçre Haksız Rekabet Kanunu’nda Genel İşlem Koşullarının Açık İçerik Denetimi (UWG Art. 8)’ (2013) 8 (Özel Sayı Prof. Dr. Aydın Zevkliler’ e Armağan) Yaşar Üniversitesi Elektronik Dergisi, 3057- 3098.
  • Yavuz C, Acar F ve Özen B, Borçlar Hukuku Özel Hükümler Birinci Cilt (11. Baskı, Beta Yayıncılık 2021)
  • Yavuz C, Acar F ve Özen B, Borçlar Hukuku Özel Hükümler İkinci Cilt (11. Baskı, Beta Yayıncılık 2021)
  • Yelmen A, Türk Borçlar Kanunu’na Göre Genel İşlem Şartları (Yetkin 2014)
  • Yılmaz A, Haksız Rekabet Hukuku’nda Genel İşlem şartı Kullanımı (Seçkin 2015)
  • Yılmaz İ A, Tüketici Hukuku (6. Baskı, Ekin 2022)
  • Zevkliler A ve Özel Ç , Tüketicinin Korunması Hukuku (Seçkin 2016)
  • — — ve Gökyayla E, Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri (20.Baskı, Vedat 2020)
  • Thouvenin F, ‘Art. 8 UWG: Zur Strukturierung eines strukturlosen Tatbestandes’, (2012) Jusletter <https://www.rwi.uzh.ch/dam/jcr:2f20e680-58a0-44f2-b72c-d7987494dabb/2012%20Thouvenin%20-%20Art%208%20UWG.pdf> Erişim Tarihi 12 Kasım 2024
  • <https://dejure.org/>
  • <https://legalbank.net/arama/mahkeme-kararlari>
  • < https://www.lexpera.com.tr>
  • < http://relevancy.bger.ch
  • < https://www.swisslex.ch>
  • < https://beck-online.beck.de/Home>
  • < https://www.mevzuat.gov.tr>
There are 135 citations in total.

Details

Primary Language Turkish
Subjects Contract Law
Journal Section PRIVATE LAW
Authors

Doğa Ekrem Doğancı 0000-0002-8771-0907

Publication Date June 30, 2025
Submission Date February 5, 2025
Acceptance Date May 4, 2025
Published in Issue Year 2025 Volume: 15 Issue: 1

Cite

APA Doğancı, D. E. (2025). Genel İşlem Koşulları İçerik Denetiminde Toplama ve Dengeleme Etkilerinin Kapsamı ve Türlerine İlişkin Bir İnceleme. Süleyman Demirel Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 15(1), 819-900. https://doi.org/10.52273/sduhfd..1633855
AMA Doğancı DE. Genel İşlem Koşulları İçerik Denetiminde Toplama ve Dengeleme Etkilerinin Kapsamı ve Türlerine İlişkin Bir İnceleme. SDLR. June 2025;15(1):819-900. doi:10.52273/sduhfd.1633855
Chicago Doğancı, Doğa Ekrem. “Genel İşlem Koşulları İçerik Denetiminde Toplama Ve Dengeleme Etkilerinin Kapsamı Ve Türlerine İlişkin Bir İnceleme”. Süleyman Demirel Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 15, no. 1 (June 2025): 819-900. https://doi.org/10.52273/sduhfd. 1633855.
EndNote Doğancı DE (June 1, 2025) Genel İşlem Koşulları İçerik Denetiminde Toplama ve Dengeleme Etkilerinin Kapsamı ve Türlerine İlişkin Bir İnceleme. Süleyman Demirel Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 15 1 819–900.
IEEE D. E. Doğancı, “Genel İşlem Koşulları İçerik Denetiminde Toplama ve Dengeleme Etkilerinin Kapsamı ve Türlerine İlişkin Bir İnceleme”, SDLR, vol. 15, no. 1, pp. 819–900, 2025, doi: 10.52273/sduhfd..1633855.
ISNAD Doğancı, Doğa Ekrem. “Genel İşlem Koşulları İçerik Denetiminde Toplama Ve Dengeleme Etkilerinin Kapsamı Ve Türlerine İlişkin Bir İnceleme”. Süleyman Demirel Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 15/1 (June 2025), 819-900. https://doi.org/10.52273/sduhfd. 1633855.
JAMA Doğancı DE. Genel İşlem Koşulları İçerik Denetiminde Toplama ve Dengeleme Etkilerinin Kapsamı ve Türlerine İlişkin Bir İnceleme. SDLR. 2025;15:819–900.
MLA Doğancı, Doğa Ekrem. “Genel İşlem Koşulları İçerik Denetiminde Toplama Ve Dengeleme Etkilerinin Kapsamı Ve Türlerine İlişkin Bir İnceleme”. Süleyman Demirel Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, vol. 15, no. 1, 2025, pp. 819-00, doi:10.52273/sduhfd. 1633855.
Vancouver Doğancı DE. Genel İşlem Koşulları İçerik Denetiminde Toplama ve Dengeleme Etkilerinin Kapsamı ve Türlerine İlişkin Bir İnceleme. SDLR. 2025;15(1):819-900.
 Download Cover Image

Süleyman Demirel Law Review (SDLR)
Address: Süleyman Demirel University, Faculty of Law, 32260 Isparta, Turkey
Phone: +90 (246) 211 00 02
E-mail: hukukdergi@sdu.edu.tr
Web: https://hukuk.sdu.edu.tr/en/journal/sdu-law-faculty-journal-12867s.html / https://dergipark.org.tr/en/pub/sduhfd"