Research Article
BibTex RIS Cite

Investıgatıon Of Borsa Istanbul Bank Index And Monetary Policy Instruments With Johansen Cointegration Method

Year 2025, Volume: 28 Issue: 1, 130 - 145, 30.04.2025

Mesut Fenkli , Doğan Uysal , Coşkun Çılbant

https://doi.org/10.29249/selcuksbmyd.1599315

Abstract

Banks are among the most important actors in the economy due to their role as market makers. The banking sector stands out as one of the sectors with the highest liquidity. Borsa Istanbul (BIST) Bank Index represents the index of banks whose shares are traded on the stock exchange in Turkey. Money supply and policy interest rates are among the main monetary policy instruments most frequently used by the Central Bank (CB) to control liquidity. In this respect, analysing the effects of monetary policy instruments on bank index returns is deemed worthy of research. For this purpose, time series consisting of 225 monthly observations from 01/12/2005 to 01/08/2024, which is the earliest available date, are constructed for BIST Bank index, policy interest rate and M2 money supply. These three time series were subjected to Johansen Co-integration analysis and then the error correction model and the long-run equation of the variables were obtained. As a result of the analyses, it is decided that all three variables are cointegrated in the long run between 2005 and 2024, and it is observed that in case of a possible imbalance between the three variables, the variables converge to each other again in 52.4109 periods and move to a new equilibrium position. In addition, it is determined that a 1% increase in money supply in the long run causes a 0.9% increase in the bank index and a 1% increase in the interest rate causes a 0.7% increase in the bank index.

Keywords

money supply interest rate cointegration

References

  • Açıkalın, S., & Başçı, E. S. (2016). Cointegration and causality relationship between BIST 100 and BIST Gold indices. Celal Bayar Üniversitesi İİBF Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 23(2), 565-574.
  • Akel, V., & Gazel, S. (2015). Finansal piyasa riski ve altın yatırımı: Türkiye örneği. Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 24(1), 335-350.
  • Best, R. (2008). An introduction to error correction models. Oxford Spring School for Quantitative Methods in Social Research.
  • Boudoukh, J., & Richardson, M. (1993). Stock returns and inflation: A long horizon perspective. American Economic Review, 83(5), 1346-1355.
  • Çetin, M. Ö. (2016). Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) para politikası uygulamalarının gelişimi. Finansal Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 8(14), 67-101.
  • Çıtak, L. (2003). Para ve maliye politikalarının İMKB endeksi üzerindeki etkilerinin incelenmesi: İMKB, makroekonomik politikalar açısından bilgi etkin midir? Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9, 1-13.
  • Coşkun, Y., & Ümit, O. (2016). Türkiye’de hisse senedi ile döviz, mevduat, altın, konut piyasaları arasındaki eşbütünleşme ilişkilerinin analizi. Business and Economics Research Journal, 7(1), 47-69.
  • Darrat, A. F. (1990). Stock returns, money and fiscal deficits. Journal of Financial and Quantitative Analysis, 25(3), 387-398.
  • Dickey, D. A., & Fuller, W. A. (1979). Distribution of estimators for autoregressive time series with a unit root. Journal of the American Statistical Association, 74(366), 427-431.
  • Dickey, D. A., & Fuller, W. A. (1981). Likelihood ratio statistics for autoregressive time series with a unit root. Econometrica: Journal of the Econometric Society, 49, 1057-1072.
  • Enders, W. (1995). Applied Econometric Time Series. John Wiley and Sons, Canada.
  • Engle, R. F., & Granger, C. W. J. (1987). Cointegration and error correction: Representation, estimation and testing. Econometrica, 55(2), 251-276.
  • Erbaykal, E., Okuyan, H. A., & Kadıoğlu, O. (2008). Real macroeconomic variables and stock prices: Test of proxy hypothesis in Turkey. Yeditepe International Research Conference on Business Strategies, 13–15 June 2008.
  • Fama, E. (1981). Stock returns, real activity, inflation and money. The American Economic Review, 71(4), 545-565.
  • Dritsaki–Bargiota, M., & Dritsaki, C. (2004). Macroeconomic determinants of stock price movements: An empirical investigation of the stock market. 11th Annual Multinational Finance Society Conference, İstanbul.
  • Garbade, K. D., & Silber, W. L. (1979). Dominant and satellite markets: A study of dually-traded securities. The Review of Economics and Statistics, 61(3), 455-460.
  • Gay, R. D. Jr. (2008). Effect of macroeconomic variables on stock market returns for four emerging economies: Brazil, Russia, India and China. International Business and Economics Research Journal, 7(3), 1-8.
  • Gürkaynak, R. S., Kısacıklıoğlu, B., Lee, S. S., & Şimşek, A. (2022). Türkiye’nin enflasyon tercihleri. Access address: http://refet.bilkent.edu.tr/GKLS_TR_Enflasyon_Makale_25Ekim2022_TT.pdf
  • Gürsoy, A. (2013). 1990-2000 ve 2001-2007 dönemleri para politikası uygulamalarının karşılaştırılması. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Hashemzadeh, N., & Taylor, P. (1988). Stock prices, money supply, and interest rates: The question of causality. Applied Economics, 20(12), 1603-1611.
  • Holden, D., & Perman, R. (1994). Unit roots and cointegration for the economists. İçinde B. Bhaskara Rao (Ed.), Cointegration for the Applied Economists. The MacMillan Press Ltd., London.
  • Investing. (2024). Access address: https://tr.investing.com/indices/ise-banks (Accessed: 20.08.2024).
  • Johansen, S. (1988). Statistical analysis of cointegration vectors. Journal of Economic Dynamics and Control, 12(2-3), 231-254.
  • Johansen, S. (1995). Likelihood-Based Inference in Co-integrated Vector Auto-regressive Models. Oxford University Press.
  • Johansen, S., & Juselius, K. (1990). Maximum likelihood estimation and inference on cointegration with applications to demand for money. Oxford Bulletin of Economics and Statistics, 52(2), 169-210.
  • Kaul, G., & Seyhun, H. N. (1990). Relative price variability, real shocks and the stock market. Journal of Finance, 45(2), 479–496.
  • Kap. (2024). Access address: https://www.kap.org.tr/tr/Sektorler (Accessed: 18.08.2024).
  • Kaya, V., Çömlekçi, İ., & Kara, O. (2015). Hisse senedi getirilerini etkileyen makroekonomik değişkenler: 2002–2012 Türkiye örneği. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 35(35), 167-176.
  • Mukherjee, T. K., & Naka, A. (1995). Dynamic relations between macroeconomic variables and the Japanese stock market: An application of a vector error correction model. The Journal of Financial Research, 18(2), 223-237.
  • Mukhuti, S., & Bhunia, A. (2013). Is it true that Indian gold price influenced by Indian stock market reaction? E3 Journal of Business Management and Economics, 4(8), 181-186.
  • Nurel, A., & Yalçınkaya, N. (2020). Türkiye’de para politikaları: “Kriz dönemlerinde enflasyon-döviz kuru ilişkisi”. İKSAD Publishing House, Ankara.
  • Öncü, M. A., Çömlekçi, İ., Yazgan, H. İ., & Bar, M. (2015). Yatırım araçları arasındaki eşbütünleşme (BİST100, altın, reel döviz kuru). Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15(1), 43-57.
  • Öner, S. (2015). Geleneksel olmayan para politikası araçlarının gelişimi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: İstanbul Ticaret Üniversitesi Finans Enstitüsü.
  • Phillips, P. C. B., & Perron, P. (1988). Testing for a unit root in time series regression. Biometrika, 75(2), 335-346.
  • Sayılgan, G., & Süslü, C. (2011). Makro ekonomik faktörlerin hisse senedi getirilerine etkisi: Türkiye ve gelişmekte olan piyasalar üzerine bir inceleme. BDDK Bankacılık ve Finansal Piyasalar, 5(1), 73-96.
  • Siddiqui, S. (2009). Stock markets integration: Examining linkages between selected world markets. The Journal of Business Perspective, 13(1), 19-30.
  • Srinivasan, P., & Prakasam, K. (2015). Gold price, stock price and exchange rate nexus: The case of India. The IUP Journal of Financial Risk Management, 11(3), 1-12.
  • Smith, G. (2001). The price of gold and stock price indices for the United States. The World Gold Council, 8, 1-16.
  • Tabak, B. M. (2006). The dynamic relationship between stock prices and exchange rates: Evidence for Brazil. International Journal of Theoretical and Applied Finance, 9(8), 1377-1396.
  • TCMB. (2015). 2015 Yılı Para ve Kur Politikası. Ankara.
  • TCMB. (2024). Access address: https://evds2.tcmb.gov.tr/ (Accessed: 20.08.2024).
  • Trading Economics. (2024). Access address: https://tradingeconomics.com/turkey/interest-rate (Accessed: 20.08.2024).
  • Yeldan, E. (2009). Kapitalizmin yeniden finansallaşması ve 2007/2008 krizi: Türkiye krizin neresinde? Çalışma ve Toplum, 2009(1), 11-28.
  • Wooldridge, J. M. (2013a). Ekonometriye Giriş: Modern Yaklaşım Cilt 2 (Çev. Edt. Doç. Dr. Ebru Çağlayan). Nobel Akademi Yayıncılık, Ankara.
  • Wooldridge, J. M. (2013b). Ekonometriye Giriş: Modern Yaklaşım Cilt 1 (Çev. Edt. Doç. Dr. Ebru Çağlayan). Nobel Akademi Yayıncılık, Ankara.

BORSA İSTANBUL BANKA ENDEKSİ VE PARA POLİTİKASI ARAÇLARININ JOHANSEN KOENTEGRASYON YÖNTEMİYLE ARAŞTIRILMASI

Year 2025, Volume: 28 Issue: 1, 130 - 145, 30.04.2025

Mesut Fenkli , Doğan Uysal , Coşkun Çılbant

https://doi.org/10.29249/selcuksbmyd.1599315

Abstract

Bankalar, piyasa yapıcı olma özelliğinden ötürü ekonomi alanındaki en önemli aktörlerin başında yer almaktadır. Bankacılık sektörü ise likiditenin en yoğun olduğu sektörlerden biri olarak ön plana çıkmaktadır. Borsa İstanbul (BİST) Banka endeksi Türkiye’de payları borsada işlem gören bankaların yer aldığı endeksi temsil etmektedir. Para arzı ve politika faiz oranları Merkez Bankası (MB) tarafından likiditenin kontrolünde en sık kullanılan başlıca para politikası enstrümanları arasında yer almaktadır. Bu bakımdan para politikası araçlarının banka endeksi getirileri üzerindeki etkilerinin incelenmesi araştırmaya değer görülmüştür. Bunun için BİST Banka endeksi, politika faiz oranı ve M2 para arzı için ulaşılan en eski tarih olan 01/12/2005 yılından 01/08/2024 yılına kadar aylık 225 gözlemden oluşan zaman serileri oluşturulmuştur. Oluşturulan bu üç zaman serisi Johansen Koentegrasyon analizine tabi tutularak ardından hata düzeltme modeli ve değişkenlere ait uzun dönem denklemi elde edilmiştir. Yapılan analizler sonucunda 2005-2024 yılları aralığında her üç değişkenin uzun dönemde koentegre olduğuna karar verilerek, üç değişken arasında yaşanması muhtemel bir dengesizlik durumda değişkenlerin 52.4109 dönemde bir birine tekrar yakınsayarak yeni denge konumuna geçtiği gözlemlenmiştir. Ayrıca, uzun dönemde para arzındaki %1’lik artışın banka endeksinde %0.9’luk, faiz oranındaki %1’lik artışın banka endeksinde %0.7’lik bir artışa neden olduğu tespit edilmiştir.

Keywords

para arzı faiz oranı koentegrasyon

References

  • Açıkalın, S., & Başçı, E. S. (2016). Cointegration and causality relationship between BIST 100 and BIST Gold indices. Celal Bayar Üniversitesi İİBF Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 23(2), 565-574.
  • Akel, V., & Gazel, S. (2015). Finansal piyasa riski ve altın yatırımı: Türkiye örneği. Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 24(1), 335-350.
  • Best, R. (2008). An introduction to error correction models. Oxford Spring School for Quantitative Methods in Social Research.
  • Boudoukh, J., & Richardson, M. (1993). Stock returns and inflation: A long horizon perspective. American Economic Review, 83(5), 1346-1355.
  • Çetin, M. Ö. (2016). Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) para politikası uygulamalarının gelişimi. Finansal Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 8(14), 67-101.
  • Çıtak, L. (2003). Para ve maliye politikalarının İMKB endeksi üzerindeki etkilerinin incelenmesi: İMKB, makroekonomik politikalar açısından bilgi etkin midir? Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9, 1-13.
  • Coşkun, Y., & Ümit, O. (2016). Türkiye’de hisse senedi ile döviz, mevduat, altın, konut piyasaları arasındaki eşbütünleşme ilişkilerinin analizi. Business and Economics Research Journal, 7(1), 47-69.
  • Darrat, A. F. (1990). Stock returns, money and fiscal deficits. Journal of Financial and Quantitative Analysis, 25(3), 387-398.
  • Dickey, D. A., & Fuller, W. A. (1979). Distribution of estimators for autoregressive time series with a unit root. Journal of the American Statistical Association, 74(366), 427-431.
  • Dickey, D. A., & Fuller, W. A. (1981). Likelihood ratio statistics for autoregressive time series with a unit root. Econometrica: Journal of the Econometric Society, 49, 1057-1072.
  • Enders, W. (1995). Applied Econometric Time Series. John Wiley and Sons, Canada.
  • Engle, R. F., & Granger, C. W. J. (1987). Cointegration and error correction: Representation, estimation and testing. Econometrica, 55(2), 251-276.
  • Erbaykal, E., Okuyan, H. A., & Kadıoğlu, O. (2008). Real macroeconomic variables and stock prices: Test of proxy hypothesis in Turkey. Yeditepe International Research Conference on Business Strategies, 13–15 June 2008.
  • Fama, E. (1981). Stock returns, real activity, inflation and money. The American Economic Review, 71(4), 545-565.
  • Dritsaki–Bargiota, M., & Dritsaki, C. (2004). Macroeconomic determinants of stock price movements: An empirical investigation of the stock market. 11th Annual Multinational Finance Society Conference, İstanbul.
  • Garbade, K. D., & Silber, W. L. (1979). Dominant and satellite markets: A study of dually-traded securities. The Review of Economics and Statistics, 61(3), 455-460.
  • Gay, R. D. Jr. (2008). Effect of macroeconomic variables on stock market returns for four emerging economies: Brazil, Russia, India and China. International Business and Economics Research Journal, 7(3), 1-8.
  • Gürkaynak, R. S., Kısacıklıoğlu, B., Lee, S. S., & Şimşek, A. (2022). Türkiye’nin enflasyon tercihleri. Access address: http://refet.bilkent.edu.tr/GKLS_TR_Enflasyon_Makale_25Ekim2022_TT.pdf
  • Gürsoy, A. (2013). 1990-2000 ve 2001-2007 dönemleri para politikası uygulamalarının karşılaştırılması. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Hashemzadeh, N., & Taylor, P. (1988). Stock prices, money supply, and interest rates: The question of causality. Applied Economics, 20(12), 1603-1611.
  • Holden, D., & Perman, R. (1994). Unit roots and cointegration for the economists. İçinde B. Bhaskara Rao (Ed.), Cointegration for the Applied Economists. The MacMillan Press Ltd., London.
  • Investing. (2024). Access address: https://tr.investing.com/indices/ise-banks (Accessed: 20.08.2024).
  • Johansen, S. (1988). Statistical analysis of cointegration vectors. Journal of Economic Dynamics and Control, 12(2-3), 231-254.
  • Johansen, S. (1995). Likelihood-Based Inference in Co-integrated Vector Auto-regressive Models. Oxford University Press.
  • Johansen, S., & Juselius, K. (1990). Maximum likelihood estimation and inference on cointegration with applications to demand for money. Oxford Bulletin of Economics and Statistics, 52(2), 169-210.
  • Kaul, G., & Seyhun, H. N. (1990). Relative price variability, real shocks and the stock market. Journal of Finance, 45(2), 479–496.
  • Kap. (2024). Access address: https://www.kap.org.tr/tr/Sektorler (Accessed: 18.08.2024).
  • Kaya, V., Çömlekçi, İ., & Kara, O. (2015). Hisse senedi getirilerini etkileyen makroekonomik değişkenler: 2002–2012 Türkiye örneği. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 35(35), 167-176.
  • Mukherjee, T. K., & Naka, A. (1995). Dynamic relations between macroeconomic variables and the Japanese stock market: An application of a vector error correction model. The Journal of Financial Research, 18(2), 223-237.
  • Mukhuti, S., & Bhunia, A. (2013). Is it true that Indian gold price influenced by Indian stock market reaction? E3 Journal of Business Management and Economics, 4(8), 181-186.
  • Nurel, A., & Yalçınkaya, N. (2020). Türkiye’de para politikaları: “Kriz dönemlerinde enflasyon-döviz kuru ilişkisi”. İKSAD Publishing House, Ankara.
  • Öncü, M. A., Çömlekçi, İ., Yazgan, H. İ., & Bar, M. (2015). Yatırım araçları arasındaki eşbütünleşme (BİST100, altın, reel döviz kuru). Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15(1), 43-57.
  • Öner, S. (2015). Geleneksel olmayan para politikası araçlarının gelişimi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: İstanbul Ticaret Üniversitesi Finans Enstitüsü.
  • Phillips, P. C. B., & Perron, P. (1988). Testing for a unit root in time series regression. Biometrika, 75(2), 335-346.
  • Sayılgan, G., & Süslü, C. (2011). Makro ekonomik faktörlerin hisse senedi getirilerine etkisi: Türkiye ve gelişmekte olan piyasalar üzerine bir inceleme. BDDK Bankacılık ve Finansal Piyasalar, 5(1), 73-96.
  • Siddiqui, S. (2009). Stock markets integration: Examining linkages between selected world markets. The Journal of Business Perspective, 13(1), 19-30.
  • Srinivasan, P., & Prakasam, K. (2015). Gold price, stock price and exchange rate nexus: The case of India. The IUP Journal of Financial Risk Management, 11(3), 1-12.
  • Smith, G. (2001). The price of gold and stock price indices for the United States. The World Gold Council, 8, 1-16.
  • Tabak, B. M. (2006). The dynamic relationship between stock prices and exchange rates: Evidence for Brazil. International Journal of Theoretical and Applied Finance, 9(8), 1377-1396.
  • TCMB. (2015). 2015 Yılı Para ve Kur Politikası. Ankara.
  • TCMB. (2024). Access address: https://evds2.tcmb.gov.tr/ (Accessed: 20.08.2024).
  • Trading Economics. (2024). Access address: https://tradingeconomics.com/turkey/interest-rate (Accessed: 20.08.2024).
  • Yeldan, E. (2009). Kapitalizmin yeniden finansallaşması ve 2007/2008 krizi: Türkiye krizin neresinde? Çalışma ve Toplum, 2009(1), 11-28.
  • Wooldridge, J. M. (2013a). Ekonometriye Giriş: Modern Yaklaşım Cilt 2 (Çev. Edt. Doç. Dr. Ebru Çağlayan). Nobel Akademi Yayıncılık, Ankara.
  • Wooldridge, J. M. (2013b). Ekonometriye Giriş: Modern Yaklaşım Cilt 1 (Çev. Edt. Doç. Dr. Ebru Çağlayan). Nobel Akademi Yayıncılık, Ankara.
There are 45 citations in total.

Details

Primary Language English
Subjects Financial Econometrics
Journal Section Original Research Articles
Authors

Mesut Fenkli 0000-0001-5787-7979

Doğan Uysal 0000-0001-9406-0757

Coşkun Çılbant 0000-0002-7406-423X

Publication Date April 30, 2025
Submission Date December 10, 2024
Acceptance Date March 27, 2025
Published in Issue Year 2025 Volume: 28 Issue: 1

Cite

APA Fenkli, M., Uysal, D., & Çılbant, C. (2025). Investıgatıon Of Borsa Istanbul Bank Index And Monetary Policy Instruments With Johansen Cointegration Method. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 28(1), 130-145. https://doi.org/10.29249/selcuksbmyd.1599315
 Download Cover Image

Journal of Selçuk University Social Sciences Vocational School is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License (CC BY NC).