Social Effects of Military Interventions in Türkiye Judgements From Bilecik and Tekirdağ High Criminal Courts (1971-1980)
Year 2025,
Volume: 9 Issue: 1, 79 - 108, 31.05.2025
İlker Bayram
Abstract
The military coups of 1960 and 1980 were important turning points in Turks. In the meantime, the government resigned with the military memorandum of 1971. The subject of this study is the cases opened regarding the crimes committed against the state and the government between 1971 and 1980. The examination was made on the decision records of Bilecik and Tekirdağ High Criminal Courts. It was concluded that the military interventions were not accepted by Turkish society since the relevant cases were opened mostly as a result of the reactions shown to the administration and the management approach of the period. As a result of the scanning of the archives of the High Criminal Courts in Bilecik and Tekirdağ, the decision cards containing the decisions given between 1971 and 1980 were used in a study for the first time and constitute the main source of this article.
Supporting Institution
Destekleyen kurum bulunmamaktadır.
References
- Ahmad, F. (1996). Demokrasi sürecinde Türkiye 1945 -1980 (Turkey in the process of democracy 1945 -1980). Hil Yayınları, İstanbul.
- Akandere, O. (2009). 1946 Genel seçimleri ve sonuçları üzerinde iktidar ve muhalefet partileri arasında yapılan tartışmalar I (1946 General elections and debates on the results of the general elections between the ruling and opposition Parties I). Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 25(75), 437-464.
- Aydin, M. (2000). Determinants of Turkish foreign policy: changing patterns and conjunctures during the Cold War. Middle Eastern Studies, 36(1), 103-139. https://doi.org/10.1080/00263200008701300
- Cihan, E. (1978). Ceza hukukunda propaganda kavramı (The concept of propaganda in criminal law). Ceza Hukuku Ve Kriminoloji Dergisi, 1(1), 9-18.
- Çaycı, S. (2008). Terrorism and asymmetric threat: activities against Türkiye, from the beginning of the 20th century to the present (Armenian terror activities and PKK terror organization activities Since 1915). Review of Armenian Studies, (18), 89-99.
- Çelik, S. (2008). Osmanlı’dan günümüze devlet ve asker, askeri bürokrasinin sistem içindeki yeri (The state and the military from the Ottoman Empire to the present, the place of military bureaucracy in the system). Salyangoz Yayınları, İstanbul.
- Çelik, S. (2019). TSK iç hizmet kanunu 35. maddesi ve ordunun koruma ve kollama vazifesinin serencamı (Article 35 of the Turkish Armed Forces internal service law and the army’s protection and guardianship duty). Journal of Current Research on Social Sciences (JoCReSS), 9(4), 203-222. DOI: 10.26579/jocress-9.4.13
- Çelik, S. (2023a). “Milli güvenlik” algısı kıskacında Türkiye, cumhuriyete “millî güvenlik devleti” karakteri veren enstrumanlara bakış (Türkiye in the grip of the perception of "national security": a look at the instruments that give the republic the character of a "national security state". Sarmal Kitabevi, İstanbul.
- Çelik, S. (2023b). Türkiye’nin demokrasi tarihinde sıkıyönetim uygulamalarının yeri ve sosyo-politik etkileri (1877-1946 arası) [The place and socio-political impacts of martial law in history of Turkish democracy (1877-1946)]. Antalya Bilim Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi (ABÜHFD), 11(22), 325-350.
- Dagi, I. D. (1996). Democratic transition in Türkiye, 1980–83: the impact of European diplomacy. Middle Eastern Studies, 32(2), 124–141. DOI: 10.1080/00263209608701107
- Demir, Ş. (2016). 12 Mart Askeri Muhtırası (12 March Military Memorandum). Şehir Ve İrfan Araştırmaları Dergisi, (2), 130-137.
- Demir, Ş. (2023). 27 Mayıs Askeri Darbesine hazırlık sürecinde Cumhuriyet Halk Partisi (The Republic People's Party in the process of preparing for the May 27 Military Coup). Tarihin Peşinde Uluslararası Tarih ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, (29), 107-124.
- Ertürk, Y. (2023). Türkiye’nin demokratik inkişafında 12 Mart 1971 Askeri Muhtırasının meydana getirdiği tahribat (The destruction caused by the Memorandum of 12 March 1971 in the Türkiye’s development and democratic Life). Journal of Economics and Political Sciences, 3(1), 1-27.
- Evik, V. S. (2016). Devletin birliğini ve ülke bütünlüğünü bozmak suçu (The offence of disrupting the unity and integrity of the state). Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 65(4), 1725-1747. https://doi.org/10.1501/Hukfak_0000001846
- Gemalmaz, M. S. (1997). Türkiye’nin demokrasi sorunu (Türkiye's problem of democracy). İstanbul Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odası Yayınları, İstanbul.
- Gemalmaz, M. S. (2001). Türkiye'de ölüm cezası (1920 – 2000) [Death penalty in Türkiye (1920 - 2000)]. Cilt:1, Beta Basım Yayın, İstanbul.
- Gürten, K. (2017). Roma’da devlete karşı işlenen bazı suçlar ve cezaları (Some crimes and punishment against the state in Rome). Ankara Barosu Dergisi, 75(3), 53-79. https://doi.org/10.30915/abd.463704
- Head, M. (2011). Crimes against the state: from treason to terrorism (1st ed.). Routledge.
- İçel, K. (2012). Basılmış eserlerin toplatılması (confiscation of printed works). Ceza Hukuku ve Kriminoloji Dergisi, 1(2), 113-120.
- Karakehya, H. and Usluadam A. K. (2015). Türk ceza hukuku öğretisinde suçun manevi unsuru bağlamında suç genel teorisine ilişkin görüşler (In Turkish criminal law doctrine, in the context of moral element of crime, views on the general theory of crime). Ceza Hukuku ve Kriminoloji Dergisi, 3(2), 1-24.
- Karataş, İ. (2022). 12 Mart döneminde idam cezası tartışmaları: tabii senatörlerin tutumu (Capital punishment debates during March 12 period: attitude of senators for life). Tarih Okulu Dergisi, 15(56), 226-262. DOI: 10.29228/joh.56887
- Karataş, M. (2020). Türkiye’nin 1970’li yılları ve Milliyetçi Cephe Hükümetleri (Türkiye's 1970s and the Nationalist Front Governments). Anadolu Ve Balkan Araştırmaları Dergisi, 5(10), 387-422. https://doi.org/10.32953/abad.1139936
- Karpat, K. H. (1972). Political developments in Turkey, 1950–70. Middle Eastern Studies, 8(3), 349–375. DOI: 10.1080/00263207208700214
- Kızılay, M. E. (2021). Hakaret suçu çerçevesinde Tanzimat sonrası Osmanlı hukuku ve Türk pozitif hukuku mukayesesi (Comparison of Post-Tanzimat Ottoman law and Turkish positive law in terms of insult). İlahiyat Tetkikleri Dergisi, (56), 47-70. https://doi.org/10.29288/ilted.988166
- Kim, S., Han, C., and Jang, J. (2008). State–society relations in South Korea after democratization: is the strong state defunct? Pacific Focus, (23), 252-270. https://doi.org/10.1111/j.1976-5118.2008.00013.x
- Løvlie, F. (2014). Questioning the secular-religious cleavage in Palestinian politics: comparing Fatah and Hamas. Politics and Religion, 7(1), 100–121. DOI: 10.1017/S1755048313000527
- Lutz, R. H. (1950). The changing role of Iron Curtain Countries. The Annals of the American Academy of Political and Social Science, 271(1), 20-31.
- Momayezi, N. (1998). Civil-military relatıons in Turkey. International Journal on World Peace, 15(3), 3–28.
- Özata, M. H. and Taş, B. (2022). Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi kapsamında hükümete karşı suç-TCK m. 312 [Crime against the government within the scope of presidential government system (Article 312 Of Tpc)]. Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 30(1), 441-483. https://doi.org/10.15337/suhfd.1027028
- Özkır, Y. and Akkır, R. (2019). Civil-military relations in Türkiye: the Ak Party era. Journal of International Social Research, 12(62), 413-427. DOI: 10.17719/jisr.2019.3063
- Sınar, H. (2000). Siyasi suç üzerine bir inceleme (A study on political offence). İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 58(1-2), 53-77.
- Sümer, F. (2021). Geri vermeye ilişkin düzenlemeler çerçevesinde hükûmete karşı suçun durumu (The situation of crime against the government under extradition regulations). Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, 27(1), 293-311. https://doi.org/10.33433/maruhad.928218
- Şensoy, N. (1951). Siyasi suçlar (Political offences). İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 17(1-2), 53-74.
- Taş, B. (2024). Ana hatlarıyla İslam hukukunda bağy suçu (The offence of rebelling in Islamic law with the main lines). Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 32(2), 505-534. https://doi.org/10.15337/suhfd.1393516
- Tatlılıoğlu, K., Gözütok, A. and Uysal, M. (2018). Türkiye’de askeri darbelerin psiko-sosyal, ekonomik ve politik sonuçları üzerine genel bir değerlendirme (A general evaluation on the psycho-socıal, economıc and polıtics results of coup d’etat in Turkey). Kartepe Zirvesi 2017 Uluslararası 15 Temmuz Ve Darbeler Küresel Etkiler, Medya Ve Demokrasi Sempozyumu Tebliğler Kitabı, 3, Kocaeli.
- Tosun, Ö. (1979). Basın suçlarında ceza (Punishment for press offences). Ceza Hukuku Ve Kriminoloji Dergisi, 1(2), 3-13.
- Uca, A. (2010). Atatürk ve komünizm (Atatürk and communism). Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, (15), 323-348.
- Urhan, B. and Çelik, S. (2010). Perceptions of “national security” in Turkey and their impacts on the labor movement and trade union activities. European Journal Of Turkish Studies, (11), 1-20.
- Uzman, N. (2018). II. Dünya Savaşı sonrasında Sovyet talepleri ve Türkiye’nin tepkisi (Soviet demands and Türkiye's reaction after World War II). Gazi Akademik Bakış, 11(22), 117-142. https://doi.org/10.19060/gav.437787
- Yarsuvat, D. (1964). Devlet idaresi aleyhine işlenen cürümlerin genel prensipleri (General principles of crimes against state administration). İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 30(3-4), 665-691.
- Yaşar, K. (2015). Güncel değişikliklerle Fransız ceza hukukunda örgüt kavramı ve örgütlenme suçları (The concept of organisation and organisation crimes in French criminal law with current amendments). Ceza Hukuku ve Kriminoloji Dergisi, 3(1), 191-237.
- Yazıcıoğlu, İ. (2016). Hükümete karşı suç (Offence against the government). Yıldırım Beyazıt Hukuk Dergisi, (1), 137-158.
- Yıldırım, E. (2021). Türklerdeki Kut anlayışı ile Mezopotamya'daki kralın kutsallığı inancının karşılaştırılması (A comparison of the understanding of Kut in Turks and the sacred belief of the king in Mesopotamia). Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi- Journal of Turkish Researches Institute, (70), 325. https://doi.org/10.14222/Turkiyat4455
Türkiye’de Askerî Müdahalelerin Toplumsal İz Düşümlerinin Mahkeme Sonuçları Vasıtasıyla İncelenmesi (1971-1980)
Year 2025,
Volume: 9 Issue: 1, 79 - 108, 31.05.2025
İlker Bayram
Abstract
Türk siyasal ve sosyal yaşamında önemli kırılma noktalarından kabul edilebilecek gelişmeler arasında 1960 ve 1980 yıllarında gerçekleşen askerî darbeler gösterilebilir. Bu çalışmada; askerî muhtıranın yaşandığı 1971’den askerî darbenin yapıldığı 1980 yılına kadar geçen zamanda, devlete ve hükûmete yönelik işlenen suçlar ile ilgili açılan davalar incelenmiştir. Bu inceleme, Bilecik’te ve Tekirdağ’da bulunan 1971-1980 seneleri arasındaki Ağır Ceza Mahkemesi karar kartonları üzerinden yapılmıştır. Davaların içeriklerine bakıldığında; ekseriyetle mevcut yönetime ve yönetim anlayışına verilen tepkiler neticesinde açılan davalar olduğu görülmektedir. Buradan da yapılan askerî müdahalelerin Türk toplumu tarafından kabul görmediği sonucuna ulaşılmıştır. Bu davaların sonuçlarına bakıldığında ise çoğunlukla hukukun ve evrensel hukukun gerekliliklerinin üstün tutulduğu görülmüştür. Bilecik’teki ve Tekirdağ’daki Ağır Ceza Mahkemelerinin arşivlerinde yapılan tarama sonucunda 1971-1980 arasında verdiği kararların bulunduğu karar kartonları ilk kez bir çalışmada kullanılmıştır ve bu makalenin ana kaynağını oluşturmuştur.
Ethical Statement
Bu çalışmanın, etik kurul izni gerektirmeyen çalışmalar arasında yer aldığını beyan ederim.
Supporting Institution
Destekleyen kurum bulunmamaktadır.
References
- Ahmad, F. (1996). Demokrasi sürecinde Türkiye 1945 -1980 (Turkey in the process of democracy 1945 -1980). Hil Yayınları, İstanbul.
- Akandere, O. (2009). 1946 Genel seçimleri ve sonuçları üzerinde iktidar ve muhalefet partileri arasında yapılan tartışmalar I (1946 General elections and debates on the results of the general elections between the ruling and opposition Parties I). Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 25(75), 437-464.
- Aydin, M. (2000). Determinants of Turkish foreign policy: changing patterns and conjunctures during the Cold War. Middle Eastern Studies, 36(1), 103-139. https://doi.org/10.1080/00263200008701300
- Cihan, E. (1978). Ceza hukukunda propaganda kavramı (The concept of propaganda in criminal law). Ceza Hukuku Ve Kriminoloji Dergisi, 1(1), 9-18.
- Çaycı, S. (2008). Terrorism and asymmetric threat: activities against Türkiye, from the beginning of the 20th century to the present (Armenian terror activities and PKK terror organization activities Since 1915). Review of Armenian Studies, (18), 89-99.
- Çelik, S. (2008). Osmanlı’dan günümüze devlet ve asker, askeri bürokrasinin sistem içindeki yeri (The state and the military from the Ottoman Empire to the present, the place of military bureaucracy in the system). Salyangoz Yayınları, İstanbul.
- Çelik, S. (2019). TSK iç hizmet kanunu 35. maddesi ve ordunun koruma ve kollama vazifesinin serencamı (Article 35 of the Turkish Armed Forces internal service law and the army’s protection and guardianship duty). Journal of Current Research on Social Sciences (JoCReSS), 9(4), 203-222. DOI: 10.26579/jocress-9.4.13
- Çelik, S. (2023a). “Milli güvenlik” algısı kıskacında Türkiye, cumhuriyete “millî güvenlik devleti” karakteri veren enstrumanlara bakış (Türkiye in the grip of the perception of "national security": a look at the instruments that give the republic the character of a "national security state". Sarmal Kitabevi, İstanbul.
- Çelik, S. (2023b). Türkiye’nin demokrasi tarihinde sıkıyönetim uygulamalarının yeri ve sosyo-politik etkileri (1877-1946 arası) [The place and socio-political impacts of martial law in history of Turkish democracy (1877-1946)]. Antalya Bilim Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi (ABÜHFD), 11(22), 325-350.
- Dagi, I. D. (1996). Democratic transition in Türkiye, 1980–83: the impact of European diplomacy. Middle Eastern Studies, 32(2), 124–141. DOI: 10.1080/00263209608701107
- Demir, Ş. (2016). 12 Mart Askeri Muhtırası (12 March Military Memorandum). Şehir Ve İrfan Araştırmaları Dergisi, (2), 130-137.
- Demir, Ş. (2023). 27 Mayıs Askeri Darbesine hazırlık sürecinde Cumhuriyet Halk Partisi (The Republic People's Party in the process of preparing for the May 27 Military Coup). Tarihin Peşinde Uluslararası Tarih ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, (29), 107-124.
- Ertürk, Y. (2023). Türkiye’nin demokratik inkişafında 12 Mart 1971 Askeri Muhtırasının meydana getirdiği tahribat (The destruction caused by the Memorandum of 12 March 1971 in the Türkiye’s development and democratic Life). Journal of Economics and Political Sciences, 3(1), 1-27.
- Evik, V. S. (2016). Devletin birliğini ve ülke bütünlüğünü bozmak suçu (The offence of disrupting the unity and integrity of the state). Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 65(4), 1725-1747. https://doi.org/10.1501/Hukfak_0000001846
- Gemalmaz, M. S. (1997). Türkiye’nin demokrasi sorunu (Türkiye's problem of democracy). İstanbul Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odası Yayınları, İstanbul.
- Gemalmaz, M. S. (2001). Türkiye'de ölüm cezası (1920 – 2000) [Death penalty in Türkiye (1920 - 2000)]. Cilt:1, Beta Basım Yayın, İstanbul.
- Gürten, K. (2017). Roma’da devlete karşı işlenen bazı suçlar ve cezaları (Some crimes and punishment against the state in Rome). Ankara Barosu Dergisi, 75(3), 53-79. https://doi.org/10.30915/abd.463704
- Head, M. (2011). Crimes against the state: from treason to terrorism (1st ed.). Routledge.
- İçel, K. (2012). Basılmış eserlerin toplatılması (confiscation of printed works). Ceza Hukuku ve Kriminoloji Dergisi, 1(2), 113-120.
- Karakehya, H. and Usluadam A. K. (2015). Türk ceza hukuku öğretisinde suçun manevi unsuru bağlamında suç genel teorisine ilişkin görüşler (In Turkish criminal law doctrine, in the context of moral element of crime, views on the general theory of crime). Ceza Hukuku ve Kriminoloji Dergisi, 3(2), 1-24.
- Karataş, İ. (2022). 12 Mart döneminde idam cezası tartışmaları: tabii senatörlerin tutumu (Capital punishment debates during March 12 period: attitude of senators for life). Tarih Okulu Dergisi, 15(56), 226-262. DOI: 10.29228/joh.56887
- Karataş, M. (2020). Türkiye’nin 1970’li yılları ve Milliyetçi Cephe Hükümetleri (Türkiye's 1970s and the Nationalist Front Governments). Anadolu Ve Balkan Araştırmaları Dergisi, 5(10), 387-422. https://doi.org/10.32953/abad.1139936
- Karpat, K. H. (1972). Political developments in Turkey, 1950–70. Middle Eastern Studies, 8(3), 349–375. DOI: 10.1080/00263207208700214
- Kızılay, M. E. (2021). Hakaret suçu çerçevesinde Tanzimat sonrası Osmanlı hukuku ve Türk pozitif hukuku mukayesesi (Comparison of Post-Tanzimat Ottoman law and Turkish positive law in terms of insult). İlahiyat Tetkikleri Dergisi, (56), 47-70. https://doi.org/10.29288/ilted.988166
- Kim, S., Han, C., and Jang, J. (2008). State–society relations in South Korea after democratization: is the strong state defunct? Pacific Focus, (23), 252-270. https://doi.org/10.1111/j.1976-5118.2008.00013.x
- Løvlie, F. (2014). Questioning the secular-religious cleavage in Palestinian politics: comparing Fatah and Hamas. Politics and Religion, 7(1), 100–121. DOI: 10.1017/S1755048313000527
- Lutz, R. H. (1950). The changing role of Iron Curtain Countries. The Annals of the American Academy of Political and Social Science, 271(1), 20-31.
- Momayezi, N. (1998). Civil-military relatıons in Turkey. International Journal on World Peace, 15(3), 3–28.
- Özata, M. H. and Taş, B. (2022). Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi kapsamında hükümete karşı suç-TCK m. 312 [Crime against the government within the scope of presidential government system (Article 312 Of Tpc)]. Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 30(1), 441-483. https://doi.org/10.15337/suhfd.1027028
- Özkır, Y. and Akkır, R. (2019). Civil-military relations in Türkiye: the Ak Party era. Journal of International Social Research, 12(62), 413-427. DOI: 10.17719/jisr.2019.3063
- Sınar, H. (2000). Siyasi suç üzerine bir inceleme (A study on political offence). İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 58(1-2), 53-77.
- Sümer, F. (2021). Geri vermeye ilişkin düzenlemeler çerçevesinde hükûmete karşı suçun durumu (The situation of crime against the government under extradition regulations). Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, 27(1), 293-311. https://doi.org/10.33433/maruhad.928218
- Şensoy, N. (1951). Siyasi suçlar (Political offences). İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 17(1-2), 53-74.
- Taş, B. (2024). Ana hatlarıyla İslam hukukunda bağy suçu (The offence of rebelling in Islamic law with the main lines). Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 32(2), 505-534. https://doi.org/10.15337/suhfd.1393516
- Tatlılıoğlu, K., Gözütok, A. and Uysal, M. (2018). Türkiye’de askeri darbelerin psiko-sosyal, ekonomik ve politik sonuçları üzerine genel bir değerlendirme (A general evaluation on the psycho-socıal, economıc and polıtics results of coup d’etat in Turkey). Kartepe Zirvesi 2017 Uluslararası 15 Temmuz Ve Darbeler Küresel Etkiler, Medya Ve Demokrasi Sempozyumu Tebliğler Kitabı, 3, Kocaeli.
- Tosun, Ö. (1979). Basın suçlarında ceza (Punishment for press offences). Ceza Hukuku Ve Kriminoloji Dergisi, 1(2), 3-13.
- Uca, A. (2010). Atatürk ve komünizm (Atatürk and communism). Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, (15), 323-348.
- Urhan, B. and Çelik, S. (2010). Perceptions of “national security” in Turkey and their impacts on the labor movement and trade union activities. European Journal Of Turkish Studies, (11), 1-20.
- Uzman, N. (2018). II. Dünya Savaşı sonrasında Sovyet talepleri ve Türkiye’nin tepkisi (Soviet demands and Türkiye's reaction after World War II). Gazi Akademik Bakış, 11(22), 117-142. https://doi.org/10.19060/gav.437787
- Yarsuvat, D. (1964). Devlet idaresi aleyhine işlenen cürümlerin genel prensipleri (General principles of crimes against state administration). İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 30(3-4), 665-691.
- Yaşar, K. (2015). Güncel değişikliklerle Fransız ceza hukukunda örgüt kavramı ve örgütlenme suçları (The concept of organisation and organisation crimes in French criminal law with current amendments). Ceza Hukuku ve Kriminoloji Dergisi, 3(1), 191-237.
- Yazıcıoğlu, İ. (2016). Hükümete karşı suç (Offence against the government). Yıldırım Beyazıt Hukuk Dergisi, (1), 137-158.
- Yıldırım, E. (2021). Türklerdeki Kut anlayışı ile Mezopotamya'daki kralın kutsallığı inancının karşılaştırılması (A comparison of the understanding of Kut in Turks and the sacred belief of the king in Mesopotamia). Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi- Journal of Turkish Researches Institute, (70), 325. https://doi.org/10.14222/Turkiyat4455