Review
BibTex RIS Cite

Türkiye’de Yaş Sebze ve Meyve Pazarlama Süreci: Toptancı Halleri ve Hal Kayıt Sistemi Üzerine Bir İnceleme

Year 2025, Volume: 26 Issue: 56, 61 - 83, 30.06.2025
https://doi.org/10.70854/sobbiad.1693316

Abstract

Bu çalışma, Hal Kayıt Sistemi’nin (HKS) yaş meyve ve sebze ticaretindeki işlevine odaklanarak, sistemin sektör içerisindeki düzenleyici rolünü mevzuat ve literatür taramasıyla incelemektedir. HKS'nin temel amacı; hal üzerinden gerçekleşen ticarette şeffaflık sağlamak, izlenebilirliği artırmak ve kayıt dışı işlemleri engelleyerek sektörü denetim altına almaktır. Sistem, üreticiden tüketiciye kadar olan zincirde verilerin dijital ortamda kayda geçirilmesini sağlayarak hem ticaretin düzenlenmesine hem de piyasa istikrarının korunmasına katkıda bulunmaktadır. Çalışmada, kayıt dışılıkla mücadelede ve sektörel sorunların çözümünde yeni yasal düzenlemelerden ziyade mevcut HKS'nin işlevselliğinin artırılmasının daha etkili olduğu vurgulanmaktadır. Bu bağlamda HKS, sadece bir kayıt aracı değil, aynı zamanda etkin bir denetim ve düzenleme mekanizması olarak değerlendirilmektedir.

References

  • Adanacıoğlu H., Yercan M. (2012). Yeni hal kanununun tarım kesimine olan muhtemel etkilerinin değerlendirilmesi. 10. Ulusal Tarım Ekonomisi Kongresi 5-7 Eylül 2012: 844-845. https://kutuphane.tarimorman.gov.tr/vufind/Record/1183731
  • Akpınar, M., Özkan B., Kızılay H., Atalay Oral M. (2009). Tüketicilerin yaş meyve sebze tedarik kanalı seçimi: modern (süper-hipermarket) perakendeciler, Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 22 (2), 211-221. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/18055
  • Aksulu, İ. (2000). “Tüketiciyi perakendeci markasına yönelten nedenler”, 5. Ulusal Pazarlama Kongresi, Antalya, 327-347. https://www.pazarlama.org.tr/uploads/files/upk5.pdf
  • Albayrak, M. (2009). Yaş meyve ve sebze pazarlama merkezleri: Toptancı haller-pazarlar (Dünya, AB ve Türkiye’den örneklerle). Detay Yayıncılık: 41-57.
  • Astill, J., Dara, R. A., Campbell, M., Farber, J. M., Fraser, E. D., Sharif, S., Yada, R. Y. (2019). Transparency in food supply chains: A review of enabling technology solutions. Trends in Food Science & Technology, 91, 240-247. https://doi.org/10.1016/j.tifs.2019.07.024
  • Aytop, Y., Çetinkaya, S., & Hanoğlu, U. (2022). Meyve ve sebzelerin karekodlu takibini etkileyen faktörlerin belirlenmesi. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 9(3), 618-627. https://doi.org/10.30910/turkjans.1121346
  • Chen, Z. (2007), "Buyer Power: Economic Theory and Antitrust Policy", Zerbe, R.O. and Kirkwood, J.B. (Ed.) Research in Law and Economics (Research in Law and Economics, Vol. 22), Emerald Group Publishing Limited, Leeds, pp. 17-40. https://doi.org/10.1016/S0193-5895(06)22002-5
  • Çetin, B. (2009). Yeni perakendecilik sisteminde toptancı hallerinin izlemesi gereken stratejiler. İstanbul: İstanbul Ticaret Odası Yayınları.
  • Eronat, M. A. (2012). Structural changes in fresh fruit and vegetable distribution channels between 1982-2012 in Turkey: The Ankara wholesale market case (Yüksek Lisans Tezi). Middle East Technical University.
  • Kınıklı, F., Adanacıoğlu, H., Özer, G., Yılmaz, C. (2019). Komisyoncuların Hal Kayıt Sisteminin etkinliği hakkındaki görüşleri: İzmir ili yaş sebze ve meyve toptancı hali örneği. Mediterranean Agricultural Sciences, 32(2), 159-165. https://doi.org/10.29136/mediterranean.528813
  • Kurtuluş, M., Sen C. (2014). Food traceability and consumer awareness in Turkey: A review article. Journal of Animal and Veterinary Advances, 13(5), 350-354. https://docsdrive.com/pdfs/medwelljournals/javaa/2014/350-354.pdf
  • Mysoft. (2019, Kasım 14). Hal Kayıt Sistemi nedir? HKS mobil ne işe yarar? Mysoft Resmi Blog. https://www.mysoft.com.tr/hal-kayit-sistemi-ve-hks-mobil-hakkindabilinmesigerekenler#:~:text=Hal%20Kay%C4%B1t%20Sistemi%20(HKS)%2C,50%20bine%20yak%C4%B1n%20kullan%C4%B1c%C4%B1%20bulunmaktad%C4%B1r.
  • Ölmez, M., Demirörs, A. (2015). Yeni hal yasası üzerine bir derleme. Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi, 8(2), 59-65 https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/417959
  • Özgüç, N., Mitchell, A. (2000). Şehirlerin alternatif alışveriş mekânları: İstanbul’da haftalık pazarlar. Tasarım-Kuram Dergisi, 2, 35-58. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/209250
  • Resmî Gazete. (2010, 26 Mart). Sebze ve meyveler ile yeterli arz ve talep derinliği bulunan diğer malların ticaretinin düzenlenmesi hakkında kanun (Kanun No: 5957). T.C. Başbakanlık Mevzuatı Geliştirme ve Yayın Genel Müdürlüğü. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2010/03/20100326-1.htm
  • Ticaret Bakanlığı. (2012). Hal Kayıt Sistemi (HKS) uygulama kılavuzu. https://ticaret.gov.tr/ic-ticaret/bilgi-sistemleri/hal-kayit-sistemi-hks
  • Ticaret Bakanlığı. (2012a). Sıfat İşlem Tablosu [PDF]. Hal Kayıt Sistemi. https://www.hal.gov.tr/SiteAssets/Lists/DuyurularListesi/EditForm/Sifat%20IslemTablosu.pdf
  • Ticaret Bakanlığı. (2023). 5957 sayılı Sebze ve Meyveler ile Yeterli Arz ve Talep Derinliği Bulunan Diğer Malların Ticaretinin Düzenlenmesi Hakkında Kanun.https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=5957&MevzuatTur=1&MevzuatTertip=5
  • Yılmaz, S. (2007). AB’ye Uyum Sürecinde Türkiye’de Yaş Sebze ve Meyve Toptancı Hallerinin İşleyişinde Karşılaşılan Sorunlar ve Çözüm Önerileri: Antalya İli Toptancı Hali Örneği, Tarım ve Orman Bakanlığı, Yayın No:169, Ankara. https://arastirma.tarimorman.gov.tr/tepge/Belgeler/Yay%C4%B1n%20Ar%C5%9Fivi/20062011%20Yay%C4%B1n%20Ar%C5%9Fivi/Yay%C4%B1nNo169.pdf

Marketing Process of Fresh Vegetables and Fruit in Turkey: A Study on Wholesale Markets and Wholesale Market Registratıon System

Year 2025, Volume: 26 Issue: 56, 61 - 83, 30.06.2025
https://doi.org/10.70854/sobbiad.1693316

Abstract

This study focuses on the role of the Wholesale Market Registration System (Hal Kayıt Sistemi- HKS) in the trade of fresh fruits and vegetables, examining its regulatory function through a review of relevant legislation and literature. The primary aim of HKS is to ensure transparency, enhance traceability, and prevent unregistered transactions within the wholesale markets. By digitally recording data throughout the supply chain from producer to consumer the system contributes to market regulation and stability. The study emphasizes that, rather than introducing new legal amendments, improving the functionality and efficiency of the existing HKS is more crucial for combating informal trade and addressing sectoral challenges. In this context, HKS is not only a registration tool but also an effective mechanism for supervision and market regulation.

References

  • Adanacıoğlu H., Yercan M. (2012). Yeni hal kanununun tarım kesimine olan muhtemel etkilerinin değerlendirilmesi. 10. Ulusal Tarım Ekonomisi Kongresi 5-7 Eylül 2012: 844-845. https://kutuphane.tarimorman.gov.tr/vufind/Record/1183731
  • Akpınar, M., Özkan B., Kızılay H., Atalay Oral M. (2009). Tüketicilerin yaş meyve sebze tedarik kanalı seçimi: modern (süper-hipermarket) perakendeciler, Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 22 (2), 211-221. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/18055
  • Aksulu, İ. (2000). “Tüketiciyi perakendeci markasına yönelten nedenler”, 5. Ulusal Pazarlama Kongresi, Antalya, 327-347. https://www.pazarlama.org.tr/uploads/files/upk5.pdf
  • Albayrak, M. (2009). Yaş meyve ve sebze pazarlama merkezleri: Toptancı haller-pazarlar (Dünya, AB ve Türkiye’den örneklerle). Detay Yayıncılık: 41-57.
  • Astill, J., Dara, R. A., Campbell, M., Farber, J. M., Fraser, E. D., Sharif, S., Yada, R. Y. (2019). Transparency in food supply chains: A review of enabling technology solutions. Trends in Food Science & Technology, 91, 240-247. https://doi.org/10.1016/j.tifs.2019.07.024
  • Aytop, Y., Çetinkaya, S., & Hanoğlu, U. (2022). Meyve ve sebzelerin karekodlu takibini etkileyen faktörlerin belirlenmesi. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 9(3), 618-627. https://doi.org/10.30910/turkjans.1121346
  • Chen, Z. (2007), "Buyer Power: Economic Theory and Antitrust Policy", Zerbe, R.O. and Kirkwood, J.B. (Ed.) Research in Law and Economics (Research in Law and Economics, Vol. 22), Emerald Group Publishing Limited, Leeds, pp. 17-40. https://doi.org/10.1016/S0193-5895(06)22002-5
  • Çetin, B. (2009). Yeni perakendecilik sisteminde toptancı hallerinin izlemesi gereken stratejiler. İstanbul: İstanbul Ticaret Odası Yayınları.
  • Eronat, M. A. (2012). Structural changes in fresh fruit and vegetable distribution channels between 1982-2012 in Turkey: The Ankara wholesale market case (Yüksek Lisans Tezi). Middle East Technical University.
  • Kınıklı, F., Adanacıoğlu, H., Özer, G., Yılmaz, C. (2019). Komisyoncuların Hal Kayıt Sisteminin etkinliği hakkındaki görüşleri: İzmir ili yaş sebze ve meyve toptancı hali örneği. Mediterranean Agricultural Sciences, 32(2), 159-165. https://doi.org/10.29136/mediterranean.528813
  • Kurtuluş, M., Sen C. (2014). Food traceability and consumer awareness in Turkey: A review article. Journal of Animal and Veterinary Advances, 13(5), 350-354. https://docsdrive.com/pdfs/medwelljournals/javaa/2014/350-354.pdf
  • Mysoft. (2019, Kasım 14). Hal Kayıt Sistemi nedir? HKS mobil ne işe yarar? Mysoft Resmi Blog. https://www.mysoft.com.tr/hal-kayit-sistemi-ve-hks-mobil-hakkindabilinmesigerekenler#:~:text=Hal%20Kay%C4%B1t%20Sistemi%20(HKS)%2C,50%20bine%20yak%C4%B1n%20kullan%C4%B1c%C4%B1%20bulunmaktad%C4%B1r.
  • Ölmez, M., Demirörs, A. (2015). Yeni hal yasası üzerine bir derleme. Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi, 8(2), 59-65 https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/417959
  • Özgüç, N., Mitchell, A. (2000). Şehirlerin alternatif alışveriş mekânları: İstanbul’da haftalık pazarlar. Tasarım-Kuram Dergisi, 2, 35-58. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/209250
  • Resmî Gazete. (2010, 26 Mart). Sebze ve meyveler ile yeterli arz ve talep derinliği bulunan diğer malların ticaretinin düzenlenmesi hakkında kanun (Kanun No: 5957). T.C. Başbakanlık Mevzuatı Geliştirme ve Yayın Genel Müdürlüğü. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2010/03/20100326-1.htm
  • Ticaret Bakanlığı. (2012). Hal Kayıt Sistemi (HKS) uygulama kılavuzu. https://ticaret.gov.tr/ic-ticaret/bilgi-sistemleri/hal-kayit-sistemi-hks
  • Ticaret Bakanlığı. (2012a). Sıfat İşlem Tablosu [PDF]. Hal Kayıt Sistemi. https://www.hal.gov.tr/SiteAssets/Lists/DuyurularListesi/EditForm/Sifat%20IslemTablosu.pdf
  • Ticaret Bakanlığı. (2023). 5957 sayılı Sebze ve Meyveler ile Yeterli Arz ve Talep Derinliği Bulunan Diğer Malların Ticaretinin Düzenlenmesi Hakkında Kanun.https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=5957&MevzuatTur=1&MevzuatTertip=5
  • Yılmaz, S. (2007). AB’ye Uyum Sürecinde Türkiye’de Yaş Sebze ve Meyve Toptancı Hallerinin İşleyişinde Karşılaşılan Sorunlar ve Çözüm Önerileri: Antalya İli Toptancı Hali Örneği, Tarım ve Orman Bakanlığı, Yayın No:169, Ankara. https://arastirma.tarimorman.gov.tr/tepge/Belgeler/Yay%C4%B1n%20Ar%C5%9Fivi/20062011%20Yay%C4%B1n%20Ar%C5%9Fivi/Yay%C4%B1nNo169.pdf
There are 19 citations in total.

Details

Primary Language Turkish
Subjects Agricultural Economics
Journal Section Review Article
Authors

Atila Deveci 0009-0005-1388-7426

Faruk Emeksiz 0000-0001-8820-9922

Early Pub Date June 29, 2025
Publication Date June 30, 2025
Submission Date May 6, 2025
Acceptance Date June 26, 2025
Published in Issue Year 2025 Volume: 26 Issue: 56

Cite

APA Deveci, A., & Emeksiz, F. (2025). Türkiye’de Yaş Sebze ve Meyve Pazarlama Süreci: Toptancı Halleri ve Hal Kayıt Sistemi Üzerine Bir İnceleme. Sosyal Ve Beşeri Bilimler Araştırmaları Dergisi, 26(56), 61-83. https://doi.org/10.70854/sobbiad.1693316

Journal of Social Sciences and Humanities Research (SOBBİAD) is licensed under the Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License CC BY-NC 4.0.